Gebiedsscan criminaliteit en overlast Stadsscan Breda - LokaleZaken

Gebiedsscan criminaliteit
en overlast
Stadsscan Breda
September 2011

Gebiedsscan criminaliteit
en overlast
Stadsscan Breda

In opdracht van
Politie & Wetenschap, 2011
Onder verantwoordelijkheid van
Gemeenten Breda, Helmond, Eindhoven, ’s Hertogenbosch en Tilburg
Politiekorps Midden en West Brabant
Politiekorps Brabant Zuid Oost
Politiekorps Brabant Noord
Met speciale dank aan
Met dank aan 41 veiligheidsfunctionarissen werkzaam in Breda en Helmond.
Ze hebben ons belangrijke informatie en inzichten verschaft. Het gaat
om wijkagenten, jeugdagenten, groepschefs, contactfunctionarissen van
specifieke probleemgroepen, operationeel coördinatoren en rechercheurs.
In twee stadsbijeenkomsten hebben we informatie verstrekt over criminaliteit
in Breda en Helmond. Op basis van de criminaliteitscijfers, in beeld
gebrachte dadergroepen én eigen expertise (vaak jarenlange opgebouwde
‘straatkennis’) gaven ze onder meer aan waar in hun optiek het accent
moet worden gelegd om de veiligheid te verbeteren. In aanvulling op deze
bijeenkomsten hebben we zeventien interviews afgenomen, verdeeld over
bestuur (4), politie (10) en overige respondenten (3). We bedanken deze
respondenten voor hun tijd en informatie.
Verantwoordelijke onderzoekers
Deze studie is in opdracht van Politie & Wetenschap uitgevoerd door een
onderzoeksconsortium bestaande uit dr. Balthazar Beke in samenwerking
met dr. Edward van der Torre en dr. Henk Ferwerda.
Ondersteuning
Ze zijn daarbij ondersteund door Geert Beke en Eline Klein Hofmeijer
(verslaglegging), Lobke Schaap (uitwerken interviewopnames), en
Eddy Klein Hofmeijer senior veiligheidsanalist van het korps IJsselland
(criminaliteitsanalyses, selectie dadergroepen, aanmaak hotspotkaarten).
De aanvullende interviews zijn uitgevoerd door Balthazar Beke (Breda)
en Theo Copper (Breda). De trendanalyses rondom diverse vormen van
criminaliteit in voornoemde gemeenten zijn uitgevoerd door Lars van der
Aa, Bap Boumans, Hans Muller en Peter Franken (politie Midden West
Brabant) Mario de Vries en Peter Simons (politie Brabant Zuid Oost) en
Frank Keurentjens en Fred van der Krabben (politie Brabant Noord).
Gebiedsscan criminaliteit en Overlast
Stadsscan Breda
Breda, september 2011

Inhoud
Voorwoord 5
1. Op hoofdlijnen 9
2. Veiligheid gemeten 17
3. Vermogenscriminaliteit prioriteit 19
4. Geweld breed aangepakt 25
5. Drugscriminaliteit en drugsoverlast 33
6. Dadergroepen als invalshoek 37
7. Aanbevelingen 45
8. Aanscherping van het lokale veiligheidsbeleid 53
9. Hot spotkaarten 65

1. Personen speciaal
belast met de aanpak
van woninginbraak,
hooligans, etc.
2. De Stads- of
Gebiedsscan
Criminaliteit & Overlast:
een methodiekbeschrijving
(2009)
Beke, Klein Hofmeijer
en Versteegh. Reed
Business Amsterdam.
Ontwikkeld in opdracht
van het programma
Politie & Wetenschap.
Voorwoord
Voor u ligt een Stadsscan 2011 - 2012 van Breda: een schets van
de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van veiligheid. Deze
is gemaakt op basis van enkele zogenaamde stadsbijeenkomsten.
Daarvoor is aan de belangrijkste spelers op het gebied van veiligheid
gevraagd op basis van hun vaak jarenlange praktijkervaring de
ontwikkelingen op het gebied van veiligheid te schetsen én te duiden.
Het gaat dan om vertegenwoordigers van het verantwoordelijke
politiekorps (wijkagenten, recherche, leidinggevenden en specialisten
1 ), van het Openbaar Ministerie, van het veiligheidshuis en
van de gemeentelijke afdeling Veiligheid (waaronder bijvoorbeeld
de stadsregisseurs en –mariniers). Aansluitend zijn verschillende
relevante veiligheidsthema’s met circa twintig deskundigen op het
gebied van veiligheid in Breda verder uitgediept.
Hoe wordt de Stadsscan gemaakt?
Voor het samenstellen van deze Stadsscan is gebruikgemaakt van
een nieuwe methodiek 2 die eind 2011 door alle politiekorpsen in
Nederland wordt gebruikt. Deze methode koppelt op slimme wijze
‘systeemkennis’ (informatie uit de registratiesystemen van de politie
én andere organisaties) aan de ‘straatkennis’ (kennis die wijkagenten,
jeugdagenten, stadsmariniers en anderen - bewoners, wijkplatforms,
winkeliers, jeugd- en jongerenwerk - hebben). Vooral politiemensen
die werken in de praktijk van alledag beschikken vaak over
kennis en informatie die niet uit systemen te krijgen is. Samen met
andere veiligheidsdeskundigen zijn ze in staat vroegtijdig ontwikkelingen
te signaleren en kennen ze achtergronden van bepaalde
wijken én de bewoners daarvan. Daardoor kan men zicht krijgen
op ‘het beeld achter de cijfers’. Juist door het combineren van deze
twee bronnen wordt beter zichtbaar waar – in de ogen van de betrokken
veiligheidsfunctionarissen – het accent moet worden gelegd
om de veiligheid in Breda verder te verbeteren.
Bij systeemkennis gaat het bijvoorbeeld om registraties van
(1) overlastmeldingen van burgers die binnenkomen bij de
Gemeenschappelijke Meldkamer, (2) het aantal door de politie vastgelegde
misdrijven en incidenten, (3) het aantal veelplegers, (4) de
uitgereikte gebiedsontzeggingen, enzovoorts.
5

Algemene doel van een Stadsscan
De Stadsscan heeft een tweeledig doel.
• Allereerst wordt het gebruikt voor interne aansturing. Op basis
van de bevindingen wordt duidelijk waar prioriteiten moeten worden
gelegd in handhaving en toezicht. Ook wordt duidelijk of, en
op welke terreinen extra informatie noodzakelijk is (verbeteren
van de informatiepositie).
• Daarnaast informeren de Brabantse korpsen en de andere veiligheidspartners
met deze rapportage het lokaal bestuur over de
ontwikkeling ten aanzien van overlast en criminaliteit. Het gaat
dan om informatie over ontwikkelingen waarvoor, uit het oogpunt
van het vergroten en/of borgen van veiligheid aandacht moet komen
of op geïntensiveerd kan worden.
Specifieke doel van deze Stadsscan?
Directe aanleiding voor deze analyse is het feit dat Breda en in mindere
mate Helmond – naast Eindhoven, ’s-Hertogenbosch en Tilburg
- reeds enige jaren in de Gemeentelijke Veiligheidsindex (GVI) 3
hoog scoren. Met uitzondering van Helmond bekleden genoemde
gemeenten een prominente plaats in de ‘Top vijftien’ van meest onveilige
gemeenten. Eindhoven staat op plaats 3, ’s-Hertogenbosch
op 4, Tilburg op 7 en Breda staat op de 12-de plaats. Helmond sluit
deze rij met een notering op plaats 42.
Dit stabiele beeld van hardnekkige, hoge GVI-scores in de grote
Brabantse gemeenten roept de intrigerende vraag op naar het waarom:
wat maakt dat de grote Brabantse gemeenten relatief gezien
zo onveilig zijn? Hebben zij - net als de grote steden - te kampen
met ‘grote stadproblematiek’, en zo ja, hoe en waarom? Het vorenstaande
is voor de betrokken burgemeesters aanleiding geweest
om een verzoek neer te leggen bij Politie & Wetenschap voor een
nadere analyse. 4
Status van een Stadsscan?
De Stadsscan geeft in globale termen aan waar in de optiek van
de betrokken veiligheidspartners aandacht aan dient te worden besteed
als het gaat om veiligheid. Een logische volgende stap is dat
met diverse veiligheidspartners dat beeld verder wordt aangescherpt
en – zo nodig – bijgesteld. Dat vormt dan vervolgens de input voor
het veiligheidsbeleid van de gemeente Helmond. De Stadsscan is
dus niet meer en niet minder dan een eerste globale schets die – na
goedkeuring van lokaal bestuur - verder kan worden uitgebouwd.
Leeswijzer
Allereerst wordt onder de kop ‘Op Hoofdlijnen’ een samenvatting
gegeven van het veiligheidsbeeld van de gemeente Breda. Tevens
worden de thema’s genoemd die in de optiek van de betrokken veiligheidspartners
in de komende vijf jaar (2011 – 2016) aandacht
verdienen. Thema’s die in de komende maanden – in nauwe sa-
6
3. Ontwikkeld door Politie
& Wetenschap.
4. Deze factfindingsheet
beperkt zich tot Breda.
Voor een analyse van
de andere Brabantse
gemeenten verwijzen
we naar De Stads- en
regioscan in de grootste
Brabantse gemeenten;
de achtergronden van
onveilige GVI scores,
2011.

