Intentienota - Erfgoedcel Kempens Karakter

2.4. Registratie en/of beschrijvingen van het erfgoed
Naast de basisinventaris (zie 2.1) waarin zowel het roerende, onroerende, immateriële als het
landschappelijke erfgoed staat opgesomd en de analyse daarvan (2.2), is er ook werk aan de basis zelf:
namelijk de registratie. Daarvoor is software beschikbaar.
De registratie is hier en daar al gebeurd (zie de omstandige lijsten in de bijlagen) maar vaak op een
onvoldoende professionele manier. Er is heel wat energie, vrijwilligheid en goede wil aanwezig maar vaak
ontbreekt het de heemkringen en ook professionals aan tijd, hulp en zeker de noodzakelijke methodologie.
Een professionalisering dringt zich dus op. De erfgoedcel kan hierin ondersteuning bieden maar wellicht
moet ook externe kennis worden ingezet.
** Voorbeelden:
- Samenwerking en ervaringsuitwisseling met KAPA (Kring Archivarissen Provincie Antwerpen)
- Overleg en expertise uit het Rijksarchief;
- Expertise uit de provinciale diensten erfgoed (provincie Antwerpen bijv.);
- Onderzoeksinstellingen zoals bvb. Kadoc en de universiteiten (cf. een voorbeeld van een dergelijke
samenwerking is de mooie Brabantcollectie van de Universiteit van Tilburg);
- Registrator van elders het proces in onze regio laten begeleiden en vorming voorzien om nadien de
vrijwilligers in te zetten;
- Sowieso moeten prioriteiten worden gesteld; alles in één keer registreren is niet mogelijk;
- Iedere actor blijft zelf verantwoordelijk (bijv. gemeenten inzake archief); de erfgoedcel kan wel zorgen
voor begeleiding en ondersteuning.
In strategische doelstelling 1 werd op dat vlak al het idee van een archievenoverleg aangestipt. Ook musea
kunnen veel intensiever samenwerken in onze regio.
Immaterieel erfgoed
Naast het roerend erfgoed is er -zeker in deze regio- heel wat belangrijk immaterieel erfgoed. Ook tradities
en volksgebruiken moeten worden beschreven en bewaard voor de toekomstige generaties.
Heel wat verhalen, tradities en gebruiken dreigen te verdwijnen omdat niemand ze registreert of erover
publiceert. Heel wat van die dingen zijn terug te vinden in interviews met ouderen die nog op een heel
waardheidsgetrouwe manier kunnen vertellen over vroeger. Het is natuurlijk zaak om die dingen te checken
en wetenschappelijk te plaatsen maar we kunnen anderzijds moeilijk het belang van het registreren van
mondelinge overlevering (sagen, verhalen, vertellen over gebruiken van vroeger) overschatten. Menige
interviews hebben aangetoond dat dit heel waardevolle informatie oplevert. Ook in het project ‘Schitterend
geslepen’ rendeerde deze methodiek prima. Heel wat heemkringen uit de regio hebben soortgelijke
ervaringen.
** Voorbeelden:
- In het kader van ‘Schitterend geslepen’ worden in 2008 al heel wat interviews gedaan bij getuigen die
over het diamantverleden van de regio kunnen getuigen.
- In Vorselaar heeft de Heemkundige Kring in 2007 een tiental uitgebreide interviews gedaan bij mensen
die al iets ouder zijn (maar nog heel wat verhalen kennen over ‘Vorselaar vroeger’).
- Heemkunde Vlaanderen organiseert in het kader van hun project 'Lokaal geheugen' (een project rond
de collecties van kleine musea of heemkringen met een klein museum) lessen “mondelinge
geschiedenis”. Voor Antwerpen gaat de cursus door in Nijlen, een gemeente uit onze werkingsgebied.
Intentienota erfgoedconvenant “Kempens Karakter” p. 86