Asbest in ons milieu?

2.8.16 Welke vezels kunnen asbest vervangen ?
Onderstaand onvolledig overzicht geeft u een idee. Er zijn zoveel vezelachtige
materialen op de markt en er worden regelmatig nog nieuwe materialen ontwikkeld,
meestal voor specifieke toepassingen. De opvolging van deze evolutie valt buiten
de scope van deze tekst.
Organische vezels zoals kevlar, koolstofvezels e.d. kunnen asbestvezels
vervangen in toepassingen tot ongeveer 400 °C. Bij hogere temperaturen maakt
men gebruik van natuurlijke of geproduceerde anorganische vezels zoals
keramische vezels, glaswol, wollastoniet.
Er zijn vervangingen voor volgende toepassingen:
− asbest in asbestcement: polyvinylalcohol (PVA), cellulose, polyacrylonitrile
(PAN), glasvezel;
− asbest in wrijvingsmateriaal (remschoenen, koppelingsplaten): aramidevezels,
PAN, een combinatie van metalen en semi-metalen;
− asbest in dichtings- en pakkingsmaterialen: aramide vezels samen met
cellulose pulp, glasvezels met diverse minerale vulstoffen;
− asbest in composietmateriaal: aramidevezels, glasvezels, koolstofvezels,
katoen, organische vezels, man-made minerale vezels met minerale vulstoffen;
− asbest in hittebestendig textiel: mengsels van organische, glas-, metaal- en
synthetische vezels. Vuurvaste vezels bij hogere en synthetische vezels bij
lagere temperaturen.
2.8.17 Zijn andere vezels ook schadelijk ?
Er zijn zoveel soorten vezels in omloop dat men in dit bestek enkel een korte
introductie op de vraag kan geven.
Volgende vezelkenmerken veroorzaken volgens de huidige kennis de
schadelijkheid van vezels bij inademing:
− de fijnheid van de vezel: asbestvezels zijn heel fijne vezels met diameters tot
0,03 tot 0,04 µm. Asbestvezel(bundel)s kunnen net als andere vezels met een
diameter < 3 µm de longblaasjes bereiken (= definitie van inadembare vezel).
Dikkere vezels zijn niet inadembaar en worden dus als veiliger beschouwd.
Dikkere vezels kunnen wel nog hinderlijk zijn door ogen, huid en luchtwegen te
irriteren.
Fijnere vezels blijven ook langer rondzweven in de lucht. Deze tijd is ongeveer
omgekeerd evenredig met het kwadraat van de vezeldiameter. Een vezel met
een 10 maal kleinere diameter zal ongeveer 100 keer langzamer neerslaan;
− het kristallijn karakter: vezels met een kristallijn karakter zoals asbest splitsen
in de lengte in steeds dunnere en dus gevaarlijkere vezels. Amorfe vezels
daarentegen breken ook in dwarsrichting en kunnen dus niet of nauwelijks
gevaarlijk dun worden;
− de biopersistentie: hoe meer persistent hoe langer de schadelijke invloed in het
lichaam duurt. Zo is chrysotiel (wit asbest) gemakkelijker afbreekbaar in het
lichaam dan amosiet of crocidoliet (bruin of blauw asbest). Studies wijzen er
inderdaad op dat chrysotiel minder risicovol is voor de gezondheid;
− aanwezigheid van ijzer (nog hypotetisch): het in vele asbestvezels aanwezige
ijzer zou een rol kunnen spelen. Het ijzer zorgt voor een gemakkelijkere
opname van de vezels door cellen en het bevordert door zijn oxyderende
vermogen de vrijstelling van vrije radicalen. Vrije radicalen veroorzaken DNAschade
en verhogen dus het risico op kanker.
96