Asbest in ons milieu?

Asbestose komt hoofdzakelijk voor bij specifieke beroepsgroepen. In Nederland
bleken bijvoorbeeld veel isoleerders (ca. 5 tot 10 procent) aan asbestose te leiden.
In Nederland werd asbestose in 1949 als beroepsziekte erkend, in België in 1953.
Voor chrysotiel zou een grenswaarde van 25 vezeljaren het voorkomen van
asbestose nagenoeg uitsluiten. In uitzonderlijke gevallen worden afwijkingen
gezien bij een concentratie van 5 vezeljaren.
mesothelioom
Ongeveer 1/3 van de asbestziekten betreft mesothelioom.
Mesothelioom is een zeldzame vorm van kanker aan het long- en of buikvlies.
Begin jaren zestig kwam door internationaal onderzoek aan het licht dat chronische
beroepsmatige blootstelling aan asbest mesothelioom kan veroorzaken, bij
opvallend lagere concentraties dan nodig zijn voor andere asbestaandoeningen,
en zonder asbestose als tussenstap.
De incubatietijd bedraagt gemiddeld 38 jaar na de eerste blootstelling. De
diagnose is soms moeilijk. De overlevingsprognoses zijn niet goed.
Bij mesothelioom is in 85 procent van de gevallen een verband met asbest
aannemelijk aangetoond.
Mesothelioom komt hoofdzakelijk voor als beroepsziekte (dus bij hoge en
langdurige blootstellingen) maar er duiken sporadisch ook ziektegevallen op bij
mensen die slechts een betrekkelijk korte blootstelling hadden of zelfs bij mensen
die, voor zover bekend, nooit met asbest in aanraking zijn gekomen. Mesothelioom
is onder meer vastgesteld bij familieleden van asbestwerkers en bij mensen die in
de omgeving van asbestmijnen woonden. Uit onderzoek blijkt dat bij lage
omgevingsconcentraties het risico van mesothelioom groter is dan op longkanker.
De ziekte wordt bijna enkel veroorzaakt door crocidoliet (blauw asbest) of tremoliet.
Men vermoedt dat blootstelling aan amosiet (bruin asbest) minder kans geeft op
mesothelioom daar deze ziekte niet werd waargenomen bij werknemers van de
amosietmijnen in Zuid-Afrika. Het lijkt ook weinig waarschijnlijk dat chrysotiel (wit
asbest) mesothelioom veroorzaakt daar chrysotielvezels na verloop van tijd lijken
af te breken in menselijk longweefsel. De chrysotielvezels blijven dus onvoldoende
lang achter om mesothelioom te kunnen veroorzaken. Hoewel er wel indicaties zijn
dat deze gedachtegang correct is, heeft de wetenschappelijke wereld hierover nog
geen consensus bereikt.
Het duurt erg lang eer men ziek wordt maar dan kan de ziekte snel vorderen. Er
zijn gevallen bekend van patiënten bij wie 3 maanden voordat de ziekte uitbrak
zelfs een gedetailleerde CT-scan nog geen enkele indicatie gaf van het
mesothelioom. De gemiddelde overlevingstijd na de diagnose is iets minder dan
één jaar.
Over het mechanisme van de ziekte weet men nog niet veel. Een deel van de
ingeademde asbestvezels migreert naar long- of buikvlies. Een hypothese is dat
deze vezels reeds vrij kort na hun inbedding in het longvlies cellen aanzetten tot
het vormen van kankercellen. Deze kankercellen zouden echter jarenlang een heel
beperkte ontwikkeling kennen.
Een specifieke trigger zou bij de kanker dan plots een explosieve ontwikkeling
uitlokken. Men heeft nog geen idee welke factor(en) als trigger fungeren.
Roken heeft geen invloed op het optreden van mesothelioom.
De behandeling van mesothelioom heeft de laatste jaren slechts een beperkte
vooruitgang geboekt. De ziekte is al vaak vergevorderd bij de diagnose.
Radiotherapie slaat niet aan. Chirurgie wordt niet als een mogelijke oplossing
gezien omdat de aangetaste borstholte een te grote oppervlakte heeft en de ziekte
47