menspraak met andere veiligheidspartners - verder moeten worden
uitgewerkt. De lezer die een snel overzicht wil, kan zich beperken
tot deze samenvatting.
In paragraaf 2 wordt een kort overzicht gegeven van de criminaliteitsontwikkeling
in de gemeente Breda over de laatste vier jaar.
Vervolgens wordt in paragraaf 3 t/m 5 achtereenvolgens ingegaan
op de achtergronden en mogelijke verklaringen van de ontwikkelingen
op het gebied van vermogenscriminaliteit , geweldscriminaliteit
en drugscriminaliteit en - overlast. In paragraaf 6 wordt een pleidooi
gehouden voor een andere invalshoek bij het formuleren van lokaal
veiligheidsbeleid. Daarbij richten we ons primair op dadergroepen
en zogenaamde ‘vrijplaatsen’. Voor dat doel wordt een selectie van
de belangrijkste dadergroepen - actief in Breda – in beeld gebracht.
In paragraaf 7 worden zestien concrete aanbevelingen gedaan
waarmee het huidige lokale veiligheidsbeleid kan worden verbeterd.
In een afsluitende paragraaf 8 worden tot slot vier pilots geschetst
waarmee het huidige veiligheidsbeleid kan worden aangescherpt.
Twee van de belangrijkste betreffen het in beeld brengen van de
(lokale) criminele infrastructuren en daarmee samenhangende ‘vrijplaatsen’.
Tevens wordt duidelijk op welke manier ze van invloed zijn
op de belangrijkste zichtbare vormen van criminaliteit en in hoeverre
hier al dan niet aandacht aan wordt besteed in het huidige gevoerde
beleid. Lokaal bestuur krijgt hiermee kortom een handvat waarmee
beter sturing kan worden gegeven aan het lokale veiligheidsbeleid.
De andere twee pilots richten zich op een verbeterde opsporing.
Eén betreft het realiseren van een betere afstemming tussen aanpak
van drugsoverlast en de daarachter opererende criminele groeperingen,
de ander op een verregaande integratie tussen enerzijds
handhaving en toezicht en anderzijds opsporing.
7

1
5. Problemen met nieuwe
invoercodes leiden
ertoe alle niet goed
plaatsbare aangiften
van vermogensdelicten
weg te schrijven onder
de noemer ‘overige
vermogensdelicten’
Op hoofdlijnen
Vermogenscriminaliteit
Op basis van de cijfers van 2010 kan geconcludeerd worden dat het
met de veiligheid in Breda de goede kant op gaat. Deze gunstige
ontwikkeling kan helaas niet alleen worden toegeschreven aan de
inspanningen van diverse veiligheidspartners in Breda. Analyses
wijzen uit dat het mede veroorzaakt wordt door de landelijke invoering
van BVH (een nieuw politieel registratiesysteem).
Positief is de sterke afname van het aantal inbraak / diefstal vanuit
bedrijven en instellingen. In de afgelopen vijf jaar (gemeten vanaf
2006) is dat zelfs gehalveerd.
Ook het aantal woninginbraken is de afgelopen jaren met succes
naar beneden gebracht. En – wat verheugender is – deze afname
lijkt duurzaam, want ook 2011 scoort wat dat betreft goed.
We zien dat de gunstige trend van 2010 niet op alle fronten wordt
vastgehouden. Auto-inbraak is na een jarenlange afname in 2011
bezig met een forse inhaalslag. Op basis van de prognoses stijgt
dat aantal met bijna 1.000 auto-inbraken naar een recordhoogte van
ruim 3.200.
Fors gestegen, is ook ‘overige vermogensdelicten’. Dat is terug te
voeren op drie ontwikkelingen (1) een andere wijze van registreren
in BVH, 5 (2) de toename van diefstal op school (van geld, GSM’s
e.d.) en (3) van zakkenrollerij.
Drugsoverlast en -criminaliteit
Eén van de belangrijkste uitdagingen voor het veiligheidsbeleid in
Breda vormt de aanpak van drugscriminaliteit en daarmee gepaard
gaande drugsoverlast. De Brabantse regio vormt het speelveld van
diverse criminele groeperingen die zich hebben toegelegd op de
productie van en handel in drugs (zie onder meer paragraaf 7: beschrijving
van criminele groeperingen).
Deze markt is momenteel sterk in beweging. Dat heeft alles te maken
met de inspanningen van de landelijke en lokale overheid om
het aantal coffeeshops terug te dringen, plannen om de toegestane
gebruikershoeveelheid te beperken tot twee gram, de intensieve
drugscontroles (met speciale aandacht voor auto’s met buitenlands
kenteken) en het voornemen om te gaan werken met een pasjessysteem.
Meer concreet zijn de succesvolle aanpak van illegale hennepkwekerijen,
rigoureuze keuzes om het gedoogbeleid geheel te
beëindigen zoals recent in Roosendaal en Bergen op Zoom, maar
ook de recente bovenregionale inzet van de Taskforce B5 en soortgelijke
initiatieven (zoals Courage) voldoende om te leiden tot drie
9

grote veranderingen: (1) de druk van buitenlands drugstoerisme op
de grotere Brabantse steden (waaronder Breda) neemt sterk toe.
De prognose is dat hiermee de illegale drugsmarkt (lees: straathandel)
een extra impuls gaat krijgen én de drugsoverlast binnenkort
de ‘kritische grens’ zal overstijgen (met de nodige onrust onder
bewoners), (2) tegelijkertijd neemt de aanzuigende werking van
Nederland voor buitenlands drugstoerisme af en verplaatst een deel
van de illegale drugshandel én –productie zich naar de grensstreek
en verder België in en (3) de repressieve aanpak richt zich vooral
op de criminele groeperingen binnen de gemeenschap van kampers
(en daaraan gekoppelde vrijplaatsen). Voorkomen moet worden dat
hiermee andere (deels nieuwe) spelers op de markt de ruimte krijgen
om deze opengevallen plaatsen in te nemen.
Geweld
Het aantal geweldsdelicten op jaarbasis in Breda is vanaf 2007 langzaam
maar zeker aan het dalen tot circa 1.500 in 2010. Ook 2011 lijkt
in die zin goed te verlopen. Dat is vergeleken met vier jaar daarvoor
een daling van ruim 25 procent; een resultaat om trots op te zijn.
Grofweg hebben we te maken met twee vormen van geweld:
straatgeweld (geweld in het publieke domein) en geweld achter
de voordeur. Bij straatgeweld onderscheiden we (1) burenruzies,
of - algemener - conflicten in woonwijken tussen bewoners, (2) uitgaansgeweld
en (3) geweld in het verkeer. Op basis van de cijfers
van 2010 blijkt dat van iedere tien geweldsmisdrijven er ruim acht
zijn weg te schrijven als straatgeweld. In Breda hebben we in 2010
circa 1.500 geweldsincidenten. Een kleine 300 geweldsmisdrijven
zijn als huiselijk geweld (voornamelijk tussen partners of ex-partners)
te beschouwen.
Daar doorheen loopt een ander onderscheid. Het gaat om instrumenteel
of niet-instrumenteel geweld. Overvallen en straatroof worden
gerangschikt onder instrumenteel geweld. Geweld (of de dreiging
ermee) is hier een middel (instrument) om een slachtoffer te
beroven. Circa 120 geweldsmisdrijven in Breda zijn gekwalificeerd
als straatroof of overval en vallen daarmee onder de noemer ‘instrumenteel
geweld’. Al met al gaat het om 10 à 11 procent (in 2010 en
2011) van het straatgeweld in Breda. Dat is – ook landelijk gezien
– veel.
Uitgaansgeweld
Het uitgaansgeweld is – zoals verwacht kan worden - geconcentreerd
in het uitgaanscentrum en het gebied tussen de binnenstad
en het station. Ook op de aan- en afvoerroutes richting omliggende
woonwijken vinden met enige regelmaat incidenten plaats.
De bestaande aanpak van uitgaansgeweld voldoet in grote lijnen.
Er is een (recent hernieuwd) convenant Veilig Uitgaan waarin de
inspanningen van diverse partners (horeca, gemeente, politie en
10

