Intentienota - Erfgoedcel Kempens Karakter

de laatbank van de abt van Tongerlo, die sinds 1343 heer was geworden over een aanzienlijk deel van
Noorderwijk. De fusie zou trouwens lange tijd een bron van conflict vormen tussen de heer van Noorderwijk
en de abt van Tongerlo. Tijdens het Ancien Régime telde Noorderwijk nooit meer dan duizend inwoners. De
industrialisatie van de Antwerpse Kempen na de Tweede Wereldoorlog bracht hier snel verandering in. Bij
de fusie met Herentals in 1976 telde het dorp ongeveer 3600 zielen.
Olen
De legende van Keizer Karel en de boeren van Olen bezorgde de gemeente een grote naambekendheid.
De boeren van Olen hebben voor de Kempen dezelfde betekenis als Reinaert de Vos voor het Land van
Waas en Tijl Uilenspiegel voor de streek rond Damme. Het driehoekige dorpsplein van Olen zou kunnen
wijzen op de Frankische oorsprong van het dorp. Omstreeks het jaar 1000 schonk graaf Ansfried, bisschop
van Utrecht, een deel van zijn persoonlijke bezittingen in de Zuiderkempen, waaronder Olen en Westerlo,
aan de Kapittelkerk van Utrecht. De Kapittels van Utrecht gingen in die jaren een relatie aan met twee
plaatselijke machthebbers, met name de abt van Tongerlo en de heren van Wezenmaal. Hierdoor werd de
familie van Wezenmaal voor acht generaties eigenaar van Olen (1166-1464). Na een lange juridische strijd
tussen de familie van Wezenmaal en de familie de Merode wees de Raad van Brabant Olen, Westerlo en
Herselt in 1478 toe aan Jan I de Merode. Tot op het einde van het Ancien Régime zwaaide de familie de
Merode de plak in deze dorpen. Olen was bijgevolg eeuwenlang verbonden met Westerlo. De drossaard
van Westerlo was niet zelden ook de meier van Olen. Bovendien stond het dorp tot 1744 onder jurisdictie
van de schepenbank van Westerlo. In dat jaar kreeg het officieel een eigen schepenbank. In het begin van
de twintigste eeuw werd op de Groote Heyde aan de oevers van het Kempisch kanaal de eerste nonferrometaalfabriek
in Olen opgestart. Dit feit zou een belangrijke metamorfose in het dorp ontketenen. In de
schaduw van de fabriek ontstond een gloednieuwe nederzetting en een nieuwe parochie: Sint-Jozef-Olen.
Poederlee
In een oorkonde uit 1118 werd Poederlee voor het eerst vermeld, in de betekenis van ‘bosje of houtgewas
op verhoogde zandgrond nabij een modderige plaats’. Poederlee was een zelfstandige, volle heerlijkheid.
De heren van Poederlee, die in een bescheiden, houten kasteelhoeve aan de oevers van de Aa woonden,
waren trouwe ridders van de hertogen van Brabant. Het geslacht, dat ook rechten in Gierle had, bezat de
heerlijkheid tot omstreeks 1390. De familie van Vriesele volgde hen op. Latere eigenaars zijn onder meer de
families de Birmeu, Snoy en van Steenhuys. In 1653 werd Poederlee verheven tot baronie ten voordele van
Philippe-Guillaume van Steenhuys. Vanaf 1717 droegen Eugène d’Olmen en zijn erfgenamen de titel baron
van Poederlee. Ongeveer 260 jaar later werd Poederlee gefusioneerd met Lille, Gierle en Wechelderzande.
Vorselaar
Arnolf van Rotselaer wordt in de archivalia als eerste vermeld als ‘heer van Vorselaar’ (1274). De heren van
Rotselaar waren kasteleins van de hertogen van Brabant. De familie bouwde in Vorselaar een waterburcht
nabij de weg van Antwerpen naar Turnhout. In de zestiende eeuw kwam de heerlijkheid achtereenvolgens
onder het bewind van Cornelis van Bergen en het geslacht van Arenberg. In 1663 werd Vorselaar door
Karel Eugeen van Arenberg verkocht aan Jan-Baptist Proost, raadsheer van de Raad van Brabant. Een
halve eeuw later werd het dorp opnieuw verkocht, zodat uiteindelijk graaf Karel-Philips van de Werve heer
van Vorselaar werd. De familie van de Werve verbouwde het Vorselaarse kasteel tot een smaakvol
waterslot in een uitgestrekt domein. De macht van de familie werd gesymboliseerd door de kaak op het
marktplein. De bevolking van Vorselaar leefde eeuwenlang grotendeels van de landbouw. In de
negentiende eeuw was een aantal mensen ook tewerkgesteld in de kleiputten en steenbakkerijen te
Rijkevorsel, in de cementfabriek van Beerse of in de dokken van Antwerpen. De komst van de
diamantnijverheid in het begin van de twintigste eeuw gaf de bevolking gedurende enkele decennia een
‘lonend’ alternatief. Daarna werd Vorselaar in de eerste plaats een woondorp.
Intentienota erfgoedconvenant “Kempens Karakter” p. 19