Asbest in ons milieu?

Rotswol bestaat ook uit amorfe vezels. De meeste soorten bevatten weinig
inadembare vezels, de gebruikelijke dikte van rotswol is 5 tot 7 µm. Rotswol heeft
een donkerder bruine of grijze kleur waardoor men het soms verwart met amosiet.
De textuur en vezelgrootte is wel verschillend van deze van asbestvezels.
Enkele oudere studies gaven aanleiding tot enige ongerustheid doch deze
gegevens zijn naderhand niet bevestigd. Bij dierproeven veroorzaakt rotswol bij
inademing een minimale longfibrose doch geen kanker. Het IARC deelt rotswol in
bij groep 3 (niet in te delen) daar er onvoldoende bewijzen of zelfs indicaties zijn
dat rotswol, net zoals glaswol, voor de mens kankerverwekkend is.
keramische vezels (afkortingen RCF, SVF, MMVF)
Keramische vezels zijn amorfe synthetische vezels.
Deze groep vezels geeft op basis van proefdierenonderzoek het meest aanleiding
tot ongerustheid. Bij arbeiders die beroepsmatig worden blootgesteld aan
keramische vezels heeft men geen bewijs van toename van ademhalingsziektes
vastgesteld. Hamsters en ratten die langdurig werden blootgesteld aan
concentraties honderden keren hoger dan de concentraties waaraan arbeiders
werden blootgesteld, krijgen wel mesothelioom, longfibrose en longkanker.
Keramische vezels langer dan 5 µm en dunner dan 3 µm worden daarom
ingedeeld als mogelijk tot waarschijnlijk carcinogeen (IARC: groep 2B, EEG:
categorie 2).
Keramische vezels kunnen bij zeer hoge temperaturen, vanaf ca. 1200 °C, ook
kristallijn silicium (kristobaliet) beginnen vormen. Kristallijn silicium dat onder de
vorm van kwarts of kristobaliet wordt ingeademd, wordt door het IARC ingedeeld
als bewezen kankerverwekkend bij de mens (groep 1). Analyses van in ovens
gebruikt of aan hoge temperaturen blootgesteld keramisch materiaal toonde echter
geen significante concentraties kristallijn silicium aan.
Keramische vezels zijn minder duurzaam dan asbestvezels maar wel duurzamer
en biopersistenter dan bijv. glaswol. Keramische vezels blijven m.a.w. bij opname
langer in het lichaam achter dan glaswol of rotswol.
Keramische vezels gedragen zich anders dan asbest waardoor hun risico toch als
kleiner dan dat van asbestvezels wordt ingeschat: keramische vezels slaan sneller
neer uit de lucht en splitsen in dwarsrichting en niet in de lengte-as waardoor ze
moeilijker worden ingeademd en gemakkelijker worden uitgeademd.
Omdat keramische vezels duur zijn, gebruikt men ze ook op veel beperktere schaal
dan asbestvezels.
Het is dus op tot ogenblik overdreven het risico met asbest gelijk te schakelen.
Verder onderzoek lijkt wel nodig. Er zijn immers veel minder mensen aan
keramische vezels blootgesteld dan aan asbest waardoor het ook moeilijker is om
voldoende epidemiologische gegevens in te zamelen. Het alternatief, de
dierproeven, zijn soms onvoldoende betrouwbaar. Zo leidt een gedwongen
langdurige inademing van blauw asbest bij ratten niet tot ziekte, terwijl het bij
mensen net de gevaarlijkste soort asbest blijkt. De vezels moeten om gevaarlijk te
zijn namelijk korter zijn voor de testratten omdat ze kleinere longen hebben.
Men beveelt in tussentijd ondernemingen die keramische vezels verwerken aan om
dezelfde beschermende maatregelen te nemen als bij werkzaamheden met
chrysotielvezels.
Keramische vezels worden gemaakt door anorganische stoffen te smelten
(siliciumoxydes, aluminiumoxydes, zircoonoxydes, gecalcificeerd kaolienklei e.d.).
bij ongeveer 2000°C. De meeste keramische vezels wo rden vervaardigd in de
vorm van matten. Keramische vezels komen veel minder voor dan asbest, ze zijn
immers veel duurder. Men gebruikt keramische wol vooral als thermische isolatie,
98