Mathias Schaubroeck Masterthesis Promotor - Student Positive ...
Mathias Schaubroeck Masterthesis Promotor - Student Positive ...
Mathias Schaubroeck Masterthesis Promotor - Student Positive ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Mathias</strong> <strong>Schaubroeck</strong><br />
<strong>Masterthesis</strong><br />
real refreshment<br />
<strong>Promotor</strong>: Filip Verhofsté - Camflex NV<br />
Mentor: Dirk Van Gogh<br />
Artesis Hogeschool Antwerpen<br />
Masteropleiding Productontwikkeling<br />
Academiejaar 2011-2012
© <strong>Mathias</strong> <strong>Schaubroeck</strong> , 2011-2012<br />
Voorwoord<br />
Dit dossier handelt over de masterproef van<br />
<strong>Schaubroeck</strong> <strong>Mathias</strong>, tweede master Integrale<br />
Productontwikkeling aan de Artesis Hogeschool<br />
te Antwerpen, tijdens academiejaar 2011-2012.<br />
Opgedeeld in 2 grote hoofdstukken, wordt het<br />
project volledig beschreven.<br />
Het eerste hoofdstuk behandelt new products<br />
planning en werd uitgevoerd gedurende het eerste<br />
semester. Hierin wordt het tot stand komen<br />
van het productidee, de analyse en de synthese<br />
getoond.<br />
Het tweede hoofdstuk behandelt integrated product<br />
design en werd uitgewerkt tijdens het tweede<br />
semester van het academiejaar. Hierin wordt het<br />
finale product getoond, met al de technische,<br />
menskundige en economische aspecten.<br />
Veel dank gaat uit naar mijn mentor, Dirk Van<br />
Gogh, die me wekelijks bijstond tijdens de consultmomenten.<br />
Ook bedank ik Karine Van Doorsselaer,<br />
Jan van Goey, Pieter Van de Velde (Bundl),<br />
Hans Ooms (POLO Architechten) en Sam Geefs.<br />
<strong>Mathias</strong> <strong>Schaubroeck</strong><br />
mathias.schaubroeck@gmail.com<br />
+32 486 21 22 99
Ontwerptraject<br />
Het traject dat binnen deze masterproef wordt afgelegd,<br />
bestaat uit verschillende fasen. Om hierin<br />
duidelijkheid te scheppen, wordt de inhoud van<br />
elke fase kort toegelicht.<br />
Het hoofdstuk new products planning, maakt het<br />
mogelijk aan de hand van een grondige analyse<br />
en de hierop volgende synthese, een productkandidaat<br />
te genereren, die de vooropgestelde problematiek<br />
van het productidee reduceert tot een<br />
minimum.<br />
Deze productkandidaat zal vervolgens tijdens<br />
het onderdeel integrated product design volledig<br />
worden uitgewerkt tot een volwaardig product.<br />
Productidee: Reeds op het einde van de eerste<br />
master werd onderzoek verricht naar hedendaagse<br />
trends, problematieken of technologische opportuniteiten.<br />
Dit alles met een gezonde reflectie<br />
in verband met eigen interesses. Uit verschillende<br />
mogelijke pistes, werd uiteindelijk 1 probleemstelling<br />
gekozen. Op basis van deze onderbouwde<br />
probleemstelling, werd een productidee gegenereerd.<br />
Na een controle of dit idee nog niet bestond<br />
en voldoende afbakening ervan, kon de analyse<br />
starten.<br />
Analyse: Een analyse had tot doel het vooropgestelde<br />
productidee in zijn totaliteit te ontleden.<br />
Er werd gezocht naar verwante producten<br />
of interessante insteken die konden bijdragen tot<br />
het verder ontwikkelen van het productidee tot<br />
een specifieke productdefinitie. Eenmaal die productdefinitie<br />
bepaald kon worden, werd er over-<br />
gegaan tot de synthese.<br />
Synthese: Binnen de synthese werd de productdefinitie<br />
meer op punt gezet en gedefinieerd door<br />
tal van specificaties. Aan de hand van deze specificaties<br />
en te ontwikkelen onderdelen, kon de<br />
definitieve productkandidaat worden beschreven.<br />
Productontwerp: De productkandidaat werd<br />
binnen het productontwerp op menskundig, technologisch<br />
en economisch vlak volledig uitgewerkt.<br />
Ook werd een verificatie uitgevoerd (Toegepast<br />
Onderzoek 4 - T04), waarbij de werking van een<br />
van de onderdelen werd getest om nadien verder<br />
te kunnen optimaliseren. De kapstokken van<br />
dit proces, waren de te ontwikkelen items uit de<br />
synthese. Binnen de fase productontwerp, was<br />
het van uiterst belang elke ontwerpbeslissing te<br />
baseren op deze te ontwikkelen items. Op deze<br />
manier kon een onderbouwd product worden gegenereerd.<br />
Vermits binnen het productontwerp - tijdens het<br />
zoeken naar passende productsystemen - enkele<br />
pistes behandeld werden die niet werden toegepast<br />
in het uiteindelijke product, zal dit proces in<br />
deze masterproef echter kort worden toegelicht.<br />
Uiteindelijk wordt het ontwikkelde product in dit<br />
dossier gepresenteerd en op menskundig, technologisch<br />
en economisch vlak volledig besproken.<br />
Onderstaande afbeelding toont een grafische<br />
weergave van het totale ontwerptraject.<br />
Problematiek Productidee Analyse Synthese Productontwerp<br />
New products planning<br />
Integrated product<br />
design
Inhoudsopgave<br />
Hoofdstuk 1: New products planning<br />
1. Inleiding p. 5<br />
2. Productidee p. 6<br />
2.1 Probleemstelling<br />
2.2 Probleemdefinitie<br />
2.3 Voorstel productidee<br />
2.4 Afbakening<br />
2.5 Beoogde meerwaarde<br />
3. Analyse p. 10<br />
3.1 Onderzoeksopzet<br />
3.2 Snelwegparkings<br />
3.3 Openbare sanitaire voorzieningen<br />
3.4 Zelfreinigende sanitaire systemen<br />
3.5 Bestaande douche-units<br />
3.6 Trends<br />
3.7 Conclusie<br />
4. Synthese p. 27<br />
4.1 Productdefinitie<br />
4.2 Functies<br />
4.3 Toepassingsgebied<br />
4.4 Doelgroep<br />
4.5 Stakeholders<br />
4.6 Toegevoegde waarde<br />
4.7 Specificaties<br />
4.8 Te ontwikkelen Items<br />
4.9 Design drivers<br />
4.10 Productkandidaat<br />
4.11 Productarchitectuur<br />
4.12 Productidentiteit<br />
4.13 Moodboard<br />
Hoofdstuk 2: Integrated product design<br />
5. Inleiding p. 39<br />
6. Productpresentatie p. 40<br />
7. Productvoorstelling p. 43<br />
7.1 Dualiteit product<br />
7.2 Gebruiksscenario<br />
7.3 Indeling<br />
7.4 Functies<br />
7.5 Onderdelen<br />
7.6 Werking<br />
8. Menskundige aspecten p. 47<br />
8.1 Gebruikservaring<br />
8.2 Veiligheid<br />
8.3 Ergonomie<br />
9. Technische aspecten p. 63<br />
9.1 Materialenlijst<br />
9.2 Montage<br />
9.3 Afmetingen<br />
9.4 Transport<br />
9.5 Onderhoud<br />
9.6 Toegepast onderzoek 4: Systeemverificatie<br />
10. Economische aspecten (Ondernemingsplan Ruspurus)<br />
11. Product in omgeving p. 70<br />
12. Conclusie p. 71<br />
13. Bijlagen p. 85<br />
14. Contacten en bronnen P. 85<br />
1 2
3<br />
Deel 1<br />
New products planning<br />
4
5<br />
1. Inleiding<br />
Snelwegparkings binnen Europa zijn meestal<br />
onaangename locaties om een sanitaire stop te<br />
houden. De parkings zonder eet- of tankvoorzieningen,<br />
laten op dat vlak al helemaal te wensen<br />
over. Ondanks een grote bezetting tijdens de<br />
nacht doordat grotere snelwegparkings volzet<br />
zijn, bestaat op dit soort onbemande parkings bijna<br />
nooit de mogelijkheid tot douchen. Zo hebben<br />
vrachtwagenchauffeurs en andere reizigers geen<br />
mogelijkheid om zich op te frissen of te wassen.<br />
Indien er dan toch voorzieningen zijn, laat de hygiëne<br />
te wensen over en is de infrastructuur snel<br />
beschadigd of verouderd.<br />
Naast deze snelwegparkings, bestaan er nog<br />
andere locaties die handig gebruik zouden kunnen<br />
maken van degelijke douchefaciliteiten. Denk<br />
maar aan industrieterreinen of havens.<br />
Een nieuwe benadering binnen deze productwereld,<br />
moet de huidige tekortkomingen opvullen<br />
en verbeteren.<br />
Ook de toiletvoorzieningen op bovengenoemde<br />
locaties zijn vaak vuil, onverzorgd en onangenaam<br />
om te gebruiken. Vermits hiervoor werkende alternatieven<br />
bestaan, zoals zelfreinigende toiletten,<br />
wordt dit onderdeel niet verder uitgewerkt binnen<br />
deze masterproef.<br />
2. Productidee<br />
2.2 Probleemstelling<br />
De problematiek rond sanitaire voorzieningen op<br />
snelwegen dateert niet van vandaag. Deze voorzieningen<br />
- al dan niet aanwezig - kampen nog<br />
te vaak met een gebrek aan hygiëne, duurzaamheid,<br />
ecologie en functionaliteit. Vooral parkings<br />
met onbemande faciliteiten en zonder restaurant<br />
en/of benzinepomp, behoren tot deze kritieke<br />
groep. Vermits onderhoudspersoneel door besparingen<br />
en veiligheidsoverweging niet continu<br />
op deze onbewaakte parkings aanwezig kan zijn,<br />
worden deze sanitaire voorzieningen te weinig<br />
onderhouden om netheid te garanderen. Tevens<br />
wordt een tekort aan toiletten en wasplaatsen<br />
vastgesteld. Niet minder dan 80% van de truckers<br />
op onze Belgische wegen meent dat er te<br />
weinig sanitaire voorzieningen zijn. (Frank Moreels,<br />
BTB, Zwartboek parkings, 25/10/2010)<br />
Toch worden ze, ondanks de slechte omstandigheden,<br />
dagelijks veelvoudig gebruikt door tal<br />
van vrachtwagenchauffeurs die genoodzaakt zijn<br />
hun toilet- en douchepauze langs de snelweg nemen.<br />
Ook overnachten gebeurt in de vrachtwagen<br />
terwijl deze geparkeerd staat op een snelwegparking.<br />
Naast deze truckers worden ook<br />
dagelijkse pendelaars en toeristen als gebruikersgroep<br />
van deze snelwegparkings beschouwd.<br />
Deze groep heeft weliswaar een lager aandeel<br />
wat het douchegebruik betreft, vermits zij meestal<br />
thuis of op locatie douchen.<br />
De jaarlijkse vermeerdering van het aantal vrachtwagens<br />
speelt een grote rol in bovengenoemde<br />
problematiek van overbevolking. In België alleen<br />
al groeide op 8 jaar tijd het aantal ingeschreven<br />
vrachtwagens met 22% (figuur 02). Hierdoor zullen<br />
onze snelwegparkings steeds minder stopplaatsen<br />
kunnen bieden aan pauzerende vrachtwagenchauffeurs.<br />
Uit een steekproef uitgevoerd in 2010, tussen<br />
22u01 en 05u59 op 51 Belgische snelwegparkings,<br />
blijkt dat de bezettingsgraad hiervan de<br />
grens van 100% overschrijdt. Hoewel er 1.694<br />
aanwezige parkeerplaatsen voorzien waren,<br />
stonden er effectief 1.780 vrachtwagens geparkeerd,<br />
wat overeen komt met een bezettingsgraad<br />
van 105,08%.<br />
Vandaag is deze overbezetting nog steeds aanwezig.<br />
Vrachtwagens die tijdens de nacht op één<br />
van deze snelwegparkings niet meer terecht kunnen,<br />
zijn genoodzaakt zich in overtreding te parkeren<br />
op de pechstrook langs een oprit of afrit van<br />
een parking met restaurant en/of benzinepomp.<br />
Hierdoor gebeuren vaak ongevallen, maar zo<br />
kunnen de truckers toch gebruik maken van de<br />
sanitaire voorzieningen die de bemande snelwegparking<br />
te bieden heeft. Parkeren op een van<br />
de onbemande parkings is geen optie, vermits<br />
hier vaak geen mogelijkheid is tot het gebruik<br />
van sanitaire voorzieningen in een nette<br />
en veilige omgeving, zoals in het begin van dit<br />
hoofdstuk wordt vermeld. (Frank Moreels, BTB, Zwartboek<br />
parkings, 25/10/2010)<br />
Het tekort aan parkeerplaatsen op snelwegparkings<br />
met voldoende faciliteiten, dwingt vrachtwagenchauffeurs<br />
die geen genoegen nemen met een<br />
rustplaats op de op- of afrit van een snelwegparking<br />
op zoek te gaan naar een eventuele plaats<br />
op een verder gelegen parking. Hierdoor worden<br />
rust- en rijtijden niet steeds correct nageleefd en<br />
gaat men in overtreding met de wet.<br />
Dit alles is ook de media niet ontgaan. Diverse<br />
kranten en tijdschriften bekritiseren bovenstaande<br />
problematiek en stellen zich vragen bij de actie die<br />
hiertegen wordt ondernomen. Tevens beroepsplatformen,<br />
zoals de Belgische Transportarbeidersbond,<br />
laten van zich horen. Enkele citaten:<br />
“Uit een onderzoek van de ANWB en zijn zusterorganisaties<br />
in zestien Europese landen blijkt dat het<br />
slecht is gesteld met de parkeerplaatsen langs de<br />
Europese snelwegen. Het onderzoek richtte zich<br />
op stopplaatsen zonder benzine-pomp of restaurant.<br />
Vaak is er te weinig licht en ontbreekt het<br />
aan sanitaire voorzieningen.” (Hans-Maarten Dagelet,<br />
journalist, Nederland, 21/09/2009)<br />
“De debatten rond de veiligheid en de algemene<br />
kwaliteit van de snelwegparkings in België worden<br />
al jaren gevoerd. Dat de standaard vandaag onvoldoende<br />
hoog ligt kunnen we niet in twijfel trekken.<br />
Het is een actueel probleem waarvoor zo snel<br />
mogelijk concrete oplossingen gevonden moeten<br />
worden.” (Jean‐Paul Van Avermaet, CEO Autogrill Benelux,<br />
Kwaliteitsinjectie snelwegparkings, 2010)<br />
6
7<br />
“De vakbond wijst er op dat de sanitaire voorzieningen<br />
op de parkings meer dan te wensen overlaten.<br />
We schenken eveneens aandacht aan de<br />
verhoging van het aantal parkeerplaatsen en de<br />
uitbreiding van het sanitair met toiletten, urinoirs<br />
en douches. Er moeten zeker gescheiden douches<br />
voor mannen en vrouwen komen.” (Hilde Crevits,<br />
Minister Mobiliteit en Openbare Werken, Vlaams Parlement,<br />
07/10/2010)<br />
“Op veel stopplaatsen is er geen douche. Meestal<br />
zijn er één of uitzonderlijk twee. Vaak zijn die<br />
douches betalend. Veel douches zijn slecht onderhouden.”<br />
(Frank Moreels, BTB, Zwartboek parkings,<br />
25/10/2010)<br />
“Een veilige chauffeur is een chauffeur die in comfortabele<br />
omstandigheden zijn dagelijkse rust kan<br />
nemen, zich kan opfrissen en die een voedzame<br />
maaltijd kan nuttigen tegen een betaalbare<br />
prjjs.” (Frank Moreels, BTB, Zwartboek parkings,<br />
25/10/2010)<br />
“Parkings zonder shop of tankstation proberen<br />
de chauffeurs te mijden. Vooral het ontbreken<br />
van sanitaire voorzieningen op deze plaatsen zijn<br />
een doorslaggevend argument.” (Frank Moreels, BTB,<br />
Zwartboek parkings, 25/10/2010)<br />
“80,94% van 400 in België bevraagde truckers is<br />
ontevreden over het aantal sanitaire voorzieningen<br />
op onze Belgische wegen. 79,21% vindt dat de<br />
netheid ervan te wensen overlaat.” (Frank Moreels,<br />
BTB, Zwartboek parkings, 25/10/2010)<br />
“Het comfort is vrij behoorlijk op de parkings in<br />
concessie, maar er is een vraag vanuit de hoek<br />
van de werknemers om ook op onbewaakte parkings<br />
in sanitair te voorzien. Als je daar een sanitair<br />
blok neerploft, moet dat zeer sterk beveiligd zijn en<br />
mag dat niet na een week al stuk zijn. Je moet er<br />
iets heel duurzaams kunnen plaatsen.” (Hilde Crevits,<br />
Minister Mobiliteit en Openbare Werken, Vlaams Parlement,<br />
05/10/2011)<br />
2.2. Probleemdefinitie<br />
Door een jaarlijkse stijging van het aantal vrachtwagens<br />
op onze wegen, kampen de snelwegparkings<br />
(en dus ook hun sanitaire voorzieningen) die<br />
voorzien zijn van een restaurant en/of benzinep-<br />
omp met een bezetting van meer dan 105%. Hierdoor<br />
zijn vrachtwagenchauffeurs genoodzaakt<br />
zich elders te parkeren. Soms zoekt men, hoewel<br />
dit bij wet verboden is, plaats op een op- of afrit<br />
van een parking. Een andere mogelijkheid is de<br />
nacht door te brengen op een kleinere parking<br />
die buiten een toiletvoorziening geen andere faciliteiten<br />
aanbiedt. Toch is het voor de vrachtwagenchauffeur<br />
van uiterst belang zich dagelijks te<br />
kunnen opfrissen.<br />
Niet alleen in België, maar ook in de rest van<br />
Europa, duikt de aangehaalde problematiek<br />
op. Vooral op snelwegparkings en stopplaatsen<br />
zonder restaurant of benzinepomp ondervindt<br />
men een tekort aan sanitaire voorzieningen en is<br />
de hygiëne ondermaats. Zowel het aantal toiletten<br />
als het aantal douches moet worden opgedreven<br />
