Asbest in ons milieu?

elektronenmicroscoop kan men individuele vezels waarnemen die slechts een
fractie van een nanogram (1 miljardste gram) wegen.
Bij telmethodes drukt men het meetresultaat in aantal vezels per kubieke meter of
per liter lucht uit. Telmethoden beklemtonen het voorkomen van kleine vezels, in
tegenstelling tot gewichtsbepalingen. Telmethodes geven een betere indicatie van
het risico want:
− Kleine vezels komen in veel grotere mate in de omgevingslucht voor dan grote
vezels (met uitzondering van plaatsen in de onmiddellijke nabijheid van
emissiebronnen);
− Kleinere vezels zijn gevaarlijker dan grote vezels want ze zijn beter
inadembaar.
Bij de telmethodes gebruikt men elektronenmicroscopie (EM) gekoppeld aan Xstralen
spectrometrie of lichtmicroscopie. De electonenmicroscoop geeft
nauwkeuriger resultaten dan de lichtmicroscoop:
− Door de beperktere resolutie van de lichtmicroscoop kan men met
lichtmicroscopie geen vezels dunner dan 0,2 µm waarnemen. Met EM kan men
dus zeer kleine vezels detecteren die met een lichtmicroscoop niet meer
waarneembaar zijn;
− Met energiedispersieve X-stralen analyse kan men een stof chemisch
identificeren en dus een ondubbelzinning onderscheid maken tussen
asbestvezels en andere minerale vezels. Een standaard electronenmicroscoop
is met dit systeem uitgerust. Met lichtmicroscopie is dat onderscheid veel
moeilijker te maken.
Bij luchtmetingen waarbij men soms heel lage concentraties wil meten (de
zogenaamde “milieumetingen”) gebruikt men electronenmicroscopie.
Elektronenmicroscopie is de meest betrouwbare doch ook de duurste
meetmethode. Meest performant is de analytische transmissieelektronenmicroscopie.
Naast de kostprijs, zijn andere nadelen de soms lange
analysetijden, het gebrek aan standaardisatie en het gebrek aan
blootstellingsgegevens op basis van deze methode in epidemiologische studies.
Bij arbeidssituaties gebruikt men de referentiemethode met de goedkopere maar
minder nauwkeurige lichtmicroscopie.
De referentiemethode kan niet altijd een onderscheid maken tussen asbestvezels
en andere vezels. De getelde vezels kunnen voor een deel uit andere dan
asbestvezels bestaan (gipsvezels, andere anorganische vezels,….).
De methode is geschikt voor het meten van relatief hoge concentraties aan vezels
waarvan men mag veronderstellen dat de vezels hoofdzakelijk asbestvezels zijn.
De referentiemethode is niet geschikt voor het meten van lage concentraties zoals
men deze vindt in de buitenlucht.
Resultaten van beide meetmethodes kunnen niet met elkaar vergeleken worden.
Er is geen vaste omrekeningsfactor om analyseresultaten via lichtmicroscopische
metingen te vergelijken met analyseresultaten van elektronenmicroscopische
metingen. De verhouding elektronenmicroscopisch versus lichtmicroscopisch
waargenomen vezels kan variëren van 100/1 tot 1/1.
Een elektronenmicroscopische analyse van één staal kost ca 500 euro (situatie
2001), een analyse via optische microscopie ca. 125 euro. De kostprijs per analyse
daalt naarmate meer analyses worden uitgevoerd.
38