Intentienota - Erfgoedcel Kempens Karakter

Vlimmeren) in handen van de schatrijke familie Schetz. In het begin van de zeventiende eeuw werd het
Land van Turnhout herenigd onder prins Filips Willem van Oranje-Nassau, de zoon van Willem van Oranje.
Na diens dood keerde het gebied nog maar eens terug naar het domein van de hertogen van Brabant, al
verpande koning Filips IV van Spanje onder meer Lille, Gierle en Wechelderzande aan Jan de Proost.
Vanaf de Vrede van Munster (1648) werd het Land van Turnhout opnieuw eigendom van het huis Oranje-
Nassau. In 1711 werd het bezit van de Pruisische koningen, todat keizerin Maria-Theresia het als hertogin
van Brabant kocht om aan haar gunsteling Emanuel Tellez de Sylva Menezes et Castro te schenken. Na
een nieuwe verkoop in 1768 werd het Land van Turnhout tot aan de Franse Revolutie eigendom van de
graven de Pestre de Seneffe. De inwoners van Lille leefden tot in de twintigste eeuw vooral van
landbouwactiviteiten. In het midden van de negentiende eeuw waren er twee brouwerijen en een
kaarsenfabriek, terwijl er zich met de klompenmakerij ook enige kleinschalige thuisnijverheid ontwikkelde.
De komst van de diamantnijverheid zou een nieuw tijdperk inluiden. Sinds 1977 vormt Lille samen met
Gierle, Poederlee en Wechelderzande een fusiegemeente.
Morkhoven
Over de oudste geschiedenis van Morkhoven is weinig bekend. De naam ‘Morkhoven’ duikt voor het eerst
op in de archiefstukken in 1286. Hij betekent niets anders dan ‘moerassige, laaggelegen uitgestrektheid
grond’ of ‘natte, laaggelegen landbouwontginning’. Vanaf de veertiende eeuw tot 1561 vormde Morkhoven
samen met Noorderwijk één administratief-juridische entiteit. De heerlijkheid viel uiteen toen Morkhoven in
1561 aan Jan van der Meeren, de stadhouder van Mechelen, werd verkocht. Enkele jaren later kwam het
dorp in bezit van de adellijke familie Coupigny, die het tot in het midden van de achttiende eeuw behield.
Morkhoven werd daarna bezit van de familie de Croy en later van de familie de Merode van Westerlo. Na
de breuk met Noorderwijk ontwikkelde Morkhoven zich geleidelijk tot een zelfstandige heerlijkheid. Het dorp
kreeg een eigen bestuurlijk apparaat met de drossaard, zeven schepenen, de burgemeester en de
collecteurs. De wapengilde Sint-Sebastiaan werd opgericht en in 1624 werd het verheven tot graafschap.
Enkele decennia later werden de grenzen met Noorderwijk na tal van geschillen vastgelegd. Uiteindelijk
fusioneerden beide gemeenten in 1976 met Herentals.
Nijlen
Buiten enkele archeologische vondsten uit de prehistorie en de Romeinse tijd is er weinig geweten over de
vroegste geschiedenis van Nijlen. De eerste vermeldingen in de archivalia dateren uit de twaalfde eeuw.
Nijlen behoorde samen met Bevel, Emblem en Kessel tot de Bijvang van Lier. De bestuurlijke band met Lier
leidde geregeld tot geschillen, bijvoorbeeld over het maalgeld. In de dertiende eeuw telde Nijlen een
zeshonderdtal inwoners. De regio werd op dat moment geteisterd door oorlog, pest en honger. Ook de
godsdienstoorlogen in de zestiende eeuw brachten veel onheil mee voor de lokale bevolking. Nijlen werd
zowel door de Nederlandse als door de Spaanse troepen geplunderd. In 1611 lag de Sint-Willibrorduskerk
er nog altijd gehavend bij. Tijdens de twee wereldoorlogen in de twintigste eeuw zou de veertiende-eeuwse
kerk opnieuw twee keer verwoest worden. De komst van de diamantnijverheid had op dat moment al voor
een belangrijke ommekeer gezorgd in dit typische landbouwdorp. Sinds de fusie van 1976 maken ook Bevel
en Kessel deel uit van de gemeente Nijlen.
Noorderwijk
Archeologische vondsten zouden kunnen wijzen op de Romeinse of Merovingische oorsprong van het dorp.
In 974 werd Noorderwijk voor het eerst vermeld in de archivalia. De aanwezigheid van een kerk bewijst dat
het dorp in die periode al enige betekenis had. Sinds het begin van de dertiende eeuw was de heerlijkheid
Noorderwijk eigendom van de familie Berthout. Het dorp kwam vervolgens in handen van Mathilde van
Gelderland, die het in 1370 in leen gaf aan ridder Jan van Lier. Sindsdien werd de heerlijkheid nooit meer
verkocht. Door erfenissen en huwelijken werd Noorderwijk achtereenvolgens eigendom van de families de
Plaines, van Busleyden, van Tiras, en de T’Serclaes. Augustijn T’Serclaes was de laatste heer van
Noorderwijk. De oudste sporen van een Noorderwijkse schepenbank gaan terug tot 1439, maar toen was zij
reeds geruime tijd bedrijvig. De zeven dorpsschepenen van Noorderwijk werden aanvankelijk benoemd en
beëdigd door de heer van Noorderwijk. In de loop van de zestiende eeuw kwam het tot een soort fusie met
Intentienota erfgoedconvenant “Kempens Karakter” p. 18