Raamwerk of Kooi - Genootschap voor Risicomanagement

wet- en regelgeving met betrekking tot het uitzetten van middelen door decentrale
overheden in tijden van onrust op de financiële markten, opnieuw kritisch tegen het licht
gehouden.
Behalve de gevolgen voor de beleggingen van de Provincie raakt de economische crisis de
Provincie ook op andere manieren. Op de eerste plaats kan de crisis zijn weerslag hebben
op toekomstige opbrengsten van de motorrijtuigenbelasting. Daarnaast is het niet
ondenkbaar dat de crisis impact heeft op de uitvoering van het in gang gezette beleid van
de Provincie. De partners die bij de uitvoering van beleid betrokken zijn, kunnen wellicht
moeilijker financieringsfaciliteiten aantrekken, die de uitvoering kunnen vertragen en/of
bemoeilijken. Daarnaast kan de toenemende onzekerheid ook leiden tot aarzeling om met
de overheid gezamenlijke projecten op te starten. Door de onzekerheid over de nabije
toekomst worden investeringen door ondernemingen uitgesteld of afgesteld. Banken
mijden risico’s meer dan voorheen en zijn kritischer bij het verstrekken van leningen
(positie private investeerders is daarbij nog een vraagpunt). Zowel de vraaguitval als de
vermindering van de investeringsbereidheid leiden tot de uitstoot van arbeid. Een groot
aantal Provincies heeft inmiddels een koers uitgezet, gericht op het verminderen van de
conjuncturele kwetsbaarheid van de provinciale economie. Als gevolg van deze
economische recessie 3 is extra overheidshandelen essentieel.
2. Afroming van Rijksuitkeringen
Een ander actueel thema dat het risicomanagement bij Provincies rechtvaardigt, is de
mogelijke afroming van rijksuitkeringen. Het Rijk maakt zich op voor een forse besparing
ten koste van de Provincies. Den Haag wacht op een rapport van zijn adviesorgaan ter
zake, de Raad voor de Financiële Verhoudingen. De daadwerkelijke inkomsten van de
Provincies liggen euro 600 mln tot euro 800 mln 4 boven het bedrag dat zij binnen
bestaande afspraken nodig hebben voor de uitoefening van hun taken. Dit bedrag wil Den
Haag afromen. Daarmee dreigen de Provincies meer dan de helft te verliezen van de
uitkering die zij jaarlijks krijgen van het Rijk. Dit Provinciefonds is jaarlijks goed voor ruim
euro 1,1 mrd. De twaalf Provincies krijgen samen verder euro 1,3 mrd binnen uit
belastingen en half zoveel uit dividend van nutsbedrijven. Dit zijn bij elkaar de algemene
middelen die Provincies voor eigen beleid mogen inzetten. Daarnaast ontvangen de
Provincies nog eens ruim euro 3 mrd aan doelheffingen, EU-subsidies en specifieke
uitkeringen voor taken die zij in opdracht van het Rijk uitvoeren. In tien jaar tijd zijn de
algemene middelen van de Provincies verdubbeld, met name door stijging van de
provinciale belastinginkomsten en dividenden. De discussie over de provinciale weelde is
3 Prognose Centraal Planbureau, 17 februari 2009.
4 Financieel Dagblad, 17 februari 2009.
23