en netheid moet worden nagestreefd. Ook de<br />
duurzaamheid van de bestaande voorzieningen is<br />
nog te laag, waardoor de kwaliteit snel achteruit<br />
gaat.<br />
Er is dus duidelijk vraag naar betere sanitaire facilitieten.<br />
Hoewel niet enkel de douchefaciliteiten,<br />
maar ook de toiletvoorzieningen als een hekelpunt<br />
worden ervaren, zal zoals reeds vermeld deze<br />
masterproef enkel het douchegebeuren behandelen.<br />
Als conclusie kan er gesteld worden dat er<br />
duidelijk nood is aan propere, aangename en<br />
duurzame douchevoorzieningen op de snelwegparkings.<br />
Niet enkel onbemande parkings,<br />
maar ook diegene die reeds voorzien zijn<br />
van douchefaciliteiten zouden een ‘doucheunit’<br />
goed kunnen gebruiken, zodat ze kunnen<br />
beantwoorden aan de noden van het grote<br />
aantal parkingbezoekers.<br />
2.3. Voorstel productidee<br />
Vermits het voor de overheid onhaalbaar is op<br />
kor-te termijn tegemoet te komen aan de doucheproblematiek,<br />
moet naar een kleinschaligere<br />
oplossing gezocht worden. Wat al deels zou bijdragen<br />
tot een verbetering, is het meer leefbaar<br />
maken van de kleinere onbemande parkings,<br />
zodat ook hier vrachtwagens hun (nacht)pauze<br />
kunnen nemen. Wanneer deze kleinere parkings<br />
degelijke douchefaciliteiten aanbieden, kan een<br />
deel van de truckers die geen plaats vinden op de<br />
overvolle grotere parkings, hier terecht.<br />
Het productidee dat uit deze vaststellingen voortkomt,<br />
betreft een duurzame zelfreinigende<br />
douche-unit, die hoofdzakelijk geplaatst wordt<br />
op de kleinere snelwegparkings. De unit zal dus<br />
moeten funcitioneren op een openbare plaats.<br />
Hierdoor worden andere toepassingsgebieden<br />
voor het product niet uitgesloten.<br />
Netheid, functionaliteit, gebruikservaring, duurzaamheid<br />
en ecologie behoren tot de fundamenten<br />
van dit ontwerp. Een hierbij aansluitende<br />
dienst zal bijdragen tot een goede coördinatie van<br />
de gebruikersflow.<br />
2.4. Afbakening<br />
Daar de aangekaarte problematiek zich vooral<br />
situeert in de wereld van vrachtwagenchauffeurs<br />
(en niet zozeer in die van pendelaars of toeristen),<br />
zal mijn focus tijdens de uitwerking van dit productidee<br />
vooral gaan naar eerstgenoemde gebruikersgroep.<br />
Uiteraard behoren andere tekortkomingen<br />
op snelwegen, zoals gezonde voeding<br />
en ontspanningsruimtes ook tot een van de prioriteiten<br />
tijdens het leven op een snelweg, maar dit<br />
onderwerp mee betrekken in deze masterthesis<br />
zou afbreuk doen aan de kwaliteit van uitwerking<br />
van het voorgestelde productidee.<br />
Toch is het van uiterst belang tijdens het ontwerptraject<br />
een zo breed mogelijke kijk te houden op<br />
die ‘douche-unit’, vermits er ruimte moet zijn voor<br />
gebruik binnen andere toepassingsgebieden.<br />
8
9<br />
2.5. Beoogde meerwaarde<br />
Niet alleen omdat het gebrek aan goede openbare<br />
sanitaire voorzieningen ingaat tegen de uitvoering<br />
van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning<br />
(MWO), maar ook omdat sanitaire voorzieningen<br />
een basisbehoefte van de mens vormen, is het<br />
van belang dat de problematiek op de snelwegparkings<br />
wordt aangepakt. Elke be-roepschauffeur<br />
heeft het recht dagelijks van een aangename<br />
rustpauze te nuttigen, waarbij hij de kans<br />
krijgt in goede omstandigheden gebruik te maken<br />
van een toilet- en douchevoorziening. Bijgevolg<br />
zal dit bijdragen tot een positiever werkgedrag.<br />
Door het jaarlijks stijgende aantal vrachtwagens<br />
op de baan, komt er stilaan een tekort aan voldoende<br />
sanitaire voorzieningen op de snelwegen.<br />
Op 8 jaar tijd steeg alleen al in België het aantal<br />
ingeschreven vrachtwagens met meer dan 22%.<br />
Meer dan 80% van de vrachtwagenchauffeurs op<br />
de Belgische wegen vindt dat er op onze snelwegen<br />
te weinig sanitaire voorzieningen zijn en 79%<br />
vindt dat de netheid van deze voorzieningen te<br />
wensen overlaat.<br />
Door een zelfreinigende sanitaire voorziening, zal<br />
de gebruiker steeds gebruik kunnen maken van<br />
een proper product.<br />
Het nastreven van een gezond en groen milieu zal<br />
in de toekomst alleen maar belangrijker worden.<br />
Daarom is het ontwerpen van een ecologisch en<br />
duurzaam product een meerwaarde binnen de totale<br />
productketen.<br />
Vermits vrachtwagenchauffeurs niet enkel in de<br />
omgeving van snelwegen, maar ook op andere<br />
locaties (zoals eindplaatsen) vertoeven, kan de<br />
markt voor dit product worden uitgebreid naar<br />
meerdere toepassingsgebieden.<br />
Ook binnen andere toepassingsgebieden kan de<br />
relevantie van de douche-unit worden gewaarborgd.<br />
Industrieterreinen en havengebieden hebben<br />
een groot aantal werknemers en arbeiders<br />
die na of voor het werk handig gebruik kunnen<br />
maken van een douche. Hierdoor wordt de ervaring<br />
rond ‘naar het werk gaan’ naar een ander<br />
niveau gehaald.<br />
Mensen die met de fiets gaan werken hebben op<br />
het werk niet steeds de mogelijkheid zich op te<br />
frissen na een lange en warme fietstocht. Vermits<br />
sommige werklocaties vaak te kampen hebben<br />
met plaatsgebrek voor extra faciliteiten, zou ook<br />
hier de douche-unit van pas kunnen komen.<br />
Het snel ter beschikking kunnen stellen van een<br />
werkende douche-unit zonder al te veel opbouwerk<br />
ter plaatse.<br />
Een aangename en frisse gebruiksbelevenis voor<br />
elke gebruiker.<br />
3. Analyse<br />
3.1 Onderzoeksopzet<br />
Binnen de analysefase zullen vooral de huidige<br />
sanitaire omstandigheden op snelwegparkings<br />
worden onderzocht en ontleed. Ook (openbare)<br />
sanitaire voorzieningen op andere locaties worden<br />
van naderbij bestudeerd. Hierin wordt een onderscheid<br />
gemaakt tussen vast ingebouwde faciliteiten<br />
en mobiele units. Binnen de bestaande<br />
sanitaire voorzieningen wordt gekeken naar de<br />
aanwezige faciliteiten en het gebruik ervan. Ook<br />
zelfreinigende systemen worden geanalyseerd.<br />
De huidige gebruikersgroep, de bestaande markt<br />
en de reeds toegepaste technologie met betrekking<br />
tot (openbare) sanitaire voorzieningen, zullen<br />
binnen deze analyse aan bod komen. Ook nieuwe<br />
technologieën die toepasbaar zijn binnen het productidee,<br />
zullen onder de loep worden genomen.<br />
Het is de bedoeling op deze manier inzicht te verwerven<br />
over het onderwerp van deze thesis, zodat<br />
ik bijgevolg een product kan ontwerpen dat<br />
voldoende innovatief en wetenschappelijk onderbouwd<br />
is. Vervolgens wordt er dieper ingegaan<br />
op bestaande douche-units. Ook interessante<br />
technologieën in verband met waterverbruik en<br />
reini-gingsmethodes worden in kaart gebracht.<br />
Afsluiten gebeurt aan de hand van een trendanalyse<br />
die de huidige noden en verwachtingen van<br />
douche-gebruikers in kaart brengt.<br />
De gebruikte cijfers zijn meestal gebaseerd op<br />
onderzoek dat binnen België of Nederland gebeurd<br />
is, vermits deze het meest toegankelijk<br />
waren.<br />
3.2 Snelwegparkings<br />
3.2.1 Soorten<br />
Zowel in België als in andere landen binnen Europa<br />
valt er een onderscheid te maken tussen<br />
twee soorten snelwegparkings: parkings met<br />
restaurant en benzinepomp en parkings zonder<br />
deze faciliteiten. De bezetting van beide soorten<br />
is het grootst tussen 00u00 en 06u00, vermits<br />
het vrachtvervoer tussen die uren verplicht moet<br />
stilstaan (met uitzondering van koelwagens). Volgende<br />
analyse betreft voorzieningen binnen België,<br />
maar is toepasbaar in heel Europa.<br />
Parking met restaurant en benzinepomp<br />
Weggebruikers hebben hier de mogelijkheid iets<br />
te eten in het restaurant, gebruik te maken van de<br />
benzinepomp of wat inkopen te doen in de winkel.<br />
Ook de bezoekers kunnen hier steeds gebruik<br />
maken van sanitaire voorzieningen. Toiletten, gescheiden<br />
voor heren en dames, zijn steeds aanwezig.<br />
De grotere complexen bieden ook douches<br />
aan, zij het dan geen gescheiden douches voor<br />
mannen en vrouwen. Doordat er slechts een beperkt<br />
aantal douches aanwezig zijn (gemiddeld 2<br />
per parking), lopen de wachttijden hoog op, wat<br />
voor de vrachtwagenchauffeurs verloren tijd is. Al<br />
deze sanitaire voorzieningen zijn gegroepeerd en<br />
de ingang ervan bevindt zich in de meeste situaties<br />
annex het restaurant of aan de buitenzijde<br />
van het parkingcomplex. Hoewel de toiletten en<br />
douches dagelijks worden onderhouden door<br />
personeel, wordt er door de gebruikers nog vaak<br />
geklaagd over een tekort aan netheid en hygiëne.<br />
Nochtans moet de gebruiker meestal betalen om<br />
van deze diensten gebruik te mogen maken.<br />
10
11<br />
Parking zonder restaurant en benzinepomp<br />
Naast een sanitair gebouw - vast ingeplant - met<br />
enkele onbemande toiletten en een picknickvoorziening,<br />
zijn er op dit soort stopplaatsen geen<br />
douche- of andere faciliteiten terug te vinden.<br />
Doordat ze minder frequent onderhouden worden<br />
dan de grotere snelwegparkings, hebben deze<br />
locaties snel te kampen met onreine toiletten en<br />
overvolle vuilnisbakken. Hierdoor gaat de levensduur<br />
van deze producten snel achteruit en is de<br />
gebruikservaring ervan alles behalve aangenaam.<br />
Nochtans leerde de probleemstelling van deze<br />
masterthesis ons dat deze kleinere snelwegparkings<br />
veelvuldig gebruikt moeten worden en dus<br />
meer dan nodig zijn. Door het alom stijgende<br />
aantal vrachtwagenchauffeurs op onze wegen,<br />
zijn voldoende parkeerplaatsen om ‘s nachts stil<br />
te staan een noodzaak. Ook de veiligheid van de<br />
truckers staat hier nog niet op punt. Er gebeuren<br />
immers meer criminele feiten op dit soort parkings<br />
dan in de drukkere, grotere en dus meer<br />
beveiligde complexen. Slechts enkele parkings<br />
in België zijn reeds voorzien van camerabewaking.<br />
De aanwezige sanitaire voorzieningen zijn op<br />
deze locaties meestal zeer slecht verlicht, wat de<br />
gebruikservaring en het veiligheidsgevoel van de<br />
parkingbezoekers niet ten goede komt.<br />
Samengevat<br />
Algemeen kan worden gesteld dat snelwegparkings<br />
zonder benzinepomp en restaurant meer<br />
(tevreden) gebruikers zouden hebben indien ook<br />
hier douches worden geplaatst. Daarbij komt dat<br />
deze voorzieningen net, hygiënisch en aangenaam<br />
moeten zijn.<br />
Vermits het op deze parkings onmogelijk is permanent<br />
onderhoudspersoneel aan te stellen,<br />
zouden zelfreinigende units een oplossing bieden<br />
voor een deel van de huidige problematiek rond<br />
slechte hygiëne in deze voorzieningen. In sommige<br />
steden worden reeds zulke openbare en<br />
zelfreinigende toiletten tegen betaling ter beschikking<br />
gesteld.<br />
Zelfreinigende douchevoorzieningen bestaan in<br />
openbare omgevingen nog niet. In bepaalde hotels<br />
wordt dit tot op een bepaald reinigingsniveau<br />
echter wel al toegpast. Hierover meer in hoofdstuk<br />
3.4.<br />
De tabel op de volgende pagina toont een overzicht<br />
van de al dan niet aanwezige sanitaire faciliteiten<br />
op de verschillende soorten snelwegparkings.<br />
3.2.2 Gebruikers<br />
De gebruikersgroep van sanitaire voorzieningen<br />
langs de snelweg kan worden opgesplitst in drie<br />
subgroepen. De grootste subgroep is die van de<br />
vrachtwagenchauffeurs, die bijna dagelijks gebruik<br />
maken van alle voorziene faciliteiten op de<br />
parkings. De andere gebruikers, weliswaar minder<br />
frequente gebruikers van de douchevoorzieningen,<br />
is de groep van dagelijkse pendelaars.<br />
Tot slot behoren ook toeristen tot een gebruikersgroep.<br />
Vrachtwagenchauffeurs<br />
Aangezien de focus van deze masterthesis ligt<br />
op de sanitaire voorzieningen van snelwegparkings,<br />
vormt deze gebruikersgroep de belangrijkste<br />
doelgroep voor de toekomstige productkandidaat.<br />
Truckers komen namelijk wekelijks in<br />
contact met de douches op snelwegen. Deze faciliteiten<br />
vervangen als het ware de voorzieningen<br />
die men thuis zou gebruiken. Naast een sanitaire<br />
stop, pauzeert men ook om de benen te strekken,<br />
eten en drinken aan te kopen, te tanken, een<br />
chauffeurswissel door te voeren of iets aan te kopen<br />
in de winkel van het parkingcomplex.<br />
De minimum te nemen pauzetijd is bij wet bepaald.<br />
Zo moet elke vrachtwagen per 4,5 uur<br />
rijden verplicht 45 minuten stilstaan. Ook tussen<br />
00u00 en 06u00 mag het voertuig de baan niet<br />
op (met uitzondering van koelwagens). Deze rij-<br />
en pauzetijd wordt per vrachtwagen geregistreerd<br />
door een tachograaf. Zo mag er bijvoorbeeld niet<br />
meer dan 9 uur per dag worden gereden door één<br />
chauffeur.<br />
De gemiddelde leeftijd van Belgische vracht-<br />
Met restaurant/benzinepomp Zonder restaurant/benzinepomp<br />
Aanwezigheid toiletten Ja Meestal<br />
Betalend Meestal wel (gemiddeld € 0,50) Neen<br />
M/V gescheiden Ja Soms<br />
Zeflreinigend Soms Neen<br />
Aanwezigheid Douches Soms Neen<br />
Betalend Ja (gemiddeld €2,50) /<br />
M/V gescheiden Meestal /<br />
Zeflreinigend / /<br />
wagenchauffeurs ligt tussen 38 en 54 jaar. Het<br />
aandeel mannelijke vrachtwagenchauffeurs is beduidend<br />
groter dan het vrouwelijke aandeel. Immers<br />
stijgt het aantal vrouwen in deze branche.<br />
Daarom is het belangrijk tijdens het uitwerken<br />
van de definitieve productkandidaat rekening te<br />
houden met de verschillen in gebruik tussen mannen<br />
en vrouwen. Zo besteedt een vrouw gemiddeld<br />
meer tijd aan een sanitaire pauze dan een<br />
man, wat maakt dat de gebruikersflow van de<br />
sanitaire voorzieningen voor heren hoger zal liggen<br />
dan die voor dames.<br />
Op de Belgische snelwegen zijn er binnen deze<br />
gebruikersgroep ook meerdere nationaliteiten terug<br />
te vinden. 12,34% is Belgisch en de overige<br />
87,66% draagt een andere nationaliteit. In onderstaande<br />
grafiek wordt deze verhouding weergegeven.<br />
BelgIë<br />
Polen<br />
Duitsland<br />
Nederland<br />
Litouwen<br />
Tsjechië<br />
Luxemburg<br />
Frankrijk<br />
0 3,25 6,50 9,75 13,00<br />
Nationaliteiten chauffeurs, Zwartboek parkings 2010, BTB,<br />
25 oktober 2010<br />
Deze mix van nationaliteiten vraagt een universele<br />
aanpak in verband met informatie en berichtgeving<br />
in snelwegcomplexen. Zowel een Belg als<br />
een Pool moet bijvoorbeeld het onderscheid kun-<br />
12
13<br />
nen maken tussen de voorzieningen voor heren en<br />
die voor dames. Hiervoor worden er vaak iconen<br />
gebruikt.<br />
Na een gesprek met de heer Tom Peeters van<br />
het BTB-ABVV en enkele (internationale) vrachtwagenchauffeurs<br />
van Bellekens Transport NV,<br />
kreeg ik meer duidelijkheid over de opvulling van<br />
de pauze van vrachtwagenchauffeurs. De meeste<br />
tijd van deze pauze gaat uit naar eten, het zich<br />
wassen en slapen. De meeste truckers trekken<br />
ongeveer 20 minuten uit om een douche te nemen,<br />
zich te scheren, enzovoort. Meestal gebeurt<br />
dit ‘s avonds bij aankomst op een snelwegparking.<br />
Indien de wachttijden niet te hoog zijn, neemt<br />
men nog voor het avondmaal een douche. Anders<br />
gebeurt dit hierna of eventueel de volgende<br />
ochtend. Voor een douche betaalt men mees-tal<br />
€ 2,50, terwijl deze niet altijd proper is. Lang niet<br />
