Intentienota - Erfgoedcel Kempens Karakter

3. OMGEVINGSANALYSE
((A)) GESCHIIEDENIIS VAN DE REGIIO
In het kader van de intergemeentelijke samenwerking maakten de zeven gemeenten teksten over hun
geschiedenis en over de verbanden die daarin met het erfgoed kunnen worden gelegd. De volledige teksten
werden als bijlage toegevoegd. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste elementen opgesomd.
A.1. De geschiedenis
Veertien Kempense dorpen en één historische stad
Tal van archeologische vondsten wijzen op vroege bewoningskernen in onze streek, maar het blijft
bijzonder moeilijk om definitieve conclusies te trekken over de aard en de omvang van die lokale
prehistorische nederzettingen. De eerste geschreven bronnen over onze regio dateren uit de
Middeleeuwen.
Bevel
Bevel stond vroeger doorgaans bekend als ‘Bevele’ of ‘Beverloo’, in de betekenis van ‘bebost terrein waarin
bevers huizen’. Naast enkele archeologische vondsten uit de prehistorie werd in Bevel een vierkante
waterput uit de Gallo-Romeinse periode (eerste eeuw) gevonden. In de waterput, die waarschijnlijk deel
uitmaakte van een villa dominica of herenboerderij, werd onder meer een prachtig kommetje in geschilderd
aardewerk gevonden. De eerste schriftelijke bronnen dateren uit de late Middeleeuwen, maar door een
gebrek aan archieven weten we weinig over de geschiedenis van het dorp. Het feit dat Bevel, net zoals
Emblem, Kessel en Nijlen, deel uitmaakte van de Bijvang van Lier is hier niet vreemd aan. Tijdens de
zeshonderdjarige ‘Lierse periode’ werden Bevel en Kessel trouwens als een geheel beschouwd. Op het
einde van de zestiende eeuw was Bevel volgens de toenmalige pastoor volledig verlaten. De
baldadigheden en het geweld van de garnizoensoldaten van Herentals en Mechelen verzuurden het leven
van de dorpslieden die met have en goed hun intrek in het kasteel van Gestel hadden genomen. In tijden
van rust en vrede konden ze gelukkig hun landbouwactiviteiten hervatten. In 1798 werden de vier dorpen
van de Bijvang van Lier zelfstandig, een zelfstandigheid waaraan met de fusie Bevel, Kessel en Nijlen in
1976 opnieuw een einde kwam.
Bouwel
Het driehoekige plein op het gehucht Langenheuvel wijst misschien op de Frankische oorsprong van
Bouwel. Het dorp was in de Middeleeuwen alleszins verbonden met Grobbendonk. Van 1300 tot 1487
werden beide dorpen door één heer bestuurd. Daarna werd Bouwel opnieuw zelfstandig. Huybrecht Brant,
de eerste heer van het zelfstandige Bouwel, richtte meteen een kasteel op: het zogenaamde ‘praetorium’
van Bouwel. Het dorp viel achtereenvolgens in handen van de families Brant, Damant, van Varick, Biel,
Schotti, van Roosendael, de Witte, de Heuvel en Bosschaert. Uit de Ferrariskaart van de jaren 1770 blijkt
trouwens dat Bouwel en Grobbendonk gescheiden werden door een reeks natuurlijke barrières, met name
de duinen, de Kleine Nete en een uitgestrekt heidegebied. Toch werden beide gemeenten in 1976
gefusioneerd.
Gierle
In 1259 werd Gierle voor het eerst vermeld in de bronnen, in de betekenis van ‘bosje op verhoogde
zandgrond nabij een modderige sloot’. Tot het einde van het Ancien Régime behoorde Gierle samen met
Intentienota erfgoedconvenant “Kempens Karakter” p. 15