Licht op het Veen, inleiding - Senioren Academie

Vliegverbindingen
Onze enige gifslang, de adder, komt in het Dwingelderveld in diverse terreintypen voor, maar de
grootste aantallen worden gevonden rond de hoogveentjes. Betere verbindingentussen de veentjes
bevordert migratie en helpt daardoor de populaties gezond te houden. In theorie zou dit ook opgaan
voor de karakteristieke veenvlinders zoals de veenbesparelmoervlinder, het veenbesblauwtje en het
veenhooibeestje. Hoewel na jaren van forse achteruitgang de laatste tijd enige stabilisatie in aantallen
lijkt op te treden, hebben betere vliegverbindingen voor de veenbesparelmoervlinder en het
veenbesblauwtje nog niet tot het gewenste herstel geleid. Het is mogelijk dat ook klimatologische
en/of andere onbekende factoren een rol spelen in de afname van deze soorten. Of door het
dramatische verlies van deze kenmerkende hoogveensoorten de kritische grens reeds is
overschreden, of dat na verbetering van het biotoop alsnog een herstel gaat optreden, zal de tijd
moeten leren.
Over venen, veenlijken, veenmos en organische
chemie (J.Limpens (NIBI 2003)
In venen liggen grote hoeveelheden koolstof opgeslagen in nauwelijks vergaan veenmos. Hiertussen
kun je ook goed bewaard gebleven resten van mensen en dieren vinden. Dit komt door de uitstekende
conserverende eigenschappen van veen. Het artikel gaat nader in op speciale, chemische kenmerken
van veenmos die deze conserverende werking kunnen verklaren.
Alweer een bijdrage over hoogvenen zullen jullie denken, wat is daar nu speciaal aan? Het is er nat,
koud, er zitten muggen en steekvliegen en je kunt er bovendien in wegzakken. Wie houdt zich daar
nou mee bezig? Meer mensen in Nederland dan je denkt. Behalve in Leiden, vindt aan alle
Universiteiten waar je Biologie kunt studeren onderzoek aan hoogveen (zie afbeelding 1) plaats.
Waarom onderzoek?
Een belangrijke reden voor dit vele onderzoek, dat ook in het veenartikel van Ashna Raghoebarsing
wordt genoemd, is dat we nog maar weinig hoogveen in Nederland over hebben. Om venen toch te
behouden in ons land moeten we weten hoe we de bescherming het beste kunnen aanpakken.
Hoogveen is een zeldzaam type natuur waar een groot aantal mossen, planten en dieren van
afhankelijk zijn (zie afbeelding 2). Dit belang is zelfs vastgelegd in de Europese regelgeving, waar
hoogveen binnen de habitatrichtlijn (zie ook de relevante internetlinks) een hoge prioritering heeft
gekregen.
Een tweede reden om meer over het functioneren van venen te weten te komen is dat in veen grote
hoeveelheden koolstof liggen opgeslagen die anders vrij zouden komen in de atmosfeer. Soms is dat
koolstof dat wel 10.000 jaar geleden vlak na de laatste ijstijd door veenmossen is opgenomen.
Wanneer dit wereldwijd zou vrijkomen, zou dit een verhoging van de koolstofconcentratie in de lucht
van 60% betekenen.
Omdat pollenkorrels en zaden nauwelijks vergaan in de diepe veenlagen, fungeren die lagen als een
soort van encyclopedie waarin je veranderingen in de omgeving door de tijd kunt aflezen. De Vrije
www.natuurpresentaties.nl
13