6. Vanaf maart 2009 in dat
jaar 29 huisverboden,
in 2010 25 huisverboden
en in 2011 tot nu
toe 19 huisverboden.
beveiligingsbranche) zijn vastgelegd. Dit convenant richt zich vanzelfsprekend
niet alleen op uitgaansgeweld, maar ook op het terugdringen
van overlast, en vernielingen.
Voetbalgeweld
Een deel van de geweldsincidenten is voetbalgerelateerd (voor een
deel samenvallend met uitgaansgeweld dat zich afspeelt rondom
het café in de binnenstad waar veel kampers en ook harde kernleden
van NAC komen). In het kader van ‘Hooligans in beeld’ zijn circa
70 NAC supporters in beeld waarvan een klein deel (± 15) door de
politie in de gaten worden gehouden. Er wordt vooral geïnvesteerd
in de nieuwe lichting NAC-hooligans (van rond de 20 jaar). Inzet is te
voorkomen dat ze de tweede generatie voetbalhooligans van NAC
gaan worden. De aanpak (die deels landelijk wordt gecoördineerd)
bestaat uit een mix van maatregelen gericht op het nauwlettend volgen
van deze supporters, bij wangedrag direct ingrijpen (stadionverboden
en meldingsplicht) en het aanbieden van alternatieve, clubgerelateerde
activiteiten. Dit beleid lijkt zijn vruchten af te werpen.
Wijkgeweld
Daarnaast zien we dat een deel van de geweldsincidenten zich afspeelt
in de diverse wijken. Het gaat om burenruzies die uitmonden
in vechtpartijen (bijvoorbeeld in Westeinde en Tuinzigt) en confrontaties
tussen jeugd en tussen jeugd en bewoners (bijvoorbeeld rond
de Cruyff Court Haagse Beemden en de wijk Heuvel).
Huiselijk geweld
Huiselijk geweld heeft duidelijk de aandacht van de politie. Er is voldoende
uitwisseling via een informeel netwerk. Specifieke gevallen
worden besproken met de hulpverlening. Wat ook steeds meer gebeurt
– en dat is winst – is dat de hulpverleningsinstellingen ook van
hun kant risicogezinnen (die dus nog niet in beeld zijn bij de politieteams)
aandragen met het verzoek aan de verantwoordelijke wijkagent
hier een ‘extra oogje’ in het zeil te houden. Standaardprocedure
is dat, bij huiselijk geweldsincidenten op een adres waar ook kinderen
wonen, een melding gedaan wordt bij jeugdzorg (zogenaamde
zorgmelding).
Aandachtspunten zijn het vollediger in beeld brengen van zogenaamde
risicoadressen huiselijk geweld (adressen waar in één jaar
twee of meer meldingen van huiselijk geweld zijn geregistreerd) en
een ruimere toepassing van het huisverbod (momenteel worden in
de gemeente Breda op jaarbasis ongeveer 25 huisverboden uitgevaardigd).
6
Dadergroepen in beeld
Onze stelling is dat als men zich richt op specifieke delicten, men op
zijn best een verschuiving naar andere delictsoorten bewerkstelligt
(het zogenaamde ‘waterbedeffect’). Effectief veiligheidsbeleid dient
11

zich daarom niet primair te richten op de diverse vormen van criminaliteit,
zoals woninginbraak, auto-inbraak en zelfs ernstige delicten
als straatroof. Het zijn dadergroepen en daarmee samenhangende
risicogroepen (‘high & low potential’) die in beeld moeten worden
gebracht en vervolgens aangepakt moeten worden. En bij het in
beeld brengen van deze dadergroepen moet tevens duidelijk zijn
met welke verschillende delictsvormen ze zich bezighouden.
Daarbij moet lokaal bestuur zich ook realiseren dat niet iedere dadergroep
op lokaal niveau effectief is aan te pakken. Integendeel, we
zullen zien dat naarmate dadergroepen regionaal of zelfs landelijk
gaan opereren ze vanuit lokaal veiligheidsbeleid minder effectief zijn
te bestrijden. Dat geldt zo mogelijk nog sterker voor dadergroepen
die zelfs helemaal niet afkomstig zijn uit Breda. Het is duidelijk dat
voor de aanpak van dergelijke groepen andere samenwerkingsverbanden
noodzakelijk zijn.
In het kader van deze inventarisatie hebben we als voorsprong dat
een deel van de actieve criminele groeperingen al min of meer bekend
is. Soms alleen omdat er sterke aanwijzingen zijn; soms omdat
ze al onderwerp zijn geweest van opsporingsonderzoek. In paragraaf
6 beschrijven we zestien belangrijke criminele groeperingen.
Aandachtspunten in het kort
Er zijn enkele zaken benoemd die bijdragen aan een verdere verbetering
van de veiligheid in Breda. Hier volgt een korte opsomming.
Voor een nadere toelichting verwijzen we naar paragraaf 7.
Zestien aanbevelingen
1. Toezicht op maat
Aard en intensiteit van het toezicht moeten meer dan nu het geval
is, worden bepaald aan de hand van de hot spots en hot times.
Voor dat doel dient een ‘overall locatieanalyse’ te worden gemaakt
van hot spots in Breda en daaraan gekoppeld dagen en tijdstippen
waarop hier de meeste misdrijven worden gepleegd (hot times).
2. Noodzaak tot volgen criminele carrières.
Een deel van de harde kern van criminele en overlastgevende
jeugdgroepen gaat op latere leeftijd behoren tot de in Breda actieve
criminele groeperingen. Vanuit die gedachte doen we twee concrete
aanbevelingen:
• Bij de inventarisatie van jeugdgroepen dient niet rigide vastgehouden
worden aan de maximale leeftijdgrens van 18 jaar.
• Op dezelfde wijze dient het Veiligheidshuis soepel om te springen
met de huidige leeftijdsgrens van 18 jaar. Standaard zou het
Veiligheidshuis haar scope dienen uit te breiden tot circa 25 tot
26 jaar.
12

3. Toezichttaken bij gemeente
De gemeente werkt steeds meer met BOA’s. Dat stelt eisen aan de
kwaliteit van deze toezichthouders, wijze van aansturing én de manier
waarop wordt gezorgd voor een goede informatie-uitwisseling.
4. Uitwisseling stadsmariniers politie
Voorgaande aanbeveling geldt mutatis mutandis ook voor de contacten
tussen stadsmariniers en wijkteams.
5. Buurtpreventie kansrijk
Buurtpreventieprojecten zijn - zo blijkt uit de ervaringen in diverse
wijken in Breda – kansrijk. Volgende stap is ook in sociaal zwakkere
wijken – met extra (financiële) ondersteuning van gemeente, politie
en woningbouwverenigingen - dergelijke projecten op te zetten
6. Speciaal arrangement voor de ‘nieuwe’ veelpleger
In het kader van verhoogde pakkans en strengere sancties is het
aan te bevelen een selecte groep (jonge) bekende criminelen in
aanmerking te laten komen voor een ‘speciaal arrangement’
7. Gerichte inzet Bibob
Het voorstel is dat districtelijk (dus in samenwerking met omliggende
gemeenten) financiële middelen worden vrijgemaakt om een Bibob –
coördinator aan te stellen. De intergemeentelijke opzet wordt mede
ingegeven door informatie waaruit blijkt dat criminele groeperingen
uitwijken naar omliggende gemeenten en proberen daar te investe
ren in horeca, detailhandel of onroerend goed.
8. Heling
Onze stelling is dat het fenomeen ‘vrijplaats’ min of meer synoniem
staat voor locaties waar gestolen goederen gemakkelijk geheeld
kunnen worden. Relevante vrijplaatsen moeten in beeld worden gebracht
en vervolgens aangepakt (zie verderop pilot).
9. Intimidatie en geweld jegens bewoners en overheidsfunctionarissen
Het verdient aanbeveling in breder verband te inventariseren welke
wijken, buurten of straten met dit verschijnsel hebben te maken
(stadsmarinier als taakaccenthouder). De aanpak dient te bestaan
uit aanleg lijst ‘notoire amokmakers’, aanleg daaraan gekoppelde
persoonsdossiers en bij wangedrag snelle interventie.
10. Inventarisatie woningovervallen Breda
Het is relevant op districtelijk niveau vast te stellen of er de laatste jaren
sprake is van een toename van het aantal overvallen op woningen.
13