alle sanitaire voorzieningen zijn de volledige nacht<br />
geopend vermits ze afhangen van een bij-horend<br />
restaurant of bijhorende winkel. Deze sluiten<br />
meestal rond 23u00. Gemiddeld 5 keer per<br />
dag houdt een trucker een toiletpauze.<br />
Hieruit kan geconcludeerd worden dat binnen<br />
de sanitaire voorzieningen - en dan vooral in de<br />
doucheomgeving - ‘s avonds de grootste flow<br />
plaatsvindt. Zoals reeds eerder vermeld in deze<br />
masterproef, bieden de meeste snelwegcomplexen<br />
gemiddeld maar 2 douches aan, wat resulteert<br />
in lange wachttijden. Tijdens deze piekmomenten<br />
kunnen de douchecabines niet worden<br />
schoongemaakt, waardoor de netheid en hygiëne<br />
na enkele gebruikers sterk verminderd is.<br />
Sommige vrachtwagens worden bestuurd door<br />
een duo truckers, dat elkaar afwisselt. In de verdere<br />
ontwikkeling van mijn product moet dit aspect<br />
zeker mee in rekening worden gebracht.<br />
Dit zal bijvoorbeeld invloed hebben op een eventueel<br />
product gerelateerde dienst die zal worden<br />
aangeboden.<br />
Toeristen en pendelaars<br />
Deze overige twee groepen maken van dezelfde<br />
parkingfaciliteiten gebruik als vrachtwagenchauffeurs,<br />
maar op minder frequente basis. Zo zal een<br />
toerist of pendelaar hier zelden een douche nemen.<br />
In tegenstelling tot vrachtwagenchauffeurs, bevinden<br />
zich in deze groep ook rolstoelgebruikers.<br />
Niet alle snelwegtoiletten bieden hiervoor voldoende<br />
accessibiliteit, waardoor mindervaliden<br />
bijgevolg niet steeds gebruik kunnen maken van<br />
de toiletten en al helemaal niet van de douches.<br />
Binnen deze masterproef zal tijdens de ontwikkeling<br />
van de douche-unit geen rekening worden<br />
gehouden met het mindervalide rolsoelgebruikers,<br />
vermits zich binnen deze groep een te laag percentiel<br />
vrachtwagenchauffeurs bevindt.<br />
3.2.3 Stakeholders<br />
Onder de stakeholders zijn alle belanghebbenden<br />
van snelwegparkings terug te vinden. Binnen dit<br />
hoofdstuk wordt elke stakeholder besproken.<br />
Overheid<br />
In België is de overheid eigenaar van zo goed als<br />
alle snelwegparkings. De snelwegparkings die<br />
uitegerust zijn met een benzinepomp en/of restaurant<br />
worden in concessie gegeven aan bedrij-ven<br />
die er commerciële activiteiten uitoefenen. Vlaanderen<br />
telt 37 parkings die beheerd worden door<br />
de Vlaamse Overheid voor Mobiliteit en Openbare<br />
Werken. De opbrengsten van het parkingcomplex<br />
gaan vooral naar de consessiehouders zelf.<br />
Ook de selwegparkings zonder restaurant en/of<br />
benzinepomp vallen onder de bevoegdheid van<br />
de overheid. Het onderhoud ervan wordt door de<br />
overheid uitbesteed aan afvalverwerkingsbedrijven<br />
en schoonmaakdiensten.<br />
Vermits de overheid als eigenaar van de parkings<br />
de kwaliteit van de dienstverlening wil controleren,<br />
werd er in 2005 een kwaliteitssysteem opgesteld<br />
(dat enkel betrekking heeft op wegparkings met<br />
restaurant en benzinepomp).<br />
Zo wordt jaarlijks, aan de hand van criteria, aan<br />
verschillende snelwegparkings een aantal sterren<br />
toegekend. Dit aantal stemt overeen met de<br />
kwaliteit van de parking. Tot nu toe zijn 3 sterren<br />
de hoogst behaalde score. Dit zijn de criteria:<br />
Rusten, sanitair, tanken, shop, eten en drinken,<br />
motel, kiosk. Volgende onderdelen behoren tot de<br />
checklist binnen het criterium ‘sanitair’:<br />
A. Schoonmaakproducten staan buiten bereik.<br />
B. Vuilbakken zijn niet meer dan 75% gevuld.<br />
C. Plafond, deuren, muren en vloeren zijn schoon.<br />
D. Antislipvloerbedekking is aanwezig.<br />
E. Er zijn geen krassen en graffiti aanwezig.<br />
F. Toiletten, urinoirs en doucheruimtes zijn schoon.<br />
Consessiehouders<br />
Uitbaters van benzinepompen en de hierbij<br />
horende winkels op snelwegparkings: Total, Esso,<br />
Texaco en Q8.<br />
Uitbaters van restaurants en hotels op selwegparkings:<br />
Autogrill, Carestel Restaurants, Van der<br />
Valk hotels en restaurants en AC Restaurants.<br />
Vermits er niet zo veel snelwegparkings op onze<br />
wegen zijn en de meesten een 20-tal kilometer<br />
van elkaar verwijderd liggen, is de onderlinge concurrentie<br />
niet zo groot. Vrachtwagenchauffeurs<br />
zijn al tevreden wanneer ze een veilige en van<br />
faciliteiten voorziene staanplaats hebben kunnen<br />
bemachtigen.<br />
De concessiehouders verkopen hun diensten en<br />
kunnen zo opbrengsten generen. Soms wordt<br />
gewerkt met freelance onderhoudspersoneel. De<br />
concessiehouders stellen sanitaire voorzieningen<br />
ter beschikking en de opbrengst ervan gaat deels<br />
naar diegenen die het onderhoud ervan verzorgen.<br />
Sommige consessiehouders werken met het<br />
ristorno-systeem, waarbij een consumptie in het<br />
14
15<br />
restaurant of de winkel gratis toegang verleent tot<br />
de toiletten.<br />
Bovenstaande bedrijven hebben vandaag de dag<br />
niets te maken met de snelwegparkings zonder<br />
restaurant en/of benzinepomp. Deze worden louter<br />
onderhouden en uitgebaat door de overheid.<br />
Producenten en leveranciers<br />
Ook producenten en leveranciers van sanitaire<br />
infrastructuur spelen hun rol in het totale verhaal<br />
rond snelwegparkings. Zo zoekt de overheid<br />
door middel van een aanbesteding een interessante<br />
producent en leverancier voor een te realiseren<br />
opdracht. Meerdere bedrijven nemen deel<br />
aan dergelijke aanbesteding door ieder hun eigen<br />
product voor te leggen. Uiteindelijk is het de overheid<br />
die de keuze maakt uit de verschillende productvoorstellen.<br />
In België is Verhofsté NV momenteel de marktleider<br />
in het leveren en ontwikkelen van openbare<br />
producten, zoals straatmeubilair, overkappingen,<br />
maatconstructies of openbare (zelfreinigende) toiletten.<br />
Internationaal zijn onder andere volgende<br />
bedrijven actief in het ontwerpen en plaatsen van<br />
sanitaire voorzieningen: Urilift (NED), Public Use<br />
(NED), Saniwall (NED), Sanitronics (NED), Linea<br />
Citta (ITA), Euromodul (SRB).<br />
Het is interessant om als bedrijf een zo totaal mogelijk<br />
aanbod te kunnen doen tijdens zo’n aanbesteding.<br />
Zo is het voor de overheid interessanter<br />
toiletten en douches aan te kopen bij een<br />
onderneming die beide producten kan leveren.<br />
Uiteraard speelt het financiële plaatje ook een<br />
grote rol en kan dit soms doorslaggevend zijn bij<br />
aanbestedingen.<br />
Onderhoud<br />
Wanneer een onderdeel van een toilet of douche<br />
stuk is, zal iemand dit komen repareren. Ook<br />
deze mensen behoren tot de groep van de stakeholders.<br />
Daarom is het belangrijk het uiteindelijke<br />
product zo te ontwerpen dat eventuele herstellingen<br />
gemakkelijk kunnen plaatsvinden. Ook voor<br />
diegenen die de sainitaire voorzieningen moeten<br />
kuisen, is het belangrijk dat het product zo is<br />
opgebouwd dat reinigen vlot kan verlopen (weinig<br />
hoekjes en kantjes, naadloze wanden, gladde oppervlakken...).<br />
Herstellingen gebeuren meestal door de leverancier<br />
van de sanitaire voorzieningen. Het schoonmaken<br />
gebeurt meestal door private firma’s,<br />
hoewel sommige leveranciers dit tegen een vergoeding<br />
ook aanbieden.<br />
Architecten<br />
Bij de aanleg van nieuwe parkings worden vaak<br />
(landschaps)architecten betrokken. Daarom is het<br />
belangrijk dat de toilet- en douchevoorzieningen<br />
makkelijk zijn in te bouwen.<br />
Publiciteit<br />
Door reclame te voorzien op sanitaire locaties,<br />
kan men hieruit extra financiering ontvangen. Vaak<br />
worden reclameboodschappen opgehangen<br />
boven urinoirs of op andere goed zichtbare<br />
plaatsen op ooghoogte. Hierdoor genereren de<br />
consessiehouders extra inkomsten.<br />
3.3 Openbare sanitaire voorzieningen<br />
In dit hoofdstuk worden de verschillende soorten<br />
openbare sanitaire voorzieningen overlopen, met<br />
nadruk op de douches. Sommige openbare toiletten<br />
worden ook van naderbij bekeken, omdat<br />
hier overeenkomstige elementen in terug te vinden<br />
zijn, zoals een gootsteen, een spiegel of de<br />
toegang tot een stopcontact. Het doel van dit deel<br />
van de analyse is om inzicht te krijgen in de huidige<br />
faciliteiten van openbare voorzieningen en de<br />
voor- en nadelen ervan op verschillende vlakken.<br />
3.3.1 Soorten<br />
Er bestaan reeds verschillende soorten openbare<br />
sanitaire voorzieningen, maar slechts weinig hiervan<br />
bieden een douche aan. Doen ze dit toch,<br />
hebben ze een van de volgende opstellingen:<br />
Toilet<br />
Urinoir<br />
Zitbank<br />
Gootsteen/douche<br />
Bovenstaande plattegronden tonen twee soorten<br />
indelingen van openbare doucheruimtes, zoals op<br />
snelwegen. Bij de doucheruimte an sich wordt het<br />
‘droge’ deel met de zitbank door een enkele wand<br />
afgecheiden van het ‘natte’ gedeelte (de douche).<br />
De praktijk leert ons dat er steeds spatwater het<br />
‘droge’ deel kan bereiken doordat de wand niet<br />
tot op de grond loopt. Dergerlijke cabines zijn<br />
dus nooit volledig droog, laat staan gereinigd. De<br />
gootsteen bevindt zich meestal ‘buiten’ de douchecabine,<br />
zoals op de onderste plattegrond te<br />
zien is. Dit doet afbreuk aan de privacy en dus ook<br />
aan de gebruikservaring.<br />
Soms worden douches in dezelfde ruimte geplaatst<br />
als toiletten, waardoor een hinderlijke geur<br />
te bemerken is tijdens het douchen. Ook qua hygiëne<br />
wordt de doucheruimte ‘aangetast’ door de<br />
bacteriën die de toiletten met zich meebrengen.<br />
Het aanraken van dezelfde deurklink om de ruimte<br />
te verlaten, is hier een voorbeeld van.<br />
Wanneer online zoekwerk wordt verricht naar<br />
bestaande openbare douches, zijn bijna geen<br />
voorbeelden te vinden. Volgende zoekterm werd<br />
gebruikt voor onderstaande afbeelding: public<br />
shower.<br />
Wanneer dit ook gedaan wordt voor openbare toiletten,<br />
wordt echter veel meer gevonden. Onder<br />
de zoekterm ‘public toilet’ toont het grootste<br />
aantal foto’s een afbeelding van een vrijstaande<br />
toiletunit. Sommigen hiervan zijn zelfreinigend.<br />
De werking van deze sytemen wordt verder in dit<br />
hoofdstuk behandeld.<br />
In bijlage 1 achteraan deze masterproef worden<br />
meerdere afbeeldingen getoond.<br />
Opvallend is dat geen van deze ruimtes rechtstreeks<br />
in contact staat met buitenlicht, maar dat<br />
de volledige verlichting van een douche- of toiletruimte<br />
met kunstlicht tot stand wordt gebracht.<br />
16
17<br />
3.3.2 Faciliteiten<br />
De verschillende faciliteiten en functies die terug<br />
te vinden zijn in hedendaagse openbare<br />
doucheruimtes worden in dit hoofdstuk besproken.<br />
Ook zal aandacht worden besteed aan de<br />
faciliteiten in toiletruimtes, vermits sommige aspecten<br />
oveernstemmend zijn met die van de<br />
doucheruimtes.<br />
Dit deel van de analyse gebeurt aan de hand van<br />
het gebruiksscenario tijdens een douchebezoek:<br />
1. Betalen aan persoon/automaat (gem. € 2)<br />
2. Deur doucheruimte manueel openen<br />
Betreden doucheruimte<br />
3. Deur manueel sluiten<br />
4. Deur afsluiten met draai- of schuifslot<br />
5. (Zeep nemen (manueel/sensorisch))<br />
6. (Kraan openen (manueel/sensorisch)<br />
Handen wassen<br />
Uitkleden<br />
7. Kleding wegleggen/ophangen<br />
8. Douche activeren (manueel/sensorisch)<br />
Douchen<br />
9. Douche afsluiten (manueel/automatisch)<br />
Afdrogen<br />
Aankleden<br />
10. (Vuilnisbakje gebruiken)<br />
11. Deurslot manueel openen<br />
12. Deur manueel openen<br />
13. Noodknop (manueel in te drukken)<br />
Handelingen 5, 6 en 10 zijn niet van toepas-<br />
sing in doucheruimtes zoals op de onderstaande<br />
afbeelding van de reeds getoonde plattegronden<br />
op de vorige afbeelding. Hier zal deze handeling<br />
voor of na het betreden van de doucheruimte en<br />
het douchen zelf gebeuren.<br />
Handeling 1 vraagt steeds een transactie van<br />
cash geld. Het zou een voordeel en handiger zijn<br />
zou dit via een code of ‘tag’ kunnen gebeuren.<br />
Handeling 2 kan geautomatiseerd worden door<br />
ze aan bovenstaande handeling te koppelen. Bijvoorbeelde<br />
de deur openen na het ingeven van<br />
de code of het ‘taggen’.<br />
Handelingen 3, 4, 5, 6, 8 en 11 kunnen allen<br />
sensorisch en automatisch, zodat zo weinig mogelijk<br />
moet worden aangeraakt.<br />
Bijlage 2 toont meer info over de toegangsdisplay.<br />
Volgende afbeeldingen tonen faciliteiten die enkel<br />
in een toiletunit zijn terug te vinden. Hierbij<br />
is er meer automatisering dan vandaag bij de<br />
doucheruimtes is terug te vinden.<br />
Om de deur te openen volstaat een druk op een<br />
knop. Nog niet volledig zonder kans op een bacteriële<br />
overdracht, maar dit is een meer hygiënische<br />
handeling dan het vastnemen van een deurklink.<br />
Onderstaande afbeelding toont een gootsteen<br />
waarbij het nemen van zeep, het activeren van de<br />
waterkraan en het drogen van de handen in 1 unit<br />
zijn ondergebracht. Hierbij moet dus niets worden<br />
aangeraakt.<br />
Ook een spiegel staat ter beschikking van de gebruiker.<br />
3.3.3 Problemen<br />
Deze besproken faciliteiten hebben tijdens het<br />
gebruik ervan enkele nadelen. Onderstaande opsomming<br />
toont de kritieke punten van openbare<br />
doucheruimtes en toiletunits.<br />
• Grondschimmels<br />
• Slechte ventilatie (veroorzaakt schimmels)<br />
• Vuil in de hoeken van de ruimte<br />
• Niet-duurzame ruimtes verouderen snel<br />
• Onaangename gebruikservaring<br />
• Bij avond onveilige gebruikservaring<br />
Uit het Zwartboek 2010 blijkt dat vrachtwagenchauffeurs<br />
het zwaarst tillen aan volgende tekortkomingen<br />
in douchevoorzieningen:<br />
• Tekort aan douches (meestal maar 1 of 2)<br />
• Onvoldoende gereinigd<br />
• Vloer te weinig ontsmet = voetschimmels<br />
• Zelden warm water<br />
• Gebrekkige verluchting<br />
3.3.4 Energievoorziening<br />
Bij de meeste openbaare sanitaire voorzieningen<br />
wordt de benodigde elektriciteit uit het algemene<br />
net gehaald. Zo haalt het ZESS-toilet (ontwikkeld<br />
door ontwerpbureau Bundl en Verhofsté NV, 2011)<br />
een deel van de energie uit een zonnepaneel dat<br />
op het dak werd geplaatst. Wanneer er een gebrek<br />
is aan zon, zal het systeem overschakelen<br />
op netstroom.<br />
Zonnepanelen met een oppervlakte van 1 vierkante<br />
meter, kunnen tijdens een doorsnee Belgische<br />
dag 60 tot 70 kilowatt opwekken. Kwalitatieve<br />
zonnepanelen gaan ongeveer 40 jaar mee.<br />
Na 10 jaar is de investeringskost teruggewonnen.<br />
3.3.5 Alternatieve watervoorziening<br />
Door regenwater op te vangen en op te slaan,<br />
kan een voorraad water worden aangelegd die<br />
kan fungeren voor sanitair gebruik. Per jaar valt<br />
er in België gemiddeld per vierkante meter 2,13<br />
liter water per dag, wat ongeveer goed is voor een<br />
halve doorspoelbeurt van een toilet.<br />
18
19<br />
De praktijk leert ons dat dit rendement niet opweegt<br />
tegen de prijs van de installatie en filtering<br />
van dit regenwater.<br />
Per douchebeurt van 5 minuten wordt er met een<br />
spaardouchekop onegeveer 30 tot 40 liter water<br />
verbruikt. Dit is meer dan de helft minder dan met<br />
een gewone douchekop.<br />
3.3.6 Verwerking afvalwater<br />
Bij alle openbare douches wordt het afvalwater<br />
meteen afgevoerd naar de riolering. Onderstaande<br />
afbeelding toont een interessante benadering van<br />
