natuurlijk gedrag van melkvee en vleeskalveren - Raad voor ...
natuurlijk gedrag van melkvee en vleeskalveren - Raad voor ...
natuurlijk gedrag van melkvee en vleeskalveren - Raad voor ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
1.3. Sociaal <strong>gedrag</strong><br />
1.3.1. Volwass<strong>en</strong> dier<strong>en</strong><br />
Het vaststell<strong>en</strong> <strong>van</strong> onderlinge verhouding<strong>en</strong> gebeurt in rangordegevecht<strong>en</strong>. De belangrijkste inleid<strong>en</strong>de<br />
<strong>gedrag</strong>ing<strong>en</strong> hierbij zijn dreig<strong>en</strong>, imponer<strong>en</strong> <strong>en</strong> aanvall<strong>en</strong>. Als het op vecht<strong>en</strong> aankomt, positioner<strong>en</strong> de dier<strong>en</strong><br />
zich met de kopp<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> elkaar <strong>en</strong> prober<strong>en</strong> <strong>voor</strong>al te <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong> dat de punt<strong>en</strong> <strong>van</strong> de hor<strong>en</strong>s in de flank<strong>en</strong><br />
terecht kom<strong>en</strong>. Ev<strong>en</strong>tuele gevecht<strong>en</strong>, die met name optred<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> dier<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> vergelijkbare rangorde,<br />
kunn<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>en</strong>kele second<strong>en</strong> tot bijna e<strong>en</strong> uur dur<strong>en</strong>. De meeste confrontaties (80%) zijn binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> minuut<br />
beslecht (Bouissou 1974). Hierbij draait de verliezer weg <strong>en</strong> slaat op de vlucht. De snelheid waarmee die<br />
verhouding<strong>en</strong> tot stand kom<strong>en</strong> neemt toe bij to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de sociale ervaring met de introductie <strong>van</strong> nieuwe<br />
koei<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> groep. Rangordegevecht<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> stabiele sociale groep tot e<strong>en</strong> minimum beperkt<br />
doordat agressie wordt geritualiseerd. Bevestiging <strong>van</strong> rangposities vindt plaats door dreig- <strong>en</strong> imponeer-<br />
<strong>gedrag</strong> <strong>van</strong> ranghoge dier<strong>en</strong> met als reactie het ontwijk<strong>gedrag</strong> <strong>van</strong> dier<strong>en</strong> lager in rang. Houding <strong>van</strong> kop <strong>en</strong><br />
lichaam zijn hierbij belangrijke communicatiemiddel<strong>en</strong>. Om de onderlinge verhouding<strong>en</strong> wederzijds te respec-<br />
ter<strong>en</strong> houd<strong>en</strong> runder<strong>en</strong> letterlijk afstand t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> elkaar. Deze afstand is afhankelijk <strong>van</strong> de onderlinge<br />
relatie tuss<strong>en</strong> dier<strong>en</strong> <strong>en</strong> varieert <strong>van</strong> <strong>en</strong>kele decimeters tot <strong>en</strong>kele meters. Agonistisch <strong>gedrag</strong>, bij zowel<br />
kalver<strong>en</strong> als volwass<strong>en</strong> koei<strong>en</strong>, neemt toe met e<strong>en</strong> afname in leefruimte of to<strong>en</strong>ame <strong>van</strong> de groepsgrootte<br />
(Kondo et al. 1989; Hurnik 1982; Stricklin et al. 1980a).<br />
Naast door dreig<strong>en</strong> <strong>en</strong> wijk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> onderlinge verhouding<strong>en</strong> bevestigd door elkaar te likk<strong>en</strong> (allogrooming;<br />
Wood, 1977). Door elkaar te likk<strong>en</strong> op plaats<strong>en</strong> waar koei<strong>en</strong> zelf niet bij kunn<strong>en</strong>, <strong>voor</strong>namelijk de kop- <strong>en</strong><br />
halsstreek, wordt de huid verzorgd <strong>en</strong> word<strong>en</strong> parasiet<strong>en</strong> verwijderd. Elkaar likk<strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> kalmer<strong>en</strong>d effect.<br />
Ranglage dier<strong>en</strong> word<strong>en</strong> veelal door ranghoge dier<strong>en</strong> uitg<strong>en</strong>odigd om met likk<strong>en</strong> te beginn<strong>en</strong>, waarna likk<strong>en</strong><br />
wederzijds wordt <strong>voor</strong>tgezet.<br />
Binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> kudde trekk<strong>en</strong> sommige dier<strong>en</strong> meer met elkaar op dan andere. Deze int<strong>en</strong>sievere contact<strong>en</strong> zijn<br />
vaak terug te leid<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke opfokperiode <strong>van</strong> dier<strong>en</strong> met dezelfde leeftijd. Daarnaast spel<strong>en</strong><br />
familieverband<strong>en</strong> e<strong>en</strong> grote rol: koei<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> bij<strong>voor</strong>beeld binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> kudde altijd relatief meer tijd door-<br />
br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> in de nabijheid <strong>van</strong> hun kalver<strong>en</strong>, zelfs als die al lang <strong>en</strong> breed volwass<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> misschi<strong>en</strong> zelf ook<br />
al weer kalver<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. Vri<strong>en</strong>dschapsband<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> tot uiting door positieve interacties (elkaar likk<strong>en</strong>), door<br />
21
Change language