11. Betere uitwisseling / samenwerking over hooligans
(diverse clubs)
Er dient geïnvesteerd te worden in betere (regionale) afstemming en
samenwerking met o.a. Willem II. Deze afstemming is momenteel
onvoldoende.
12. Maandelijkse uitdraai politiecontacten harde kern NAChooligans
Voor het consequent monitoren van de harde kern van hooligans
(ook wat betreft wangedrag dat zich buiten het voetbalgebeuren om
afspeelt) moet iedere maand een uitdraai worden gemaakt met in
die periode gepleegde strafbare feiten. Dat is overigens ook relevant
met het oog op de opbouw van ‘persoonsdossiers’.
13. Instrument ‘meldingsplicht’ vaker inzetten
Een effectief instrument is de meldingsplicht, momenteel nog onderdeel
van het stadionverbod. Dit kan ook worden ingezet bij uitgaansgeweld
(melden op uitgaansavond).
14. Monitoren drugsoverlast en mogelijke toename illegale
straathandel
Er zijn vijf ontwikkelingen die komende tijd nauwlettend moeten worden
gevolgd:
• Illegale (straat)handel en illegale handel vanuit ‘verdachte panden’
in Breda
• Vaststellen ‘kritische grens’ drugsoverlast
• Andere vormgeving huidige gedoogbeleid in Breda
• Opbouw informatiepositie van nieuwe criminele groeperingen in
de drugshandel en -productie
• Afstemming aanpak drugsoverlast met aanpak van daarachter
liggende drugscriminaliteit (zie ook pilot 3)
15.. Risicoadressen ‘huiselijk geweld’ in beeld
Een substantieel deel van de huiselijk geweldsincidenten wordt
weggeschreven onder overlast (vooral burengerucht) en vernieling.
Als deze incidenten worden meegenomen, kunnen de zogenaamde
‘risicoadressen huiselijk geweld’ veel nauwkeuriger in beeld worden
gebracht, met een daaraan gekoppelde aanpak.
16. Bredere toepassing huisverboden
Vraag is of dit instrument niet ruimer kan worden ingezet. Het gaat
dan niet alleen om meer huisverboden (met daaraan gekoppelde
hulpverleningstrajecten), maar óók om de toepassing van huisverboden
in die gevallen waar strafrechtelijk optreden (nog) niet mogelijk
is. Het is bij uitstek een instrument waarmee ernstigere geweldsescalaties
in de toekomst worden voorkomen.
14

Aanscherping van het lokale veiligheidsbeleid: vier pilots
Afsluitend, stellen we voor vier pilots te gaan uitvoeren. Deels kunnen
die worden uitgevoerd in Breda, maar ook een van de vier andere
Brabantse gemeenten kan gekozen worden als ‘proeftuin’. Want
dat is de uiteindelijke bedoeling van deze pilots. Nadat ze in een
beperkte setting (van één of twee gemeenten) zijn uitgetest, kunnen
ze vervolgens worden ingevoerd in alle Brabantse gemeenten.
De eerste pilot beoogt voor lokale veiligheidspartners een ‘blauwdruk
van criminele groeperingen’ in Breda in beeld te brengen. Het
gaat dan niet alleen om personen en rugnummers, maar ook om
de onderlinge netwerken / criminele contacten én om de vormen
van criminaliteit waar ze zich aan schuldig maken (alsmede een indicatie
van omvang en ernst). En wellicht ook om de zogenaamde
‘vrijplaatsen’ die we aan dergelijke criminele groeperingen kunnen
koppelen. Interessant is ook een indicatie te geven over de actieradius
van dergelijke criminele groeperingen. Een deel van dergelijke
groeperingen beperkt haar criminele activiteiten niet tot Breda
alleen. Verantwoordelijke veiligheidsorganisaties kunnen met deze
informatie een gefundeerde keuze maken welke van deze criminele
groeperingen ze met voorrang willen aanpakken.
De tweede pilot zal bestaan uit de ontwikkeling van een methodiek
waarmee ‘vrijplaatsen’ in beeld kunnen worden gebracht. Gedacht
wordt aan het ontwikkelen én testen van een checklist (inclusief
daarbij behorende instructies) om dergelijke locaties in beeld te
brengen.
De derde pilot betreft het realiseren van een betere afstemming tussen
aanpak van drugsoverlast en de daarachter opererende criminele
groeperingen, de vierde pilot richt zich op een verregaande
integratie tussen enerzijds handhaving en toezicht en anderzijds
opsporing.
15

2
7. We hanteren een vaste
standaard voor het
benoemen van structurele
stijgers en dalers.
Meer dan 10 procent
stijging ten opzichte
van het gemiddelde
van voorgaande drie
jaren noemen we een
structurele stijger (met
groen gemarkeerd);
meer dan 10 procent
daling noemen we een
structurele daler (met
rood gemarkeerd).
8. Daarbij is tevens een
prognose gegeven van
de mogelijke cijfers
voor 2011.
Veiligheid gemeten
Om een goed beeld te krijgen van de wijze waarop veiligheid in
Breda zich ontwikkelt, is het zinvol om de belangrijkste vormen van
criminaliteit over meerdere jaren met elkaar te vergelijken. Zichtbaar
wordt of het veiligheidsbeeld positief, dan wel negatief veranderd
is.
Onderstaand overzicht geeft de ontwikkelingen op het gebied van
veiligheid over de jaren 2007 tot en met 2010. 7 Om de meest recente
ontwikkelingen ook in beeld te krijgen, zijn tevens de cijfers
van het eerste half jaar van 2011 weergegeven. 8
Jan-
Door-
Misdrijven
aprilberekend Gemeente Breda 2007 2008 2009 2010 2011 2011
Diefstal/inbraak woning 1.336 1.300 1.204 1.073 540 1.071
Voertuigcriminaliteit 3.002 2.563 2.743 2.403 1.651 3.275 !
Diefstal van brom-, fietsen 1.544 1.643 2.287 1.394 807 1.601
Diefstal/inbraak bedrijven 812 705 551 594 282 559
Winkeldiefstal 614 667 759 761 394 782
Overige vermogensdelicten 1.381 1.272 1.254 2.683 1.537 3.049 !
Zedendelicten 181 172 185 124 50 99
Geweldsdelicten 1.932 1.785 1.758 1.504 784 1.555
Aantasting openbare orde 2.920 2.728 2.449 2.050 1.026 2.035
Illegale handel 932 881 881 800 353 700
Overige misdrijven 2.097 1.837 2.395 2.354 1.171 2.323
17

3
9. Nieuwe (deels andere)
invoercodes en vooral
invoeringsproblemen
resulteren in minder
aangiften en deels ook
forse verschuivingen.
Vermogenscriminalitiet prioriteit
Op basis van de cijfers kan geconcludeerd worden dat het met de
veiligheid in Breda de goede kant op gaat. Dat geldt niet alleen voor
vermogenscriminaliteit in Breda, maar ook voor geweld & zeden,
openbare orde en illegale handel. Slechts op twee fronten zien we
dit beeld enigszins gecorrigeerd. De belangrijkste daarvan is de
enorme toename van het aantal aangiften onder de noemer ‘overige
vermogensdelicten’ (meer dan een verdubbeling).
Bovenstaande gunstige ontwikkeling kan helaas niet alleen worden
toegeschreven aan de inspanningen van diverse veiligheidspartners
in Breda. Het beeld wordt – zo blijkt uit landelijke analyses – mede
veroorzaakt door de landelijke invoering van BVH (een nieuw politieel
registratiesysteem). 9 Waar dat relevant is, komen we daar op
terug.
Om de trends die we signaleren echt op waarde te kunnen schatten,
zijn we gedwongen de cijfers van 2010 te vergelijken met die
van 2011 (althans de prognose daarvan). De gunstige cijfers voor
woninginbraak van 2010 zien we ook in 2011. En daarmee kan zo’n
ontwikkeling worden gekoppeld aan het huidige lokale veiligheidsbeleid.
Met bovenstaande kanttekening in het achterhoofd gaan we
terug naar de recente criminaliteitscijfers.
Trends op het gebied van vermogenscriminaliteit
We zien dan dat de gunstige trend van 2010 niet op alle fronten
wordt vastgehouden. Auto-inbraak is na een jarenlange afname in
2011 bezig met een forse inhaalslag. Op basis van de prognoses
stijgt het aantal met bijna 1.000 auto-inbraken naar een recordhoogte
van ruim 3.200.
Stadsmarinier – “Dit jaar zijn de cijfers voor woninginbraak licht dalend
de laatste maanden. Woninginbraak is ook een speerpunt, en die
cijfers dalen nu. Echter, de auto-inbraken zijn nu echt booming! Die
zijn gigantisch, maar dat is weer geen speerpunt voor de politie.”
Onder deze noemer vallen ook diefstal van auto’s. Ook dat is de
afgelopen jaren weliswaar afgenomen, maar in 2011 gaat de teller
weer richting driehonderd. Auto’s worden vooral gestolen in Bavel
en de zuidkant van Ulvenhout, zodat men gemakkelijk wegkomt via
de snelwegen. Ook Prinsenbeek ligt daarvoor gunstig. Het gaat duidelijk
om regionaal (en deels landelijk) opererende dadergroepen
waarvan overigens een deel afkomstig is uit criminele milieus in
Breda. Deze laatste groepering houdt zich ook bezig met het seriematig
stelen van specifieke auto-onderdelen.
19