het afvalwater dat overblijft na het wassen van de<br />
handen. Hier wordt dat water gebruikt om het urinoir<br />
mee door te spoelen.<br />
Deze innovatieve benadering kan ook interessant<br />
zijn binnen het ontwerpen van de douche-unit.<br />
Door grijs afvalwater een tweede leven te geven,<br />
wordt er bijgedragen tot een meer ecologisch<br />
douchegebruik.<br />
Douchewater en water waarmee de handen<br />
worden gewassen wordt grijs water genoemd en<br />
kan nog gezuiverd worden tot wate,r bruikbaar<br />
voor huishoudelijke activiteiten (niet tot drinkwater).<br />
Het afvalwater dat voortkomt uit toiletgebruik<br />
noemt men zwart water en kan niet meer gezuiverd<br />
worden.<br />
3.3.7 Opbouw<br />
Openbare doucheruimtes worden meestal ingedeeld<br />
door volkernplaten of gemetste muren (met<br />
een afwerking van wandtegels). Bij deze tweede<br />
manier van opbouwen zijn defecte onderdelen<br />
moeilijker te vervangen.<br />
Sommige openbare toiletten worden, zoals op<br />
onderstaande foto, als volledige unit gemonteerd<br />
en vervolgens als geheel op de gebruikslocatie<br />
geïnstalleerd. Deze manier van plaatsen vereenvoudigt<br />
en versnelt de installatie.<br />
Het gebruik van ‘inbouwcassettes’ wordt vaak<br />
toegepast bij de sanitiare infrastructuur van grote<br />
hotelketens. Er bestaan zowel toiletcassettes als<br />
douchecassettes als de combinatie van beiden in<br />
een cassette. Hierover meer in een volgend hoofdstuk<br />
rond douche-units voor privaat gebruik.<br />
3.3.8 Materialen<br />
Duurzame materialen lossen al veel op inzake<br />
snelle veroudering van de doucheruimte. Gladde<br />
oppervlakken zonder al te veel hoeken en verborgen<br />
kanten komen dan weer de hygiëne ten<br />
goede. Zeer belangrijk is de materiaalkeuze van<br />
de ondergrond. In vochtige ruimtes moet een<br />
gladde ondergrond vermeden worden om uitschuiven<br />
tegen te gaan. Enkele bruikbare materialen<br />
zijn:<br />
• RVS (wanden, deuren, toiletpot, wasbak)<br />
• Aluminium profielen (structuur)<br />
• Hout (structuur, geen contact met vocht)<br />
• Volkernplaat (wanden)<br />
• Gepoedercoat aluminium (deuren)<br />
• Duroplast (toiletbril)<br />
• Plastic (toiletbril, wanden)<br />
• Antislip coating (vloer)<br />
• Gepolijst inox (spiegel)<br />
• PC (afdekplaat verlichting)<br />
• Tegels (betegeling wanden)<br />
Ook moet rekening gehouden worden met<br />
vandalisme. Grote gladde vlakken nodigen uit<br />
besmeurd te worden met graffiti. Daarom is het<br />
niet onbelangrijk de facade aan de buitenkant<br />
van een toilet-unit of douche-unit een ruwere<br />
textuur te geven.<br />
3.3.9 Afmetingen<br />
Binnen de afmetingen van doucheruimtes gelden<br />
bepaalde normen. Volgende afmetingen zijn een<br />
vereist minumum:<br />
- Doucheoppervlak: 800 mm x 800 mm<br />
- Omkleedruimte: 900 mm x 1200 m<br />
- Inkomdeur: 700 mm x 2115 mm<br />
- Hoogte ruimte: 2300 mm<br />
3.3.10 Extra aandachtspunten<br />
- Openbare douches zijn vaak beperkt tot een<br />
minimum aan infrastructuur. Vanwege de hoge<br />
vochtigheidsgraad is het zeer belangrijk dat onbeschermde<br />
elektrische componenten niet in contact<br />
kunnen komen met water.<br />
- In elke gesloten sanitaire unit moet de mogelijkheid<br />
bestaan om, in geval van nood, de ruimte<br />
snel te kunnen verlaten.<br />
- In de winterperiode bestaat de kans dat de<br />
waterleidingen van de sanitaire voorzieningen<br />
vastvriezen. Daarom worden dezen voorzien<br />
van een antivriesmiddel dat mee in de<br />
leiding wordt gegoten. Dit is omwille van veiligheidsredenen<br />
naar de gebruiker toe echter<br />
enkel mogelijk bij spoelwater van het toilet.<br />
- Binnen de openbare douchevoorzieningen is het<br />
van uiterst belang dat de doucheruimte voldoende<br />
gedesinfecteerd wordt om bacterievorming tegen<br />
te gaan, wat vaak de oorzaak is van voetschimmels.<br />
Zeker bij een hoog aantal gebruikers stijgt<br />
de kans op een schimmelinfectie in een vochtige<br />
omgeving.<br />
- In geval van nood moet er in elke sanitaire ruimte<br />
een noodverlichting aanwezig zijn boven de uitgang.<br />
- Belangrijk is dat de dakconstructie van de sanitaire<br />
voorziening bestand is tegen sneeuwlast<br />
(minimum 200N per vierkante meter).<br />
- De vuilnisbakjes in dergerlijke openbare voorzieningen<br />
zijn zelfdovend. Wanneer een brandend<br />
voorwerp in de vuibak wordt gegooid, zal het vuur<br />
doven doordat de vuilbak bij het sluiten van zijn<br />
‘deksel’ is afgesloten van lucht.<br />
20
21<br />
3.4 Zelfreinigende sanitaire systemen<br />
Binnen dit hoofdstuk worden verschillende reeds<br />
bestaande reinigingsmanieren van douches en<br />
toiletten besproken.<br />
Zelfreinigende douches<br />
Er bestaan slechts enkele zelfreinigende douchesystemen.<br />
Dezen worden echter niet openbaar<br />
ter beschikking gesteld, op 1 werkend model na.<br />
Hotelketen Formule1 bezit zelfreinigende toilet- en<br />
douchemodules die zichzelf na elke gebruikersbeurt<br />
zichzelf volledig reinigen. De hoeveelheid<br />
water die hierbij gepaard gaat is alles behalve<br />
ecologisch te noemen. Na een douchebeurt<br />
wordt er nogmaals een grote hoeveelheid water<br />
verbruikt om de ruimte te reinigen.<br />
Dit systeem spuit een grote hoeveelheid water<br />
horizontaal over de vloer heen, om zo het<br />
achtergebleven vuil weg te spoelen. Ook de wanden<br />
worden gedeeltelijk proper gespoten, hoewel<br />
dit meestal niet nodig is.<br />
Zelfreinigende toiletten<br />
Binnen het aanbod van zelfreinigende toiletten<br />
kan er een opsplitsing gemaakt worden tussen<br />
twee manieren van reinigen.<br />
Manier A:<br />
Hierbij wordt enkel de toiletbril gereinigd doordat<br />
de bril 360° ronddraait en een kuismechanisme<br />
met desinfecteermiddel passeert. Dit soort reiniging<br />
is bijvoorbeeld terug te vinden in de horeca<br />
en is installeerbaar in alle toiletruimtes. Het betreft<br />
een aan te kopen toiletpot en toiletbril met een ingebouwd<br />
reinigingsmechanisme, zoals op onderstaande<br />
foto te zien is.<br />
Manier B:<br />
Sinds enkele jaren verschijnen in sommige steden<br />
openbare toiletunits in het straatbeeld. Deze units<br />
zijn tegen betaling (€ 0,50) door iedereen te gebruiken<br />
en garanderen elke gebruiker netheid<br />
doordat ze zelfreinigend zijn. Deze zelfreinigende<br />
systemen reinigen na elk gebruik van de unit de<br />
toiletpot, de toiletbril, de gootsteen en de vloer.<br />
Er bestaan verschillende soorten van reiniging<br />
voor de toiletbril.<br />
Het reinigen van de vloer bij laatsgenoemde openbare<br />
toiletunits, kan op drie verschillende manieren<br />
gebeuren, afhankelijk van het soort toilet.<br />
Ofwel sproeien meerdere sproeikoppen horizontaal<br />
over het vloerlvak.<br />
Ofwel sproeien hoeksproeiers, geplaatst in de<br />
hoeken van de unit, het achtergebleven vuil van<br />
de vloer. Dit laatste systeem werkt minder grondig<br />
en laat vaak zwaarder vuil, zoals zand, liggen.<br />
Voor bovenstaande reinigingsmethodes wordt in<br />
totaal 25 liter water gebruikt. Het standaard doorspoelen<br />
van fecaliën en het wassen van de handen<br />
vragen ongeveer 4 liter water. Dit brengt het totaal<br />
op ongeveer 29 liter water per toiletgebruik.<br />
22
23<br />
Na elke reinigingsbeurt zijn zowel de vloer als de<br />
toiletbril volledig nat, maar proper.<br />
In vergelijking met de uitgebreide markt van zelfreinigende<br />
toiletten, staat die van zelfreinigende<br />
douches nog in zijn kinderschoenen. Slechts enkele<br />
douches worden als zelfreinigend geprofileerd<br />
(bijvoorbeeld The Shower Shower), maar zijn<br />
enkel bruikbaar voor privé-gebruik. Binnen deze<br />
markt is dus nog heel wat mogelijk naar verdere<br />
ontwikkeling toe.<br />
De afwerking van deze toiletunits gebeurt vaak<br />
met RVS. Dit materiaal, hoewel het zeer duurzaam<br />
en waterbestendig is, voelt en oogt erg koud aan<br />
en is dus geen ideale optie om een douche-unit<br />
uit te vervaardigen.<br />
Desondanks voorgenoemde systemen zichzelf zo<br />
goed mogelijk reinigen, worden deze units nog<br />
vaak onderhouden door een kuisploeg. Gemiddeld<br />
gebeurt dit dagelijks. Op sommige locaties<br />
zelfs 2 maal per dag.<br />
In bijlage 3 worden nog enkele afbeeldingen getoond<br />
van het interieur van een zelfreinigende toiletunit.<br />
3.5 Bestaande douches<br />
Binnen de huidige markt van douches bestaan er<br />
verschillende soorten:<br />
Douchecabines, vast in te bouwen:<br />
Dit soort douches worden vaak aangekocht als<br />
huiselijke douche. Ze zijn gemakkelijk in te bouwen<br />
en uitgerust met de standaard onderdelen<br />
zoals een schapje voor zeep, een douchekop en<br />
een warmteregelaar.<br />
Douchecasettes, vast in te bouwen<br />
In de goedkopere hotels wordt vaak gebruik gemaakt<br />
van de zogenaamde doucecasettes. Deze<br />
worden bijna volledig uit één stuk geplaatst. Doordat<br />
ze binnenin weinig naden vertonen, zijn ze<br />
zeer goed onderhoudbaar en zal er weinig vuil in<br />
de binnenhoeken van de douchecassette kunnen<br />
kruipen. In dit soort douches heeft de gebruiker<br />
weinig bewegingsruimte. Vaak is er ook een toilet<br />
aanwezig in dit soort casettes. Zo goed als geen<br />
onderdelen hangen los in dit product, zodat vandalisme<br />
zo goed mogelijk afgewend wordt.<br />
Inloopdouches, vast in te bouwen<br />
Een douchesoort die aan populariteit gewonnen<br />
heeft binnen het thuisgebruik, zijn de inloopdouches.<br />
Ze worden gezien als ‘designelement’<br />
en zijn praktisch naar onderhoud toe vermits er<br />
geen extra opstaande vloerranden zijn. Ook hier<br />
zal er zich weinig vuil achter hoekjes of kantjes<br />
kunnen schuilhouden.<br />
Mobiele douche-unit<br />
Net zoals de mobiele toilet-units zoals Dixi en TOI-<br />
TOI, bestaan er ook mobiele douche-units. Dezen<br />
zijn echter zeer primitief en beperkt in hun luxe.<br />
Mobiele douchewagens<br />
Mobiele douchewagens worden vaak ingezet<br />
voor grotere events. Op deze manier wordt een<br />
douchebeurt aangeboden, maar niet steeds op<br />
een hygiënische manier.<br />
Geen van deze douches is zelfreinigend. Allen<br />
worden ze aangesloten op een externe watertoevoer.<br />
Ook een externe elektricitietsbron is nodig<br />
om het water op te warmen en de ruimte te verlichten.<br />
24
25<br />
3.6 Trends<br />
Binnen het hele douchegebeuren zijn enkele opkomende<br />
trends terug te vinden, die in dit hoofdstuk<br />
behandeld zullen worden.<br />
Meer en meer wordt er overgeschakeld naar een<br />
ecologsiche douchekop. Bepaalde eco-koppen<br />
verbruiken tot 50% minder water tijdens het<br />
douchen doordat het water met lucht gemengd<br />
wordt. Hierdoor worden de druppels dikker, waardoor<br />
er minder water nodig is om hetzelfde effect<br />
te bekomen.<br />
Zo bestaan er ook de ‘eco savers’, die u auditief<br />
en visueel op uw waterverbruik wijzen na een aantal<br />
minuten te hebben gedouched. Dit product is<br />
vooral op kinderen gericht. Op deze manier wordt<br />
hen aangeleerd op een bewuste manier om te<br />
gaan met het waterverbruik.<br />
Een beetje tegenstrijdig met bovenstaande ecologische<br />
opvatting is de regendouche, waarbij de<br />
douchekop meer water over de gebruiker spuit<br />
dan normale douchekoppen. Toch bestaan er<br />
ecologische regendouches, waar bij maar 11 liter/<br />
minuut wordt verbruikt, tov 25 liter/minuut bij een<br />
standaard regendouche.<br />
Gebruikers genieten nu eenmaal van dat rustige<br />
moment onder een warme overvloedige waterstraal.<br />
Het is dat moment dat na een drukke<br />
werkdag ontspanning met zich meebrengt. Daarom<br />
valt de user expercience die een douchebeurt<br />
met zich mee brengt ook niet te negeren. Onderstaande<br />
topics zijn terug te vinden bij mensen<br />
thuis of in welness-omgevingen.<br />
Sommige doucheruimtes bieden de mogelijkheid<br />
een verlichtingskleur te kiezen die overeenstemt<br />
met de gemoedstoestand van de gebruiker.<br />
Ook wordt er vaker muziek afgespeeld tijdens het<br />
douchen.<br />
Een strak design van de douche en aangename<br />
kleuren in de ruimte maken het totaalplaatje aangenamer.<br />
Door toevoeging van bovenstaande extra’s aan<br />
de doucheruimte, wordt de gebruikservaring van<br />
een douche naar een ander niveau gehaald.<br />
3.7 Conclusie<br />
Uit de analyse blijkt dat er reeds vele oplossingen<br />
bestaan voor de huidige problematiek rond<br />
toilethygiëne. Zelfreinigende toiletunits zouden<br />
de gebruikers van snelwegparkings, mits een<br />
minimum aan onderhoud, keer op keer een zo<br />
goed als nette toiletunit kunnen aanbieden. Wat<br />
de douchevoorziening betreft, bestaat er nog<br />
geen zelfreinigende oplossing die voldoet aan<br />
de eisen van zijn gebruikers. Het is in dit marktsegment<br />
dat het definitieve productidee zich zal<br />
situeren.<br />
Voorafgaande analyse geeft informatie over de<br />
huidige omstandigheden op snelwegparkings en<br />
brengt het totale douchegebeuren - zowel openbaar<br />
als thuis - in kaart. Hierdoor worden bepaalde<br />
inzichten verworven die zullen bijdragen tot het<br />
definiëren van de definitieve douche-unit. Op deze<br />
manier kan een goed onderbouwde productkandidaat<br />
worden gedefiniëerd.<br />
De belangrijkste bevindingen worden in onderstaande<br />
lijst nogmaals opgesomd.<br />
• Openbaar gebruik<br />
• Onbemande parkings<br />
• Meerdere toepassingsgebieden<br />
• Eenvoudige plaatsing<br />
• Interessante gebruikersflow<br />
• Breed gebruikerspubliek aantrekken<br />
• Universele iconen<br />
• Propere vloer en muren<br />
• Vandalismepreventie<br />
• Alternatief betaalsysteem ipv cash betalen<br />
• Multifunctionaliteit (douche, gootsteen...)<br />
• Kleedruimte vs doucheruimte<br />
• Zelfreinigend vloeroppervlak<br />
• Automatisering starten van functies<br />
• Voldoende verlichting geeft veilig gevoel<br />
• Daglicht als primaire lichtbron<br />
• Antislip op vloer in vochtige ruimtes<br />
• Ruimtes voldoende verluchten<br />
• Privacy moet gewaarborgd zijn<br />
• Hoge gebruikservaring<br />
• Hoge ontspanningswaarde<br />
• Publicitiet als geldschieter<br />
• Zelfdovende vuilnisbak<br />
• Visuele feedback bij interface aan inkom<br />
• Visuele feedback tijdens het douchen<br />
• Noodknop<br />
• Hoeken en holtes vermijden<br />
• Scherpe kanten vermijden<br />
• Uitstekende elementen vermijden<br />
• Warm water in de douche<br />
• Ontsmetten vloer<br />
• Alternatieve energie: zonne-energie<br />
• Tweede leven geven aan het douchewater<br />
• Mobieliteit unit, 1 geheel<br />
• Duurzame materialen<br />
• Waterbestendigheid onderdelen<br />
• Technische ruimte goed afscheiden<br />
• Minimum afmetingen<br />
• Isoleren doucheruimte<br />
• Vasvriezen leidingen tegengaan<br />
• Alternatief voor horizontale vloerreiniging<br />
• Ook zwaardere deeltjes vuil verwijderen<br />
• Waterbesparende douchekop<br />
• Aangename douche-ervaring<br />
• Propere en frisse omgeving<br />
26
27<br />
4. Synthese<br />
Binnen de synthese wordt de output van de analyse<br />
gecombineerd tot een productdefinitie. Deze<br />
productdefinitie omschrijft het toekomstige product<br />
in grote lijnen en biedt een aanzet tot het uitwerken<br />
van de definitieve productkandidaat.<br />
4.1 Productdefinitie<br />
Een duurzame onbemande zelfreinigende<br />
douche-unit, die hoofdzakelijk geplaatst wordt<br />
op onbemande snelwegparkings. Andere locaties<br />
