Asbest in ons milieu?

Asbestvezels die via het maag/darmkanaal opgenomen worden zijn waarschijnlijk
niet gevaarlijk: er is op dit ogenblik geen verband aangetoond tussen vormen van
kanker en orale opname. Er zijn wel vermoedens dat dit het geval kan zijn (bron:
Ecomanager, n° 56), het eventueel risico is bij ora le opname echter veel geringer
dan bij inademing van asbestvezels.
Er is onderzocht of asbest ook nog andere ziektes kan veroorzaken. Zo vond men
onvoldoende bewijs voor een oorzakelijk verband tussen non-hodgkin lymfekanker
en asbestblootstelling: in 32 van 35 epidemiologische onderzoeken werd geen
verband aangetroffen.
Over het juiste mechanisme waardoor asbest kanker veroorzaakt tast men in het
duister. Hypothetisch worden wel eens volgende mogelijkheden geopperd:
− Asbestvezels dienen als drager voor kankerverwekkende stoffen zoals PAK’s;
− asbestvezels veroorzaken een chronische ontstekingsreactie in het
omliggende weefsel omdat het immuunsysteem er niet in slaagt de vezels in te
kapselen en te verwijderen. Dit geldt vooral voor langere vezels > 5µm. Bij de
aanval van fagocytische cellen van het immuunsyteem op asbest komen vrije
zuurstofradicalen vrij. De vrijgave wordt gestimuleerd door de aanwezigheid
van ijzer. Amosiet en crocidoliet bevatten tot 20 % ijzer. De reactieve
zuurstofverbindingen veroorzaken ontstekingsreacties in de omliggende cellen.
Deze ontstekingsreacties kunnen op lange termijn DNA schade veroorzaken
bij een aantal genen die de celdeling controleren. Hier zijn ook cytokines
(eiwitachtige stoffen die een rol spelen bij de communicatie tussen cellen) bij
betrokken. Bij mesothelioompatiënten vindt men vaak afwijkingen op sommige
chromosomen.
Chrysotielvezels zouden na verloop van tijd splitsen tot kortere vezels die wel
door fagocyten kunnen worden ingekapseld en verwijderd;
− er zijn enige experimentele aanwijzingen dat het virus SV40 bijdraagt aan de
vorming van mesothelioom. SV40 is een DNA tumor virus dat voorkomt bij
apen. Het virus is waarschijnlijk bij de mens is gekomen door massale polio
vaccinatiecampagnes tussen 1955 en 1963. SV40 en asbest werken in deze
hyptthese samen in een ingewikkeld genetisch mechanisme dat uiteindelijk tot
mesothelioom leidt.
2.3.4 Gevaarseigenschappen in functie van vezel(type)
Alle epidemiologische studies zijn gebaseerd op de huidige vezeldefinitie.
Niet elke soort vezel is immers even gevaarlijk: de kankerverwekkende
eigenschappen houden vooral verband met de afmetingen van de vezels en met
het type van asbestvezel. Dit wordt nog eens bevestigd in recente studies.
Vezelafmeting
Langere en dunnere vezels zijn gevaarlijker dan kortere en dikkere. De
gevaarlijkste vezels hebben een lengte tussen 5 en 40 µm en een diameter tussen
0,05 en 1 µm. Uit dierproeven blijkt dat vezels langer dan 8 µm en dunner dan 0,2
µm veel meer kans op tumoren veroorzaken dan korte vezels. Vezels met een
lengte/diameterverhouding < 3 zijn minder gevaarlijk.
De dunnere vezels kunnen bij inademing de longblaasjes bereiken en zo de
grotere gezondheidsschade veroorzaken.
Vezels langer dan 5 µm kunnen niet worden omhuld door macrofagen. Macrofagen
zijn grote cellen die deeltjes zoals bacteriën, dode eigen cellen en inerte deeltjes
opnemen. Macrofagen vormen een deel van de niet-specifieke immuniteit, dit wil
zeggen de tweede barrière na de huid als bescherming tegen infectie.
49