Diefstal van (brom)fietsen is vooral in 2009 explosief gestegen. In
vergelijking met voorgaande jaren met ruim een derde gestegen. De
betrokken veiligheidexperts verklaren die stijging doordat bekend
werd dat met een ‘loper’ gemakkelijk een veel verkocht AXA-slot te
kraken is. Het gaat om blanco (onbewerkte) fietssleutels die gekocht
kunnen worden bij iedere fietsenhandelaar. De gestolen fietsen worden
vervolgens verhandeld via sites als Markplaats. Inmiddels is
dat slot uit de handel genomen. Op basis van de cijfers over 2010
en 2011 lijkt het daarmee een eenmalige eruptie en stabiliseert het
aantal aangiften op dit front zich weer op het ‘normale’ niveau van
gemiddeld vier per dag. In de praktijk blijkt dat (brom)fietsendiefstal
overigens geen prioriteit heeft. Dat geldt allereerst voor lokaal bestuur,
scholen, NS e.d. als het gaat om goede (en veilige) stallingmogelijkheden.
Het geldt ook voor de politie die beperkt aandacht
heeft voor het opsporen van daders. Een deel van de fietsendiefstallen
kan worden gezien als startdelict voor een nieuwe jonge lichting
crimineeltjes. De vraag is dus of hier niet een kans tot vroegtijdig
ingrijpen wordt gemist.
Positief is de sterke afname van inbraak / diefstal vanuit bedrijven
en instellingen. In de afgelopen vijf jaar (gemeten vanaf 2006) is dat
zelfs gehalveerd. Er is onder meer een stadsmarinier belast met dit
specifieke thema. De afname komt grotendeels voor rekening van
betere beveiliging van bedrijventerreinen en de inzet van aldaar gevestigde
bedrijven (w.o. het project ‘Veilig Ondernemen’).
Het aantal woninginbraken is de afgelopen jaren met succes naar
beneden gebracht. En – wat verheugender is – deze afname lijkt
duurzaam, want ook 2011 scoort wat dat betreft goed. Het cijfer is
wel enigszins geflatteerd omdat diefstallen / inbraken uit garagebox,
schuur of tuinhuis – circa 250 aangiften op jaarbasis - hier niet worden
meegerekend. 10
20
Officier van Justitie – Onder de noemer ‘woninginbraak’ vallen ook
‘pogingen’ tot inbraak en het is dan niet duidelijk is of er werkelijk
inbraak is geweest. Aan de andere kant worden dergelijke pogingen
ook weggeschreven onder ‘vernieling’
Dat cijfers in deze relatief zijn, wordt helder verwoord door een medewerker
van het districtelijk woninginbraakteam:
Woninginbraakteam – “Als je het hebt over omvang: ik vind het gigantisch.
Vergeleken met vorig jaar zitten wij hoger. En ondanks dat wij nu
bezig zijn met bepaalde figuren uit het inbraakcircuit te trekken, blijft
het stijgen. Het is echt enorm. Er zijn maanden bij van 150 inbraken,
waar overigens wel ook pogingen tussen zitten. Daar wordt cijfermatig
weinig onderscheid in gemaakt in het district, maar het maakt wel
degelijk verschil natuurlijk. Maar hoe je het ook wendt of keert: het
blijft stijgen.”
10. Deze vallen onder
de categorie ‘overige
misdrijven’.

11. Ze verschaffen zich
met simpele middelen
(zoals met creditkaart
het slot wegduwen =
flipperen) toegang tot
een woning. Ze stelen
veelal ‘klein spul’, zoals
sieraden, laptops, geld,
en ook wel flatscreens.’.
De inbraken concentreren zich in de sociaal zwakkere wijken van
Breda en veelal is er een redelijke indicatie van mogelijke c.q. waarschijnlijke
dadergroepen (zie onder meer paragraaf 6).
Wijken die in dit opzicht extra aandacht vragen, zijn Haagse
Beemden en Prinsenbeek en vanuit deze laatste locatie gaat het
naar Westerpark en Tuinzigt. In laatstgenoemde wijk is een deel van
de woninginbraken toe te schrijven aan daklozen en verslaafden
die gebruikmaken van de daar gevestigde dagopvang ’t IJ. Daar
rondom heen zijn enkele helers actief. Ook Kesteren - een zwakkere
wijk met veel huurwoningen, eenoudergezinnen van Antilliaanse,
Surinaamse en Aziatische afkomst en weinig sociale controle – is
doelwit van woninginbraak. Het wijkbeeld is op al deze locaties min
of meer hetzelfde
Het leeuwendeel betreft eenvoudige inbraken (‘flipperaars’ 11 ); een
beperkt deel bestaat uit grondige inbraken (‘ambachtelijk voorbereid’).
Met ambachtelijk wordt overigens geen positief waardeoordeel
gegeven over dit type woninginbraken. De voorbereiding bestaat
eruit dat een andere (professionelere) dadergroep actief is die
slachtoffers doelbewuster (op basis van verwachte buit) uitkiest.
Stadsmarinier – “De hot spots van woninginbraak zijn afhankelijk van
de dadergroepering die je hebt, of de buit waar ze op uit zijn. Als de
buit dure auto’s betreft dan maakt de woning of locatie niet uit, maar
de auto die voor de deur staat. Als je verder kijkt, zie je wel binnen bepaalde
teamgebieden dat daar meer inbraken plaatsvinden. Het zijn
vaak de wat oudere woningen met minder goed hang- en sluitwerk en
waar een ander type mensen woont.”
Voor de bulk van eerstgenoemde soort woninginbraken (‘eenvoudige
inbraken’) zijn inderdaad bepaalde buurten – zo blijkt uit de
analyses van de politieteams – vaker doelwit dan andere (achter in
deze FFS geven we een reeks hot spotkaarten weer). Dat heeft te
maken met het al dan niet aanwezig zijn van inbraakbeveiliging (wijken
met oude, slecht beveiligde woningen hebben de voorkeur).
Op basis van de inbraakgolf in 2008 en 2009 is er op een breed
front gewerkt aan het terugdringen van woninginbraak. Succesvol
is de buurtpreventie in bijvoorbeeld Biesdonk, Heksenwiel en
Gageldonk.
Stadsmarinier – “Bij woninginbraak in deze wijken licht de politie de
coördinator van de buurtpreventie in. Die informeert de straatcontactpersoon
(iedere straat heeft een contactpersoon), en die mensen ondernemen
direct actie. Dat gebeurt door te flyeren in de straat van ‘let
op, er is ingebroken’ en een soort telefoonlijstestafette. Mensen zijn
op die manier gewoon extra alert. Ook regelen ze tochten door de wijk
met ‘voetjes’ en wordt er door buurtbewoners in de eigen buurt geke-
21