worden niet uitgesloten.<br />
Een propere doucheruimte moet steeds ter beschikking<br />
staan van zijn gebruikers.<br />
Meerdere functies zullen het product onderscheiden<br />
van reeds bestaande concepten.<br />
Een op de gebruiker afgestemde user experience<br />
brengt het douchegebeuren in de openbare<br />
ruimte naar een hoger niveau dan de gebruikservaring<br />
in de huidige openbare douches.<br />
Een hierbij aansluitende dienst zal bijdragen tot<br />
een goede coördinatie van de gebruikersflow.<br />
De privacy en veiligheid van iedere gebruiker<br />
worden te allen tijde verzekerd.<br />
De zelfreiniging gebeurt op een ecologisch verantwoorde<br />
manier en waarborgt een op de eerste<br />
plaats een propere vloer zonder achtergebleven<br />
deeltjes vuil.<br />
Duurzame materialen in combinatie met een intelligente<br />
opbouw van de unit, zorgen voor een<br />
lange levensduur.<br />
Zonne-energie zorgt voor een deel van de elektriciteitsvoorziening<br />
van de unit.<br />
Het douchewater krijgt na gebruik in de douche<br />
een nieuw leven.<br />
De douche-unit is makkelijk te plaatsen op zijn locatie<br />
en kan tevens snel weer verwijderd worden.<br />
De douche-unit zal één maal per week grondig<br />
gereinigd worden door een hiervoor gespicaliseerd<br />
team.<br />
4.2 Functies<br />
4.2.1 Product<br />
Hoofdfuncties<br />
Douche (met warm water)<br />
Gootsteen (met koud water)<br />
Volledig zelfreinigende en autonome vloer<br />
Nevenfuncties<br />
Spiegel<br />
Stopcontact<br />
Zitbank<br />
Mantelhaken<br />
Watervoorziening<br />
Leidingwater: douche<br />
Gefilterd grijs water: reiniging<br />
Elektriciteitsvoorziening<br />
Zonne-energie: verlichting<br />
Netstroom: overige toestellen<br />
Gebruik<br />
De douche-unit is inzetbaar als vaststaande module<br />
‘on the field’ (bijvoorbeeld op onbemande<br />
snelwegparkings), maar is ook tijdelijk inzetbaar<br />
(mits toevoer van water en elektriciteit).<br />
Reservatie-unit<br />
Gekoppeld aan de dienst hoort een reservatieunit<br />
die het toelaat bij aankomst op een locatie<br />
een douche-unit te reserveren. Hierdoor wordt<br />
de gebruikersflow op drukke momenten gecoördineerd.<br />
4.2.3 Dienst<br />
De dienst coördineert het gebruik van de doucheunits<br />
die in het openbaar geplaatst zijn. Hieraan<br />
wordt een betaalsysteem gekoppeld waarbij geen<br />
cash geld meer gebruikt zal worden. Betalen kan<br />
per SMS of online. In ruil hiervoor wordt de gebruiker<br />
een code toegestuurd die toegang verleent<br />
tot de douche-unit. Een website zorgt voor<br />
dit totale gebruikersplatform.<br />
De software van de reservatie-unit wordt optimaal<br />
afgestemd op zijn gebruikers.<br />
4.3 Toepassingsgebied<br />
Het voornaamste toepassingsgebied van de<br />
douche-unit betreft de snelwegparkings zonder<br />
restaurant of benzinepomp. Andere mogelijke<br />
locaties zijn de grotere snelwegparkings, waarbij<br />
een tekort is aan douchefaciliteiten of waar geen<br />
mogelijkheden zijn om extra douchefaciliteiten bij<br />
te bouwen.<br />
Locaties waar een groot aantal vrachtwagens op<br />
en af rijdt, zouden ook gebruik kunnen maken van<br />
een douche-unit, zodat de truckers tijdens het<br />
lossen kunnen genieten van een ontspannende<br />
douche in een propere omgeving (havenparkings,<br />
industrieterreinen...).<br />
Ook locaties waar tijdelijk een douche-unit nodig<br />
is, komen als toepassingsgebied in aanmerking<br />
(indien er water en stroomtoevoer is). Deze plaatsing<br />
is mogelijk en hoeft dus niet permanent te<br />
zijn. De unit is namelijk eenvoudig verwijderbaar,<br />
indien de toevoer van leidingwater en elektriciteit<br />
worden afgesloten.<br />
28
29<br />
4.4 Doelgroep<br />
De doelgroep van de zelfreinigende douche-unit<br />
bestaat, zoals in de analyse vermeld, vooral uit<br />
vrachtwagenschauffeurs. Dit is een internationale<br />
gebruikersgroep. De gevolgen dat dit voor het<br />
ontwerp met zich mee brengt zijn terug te vinden<br />
in hoofdstuk 3.2.2.<br />
4.5 Stakeholders<br />
Alle stakeholders staan vermeld in hoofdstuk<br />
3.2.3 en blijven voor bovenstaande productdefinitie<br />
ongewijzigd.<br />
Onderstaande afbeelding toont de geldstromen<br />
die de unit met zich meebrengt.<br />
Met “de klant wordt ofwel de overheid bedoeld<br />
ofwel iemand of een onderneming die de unit in<br />
privaat bezit heeft.<br />
Leverancier<br />
verkoop + installeren unit<br />
betaling voor unit(s),<br />
betaling voor reinigen en<br />
Klant<br />
reparaties<br />
UNIT<br />
reinigen en onderhouden<br />
units<br />
(via uitbesteding)<br />
Subsidies<br />
financiële steun van de<br />
overheid<br />
onderhoud<br />
Reclame<br />
betaling voor adverteren<br />
op unit<br />
betaling voor gebruik unit<br />
Gebruiker<br />
Ruspurus-unit<br />
Het onderhoud en het reinigen van de doucheunit<br />
moet via de leverancier verlopen vermits een<br />
bepaalde geringe vakkennis vereist is. Mits een<br />
korte opleiding door de leverancier bestaat de<br />
mogelijkheid dit zelf te doen.<br />
Het onderhoud van de website en de consultunit<br />
worden opgevolgd door de leverancier.<br />
4.6 Toegevoegde waarde<br />
In dit hoofdstuk wordt de ‘unique selling<br />
propostion’ van het product besproken.<br />
De hedendaagse problematiek rond hygiëne en<br />
ontspanning langs de Europese wegen, wordt<br />
met dit product deels aangepakt. Naast een automatische<br />
zelfreiniging en een ecologische bewustheid,<br />
maakt ook de sterk uitgewerkte gebruiksbelevenis<br />
deze douche-unit innovatiever<br />
dan andere openbare doucheruimtes. Door de<br />
mulitfunctionele toepasbaarheid van de unit, kunnen<br />
meerdere markten binnen openbare sanitaire<br />
voorzieningen bereikt worden.<br />
Er wordt een douchebeurt aangeboden tegen<br />
betaling, maar de gebruiker kan er zeker van zijn<br />
te betalen voor een aangename en propere bele-<br />
venis.<br />
Dankzij de bijgevoegde dienst hoeft men niet zijn<br />
of haar douchebeurt in een rij af te wachten. Het<br />
registratiesysteem op de drukke locaties zorgt<br />
ervoor dat iedereen een tijdstip van gebruik krijgt<br />
toegewezen. Op deze manier kan de gebruikersflow<br />
goed gecoördineerd worden.<br />
De douche-unit is voor ‘pauze’-locaties langs de<br />
baan een troef en komt de werkervaring van de<br />
gebruiker ten goede.<br />
Bovenstaande toegevoegde waardes zijn er vooral<br />
voor de gebruiker van de douche-unit. De eigenaar<br />
van de unit haalt zijn voordeel uit de inkomsten<br />
die de unit opbrengt en uit de meerwaarde<br />
van een propere aangename douche die hij zijn<br />
klanten/bezoekers kan aanbieden. Dit laatste is<br />
op commercieel vlak zeer interessant. Dergelijke<br />
voorziening kan een groot aantal klanten/bezoekers<br />
trekken, waardoor er opnieuw meer inkomsten<br />
volgen voor de eigenaar van de unit.<br />
4.7 Specificaties<br />
Op basis van de analyse en de lijst met belangrijkste<br />
bevindingen (zie hoofdstuk 3.7), worden<br />
menskundige, technologische en economische<br />
specificaites opgesteld. Aan al deze specificaties<br />
moet het uiteindelijke product voldoen. Uit deze<br />
spcificaties volgen op hun beurt de te ontwikkelen<br />
items. Deze items omvatten de meest cruciale<br />
onderdelen van de douche-unit die ontworpen<br />
moeten worden. De lijst met specificaties is terug<br />
te vinden in bijlage 4.<br />
30
31<br />
4.8 Te ontwikkelen Items<br />
De te ontwikkelen items worden opgesplitst in 2<br />
delen: items met betrekking tot het product en<br />
items met betrekking tot de dienst. Beiden moeten<br />
op elkaar zijn afgestemd, maar vormen een<br />
verschil tussen technische ontwikkeling en grafische<br />
ontwikkeling.<br />
Product<br />
• Toegangssysteem unit<br />
• Indeling unit<br />
(omkleden, douchen, gootsteen)<br />
• Douche<br />
• Gootsteen<br />
• Opwarmen water<br />
• Opvang zonne-energie<br />
• Directe ingang van daglicht<br />
• Filtersysteem grijs water<br />
• Zelfreinigend systeem grondoppervlak<br />
(met gefilterd grijs water)<br />
• Constructie unit<br />
• Externe behuizing<br />
• Verwarming<br />
• Ventilatie<br />
• Isolatie<br />
• Vormgefelijk geheel<br />
• Registratie-unit<br />
Dienst<br />
• Website<br />
(betaalsysteem/herladen, info)<br />
• Software registratie-unit<br />
4.9 Design drivers<br />
De design drivers vatten de belangrijkste aspecten<br />
samen waarop gefocusd moet worden tijdens<br />
het ganse ontwerpproces.<br />
• Zelfreinigend<br />
• Hygiënisch<br />
• Duurzaam<br />
• Ecologisch<br />
• Functioneel<br />
• Economisch haalbaar<br />
4.10 Productkandidaat<br />
De uiteindelijke productkandidaat beschrijft het<br />
product dat binnen deze masterproef ontwikkeld<br />
wordt in zijn totaliteit. Vervolgens zal een productarchitectuur<br />
meer inzicht geven in de verschillende<br />
onderdelen en hun samenhang.<br />
4.10.1 Product<br />
De duurzame zelfreinigende douche-unit is een<br />
vrijstaande module en is gemakkelijk verplaatsbaar.<br />
De module past binnen de afmetingen van<br />
een standaard vrachtwagen.<br />
Wanneer de unit vast (en dus meestal voor openbaar<br />
gebruik) wordt ingebouwd, wordt een externe<br />
behuizing voorzien onder de vorm van een<br />
‘schelp’. Dit biedt vormelijk een aantrekkelijker<br />
product en zorgt voor bescherming.<br />
Dient de unit als tijdelijke (en dus private) voorziening,<br />
kan de schelp worden weggelaten.<br />
Doordat de vloer van de unit na elke gebruikersbeurt<br />
volautomatisch gereinigd wordt, heeft elke<br />
gebruiker een nette en instapklare doucheruimte<br />
om zich te wassen of op te frissen. Hierbij is de<br />
ruimte vrij van achtergebleven lichaamshaar,<br />
pleisters of andere vuile elementen van de vorige<br />
gebruiker.<br />
In de douche-unit bevinden zich een douche<br />
(deels afgescheiden van de ‘omkleedruimte’),<br />
een gootsteen, een zitbankje en extra elementen,<br />
zoals een spiegel, een stopcontact, een zelfdovende<br />
vuilbak en enkele mantelhaken om kleding<br />
of een handdoek aan te hangen.<br />
Overdag wordt de unit verlicht door daglicht dat<br />
rechtstreeks wordt binnengelaten door ‘lichttunnels’.<br />
Wanneer deze lichtbron niet meer volstaat,<br />
schakelt de unit over op LED-verlichting. Deze<br />
energie wordt geleverd door een zonnepaneel dat<br />
op het dak van de unit wordt geplaatst. De overige<br />
energie wordt uit netstroom gehaald.<br />
Zoveel mogelijk handelingen, zoals het openen<br />
van de deur van de unit of het openen van de waterkraan,<br />
zijn geautomatiseerd.<br />
De unit is volledig vrij van uitstekende onderdelen<br />
of scherpe randen. Ook is de technische ruimte<br />
van dit product strikt gescheiden van de gebruikersruimte.<br />
Leidingwater wordt gebruikt om te douchen en<br />
de handen te wassen aan de gootsteen. Vervolgens<br />
krijgt dit water een tweede leven doordat het<br />
gefilterd wordt en als water dient voor het reinigingssysteem<br />
van de vloer.<br />
Om vandalisme te beperken, is de unit stevig<br />
opgebouwd en worden duurzame materialen gebruikt.<br />
Een eenvoudige assemblage maakt het<br />
mogelijk dat onderdelen die toch stuk zijn gegaan,<br />
snel vervangen kunnen worden.<br />
De uitgewerkte user experience biedt de gebruiker<br />
een aangename frisse ruimte met een hoge<br />
ontspanningswaarde. De unit wordt voldoende<br />
verlicht, verwarmd en verlucht. Ook de voorzijde<br />
van de unit langs de buitenkant is voorzien van<br />
een LED-strook, waardoor het veiligheidsgevoel<br />
en de zichtbaarheid verhoogd worden.<br />
Een gebruikersbeurt mag maximum 20 minuten<br />
duren. Wordt deze tijd overschreden, zal een auditief<br />
en visueel signaal in werking treden, waardoor<br />
de gebruiker weet dat hij of zij de unit zal moeten<br />
verlaten. Nadat dit signaal 1 minuut is afgegaan,<br />
opent de deur automatisch.<br />
Na intensief gebruik is een ‘menselijke’ reiniging<br />
en onderhoud nodig (ongeveer tweewekelijks).<br />
Hiervoor is de technische ruimte snel bereikbaar<br />
door enkele deuren in de wand van de unit.<br />
Deze deuren bevinden zich aan de buitenzijde en<br />
worden door middel van een slot afgesloten. Een<br />
kraantje in de technische zone biedt de mogelijkheid<br />
voor de reinigingsploeg om de binnenkant<br />
van de unit met een tuinslang proper te spuiten.<br />
De unit kan voorzien worden van reclameborden.<br />
De registratie-unit is een vrijstaande module en is<br />
goed herkenbaar. De software wordt in volgend<br />
hoofdstuk toegelicht.<br />
32
33<br />
4.10.2 Dienst<br />
De douche-unit kan tegen betaling van € 2,5 per<br />
beurt of € 15,00 voor 10 beurten gebruikt worden.<br />
De gebruiker van de douche-unit krijgt toegang<br />
tot de douche door een persoonlijke code aan de<br />
unit in te toetsen. Deze code wordt verkregen na<br />
een betalingsoverdracht. Die transactie gebeurt<br />
op voorhand online of op het moment zelf per<br />
SMS.<br />
Op deze manier kunnen veelvuldige gebruikers<br />
voordeel halen uit de aankoop van een groter aantal<br />
gebruiksbeurten online. De eenmalige gebruiker<br />
kan met één eenvoudige SMS tevens toegang<br />
krijgen tot de unit.<br />
De douche-unit bezit een bijkomende website,<br />
te raadplegen via de computer, tablet of smartphone.<br />
Op deze website kan men douchebeurten<br />
aankopen. Ook toont de website bijkomende<br />
informatie over de locaties langs de wegen waar<br />
de openbare units gevestigd zijn. Zo ook geeft<br />
hij weer hoeveel douche-units op welke snelwegparkings<br />
bezet zijn. Zo kan een potentiële<br />
gebruiker de bezetting op een specifieke locatie<br />
raadplegen en zo nodig meteen een andere locatie<br />
opzoeken. Door een puntensysteem kan de<br />
gebruiker gratis douchebeurten verkrijgen.<br />
Op drukke locaties wordt een reservatie-unit voorzien<br />
waar gebruikers een tijdstip om te douchen<br />
kunnen reserveren. Op deze manier wordt het gebruik<br />
van de douche-unit optimaal benut en verliezen<br />
gebruikers ervan geen onnodige tijd tijdens<br />
het aanschuiven. Men kan zo het gereserveerde<br />
tijdstip elders afwachten. Vrachtwagenchauffeurs<br />
zijn op deze manier geen tijd van hun kostbare<br />
pauze verloren. Deze software is duidelijk en universeel<br />
te gebruiken.<br />
Ook extra producten zullen aan de douche-unit<br />
gekoppeld worden. Zo kunnen concessiehouders<br />
van snelwegparkigs (mét restaurant en benzinepomp)<br />
in hun winkels producten verkopen die<br />
men kan gebruiken in de douche-unit. Denk maar<br />
aan zeep, scheermesjes of andere verzorgingsproducten.<br />
Dit alles tegen voordelige prijzen.<br />
Langs de snelweg komt op de infoborden van<br />
de afritten het logo van de douce-unit te staan,<br />
samen met het icoon van een douche. Zo worden<br />
de weggebruikers ook op deze manier over de<br />
aanwezigheid van de douche-unit geïnformeerd.<br />
4.11 Productarchitectuur<br />
Deze productarchitectuur toont de samehang van<br />
de verschillende onderdelen binnen de doucheunit.<br />
Ook de toevoer van water en elektriciteit<br />
wordt getoond. Dit soort schema staat toe tijdens<br />
het ontwerpproces die samenhang niet uit het<br />
oog te verliezen.<br />
Reservatie-unit<br />
Toevoer leidingwater<br />
Interface ingang unit<br />
CPU<br />
Deur (+noodknop)<br />
Sensor<br />
Gootsteen<br />
Sensor<br />
Boiler<br />
2 sensoren<br />
3 LED’s<br />
Zonne-energie<br />
Zonnepaneel<br />
Accu<br />
Noodverlichting<br />
Douche Reservoir grijs water<br />
Afvoer grijs water<br />
Pomp<br />
Filtersysteem<br />
Reservoir gefilterd water<br />
Pomp<br />
Activatie reiniging<br />
Reinigingsarm<br />
Verlichting interieur<br />
Buzzer<br />
Verwarming<br />
Ventilatie<br />
Motor vloerremsysteem<br />
Aandrijving deur<br />
Toevoer elektriciteit<br />
(via zekeringkast)<br />
34
35<br />
4.12 Productidentiteit<br />
4.12.1 Productnaam<br />
Om de douche-unit een eigen identiteit te geven,<br />
werd er een naam ontwikkeld. Belangrijk is dat<br />
deze naam in zo goed al alle Europese talen kan<br />
worden uitgesproken, vermits de gebruikers van<br />
de douche-unit verschillende internationaliteiten<br />
hebben.<br />
Ook werd er gezocht naar een achterliggende<br />
betekenis van de naam, die garant staat voor de<br />
functie van de douche-unit. De unit biedt een propere<br />
en aangename omgeving, waar de gebruiker<br />
zich ten volle kan ontspannen. Dit alles met respect<br />
voor zijn of haar privacy.<br />
Als uitkomst van bovenstaande criteria werd de<br />
productnaam ‘Ruspurus’ ontwikkeld. Het is een<br />
samenstelling van twee Latijnse woorden.<br />
‘Rus’, wat rust betekend.<br />
‘Purus’, wat netheid betekend.<br />
Ruspurus is in elke taal uit te spreken en heeft<br />
op het eerste zicht niet meteen een uitgeproken<br />
betekenis. Hierdoor krijgt de douche-unit een<br />
unieke identiteit.<br />
4.12.2 Logo<br />
Er bestaat geen herkenbaar product zonder een<br />
herkenbaar logo. Dit logo moet, net zoals de<br />
naam, uitstralen waar het product voor staat.<br />
Een mogelijkheid zou kunnen zijn dat vormelijke<br />
eigenschappen van de douche-unit worden<br />
overgenomen in het logo, maar dit zou niet<br />
krachtig en niet herkenbaar genoeg zijn. Daarom<br />
werd der gezocht naar een vorm die expressief<br />
genoeg is om de ‘klasse’, waarmee het product<br />
geprofileerd zal worden, weer te geven. Ook is het<br />
interessant een logo te hebben waarbij de productnaam<br />
niet noodzakelijk hoeft te worden bijgevoegd<br />
om herkenbaar te zijn.<br />
Als basiskleur werd blauw gebruikt. Dit om de reinheid<br />
van de unit te weerspiegelen en de herkenbaarheid<br />
van de douchefunctie te bedadrukken.<br />
Vormelijk werd gekozen voor een zachte en eenvoudige<br />
aanpak, waarin subtiel een douche of een<br />
waterstraal zit verwerkt.<br />
Ook werd gezocht naar een bijpassende slogan.<br />
Deze slogan geeft een knipoog naar de functie<br />
van het product en maakt het geheel meer marktwaardig.<br />
Voor deze slogan werd geopteerd een<br />
alliteratie toe te passen, waarvan de beginletters<br />
overeenkomen met de beginletter van de productnaam.<br />
Na het lezen van deze alliteratie, zal de<br />
gehele naam langer onthouden worden.<br />
Onderstaand logo toont het resultaat.<br />
real refreshment<br />
4.13 Moodboard<br />
Onderstaand moodboard toont verschillende vormen<br />
waarbinnen de douche-unit zal moeten<br />
thuishoren. Deze vormen komen uit soortgelijke<br />
omgevingen of bieden de nodige inspiratie. Op<br />
deze manier zullen ook de uiterlijke kenmerken<br />
van het product een harmonieus geheel vormen.<br />
36
37<br />
Deel 2<br />
Integrated product design<br />
38
39<br />
5. Inleiding 6. Productpresentatie<br />
Het tweede deel van deze masterproef toont de<br />
volledig uitgewerkte productkandidaat.<br />
Het volledige gebruiksscenario zal worden getoond,<br />
alsook de verschillende functies van de<br />
douche-unit waarmee de gebruiker in contact zal<br />
komen. De overige onderdelen waarmee de gebruiker<br />
niet in contact kan komen, worden in een<br />
appart hoofdstuk toegelicht. Hiernaast wordt ook<br />
de werking van het reinigingssysteem en het filtersysteem<br />
uitgelegd.<br />
Vervolgens wordt de opdeling gemaakt tussen<br />
de menskundige en technische aspecten van de<br />
Ruspurus-unit.<br />
Tot slot wordt een algemene conclusie gevormd<br />
over deze masterproef.<br />
Alle beslissingen die genomen werden tijdens het<br />
proces dat geleid heeft tot dit eindproduct, zijn<br />
terug te koppelen naar de te ontwikkelen items.<br />
real refreshment<br />
40
Productpresentatie, achterkant Ruspurus unit. Productpresentatie, reservatie-unit.<br />
41<br />
1 42
43<br />
7. Productvoorstelling<br />
7.1 Dualiteit<br />
De basis van de Ruspurus-unit bestaat uit een<br />
rechthoekig volume. Deze module omvat de totale<br />
werkende douche-ruimte met alle benodigde<br />
componenten.<br />
Om het totale volume meer vorm te geven en<br />
om de unit duurzamer te maken, kan een buitenschelp<br />
toegevoegd worden (zoals op de vorige<br />
afbeeldingen). Deze schelp is uivoerbaar in verschillende<br />
kleuren.<br />
Indien men dat wenst, kan de Ruspurus-unit ook<br />
zonder schelp worden aangekocht. Beide uitvoeringen<br />
zijn bestand tegen ‘outdoor’-plaatsing.<br />
Doordat de bijhorende schelp meer bescherming<br />
geeft tegen vandalisme en de voorzijde verlicht<br />
is met LED-verlichting, is de Ruspurus-unit mét<br />
buitenschelp beter geschikt voor plaatsing in het<br />
openbaar.<br />
7.2 Gebruiksscenario<br />
Het volledige gebruiksscenario van de Ruspurusunit<br />
wordt overlopen aan de hand van een kort<br />
verhaal en bijhorende afbeeldingen. In deze context<br />
is de unit op verschillende snelwegparkings<br />
geplaatst.<br />
David is vrachtwagenchauffeur. 5 dagen per week<br />
rijdt hij met een lading fruit heel Europa door. David<br />
doet zijn werk graag, maar verafschuwt de<br />
vuile en onaangename sanitaire omstandigheden<br />
langs de snelweg.<br />
Op een dag leest David in een magazine dat er<br />
zelfreinigende douche-units langs de snelweg zijn<br />
geplaatst. Ze dragen de naam Ruspurus. In het<br />
artikel staat ook een website vermeld, waar David<br />
meteen naartoe surft.<br />
Eenmaal op de website, krijgt David informatie<br />
over het nieuwe product. Zo staan de locaties<br />
van de nieuwe douche-units vermeld, alsook een<br />
filmpje over de werking ervan. Op de beginpagina<br />
kan je jezelf registreren en online een aantal<br />
douche-beurten aankopen. In ruil daarvoor krijg<br />
je een code. David koopt meteen 10 beurten voor<br />
20 euro. Zo spaart hij 5 euro uit, vermits elke apparte<br />
aankoop 2,5 euro per beurt kost. Na zijn<br />
registratie en online betaalbevestiging, ontvangt<br />
David een persoonlijke code. Met deze code zal<br />
hij elke Ruspurus-unit kunnen betreden.<br />
De website valt te raadplegen in 7 verschillende<br />
talen (Nederlands, Duits, Engels, Frans, Spaans,<br />
Italiaans en Russisch).<br />
real refreshment<br />
Eenmaal onderweg, verheugt David zich er op<br />
de Ruspurus te kunnen uittesten. Het enige dat<br />
hij wenst, is dat de douche-ruimte proper is. De<br />
avond valt en het wordt tijd om een rustplaats<br />
langs de weg te zoeken.<br />
Met de Ruspurus-applicatie op zijn smartphone,<br />
kan David nakijken waar zich de meest nabije<br />
Ruspurus bevindt.<br />
44
45<br />
Eenmaal aangekomen, merkt David dat hij niet<br />
de enige is die gebruik wil maken van een van de<br />
Ruspurus-units. Gelukkig zijn er meerdere units<br />
beschikbaar.<br />
Op de Ruspurus-website had hij op het filmpje<br />
gezien dat er bij piekuren een douchebeurt kon<br />
worden gereserveerd. David begeeft zich naar de<br />
reservatie-unit.<br />
Hij toetst zijn persoonlijke code in en drukt op de<br />
groene bevestigingstoets. Hij is nu ingelogd in<br />
het reservatiesysteem. Met de pijltoetsen kan hij<br />
scrollen tussen de verschillende beschikbare uren<br />
waarop er nog douchebeurten vrij zijn.<br />
David kiest ervoor zijn douchebeurt binnen een<br />
uur te reserveren, zodat hij eerst rustig kan gaan<br />
eten. Hij bevestigt zijn uur door op de groene knop<br />
te drukken en logt vervolgens uit door op de rode<br />
knop te drukken.<br />
Personen die niet geregistreerd zijn op de website<br />
kunnen alsnog een code verkrijgen door eenmalig<br />
te SMS’en naar een uit 4 cijfers bestaand nummer.<br />
Deze info wordt getoond op de bestickering<br />
op de reservatie-unit.<br />
Tijdens zijn avondmaal realiseert David zich dat hij<br />
straks niet zal moeten aanschuiven om gebruik te<br />
kunnen maken van de douche-voorzieningen. Zijn<br />
‘eigen’ gereinigde unit zal ter beschikking staan.<br />
Na het eten begeeft David zich vol verwachting<br />
naar zijn gereserveerde Ruspurus-unit.<br />
Daar aangekomen, ziet David dat een oranje LED<br />
knippert. De unit wordt nog gereinigd. Na de reiniging<br />
springt het groene LED aan. David toest zijn<br />
code in en drukt op de bevestigingstoets. Het<br />
groene LED begint te knipperen en de schuift de<br />
deur automatisch open. David gaat de unit binnen<br />
en de deur sluit opnieuw automatisch. Het rode<br />
LED brandt nu.<br />
Wanneer David na zijn douchebeurt de unit<br />
opnieuw verlaat en een persoon achter hem de<br />
unit wil binnenglippen, kan deze geen faciliteiten<br />
gebruiken, tenzij opnieuw een code wordt ingegeven.<br />
Wanneer een gebruiker de unit verlaat, wordt het<br />
hele interne systeem op non-actief gezet, totdat<br />
een nieuwe gebruiker een code intoetst.<br />
David vond het een fantastische ervaring. Enkele<br />
weken later gebruikt hij de Ruspurus nog steeds.<br />
Af en toe raadpleegt hij via de website of de applicatie<br />
zijn resterende saldo. Mocht hij zonder<br />
komen te vallen, kan hij nog steeds betalen via<br />
SMS.<br />
46
47<br />
7.3 Indeling unit<br />
Onderstaande afbeelding toont de indeling van de<br />
Ruspurus-unit. In totaal worden er 4 zones onderscheiden:<br />
1. Inkomzone: Ingang/uitgang<br />
2. Omkleedzone: 3 mantelhaken, zitbank<br />
3. Verzorgingszone: Gootsteen, spiegel, stopcontact,<br />
vuilbakje, mantelhaak<br />
4. Douchezone: douchekop<br />
3<br />
4<br />
1<br />
2<br />
7.4 Functies<br />
Binnen dit hoofdstuk worden alle functies van de<br />
Ruspurus getoond, die beschikbaar zijn voor de<br />
gebruiker. De technische componenten en de<br />
werking ervan worden in een verder hoofdstuk<br />
besproken.<br />
De kleuren van de onderdelen op de getoonde afbeeldingen<br />
zijn niet in overeenstemming met de<br />
werkelijke kleuren. Deze keuze werd gemaakt om<br />
alle onderdelen zo goed mogelijk weer te geven.<br />
Verder in dit dossier worden de materialen van de<br />
verschillende onderdelen besproken.<br />
A<br />
Nadat de code is ingetoetst, zal de deur van de<br />
Ruspurus automatisch openen (zie hoofdstuk<br />
7.2, gebruiksscenario). De gebruiker kan nu binnenstappen.<br />
De vloer van de unit ligt hoger dan<br />
de normale grondhoogte, vermits daaronder een<br />
deel van de technische ruimte zit verwerkt.<br />
B<br />
De gebruiker kan in de omkleedzone zijn kleding<br />
ophangen aan de daarvoor voorziene mantelhaken.<br />
Ondertussen kan even worden neergezeten<br />
op de zitbank. Op deze bank kunnen bijvoorbeeld<br />
ook sleutels of een GSM worden gelegd.<br />
C<br />
De gebruiker begeeft zich richting de douchezone.<br />
Op de hoek van de omkleedzone en de<br />
douchezone is een sensor geplaatst. Bij dichte<br />
benadering met de hand, activeert deze sensor<br />
de douche. Zo hoef je nog niet onder het beginnende<br />
koude water te gaan staan, maar kan je<br />
van op afstand de douche activeren.<br />
Wanneer de douche eenmaal geactiveerd is, zullen<br />
3 LED’s (boven een sensor in de douchezone<br />
zelf ) beginnen knipperen totdat het water is opgewarmd.<br />
Telkens wanneer 2 minuten voorbij zijn,<br />
zal het water stoppen met stromen en moet de<br />
gebruiker via de sensor onder de LED’s de douche<br />
terug activeren. Nu branden er nog maar 2 LED’s.<br />
In totaal heeft de gebruiker drie keer twee minuten.<br />
Daarna zal de douche niet meer in te schakelen<br />
zijn.<br />
48
49<br />
Het water komt uit een regendouche, voorzien<br />
van een spaarkop waardoor minder water verbruikt<br />
wordt dan bij standaard regendouches.<br />
Voor deze extra luxe werd tijdens het ontwerptraject<br />
bewust gekozen. Uit de trendanalyse bleek<br />
namelijk dat het douchen een hoge ontspanningswaarde<br />
moet hebben. Dit gevoel wordt geoptimaliseerd<br />
door een regendouche.<br />
D<br />
Wanneer de gebruiker zich bijvoorbeeld wil<br />
scheren, opmaken of de handen wil wassen, kan<br />
dit gebeuren in de verzorgingszone.<br />
Deze zone is voorzien van een spiegel, een gootsteen<br />
(sensorische detectie van handen = water),<br />
een stopcontact met terugverend afdekplaatje en<br />
een zelfdovende vuilnisbak. Boven de spiegel is<br />
een lichtstrook voorzien, zodat er direct licht op<br />
het gezicht van de gebruiker schijnt.<br />
E<br />
Tussen de douchezone en de omkleedzone bevindt<br />
zich op 20 cm van de grond een noodknop.<br />
Wanneer de gebruiker gevallen is en in nood<br />
verkeert, kan hij of zij al liggend de noodknop<br />
activeren. Deze knop steekt niet uit zijn kader,<br />
waardoor er niet per ongeluk kan worden tegen<br />
gelopen.<br />
Indien de knop wordt ingedrukt, zal de deur na<br />
20 seconden automatisch openen, waardoor het<br />
slachtoffer kan worden geholpen.<br />
F<br />
In de unit is een constante natuurlijke aanvoer van<br />
buitenlucht. Dit rooster is, naast de deur, dicht<br />
tegen de grond geplaatst.<br />
Dit rooster geeft uit aan de buitenzijde van de unit.<br />
Ook wanneer de schelp rond de unit wordt geplaatst<br />
blijft deze luchtdoorstroom gewaarborgd.<br />
Om ervoor te zorgen dat de damp van het warme<br />
douchewater wordt afgezogen, is een automatisch<br />
systeem met zuigkracht boven de verzorgingszone<br />
geplaatst. Deze komt uit op het dak,<br />
onder het zonnepaneel.<br />
G<br />
In de omkleedzone wordt er tijdens de winterdagen<br />
warme lucht naar binnen geblazen door<br />
een elektrisch verwarmingselement achter een<br />
rooster.<br />
50
51<br />
H<br />
Tot slot kan de gebruiker na het gebruiken van de<br />
unit de deur weer laten openen door de sensor<br />
links van de deurlijst met de hand te benaderen.<br />
Wanneer de gebruiker echter langer dan 20 minuten<br />
gebruik maakt van de douche-unit, zal een<br />
auditief signaal (buzzer) afgaan in het midden van<br />
de unit. Dit houdt aan gedurende 30 seconden,<br />
tot tenslotte de deur van de unit automatisch<br />
opent. Dit om te vermijden dat mensen zouden<br />
slapen in de unit of anderen hun gebruiksbeurt in<br />
de weg zouden staan.<br />
De algemene verlichting is ingewerkt in het plafond<br />
van de douche-unit. Het zijn ‘lichttunnels’ (zie<br />
gele onderdelen in de dakconstructie) die meteen<br />
in contact staan met de buitenkant van de unit,<br />
waardoor overdag daglicht naar binnen komt.<br />
Een lichtsensor meet de sterkte van het daglicht<br />
en kan zo bij slecht weer het signaal geven de<br />
kunstverlichting aan te laten gaan.<br />
Deze kunstverlichting zit verscholen in de lichttunnels,<br />
zodat er geen extra afscherming moest<br />
worden voorzien.<br />
Al deze communicatie tussen sensoren en onderdelen<br />
verloopt via een programmable logic<br />
controller (PLC).<br />
7.4 Onderdelen<br />
Naast de besproken functies voor de gebruiker,<br />
heeft de Ruspurus nog tal van andere onderdelen<br />
die ervoor zorgen dat de douche-unit goed kan<br />
functioneren. In bijlage 5 zijn al deze onderdelen<br />
en hun afbeelding terug te vinden.<br />
Deze onderdelen zijn ondergebracht in de technische<br />
ruimte. Dit is de ruimte tussen de (blauwe)<br />
binnenwand en de buitenwand van de unit. Deze<br />