ken welke auto’s niet op slot zijn gedaan, welke achterpoorten open
staan, etc. En daar spreken ze elkaar op aan.”
Dergelijke initiatieven leiden automatisch tot een grotere sociale
controle en hebben daarmee hun doorwerking op de gehele wijk.
Ook gemeente en woningbouwverenigingen dragen bij met meer
preventieve maatregelen. Dat varieert van het stimuleren van voornoemde
buurtpreventie tot het beter beveiligen van achterpaden,
extra toezicht en beter hang- en sluitwerk.
Wat daarnaast ook veel zoden aan de dijk zet, is de intensievere
opsporing die vorm heeft gekregen in een districtelijk inbraakpreventieteam.
Extra aandacht gaat uit naar de categorie ‘overige vermogensdelicten’
12 , dat als één van de grootste stijgers kan worden gezien. Zoals
gezegd, is dit deels een gevolg van een andere wijze van registreren
in BVH. 13 Maar daarnaast signaleren betrokken veiligheidsexperts
de toename van het aantal leerlingen dat slachtoffer is van diefstal
op school (van geld, GSM’s e.d.) als zorgwekkend.
Aparte aandacht dient te worden besteed aan zakkenrollerij. De
laatste jaren ligt het aantal aangiften op jaarbasis rond de 400. En
als de trend van het eerste helft van 2011 zich doorzet, zal het aantal
aangiften dit jaar met ruim 60 procent stijgen (naar 670).
Deze cijfers zijn van belang omdat de positie van Breda in de
Gemeentelijke Veiligheidsindex o.a. wordt bepaald aan de hand van
voornoemd rijtje vermogensdelicten. Het beeld is dan dat woninginbraak
na een structurele daling nagenoeg gelijk is gebleven in 2011
(maar landelijk aan de hoge kant) en auto-inbraak weer toeneemt
(tot voorbij het hoge niveau van 2007). Ook diefstal van (brom)fietsen
is na een flinke daling weer licht aan het stijgen. Gunstig is
de forse afname van inbraak en diefstallen op bedrijventerreinen.
In hoeverre deze ontwikkelingen van invloed zijn op de rangorde
van Breda in de top 100 van onveilige gemeenten van Nederland is
vooralsnog onzeker.
Enkele aandachtspunten
Bij voornoemde analyse van de vermogensdelicten zijn enkele thema’s
naar voren gekomen die aandacht verdienen. Voor zover het
praktische zaken betreft, stippen we ze hier kort aan. Voor een volledig
overzicht verwijzen we naar paragraaf 7.
1. Toezicht op maat
Aard en intensiteit van het toezicht moeten meer dan nu het geval is,
worden bepaald aan de hand van de hot spots en hot times.
22
12. Onder ‘overige vermogensmisdrijven’
valt een
scala aan misdrijven
waarvan de belangrijkste
drie (1) diefstal /
inbraak uit garagebox,
schuur of tuinhuis, (2)
zakkenrollerij en (3)
een restcategorie ‘allerlei/overig’.
13. Problemen met nieuwe
invoercodes leidt ertoe
alle niet goed plaatsbare
aangiften van
vermogensdelicten weg
te schrijven onder de
noemer ‘overige vermogensdelicten’.

14. Bijzondere Opsporings
Ambtenaren.
15. Ingehuurd via
Scorpions
2. Toezichttaken bij gemeente
De gemeente werkt meer en meer met BOA’s 14 (beveiligers 15 , rondewachten
en afvalwachten e.d.). Deze ontwikkeling stelt eisen aan
de kwaliteit van voornoemde toezichthouders, de wijze van aansturing
én de manier waarop wordt gezorgd voor een goede informatieuitwisseling
(onderling en richting politie). Hetzelfde geldt voor de
contacten tussen stadsmariniers en wijkteams.
3. Buurtpreventie kansrijk
Buurtpreventieprojecten zijn - zo blijkt uit de ervaringen in diverse
wijken in Breda – kansrijk. Deze zouden dan ook moeten worden
uitgebreid (ook tot de sociaal zwakkere buurten).
4. Selectieve en dadergerichte opsporing
Kort is aangestipt dat er grofweg een tweedeling is te maken tussen
‘het kleine grut’ en de criminele groeperingen die zich op grotere
schaal bezighouden met woninginbraak, maar ook met andere
vormen van criminaliteit. In het kader van effectief veiligheidsbeleid
zijn laatstgenoemde dadergroeperingen aanzienlijk interessanter.
Tegelijkertijd vragen hun professionaliteit, de criminele netwerken
die ze vormen (regionaal) en hun actieradius (regionaal en vaak
landelijk) (zie verderop) een andere opzet van informatiehuishouding
en inzet van opsporingscapaciteit. Het vraagt óók een minder
op delict gerichte inzet. We komen hierop terug in paragraaf 6
‘Beschrijving dadergroepen’) en formuleren vervolgens in paragraaf
8 een voorstel voor een pilot rond dit thema.
5. Koppeling handhaving/toezicht en opsporing
Een nauwkeurige analyse van aard en omvang van voornoemde
verschillende vormen van de vermogenscriminaliteit leert dat er
winst is te behalen door handhaving/toezicht en opsporing beter te
koppelen. In paragraaf 8 doen we een voorstel om op dit terrein een
pilot te starten.
23

4
16. De (landelijke) toename
vanaf 2009 van (poging
tot) moord en doodslag
heeft te maken met
de introductie van een
nieuw registratiesysteem
bij politie waarbij
een (beperkt) deel van
de zware mishandelingen
alleen kan worden
genoteerd onder poging
tot doodslag (ten gevolge
van veranderde
invoercodes).
Geweld breed aangepakt
Het aantal geweldsdelicten op jaarbasis in Breda is vanaf 2007 langzaam
maar zeker aan het dalen. De jaren 2006 en 2007 waren met
ruim 2.000 geweldsmisdrijven slechte jaren; de daarop volgende
jaren scoren aanzienlijk beter. Relatief gezien weliswaar, want ruim
vijftienhonderd geweldsmisdrijven op jaarbasis blijft, gezien de ernst
van geweldsmisdrijven, hoog. De daling van 2010 wordt in 2011 min
of meer vastgehouden. Dat is vergeleken met vier jaar daarvoor een
daling van ruim 25 procent; een resultaat om trots op te zijn. In onderstaande
tabel een overzicht van de daaronder vallende vormen
van geweld.
Jan-
Door-
Misdrijven
juniberekend Gemeente Helmond 2007 2008 2009 2010 2011 2011
Geweldsdelicten
(poging tot) moord,
1.932 1.785 1.758 1.504 784 1.555
doodslag (1.4.2) 16 Openlijk geweld
0 2 42 39 24 48
(persoon) (1.4.3)
Bedreiging
87 92 128 106 54 107
(1.4.4)
Mishandeling
563 474 473 430 230 456
(1.4.5)
Straatroof
1.075 1.025 881 809 412 817
(1.4.6)
Overval
161 104 112 77 50 99
(1.4.7) 33 37 52 43 14 28
Twee zaken vallen op. Ten eerste valt het overgrote deel van de
geweldsmisdrijven onder de noemer ‘mishandeling’ en als goede
tweede ‘bedreiging’. Het gaat daarbij – zoals we later zullen zien –
voornamelijk om uitgaansgeweld en huiselijk geweld. Ten tweede
is het aantal straatroven en overvallen in Breda verhoudingsgewijs
hoog. De winst wordt vooral geboekt door een afname van het aantal
gevallen van straatroof. De prognoses voor 2011 zijn wat betreft
het aantal overvallen gunstig. Gooien we straatroof en overvallen op
één hoop (waar veel voor te zeggen is: zie verderop) dan blijft het
min of meer gelijk.
Straatgeweld en geweld achter de voordeur
Grofweg hebben we te maken met twee vormen van geweld:
straatgeweld (geweld in het publieke domein) en geweld achter
de voordeur. Bij straatgeweld onderscheiden we (1) burenruzies,
25

of - algemener - conflicten in woonwijken tussen bewoners, (2) uitgaansgeweld
en (3) geweld in het verkeer. Op basis van de cijfers
van 2010 blijkt dat van iedere tien geweldsmisdrijven er ruim acht
zijn weg te schrijven als straatgeweld. In Breda hebben we in 2010
circa 1.500 geweldsincidenten. Een kleine 300 geweldsmisdrijven
hebben de code ‘huiselijk geweld’ (voornamelijk tussen partners of
ex-partners). Opvallend is overigens dat verhoudingsgewijs ook met
grote regelmaat mannelijke (ex-)partners slachtoffer zijn van huiselijk
geweld. ‘Rising star’ is tevens het aantal ouders dat door kinderen
worden mishandeld (op jaarbasis gaat het om 36 incidenten).
Daar doorheen loopt een ander onderscheid. Het gaat om instrumenteel
of niet-instrumenteel geweld. Overvallen en straatroof worden
gerangschikt onder instrumenteel geweld. Geweld (of de dreiging
ermee) is hier een middel (instrument) om een slachtoffer te
beroven. Circa 120 geweldsmisdrijven in Breda zijn gekwalificeerd
als straatroof of overval en vallen daarmee onder de noemer ‘instrumenteel
geweld’. De toename van het aantal overvallen in 2009 zet
zich niet door in 2010 en 2011. Daarbij dient te worden aangetekend
dat bij dergelijke kleinere aantallen trendanalyses minder zeker zijn.
Hieronder een schematisch overzicht.
Waar vindt geweld plaats in Breda?
De geweldsmisdrijven concentreren zich in een aantal buurten/wijken
(aan het eind van deze FFS hebben we relevante hot spotkaarten
weergegeven). Het uitgaansgeweld is – zoals verwacht kan
worden - geconcentreerd in het uitgaanscentrum en het gebied tussen
de binnenstad en het station. Ook op de aan- en afvoerroutes
richting omliggende woonwijken vinden met enige regelmaat incidenten
plaats.
De bestaande aanpak van uitgaansgeweld voldoet in grote lijnen.
Er is een (recent hernieuwd) convenant Veilig Uitgaan waarin de inspanningen
van diverse partners (horeca, gemeente en politie) zijn
vastgelegd. Dit convenant richt zich vanzelfsprekend niet alleen op
uitgaansgeweld, maar ook op het terugdringen van overlast en vernielingen.
Een centraal thema is in dit verband het terugdringen van
excessief alcoholgebruik. In dat kader zijn er vaste afspraken over
het niveau en de kwaliteit van toezicht. Het gaat om gecertificeerd
horecapersoneel, maar ook cameratoezicht en politieel toezicht.
26
Straatgeweld in Breda
± N = 1.200
Waarvan straatroof en overvallen
± N = 120
Geweldsmisdrijven in Breda
± N = 1.500
Huiselijk geweld in Helmond
± N = 300

17. Dat zijn overigens redelijk
gescheiden groepen.
Slechts enkele
kampers maken deel
uit van de harde kern
van NAC-supporters.
De binding zit meer in
het soort café, muziek
en deels natuurlijk
dezelfde sociale achtergrond.
Een deel van de geweldsincidenten is voetbalgerelateerd; althans
speelt zich af rondom het café in de binnenstad waar veel kampers
en ook harde kernleden van NAC komen. 17 Overigens gaat het
om een beperkt aantal massalere vechtpartijen. Dat is vooral toe te
schrijven aan de oude harde kern die bij dreigende escalaties vaak
corrigerend optreedt.
Supporterscoördinator – “Het supporterscafé ligt in een straat met andere
cafés waar ook regelmatig Rotterdammers komen stappen.
Vorig jaar is er bij een dancefestival op het Scheeveld een groep
Rotterdammers door een aantal NAC-supporters van het evenemententerrein
afgeslagen, geduwd, of in ieder geval weggewerkt. En twee
maanden later komt er een vergeldingsactie. Een groep van circa 25
Rotterdammers komt in een keer hier in de straat, beukt een aantal
mensen in elkaar en loopt weer weg. Dus het blijft een voortdurend
proces. Er hoeft maar iemand te zijn die ‘Rotterdam Hooligans’
schreeuwt bij ons in de Vissersstraat en dan heb je de poppen aan
het dansen.”
Daarnaast zien we dat een deel van de geweldsincidenten zich afspeelt
in de diverse wijken. Het gaat om burenruzies die uitmonden in
vechtpartijen (bijvoorbeeld in Westeind, Tuinzigt en Teugenkwartier)
en confrontaties tussen jeugd en tussen jeugd en bewoners (bijvoorbeeld
rond de Cruyff Court Haagse Beemden en de wijk Heuvel).
Straatroof en overvallen
Straatroof en een deel van de overvallen zijn in de optiek van betrokken
veiligheidsdeskundigen meer en meer te karakteriseren als
‘gelegenheidscriminaliteit’. Toevallige passanten (veelal jongeren)
worden ‘voor de lol’ bedreigd, geïntimideerd of in elkaar geslagen
en ‘en passant’ gedwongen hun fiets, mobieltje of geld af te geven.
Door het impulsieve karakter is er moeilijk een patroon te ontdekken
in straatroof. Locaties en tijdstippen wisselen vrij willekeurig.
Dat bemoeilijkt een adequate aanpak. De overvallen zijn deels
van hetzelfde niveau. Het gaat dan om impulsieve berovingen van
kleine ondernemers. Voorlopige analyses wijzen uit dat we hier te
maken hebben met relatief jonge daders. Ze maken vaak deel uit
van jeugdgroepen (zoals bijvoorbeeld de jongere lichting van de
Brabantse Parkgroep en/of jongeren uit Breda Noord) en houden
zich bezig met allerlei vormen van groepscriminaliteit zoals autoinbraak
en woninginbraak. En bij tijd en wijle plegen ze straatroof
of een overval. Straatroof is dan één van de delicten waar deze
jongeren zich – meestal groepsgewijs – aan schuldig maken. Juist
bij dit soort groepen zien we het eerder genoemde ‘waterbedeffect’.
Naarmate bijvoorbeeld woninginbraak door allerlei preventiemaatregelen
moeilijker wordt, wijkt een deel van hen naar straatroof of
een overval. Een snelle manier ‘om geld te maken’.
27

28
Rechercheur – “Die jongens zijn vijftien, zestien jaar en ze pakken
alles aan. Enige tijd geleden zijn er drie opgepakt voor straatroof. Het
betrof een oude man van in de zeventig die ze van de geldautomaat
gevolgd hebben tot in het park. En daar hebben ze hem beroofd.”
Voornoemd incident staat niet alleen. Betrokken veiligheiddeskundigen
signaleren een verschuiving waarbij oudere personen vaker
slachtoffer worden van straatroof. Ook een verschuiving richting
overvallen op woningen wordt her en der in verschillende gemeenten
al gesignaleerd. In hoeverre dat ook het geval is in Breda e.o. is
nog niet duidelijk.
Al met al kunnen we constateren dat circa 10 à 11 procent (in 2010
en 2011) van het straatgeweld in Breda te kwalificeren is als straatroof
of overvallen. Dat is – ook landelijk gezien – veel.
Voetbalgeweld
In het kader van ‘Hooligans in beeld’ heeft de politie de namen van
zo’n 250 NAC supporters (onderverdeeld in hinderlijk, overlastgevend,
crimineel ). Zo’n 70 man daarvan – bijna uitsluitend blank,
autochtoon en afkomstig uit de oude volksbuurten - zijn te beschouwen
als harde kern of risicogroep. Een deel daarvan (circa 15) wordt
consequent gevolgd.
Deze groep van 50 is grofweg op te delen in twee subgroepen.
Allereerst de groep dertigers en veertigers. Ze vormen de echte
harde kern van NAC hooligans die altijd een risico blijft in termen
van overlast en geweld (ook buiten de wedstrijden om).
Supporterscoördinator voetbal – “Dat het uit de hand gaat lopen, zie
je ook aan bepaald gedrag en kleding van de betreffende supporters:
ze nippen aan hun bier, en je ziet dat ze vaak leren kleding aan hebben
of twee jassen over elkaar aan, om te gaan rellen. Toen wij de
confrontatie hadden tussen Jong Willem II met Jong NAC had 60 procent
met zand verzwaarde handschoenen bij zich. Aan de buitenkant
zijn ze verzwaard met zand, om meer slagkracht te geven. Portiers
in de binnenstad hebben die dingen ook wel bij zich. Die dingen zijn
strafbaar, daar is ook een aantal leden voor veroordeeld. Dat zijn
Categorie IV wapens.”
Doordeweeks werken ze (veelal in de bouw e.d.) en in de weekends
gaat een deel zich te buiten aan excessief alcohol- en drugsgebruik.
Het past in het normale straatbeeld van de wijken waar ze
wonen waarbij mensen op straat voor hun huis zitten met een krat
bier. In de zijlijn verdienen ze wat extra’s door heling, winkeldiefstal,
verkoop illegaal vuurwerk, kleinschalige drugshandel e.d. Het
is volstrekt geaccepteerd dat er allerlei gestolen spullen van elkaar
gekocht en verkocht worden. Regelmatig worden jongeren uit deze
groep betrapt bij winkeldiefstallen. Het gaat dan om kostbare zaken
als camera’s, e.d.