locaties zijn goed afgeschermd van de zones met<br />
water, zoals de verzorgingszone en de douchezone.<br />
Onderstaande tekening situeert deze technische<br />
ruimte. Het blauwe oppervlak is de gebruikersruimte,<br />
al de rest, afgescheiden door de<br />
(blauwe) binnenwand, is technische ruimte.<br />
gebruikersruimte<br />
52
53<br />
7.5 Werking<br />
De Ruspurus douche-unit bezit twee systemen<br />
met een complexe werking: het filtersysteem<br />
en het vloerreinigingssysteem. Het filtersysteem<br />
werd overgenomen van een bestaande<br />
toepassing. Het vloerreinigingssysteem is een<br />
onbestaand systeem en draagt bij de tot innovatiegraad<br />
van dit product. De verificatie van dit<br />
systeem is terug te vinden in hoofdstuk 9.7<br />
De werking van beide systemen wordt in dit<br />
hoofdstuk toegelicht.<br />
7.5.1 Filtersysteem:<br />
In bijlage 5 is te zien hoe het douchewater na de<br />
douche een nieuwe ‘weg’ aflegt. Vertrekkende<br />
in het opvangbassin onder de douchevloer, naar<br />
de pomp, in de filter, verder naar de pomp onder<br />
hoge druk en vervolgens door de reinigingsarm<br />
(deze reinigingsarm wordt in hoofdstuk 7.5.2 toegelicht).<br />
Na de reiniging wordt het water opnieuw<br />
opgevangen door beide bassins (nu ook het bassin<br />
onder de omkleedzone, vermits daar ook gerei-nigd<br />
wordt) en vervolgens door de afvoerleiding<br />
weggevoerd naar de riolering.<br />
Wanneer tijdens een douchebeurt het eerste<br />
douchewater door de zeef sijpelt (zie bijlage 5),<br />
wordt lichaamshaar, zand, papier of ander vuil hier<br />
tegengehouden. Vervolgens wordt dit water opgevangen<br />
in het bassin. Dit water wordt meteen<br />
weggepompt naar de filter.<br />
Er werd gekozen voor een zandfilter. Dit soort<br />
filters zijn zeer goedkoop en vragen weinig onderhoud.<br />
In de filter worden verschillende stadia<br />
doorlopen om het ‘vuile’ douchewater terug proper<br />
te krijgen. Onderstaande afbeelding illustreert<br />
deze stadia.<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
1. Zandkorrels, 0,5 mm tot 1 mm dik (filteren<br />
zeep en kleine deeltjes vuil uit het water)<br />
2. Dunne laag grind<br />
3. UV-licht (bacteriedodend)<br />
4. Opvangbak voor gefilterd water (capaciteit<br />
van 60 liter)<br />
Doordat het douchewater meteen door deze filter<br />
wordt gestuurd, kan het filterproces reeds beginnen<br />
tijdens de douchebeurt. Hierdoor zal ook de<br />
vloerreiniging aansluitend doorgaan wanneer de<br />
gebruiker de douche-unit verlaat en wordt er geen<br />
tijd verloren.<br />
De filter filtert ongeveer 60 liter water op 12 minuten,<br />
waarvan 6 minuten tijdens het douchen<br />
zelf. Het overige water wordt gefilterd wanneer de<br />
gebruiker zich afdroogt en omkleedt.<br />
Eén keer per maand wordt de bovenste filterbak<br />
met het zand en het grind verwisseld met een propere<br />
fiterbak. De vuile filterbak wordt meegenomen<br />
en industrieel gereinigd.<br />
Onderstaande afbeelding toont nogmaals een exploded<br />
view van de verschillende onderdelen van<br />
de zandfilter.<br />
Wanneer dit gefilterde water door de hoge-drukpomp<br />
wordt gestuurd, passeert het een residu<br />
waar kleine hoeveelheden chloor worden vrijgegeven,<br />
zodat het water gedesinfecteerd wordt. Dit<br />
is een optimaal reiniginsmiddel.<br />
Wanneer er bijvoorbeeld een gebruiker geen<br />
douche neemt, maar zicht enkel verfrist aan de<br />
gootsteen, zal de douche wanneer de gebruiker<br />
de unit heeft verlaten, automatisch koud water<br />
laten lopen. Na elke gebruiksbeurt, met of zonder<br />
het nemen van een douche, zal er dus gereinigd<br />
worden. De volgende gebruiker zal dan niet meteen<br />
de unit kunnen betreden vermits de reiniging<br />
enkele minuten is uitgesteld.<br />
7.5.2 Vloerreinigingssysteem<br />
Het vloerreiniginssysteem is een totaal nieuwe<br />
benadering van het reinigen van vloeren op openbare<br />
sanitaire voorzieningen. Zoals de analyse<br />
deed blijken, worden vloeren steeds met een horizontale<br />
waterstraal gereinigd. Hierdoor blijven er<br />
vaak nog deeltjes vuil achter. Met het vloerreinigingssysteem<br />
van de Ruspurus douche-unit, wordt<br />
al het vuil meegenomen. Onderstaande afbeeldingen<br />
en uitleg verklaren hoe dit gebeurt.<br />
Zoals reeds uitgelegd, bestaat de totale vloer uit<br />
64 (2 keer 32) segmenten.<br />
54
55<br />
Aandrijfstang<br />
Deze segmenten zijn in een centraal profiel (volledig<br />
afgescheiden van water en spatwater) door<br />
middel van een aandrijfstang met elkaar verbonden.<br />
Wanneer die stang wordt aangedreven<br />
door de stappenmotor, draaien alle 64 segmenten<br />
door.<br />
Om te beletten dat de segmenten zouden<br />
doordraaien wanneer iemand op de vloer staat,<br />
wordt de stang aan beide uiteinden van het centrale<br />
profiel tegengehouden door een rem. Dit<br />
remsysteem bestaat uit een profieltje (geel op de<br />
foto) op een lineaire actuator die op en neer gaat.<br />
Eenmaal de gebruiker de douche-unit heeft verlaten,<br />
wordt deze rem op de aandrijfstang opgeheven<br />
en kan de motor vrij ronddraaien.<br />
Op dit moment draaien alle segmenten 180<br />
graden en richten ze met hun bovenkant (de zijde<br />
waarop de gebruiker van douche-unit staat) naar<br />
onder.<br />
Positie segmenten tijdens gebruik van de unit Positie segmenten tijdens reinigen van de unit<br />
Rem aan<br />
Rem uit<br />
Op bovenstaande afbeelding is te zien hoe de<br />
reinigingsarm onder de segmenten door schuift<br />
en zo de vuile zijdes van de segmenten proper<br />
spuit.<br />
Vermits er ongeveer 60 liter water per douchebeurt<br />
verbruikt wordt, zal er 55 liter water effectief<br />
kunnen gebruikt worden als reinigingswater. Dit<br />
wil zeggen 27,5 liter per segmentenrij en dus 80<br />
cl per segment. Verdeeld over 10 reinigingsgaten<br />
per reinigingsarm, geeft dit 8 cl per reinigingsgat<br />
per segment.<br />
De reinigingsarm schuift over de rail<br />
56
57<br />
8. Menskundige aspecten<br />
8.1 Gebruikservaring<br />
Volgende functies en aspecten maken van de<br />
Ruspurus een aangenamere douche-omgeving<br />
dan de hedendaagse ingebouwde openbare<br />
douches zijn voor hun gebruikers:<br />
- Een handige website en applicatie tonen de<br />
snelweggebruikers waar er douche-faciliteiten zijn<br />
en waar er nieuwe werden bijgeplaatst.<br />
- Door de reservatie-unit moet de gebruiker niet<br />
meer lang zijn of haar beurt afwachten. Deze gewonnen<br />
tijd kan nuttig benut worden om een ontspannende<br />
activiteit te doen.<br />
- De douche-unit heeft, net zoals de huidige<br />
douches, een nat vloeroppervlak, maar is volledig<br />
proper.<br />
- De vloersegmenten in de omkleedzone hebben<br />
een donkerdere kleur dan die van de douche-<br />
en verfrissingszone. Dit kleurverschil zorgt voor<br />
een opdeling tussen het ‘droge’ gedeelte en het<br />
‘natte’ gedeelte van de doucheruimte.<br />
- Door de ‘lichttunnels’ wordt overdag daglicht<br />
naar binnen gelaten en is dit de voornaamste<br />
lichtbron. Dit verhoogt het ruimtegevoel binnen de<br />
unit en wordt als aangenamer licht ervaren dan<br />
kunstlicht.<br />
- De gebruiker betaalt voor een douchebeurt en<br />
weet de doucheruimte proper zal zijn.<br />
- De geldoverdracht verloopt niet cash, maar kan<br />
online of per SMS tot stand worden gebracht.<br />
De code geeft de toegang. Dit is hygiënischer en<br />
handiger.<br />
- De zachte vloer, opgebouwd uit een co-polymeer,<br />
voelt warm aan en biedt een perfecte stabiliteit<br />
(antislip).<br />
- Door de LED-verlichting aan de voorzijde van<br />
de unit wordt er ook ‘s avonds een veilig gevoel<br />
gecreërd.<br />
58
59<br />
8.2 Veiligheid<br />
De veiligheid van de gebruiker is doorheen het<br />
hele ontwerpproces in de kijker gebleven. Zo<br />
werden scherpe randen vermeden en zijn er geen<br />
uitstekende voorwerpen waaraan men zich kan<br />
bezeren.<br />
De ruimte tussen de segmenten of de muurwanden<br />
en de segmenten bedraagt maximum 2 mm.<br />
Deze opening is groot genoeg om water door te<br />
laten, maar een lichaamsdeel zal hier nooit tussen<br />
kunnen klemmen. Ook wanneer bijvoorbeeld een<br />
ring op de vloer zou vallen, zal de gebruiker die<br />
niet kwijt zijn.<br />
Alle elektronische producten zijn goed afgeschermd<br />
van de gebruikersruimte. Het enige<br />
stopcontact dat in die ruimte aanwezig is, wordt<br />
afgedekt met een terugverend klepje.<br />
Een noodknop is op een lage hoogte geplaatst<br />
zodat een gevallen gebruiker er nog aan kan.<br />
De zelfdovende vuilnisbak voorkomt brandgevaar.<br />
Ook de isolatiepanelen zijn niet brandbaar.<br />
8.3 Ergonomie<br />
De interne oppervlakte van de douche-unit is<br />
groter dan de minimum afmetingen die verwacht<br />
worden bij douches.<br />
De docuhe zelf is 950 mm breed en 1500 mm<br />
diep.<br />
De gootsteen is 320 mm breed en 250 mm breed.<br />
De hoogte van de zitbank is ongeveer dezelfde als<br />
de hoogte van een standaard stoel: 470 mm<br />
De hoogte van de douchevloer tot het plafond is<br />
2250 mm, waardoor ook mensen buiten het 95e<br />
percentiel kunnen rechtstaan in de unit.<br />
Het hoogteverschil tussen de buitengrond en de<br />
douche-vloer is 225 mm.<br />
De hoogte van de deur is 2120 mm en de breedte<br />
700 mm.<br />
9. Technische aspecten<br />
9.1 Materialenlijst<br />
Binnen dit hoofdstuk, worden de materialen van<br />
de verschillende onderdelen die moeten geproduceerd<br />
worden, in een lijst getoond.<br />
Segmenten vloer<br />
Coating vloer<br />
Binnenwand douche-ruimte<br />
Spiegel<br />
Gootsteen<br />
Omlijstingen doucheruimte<br />
Schelp buitenbehuizing<br />
Buitenwanden<br />
Buitendak<br />
Wandisolatie<br />
Interne steunpunten<br />
Lichttunnels<br />
Profielen totale structuur unit<br />
De overige onderdelen kunnen standaard worden<br />
aangekocht en worden dus niet in deze lijst vermeld.<br />
Geëxtrudeerd aluminium<br />
Abcite, co-polymeer (niet geleider), DURACOAT<br />
Gevacumeerd ABS<br />
Gepolijst innox<br />
Hi-Macs (dezelfde eigenschappen als corian,<br />
maar goedkoper, LG HAUSYS<br />
Hi-Macs (dezelfde eigenschappen als corian,<br />
maar goedkoper, LG HAUSYS<br />
Hi-Macs (dezelfde eigenschappen als corian,<br />
maar goedkoper, LG HAUSYS of Acryl<br />
Volkernplaten<br />
Aluminiumplaten<br />
Aluminiumplaat<br />
Glaswolplaten (onbrandbaar, schimmelwerend,<br />
thermisch & akkoestisch, KNAUF TP 416<br />
Gerecycleerd hout<br />
Gevacumeerd PC<br />
Geëxtrudeerd aluminium<br />
Lasstukken staal<br />
60
61<br />
9.2 Montage<br />
De strucuur van de unit bestaat uit een stalen<br />
rechthoekig frame (in 3 dimensies), waarvan de<br />
de onderste basis meteen dient als basis voor het<br />
vloerreinigingssysteem.<br />
Wanneer de op de vier omcirkelde plaatsen 1 bout<br />
wordt losgezet, kunnen de uiterste zij-steunen<br />
waarin de vloersegmenten worden ondersteund,<br />
naar buiten geschoven worden. Op deze manier<br />
kunnen de segmenten uit het middelste basisprofiel<br />
worden geschoven. Om deze handeling te<br />
kunnen doen hoeven geen andere onderdelen te<br />
worden aangepast.<br />
Dat middelste basisprofiel dient als het ware als<br />
‘gearbox’ waar externe elementen op worden<br />
aangesloten zodat ze mee kunnen draaien.<br />
Eenmaal de structuur is opgebouwd, worden de<br />
blauwe binnenwanden langs de binnenkant op de<br />
structuur gemonteerd met behulp van vijzen.<br />
Op dezelfde manier worden onderdelen zoals de<br />
gootsteen en de spiegel op de binnenwand bevestigd.<br />
Geen van deze bevestigingen zijn langs de<br />
doucheruimte zelf los te maken door de gebruikers.<br />
Nadat de ook waterleidingen van de achterkant<br />
naar de voorkant zijn getrokken, kunnen<br />
de glaswollen isolatieplaten worden gemonteerd<br />
tegen de structuur van de unit. Tegen deze platen<br />
worden achteraf de volkernplaten geplaatst.<br />
Hoek- en wandlatten in aluminium overbruggen<br />
de openingen tussen de verschillende platen aan<br />
de buitenwand. De voor- en achterkant van de<br />
Ruspurus-unit worden gedicht met de aluminium<br />
platen. Hier worden tevens de onderhoudsdeuren<br />
in gemonteerd. Net voor de volkernplaten<br />
worden geplaatst, wordt het binnendak op de<br />
binnenbehuizing gemonteerd en worden de lichttunnels<br />
erin gelegd. Deze lichttunnels worden op<br />
hun beurt vastgekneld tussen het binnendak en<br />
het buitendak. Belangrijk is dat tussen deze connecties<br />
rubberen dichtingsringen tegen het vocht<br />
worden gelegd.<br />
9.3 Afmetingen<br />
2896<br />
2711<br />
706<br />
2149<br />
2120<br />
62
63<br />
9.4 Transport<br />
De meeste vrachtwagens hebben een laadbreedte<br />
van 2400-2500 mm. Zonder de schelp (deze is<br />
nadien te monteren), past de Ruspurus unit in zijn<br />
totaliteit op een vrachtwagen.<br />
Met vier kabels die worden vastgemaakt in de vier<br />
bovenste hoeken van het frame, kan de unit van<br />
de vrachtwagen worden gehesen. Het zijn tevens<br />
de openingen waar de kabels in worden vastgemaakt<br />
die ook fungeren als connectiepunt van<br />
de buitenschelp.<br />
9.5 Onderhoud<br />
Er zijn twee kanten waarlangs onderhoud van de<br />
unit kan gebeuren: Twee onderhoudsdeuren langs<br />
de voorkant en twee onderhoudsdeuren langs de<br />
achterkant.<br />
Via de deur op bovenstaande foto, maakt het onderhoudspersoneel<br />
één maal per week de vuilnisbak<br />
leeg en wordt met een tuinslang de volledige<br />
unit proper gespoten. Deze tuinslang wordt door<br />
het onderhoudspersoneel zelf voorzien. Het personeel<br />
geraakt, net zoals de gebruikers, in de unit<br />
binnen met een code die moet worden ingetoetst.<br />
De toegang tot de technische ruimtes wordt verkregen<br />
met een sleutel.<br />
Ook de zeven die boven de twee bassins (die<br />
het water opvangen) hangen, worden wekelijks<br />
uit de unit geschoven langs de onderste poort.<br />
In de plaats komen twee propere zeven. De vuile<br />
worden meegnomen en industrieel gereinigd.<br />
64
65<br />
9.6 Toegepast onderzoek 4<br />
In dit hoofdstuk wordt het vloersysteem van de<br />
Ruspurus-unit onderzocht en getest. Hiervoor<br />
werd een model gemaakt uit hout, PS en aluminium.<br />
De breedte van de segmenten heeft dezelfde<br />
afmeting als in het echt, de lengte werd ingekort.<br />
Proefopstelling:<br />
• Vloersimulatie<br />
• Tuinslang onderaan de vloer<br />
• Opvangbassin voor water<br />
66
67<br />
Test 1<br />
Hoe reageert het vuil op de segmenten, wanneer<br />
ze met de vuile zijde half naar onder worden gereinigd?<br />
Voor reiniging: haar, zand, water en zeep<br />
Tijdens reiniging<br />
Na reiniging: restanten zand en haar, geen zeep<br />
Test 2<br />
Hoe reageert het vuil op de segmenten, wanneer<br />
ze met vuile zijde volledig naar onder worden gereinigd?<br />
Voor reiniging: haar, zand, water, zeep, pleister...<br />
Tijdens reiniging<br />
Na reiniging: geen restanten<br />
Test 3<br />
Ook werd getest of achtergebleven voorwerpen,<br />
zoals een bus shampoo, het vloersysteem zouden<br />
kunnen blokkeren wanneer de segmenten zich<br />
180° draaien om gereinigd te worden.<br />
Voor reiniging<br />
Tijdens reiniging<br />
Na reiniging<br />
Conclusies:<br />
Test 1:<br />
Doordat de reinigingsstraal naar boven spuit tegen<br />
een scherpe hoek, zal de straal zich opsplitsen en<br />
wordt er steeds een onderdeel te weinig zijde te<br />
weinig gereinigd. Het vuil werd ook terug naar het<br />
oppervlak gespoten door de schuine helling.<br />
Test 2:<br />
Doordat de reinigingsstraal tegen het een plat oppervlak<br />
spoot, kaatste het water terug en werd<br />
het vuil meegenomen. Er komt bijna geen water<br />
door de openingen tussen de verschillende segmenten.<br />
Deze positie van reinigen werkt dus beter<br />
dan die van test 1. Het reslutaat van test 2 toont<br />
geen achtergebleven vuil.<br />
Test 3:<br />
Dankzij de kleine breedte van de segmenten en<br />
de geringe spatie tussen de segmenten tijdens<br />
het doordraaien, kunnen er niet gauw obstakels<br />
de segmenten doen blokkeren. Ze worden gewoon<br />
terug naar boven geduwd.<br />
Bij het uitvoeren van test 1 en 2 werd zo weinig<br />
mogelijk water gebruik voor zo’n optimaal mogelijke<br />
reiniging. De voorziene hoeveelheid reinigingswater<br />
in het ontwerp bedraagt 1/3 meer dan<br />
de gemeten wateroverschot in het opvangbassin<br />
tijdens de test.<br />
De sproeibreedte bij 25 mm afstand tussen de<br />
zijde van het segment en de sproeikop is 80mm.<br />
Bij dit bereik wordt al het nodige vuil (per segment)<br />
van dit model verwijderd.<br />
Algemene conclusie:<br />
De reinigingspositie van de segmenten in test 2<br />
blijkt een succes en kon worden gebruikt in het<br />
definitieve productontwerp.<br />
68
11. Product in omgeving<br />
1 1
71<br />
12. Conclusie<br />
Al er op het einde van dit project wordt gereflecteerd<br />
naar de vooropgestelde te ontwikkelen<br />
items in de synhese, kan er besloten worden dat<br />
dezen werden nageleefd.<br />
Om de innovativiteit van de Ruspurus douche-unit<br />
aan te tonen, wordt op de volgende pagina een<br />
vergelijkende curve opgesteld ten opzichte van<br />
andere hedendaagse (niet zelfreinigende) openbare<br />
douches.<br />
prijs<br />
ELIMINATE REDUCE<br />
RAISE CREATE<br />
aanraking met<br />
deur/slot<br />
waterverbruik<br />
energieverbruik<br />
wachttijden<br />
installatieduur<br />
Als besluit van bovenstaande curve kunnen we<br />
stellen dat de Ruspurus-unit voor een relatief<br />
kleine meerprijs op vele gebieden beter presteert<br />
dan zijn concurrenten (de huidige openbare<br />
douches).<br />
Deze douche-unit van PSS onderscheidt zich<br />
vooral door een sterk uitgewerkte gebruikservaring,<br />
zuinige energie en als paradepaardje een<br />
uniek zelfreinigend intern systeem. Het zijn deze<br />
peilers die dit product zo innovatief maken.<br />
Onhygiënische handelingen, zoals het aanraken<br />
van deurklinken of sloten, worden in de Ruspurus-unit<br />
zo veel mogelijk gemeden. Hiervoor<br />
worden alternatieve technologieën gebruikt,<br />
zoals sensoren.<br />
De spaardouchekop in de unit reduceert het waterverbruik<br />
tijdens een douchebeurt met 50%<br />
en het douchewater wordt gefilterd om nadien<br />
te kunnen gebruikt worden tijdens de reiniging<br />
van de unit.<br />
Wachttijden worden opgevangen door een softwaresysteem.<br />
Gebruikers van de Ruspurus-unit<br />
moeten hierdoor niet meer (langdurig) hun beurt<br />
afwachten, maar kunnen op een door hun geregistreerde<br />
uur de unit gebruiken.<br />
Het assembleren van de Ruspurus-unit gebeurt<br />
voor de installatie in een altelier. Tijdens de installatie<br />
kan dus een volledige unit op korte tijd<br />
worden geplaatst en aangekoppeld aan waterleidingen<br />
en elektriciteitsleidingen.<br />
automatisatie<br />
huidige<br />
openbare<br />
douches<br />
gebruikservaring alternatieve<br />
energie- en<br />
watervoorziening<br />
zelfreinigend<br />
Een sterk uitgewerkte user-experience van de<br />
unit, stelt de gebruiker op zijn gemak tijdens zijn<br />
of haar douche-beurt en stimuleert een aangename<br />
gebruikservaring.<br />
Alternatieve energie komt onze leefomgeving<br />
ten goede en wordt een niet te missen element<br />
binnen ondernemingen. Zonneënergie en waterreiniging<br />
maken de Ruspurus-unit veel ecologischer<br />
dan zijn concurrenten.<br />
Tot slot biedt deze innovatieve douche-unit een<br />
autonoom zelfreinigend systeem (volledige vloer<br />
en gootsteen), waardoor na elke douchebeurt<br />
de unit proper wordt gemaakt. Dit komt op zijn<br />
beurt de gebruikservaring van dit product ten<br />
goede. Dergerlijk systeem is uniek binnen het<br />
productgamma van douches.<br />
72
73<br />
13. Bijlagen<br />
BIJLAGE 1<br />
3.2.1<br />
Openbare toiletten en toiletunits<br />
BIJLAGE 2<br />
3.3.2<br />
Faciliteiten<br />
Onderstaande afbeelding toont het betaalsysteem van de zelfreinigende toiletunit en de visuele feedback<br />
over de bezetting ervan.<br />
Er zijn 3 lampjes voorzien.<br />
Groen lampje: de unit is vrij<br />
Oranje lampje: de unit is bezet<br />
Rood lampje: de unit is buiten gebruik<br />
74
75<br />
BIJLAGE 3<br />
3.4<br />
Zelfreinigende sanitaire systemen<br />
Afbeeldingen binnenafwerking zelfreinigende toiletunit.<br />
BIJLAGE 4<br />
4.7<br />
Specificaties<br />
• De douche-unit is tussen 05u00 en 01u00 beschikbaar.<br />
• Per snelwegparking (zonder restaurant of benzinepomp) staan minstens 2 douche-units (M/V).<br />
• Toegang tot de douche-unit verloopt met een code (ontvangen via internet of GSM)<br />
• Alle deuren en sloten werken volautomatisch door middel van sensoren.<br />
• De gebruiker moet kunnen zien hoeveel tijd hem nog rest om te douchen.<br />
• Na 30 minuten opent de douche-unit automatisch.<br />
• De douche-unit moet voldoen aan alle CE-normen.<br />
• De douche-unit wordt geplaatst op een gestabiliseerde fundering.<br />
• De technische ruimte moet volledig afgesloten zijn van de doucheruimte.<br />
• De technische ruimte moet gemakkelijk bereikbaar zijn voor onderhoud.<br />
• De douche-unit detecteert wanneer er meer dan 1 persoon in staat en zal dan niet afsluiten.<br />
• In geval van nood moet de deur van de douche-unit handmatig te openen zijn.<br />
• Er moet voldoende en aangename binnen- en buitenverlichting aanwezig zijn in de douche-unit.<br />
• De structuur van de unit kan worden ingebouwd zonder de buitenbehuizing.<br />
• Ook het grijze water (afvalwater douche) wordt gefilterd en opnieuw gebruikt om mee te reinigen.<br />
• Bij elke reiniging wordt de vloer van de douche-unit gedesinfecteerd.<br />
• Afvalwater wordt door de een aansluiting met de riolering weggevoerd.<br />
• Een verwarmingselement warmt het water voor de douche op.<br />
• De douche-unit maakt na gebruik de volledige ruimte watervrij, haarvrij en dampvrij.<br />
• De gootsteen van de douche-unit moet na gebruik ook automatisch gereinigd worden.<br />
• De binnenmuren van de douche-unit moeten proper zijn bij elke nieuwe gebruiker.<br />
• De vloer van de douche-unit is waterdoorlatend en waterafvoerend en bevat een antisliplaag.<br />
• De waterkraan van de gootsteen, aanwezig in de douche-unit werkt sensorisch.<br />
• De plaats in de douche-unit waar de gebruiker zicht kan uit- of aankleden moet volledig droog zijn.<br />
• De zonnepanelen kunnen steeds naar het zuiden worden gericht.<br />
• Daglicht wordt gebruikt als de voornaamste lichtbron.<br />
• De oppervlakte van de douche-unit is minstens 2,00 meter diep en 1,5 meter breed.<br />
• De hoogte van de douche-unit is minstens 2,50 meter hoog.<br />
• De wanden van de douche-unit moeten gemakkelijk te vervangen zijn.<br />
• De verluchting van de douche-unit moet minstens 100 m³/uur zijn.<br />
• De warme dampen in de douche-unit moeten tijdens gebruik zo snel mogelijk worden weggezogen.<br />
• De meeste onderdelen zijn vervaardigd uit RVS en plastic.<br />
• De douche-unit is uitgerust met een antivriesinstallatie of een antivriesmiddel.<br />
• De douche an sich werkt met sensoren en verbruikt per persoon niet meer dan 50 liter water.<br />
• In de douche-unit is een afsluitbare vuilnisbak aanwezig van minstens 15 liter.<br />
• De wanden van de douche-unit zijn geïsoleerd met polystyreen.<br />
• De omgeving waarin de douche-units staan, moet voldoende verlicht kunnen worden.<br />
• De verlichting in de douche-unit zal enkel branden tijdens de aanwezigheid van een gebruiker.<br />
• Wanneer de rookdetector iets verdachts opmerkt, opent de douche-unit automatisch zijn deur.<br />
• Iconen moeten door ale Europese nationaliteiten leesbaar zijn.<br />
• De douche-unit moet niet zijn afgestemd op rolstoelgebruikers.<br />
• De douche-unit moet binnenin voorzien zijn van een spiegel.<br />
• De douche-unit moet binnenin voorzien zijn van een klerenhanger.<br />
• De buitenkant van de douche-unit mag geen super glad oppervlak zijn (anti-graffiti).<br />
• De dakconstructie moet 200N per vierkante meter aankunnen (in geval van sneeuw).<br />
• De douche-unit moet de mogelijkheid bieden minstens 2 reclameboodschappen te plaatsen.<br />
76
77<br />
• De douche-unit moet vrij zijn van scherpe kanten waaraan gebruikers zich zouden kunnen kwet<br />
sen.<br />
• In het geval van een stroompanne is er steeds noodverlichting aanwezig.<br />
• Op de snelweg moet op voorhand de aanwezigheid van een douche-unit worden aangegeven.<br />
• De douche-unit kan op voorhand gemonteerd worden.<br />
• De douche-unit kan per vrachtwagen vervoerd worden.<br />
• De douche-unit is voorzien van een zitbankje.<br />
• Iconen maken de systeemwerking van de douche-unit duidelijk.<br />
• De vuilbak in de unit is zelfdovend en is snel en gemakkelijk leeg te maken tijdens onderhoud.<br />
BIJLAGE 5<br />
7.4<br />
Onderdelen<br />
In deze bijlage worden alle onderdelen van de douche-unit getoond die niet behoren tot de gebruikersruimte,<br />
maar er wel toe bijdragen de unit te laten functioneren.<br />
Technische ruimte achterkant unit Doorstroom-waterverwarmer (elektrisch)<br />
Toevoer leidingwater (vertakking naar douche en<br />
vertakking naar gootsteen)<br />
Verloop warm water naar douchekop op dak<br />
78
79<br />
Filtersysteem douchewater<br />
Pomp om gefilterd water naar de twee reinigingsarmen te krijgen (zie hoofdstuk 7.6, werking)<br />
10 Bar<br />
Standaard aan te kopen<br />
Merk: DAB<br />
Felxibele darmen om gefilterd water naar de twee reinigingsarmen te brengen. Zoals op de rechterkant van de<br />
afbeelding te zien is, steunt deze darm op een aluminium plaat. Dit is in praktijk ook aan de linkerkant het geval,<br />
maar werd nu weggelaten zodat de tekening duidelijker zou zijn. Wanneer de reiniginsarm verschuift op zijn baan,<br />
volgt de darm.<br />
Technische ruimte voorkant unit<br />
Afvoer gebruikt water van de gootsteen naar bassin onder douche-vloer.<br />
De vuilnisbak heeft een inhoud van 16 liter.<br />
Aansluiting tuinslang voor onderhoud unit.<br />
80
81<br />
Totaalbeeld douche-vloer.<br />
Segment vloer, in totaal 2x32 segmenten.<br />
50 mm breed en 850 mm lang, 2 mm<br />
spatie tussen de segmenten.<br />
Geëxtrudeerd aluminium + coating<br />
van co-polumeer DURACOAT.<br />
Afvalwater sijpelt tussen de segmenten door, valt door de zand-kleurige<br />
zeef (houdt haar en zand tegen) en belandt vervolgens in het paarse<br />
bassin. Hier wordt het water:<br />
1. tegengehouden (door de ‘stop’ die de opening afdekt) en vervolgens<br />
naar de filter gepompt (indien het wat rechtstreeks van de douche<br />
afkomstig is.<br />
2. doorgelaten (stop gaat met actuator omhoog) en weg door de afvoerbuis<br />
(als het water van het reinigen komt).<br />
1<br />
2<br />
Aandrijfmotor roterende vloer<br />
Treedt in werking voor en na het reinigen (zie hoofdstuk 7.6, werking)<br />
Standaard aan te kopen<br />
Stappenmotor (brushless)<br />
Na het reinigen zal er ook water aan de kant van de omkleedzone moeten worden afgevoerd. Normaal gezien<br />
komt hier voor de rest geen water. Ook hier is een zeef aangebracht.<br />
Water dat van deze kan afkomstig is, is dus steeds reinigingswater en moet meteen worden afgevoerd naar de<br />
afvoerbuis.<br />
Werking analoog als aan de kant van de douchezone.<br />
Het bassin vangt het reinigingswater op en stuurt het via een overbruggende leiding naar het bassin dat zich<br />
onder de douchezone bevindt. Hier komt al het water samen en wordt het afgevoerd.<br />
Doordat beide bassins aflopend zijn, zal er nergens water achterblijven.<br />
82
83<br />
Mechanisme automatische schuifdeur<br />
Standaard aan te kopen<br />
Stappenmotor (brushless)<br />
Wanneer de motor een weerstandsverschil ondervindt, doordat er bijvoorbeeld iemand tussen de deur gekneld<br />
zit, zal de motor in de andere richting draaien.<br />
De schuifdeur wordt magnetisch vergrendeld. Wanneer er een<br />
stroompanne is, zal deze vergrendeling automatisch worden<br />
opgeheven. De deur kan nu manueel open geschoven worden.<br />
Tussen de twee deurzijden is een isolatieplaat verwerkt.<br />
Stopcontact<br />
Zekeringkast met CPU<br />
Op de zekeringkast is het accu geplaatst dat in verbinding staat met het zonnepaneel op het dak. Zo kan overdag<br />
energie opgeslagen worden, om ‘s avonds terug te gebruiken als energiebron voor de buitenverlichting en<br />
de LED’s.<br />
Buitendak<br />
Isolatieplaten<br />
Binnenwanden<br />
Volkernplaten<br />
Links in de hoek van het buitendak bevindt zicht een openging met een kleine zeef in . Langs deze weg kan het<br />
regenwater dat door het dak wordt opgevangen, worden afgevoerd. Hierdoor ontstaan geen al te grote plassen<br />
ronde de Ruspurus-unit.<br />
84
85<br />
14 Contacten en bronnen<br />
14.1 Contacten<br />
Om dit project zo realistisch mogelijk uit te werken<br />
ben ik op zoek gegaan naar personen met<br />
de nodige expertise en ervaring in deze sector. Ze<br />
bezorgden me extra informatie over onderwerpen<br />
waar ikzelf niet in thuis was.<br />
Branche contact<br />
Architectenbureau<br />
Sociaal Fonds Transport en Logistiek<br />
Belgische Transportarbeidersbond<br />
Ontwerpbureau<br />
Koeltechnieker<br />
Architectenbureau<br />
Transportbedrijf vrachtwagens<br />
Vlaamse Overheid<br />
Producent openbaar sanitair<br />
Naam contact<br />
Guy Van Velthoven<br />
Wim Elst<br />
Frank Moreels, Tom Peeters<br />
Pieter van de Velde - Bundl<br />
Sam Geefs<br />
Hans Ooms - POLO Architecten<br />
Gert Bellekes - Bellekens Transport NV<br />
Yves Rubens - Mobiliteit & Openbare Werken<br />
Filip Verhofsté - Verhofsté NV (mogelijk industrieel promotor)<br />
14.2 Bronnen<br />
Literatuur<br />
Technische voorschriften binneninstallaties, Belgische Federatie Voor De Watersector VZW, 2006<br />
Toelichting regelgeving toegankelijkheid, Vlaamse Regering, 2010<br />
Nieuwe norm ter bepaling van de sneeuwbelasting, NBN EN1991-1-3, 2005<br />
Zwartboek parkings, BTB (Belgische TransportarbeidersBond), 2010<br />
Verkeersindicatorenrapport, Hilde Crevits, Minister Mobiliteit en Openbare Werken, Vlaams Parlement,<br />
2011<br />
Kwaliteitsinjectie snelwegparkings noodzakelijk, Jean‐Paul Van Avermaet, CEO van Autogrill Benelux,<br />
2010<br />
Beroepsslechthorendheid bij vrachtwagenchauffeurs, A.G. Schriemer & J.H.A.M. Verbeek, 2007<br />
Kwaliteitsmerk 2005, Kris Peeters Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur,<br />
2005<br />
Het Kwaliteitsmerk 2011 van de autosnelwegparkings in Vlaanderen, department Mobiliteit en Openbare<br />
Werken, 2011<br />
Websites<br />
www.verhofste.com<br />
www.ecovie.be<br />
www.meteo.be<br />
www.milieuadvieswinkel.be<br />
www.zonnepanelennet.be<br />
www.toegankelijkgebouw.be<br />
www.publiekeruimte.be<br />
www.knack.be<br />
www.mow.vlaanderen.be<br />
www.barli.nl<br />
www.kilianwater.nl<br />
www.geberit.be<br />
www.jcdecaux.co/uk<br />
www.diytrade.com<br />
www.tuvie.com<br />
www.danlockton.com<br />
www.dornob.com<br />
www.lghausys.com<br />
www.dabpomp.be<br />
www.reuk.co.uk<br />
www.houtboereke.be<br />
www.igreenspot.com<br />
86