18. En het ook laten weten
dat ze worden gevolgd.
Rechercheur – “Ze kennen het verschil tussen ‘mijn en dijn’ niet. Als
je een fles shampoo kan kopen… een van de moeders van die risicosupporters
is gespecialiseerd in dergelijke haarproducten. Dus als je
daar je shampoo wil kopen voor een euro, dan koop je daar je shampoo.
Andere families verkopen bepaalde merken jassen. In die buurt
is dat heel normaal.”
Geïnvesteerd wordt vooral in de nieuwe lichting NAC hooligans daaronder
(van rond de 20 jaar). Inzet is te voorkomen dat ze de tweede
(of derde) generatie voetbalhooligans van NAC gaan worden. Deze
jongere groep is overigens wat gemêleerde qua samenstelling. In
tegenstelling tot de oude harde kern zijn ze vaker werkloos en is een
deel ook actiever op het criminele vlak. Ze komen ook vaker in beeld
bij ongeregeldheden in het uitgaanscentrum (uitgaansgeweld).
De aanpak (die deels landelijk wordt gecoördineerd) bestaat uit een
mix van maatregelen gericht op het nauwlettend volgen van deze
kleine groep supporters, 18 bij wangedrag direct ingrijpen (stadionverboden
en meldingsplicht) en het aanbieden van alternatieve clubgerelateerde
activiteiten (teamplay, spandoeken schilderen e.d.).
Rondom zogenaamde risicowedstrijden wordt voor extra toezicht en
begeleiding gezorgd. Er is een speciale supportersbegeleider aangesteld
(gesubsidieerd door de gemeente Breda) en daarnaast is
ook een aantal politiemensen speciaal voor deze taak vrijgemaakt
(taakaccent). Deze mensen houden bij thuis- en uitwedstrijden, ook
in het buitenland, de harde kern van supporters in de gaten.
Nieuw onderdeel van de aanpak van ‘Hooligans in beeld’ is het
vooraf contact opnemen met de centrale figuren binnen de groep.
Ze krijgen een formele brief van de gemeente waarin hen wordt gewezen
op hun (mede)verantwoordelijkheid voor een ordelijk verloop
van de wedstrijden (en het voorkomen van ongeregeldheden). Het
is een redelijk neutrale, maar wel officiële brief die vervolgens ook
gevolgd wordt door een huisbezoek. Beide acties zijn bedoeld om
met deze centrale figuren in gesprek te komen en natuurlijk ook om
duidelijk te maken dat ze in het vizier zijn (het is dus ook een impliciete
waarschuwing).
Kort enkele aandachtspunten en interessante strategieën op een rij:
• Er dient geïnvesteerd te worden in betere regionale afstemming
en samenwerking met o.a. Willem II. Deze afstemming is momenteel
onvoldoende.
• Er dient ook geïnvesteerd te worden in het consequent monitoren
van de harde kern van hooligans. Het gaat vooral om ook
wangedrag dat zich buiten het voetbalgebeuren om afspeelt in
beeld te krijgen (paragraaf 7).
• Er wordt gewerkt met zogenaamde ‘persoonsdossiers’. Daarin
wordt de geschiedenis van wangedrag van iedere supporter
vastgelegd. Ingeval van vervolging wordt dit persoonsdossier
29

als achtergrondinformatie meegegeven. Dat blijkt de kans op
een passende sanctie te vergroten. In paragraaf 7 doen we een
voorstel deze persoonsdossiers ook te gaan aanleggen voor
specifieke groepen jonge crimineeltjes (de zogenaamde nieuwe
veelplegers).
Supporterscoördinator voetbal – “Als bijvoorbeeld om een stadionverbod
wordt gevraagd dan komt ook de gehele voorgeschiedenis
op tafel. Wanneer hij aangesproken is, wanneer welk wangedrag is
gezien e.d. En daar gaat het OM maar vooral de rechter in mee. Niet
met strafverzwaring, maar wel door met de eis mee te gaan.”
• Een effectief instrument is ook de meldingsplicht. Vooralsnog is
dat onderdeel van het stadionverbod. Dat verloopt volgens een
vast patroon. Als iemand een derde van zijn stadionverbod er
op heeft zitten, volgt een derde meldingsplicht en dan wordt het
laatste deel omgezet in een voorwaardelijk stadionverbod. Het
voorkomt dat deze supporters rond het stadion gaan rondhangen
of zich vóór en na de wedstrijd weer bij eventuele confrontaties
aansluiten. En als ze zich melden, bestaat ook de mogelijkheid
met ze in contact c.q. gesprek te komen. We komen daar in onze
aanbevelingen (paragraaf 7) nog op terug.
Relationeel of huiselijk geweld
Huiselijk geweld komt in alle wijken van Breda voor (zowel in de
‘nette’ wijken, als in de achterstandswijken). Ook in Breda zien we –
evenals in veel andere gemeenten – dat de extra prioriteit die wordt
gegeven aan huiselijk geweld aanvankelijk leidt tot een stijging in
het aantal aangiften. Dit komt niet omdat het meer voorkomt, maar
omdat er meer aandacht voor is binnen de politie. Hierdoor worden
slachtoffers vaker gestimuleerd om aangiften te doen. De politie kan
ook - zonder aangifte – zelf besluiten tot vervolging over te gaan
(we noemen dat ambtshalve vervolging) en ook dat leidt tot een
toename van het aantal zaken.
Huisverbod
Sinds 2009 is het mogelijk via een bestuurlijke maatregel de pleger
van huiselijk geweld tijdelijk uit huis te plaatsen. Dat geldt dan primair
voor die situaties waarin onvoldoende gronden zijn voor een
strafrechtelijk optreden, maar wel tal van aanwijzingen zijn dat de
situatie binnen niet al te lange termijn opnieuw zal escaleren. We
noemen die maatregel ‘het huisverbod’.
De pleger van huiselijk geweld wordt hiermee voor een kortdurende
periode (tien dagen) verboden thuis te komen en hij mag geen contact
hebben met de in de beschikking met name genoemde gezinsleden
en/of huisgenoten. Daarmee wordt een mogelijke escalatie
van huiselijk geweld voorkomen. In deze periode wordt tevens alles
in het werk gesteld om dader en slachtoffer (s) te begeleiden naar
30

19. In het totaal zijn in 2010
in de gemeente Breda
ruim 900 incidenten
geregistreerd met de
code ‘huiselijk geweld’.
Slechts in krap een
derde daarvan (300)
wordt ook daadwerkelijk
aangifte gedaan.
Ongeveer 200 van
deze aangiften worden
geregistreerd als een
geweldsincident.
20. In het hele district gaat
het om 92 huisverboden.
21. Vanaf maart 2009 in dat
jaar 29 huisverboden,
in 2010 25 huisverboden
en in 2011 tot nu
toe 19 huisverboden.
hulpverlening (snelle interventie). Het is mogelijk het huisverbod te
verlengen tot maximaal 4 weken.
Huiselijk geweld een prioriteit
Huiselijk geweld heeft duidelijk de aandacht van de politie. Er is
voldoende uitwisseling via een informeel netwerk. Specifieke gevallen
worden ook besproken met de hulpverlening. Wat ook steeds
meer gebeurt – en dat is winst – is dat de hulpverleningsinstellingen
ook van hun kant risicogezinnen (die dus nog niet in beeld
zijn bij de politieteams) aandragen, met het verzoek aan de verantwoordelijke
wijkagent hier een ‘extra oogje’ in het zeil te houden.
Standaardprocedure is dat, bij huiselijk geweldsincidenten op een
adres waar kinderen wonen, een melding gedaan wordt bij jeugdzorg
(zogenaamde zorgmelding).
Huiselijk geweld is en blijft per definitie een prioriteit. Zeker als men
zich realiseert dat er slechts een zeer klein deel van het werkelijke
aantal huiselijk geweldsincidenten in beeld komt. En bij al die gevallen
kan men er gevoeglijk van uitgaan dat dergelijke personen al
veel vaker slachtoffer zijn geweest van geweld. Dit resulteert in twee
aanbevelingen voor het lokaal veiligheidsbeleid:
1 Risicoadressen ‘huiselijk geweld’ in beeld
Een substantieel deel van de huiselijk geweldsincidenten wordt
weggeschreven onder andere maatschappelijke klassen zoals bijvoorbeeld
overlast (vooral burengerucht) en vernieling. 19 Analyses
in een aantal gemeenten wijzen uit dat door op deze manier breder
te kijken het aantal incidenten dat valt onder de brede noemer
‘huiselijk geweld’ flink (tot in sommige gemeenten ruim een derde)
hoger ligt. Zogenaamde ‘risicoadressen huiselijk geweld’ kunnen zo
beter in beeld worden gebracht.
2 Bredere toepassing huisverboden
Vanaf maart 2009 zijn er in de gemeente Breda 72 huisverboden afgegeven.
20 Op jaarbasis gaat het om ongeveer 25 huisverboden. 21
In vrijwel alle gevallen betreffen het geweldsincidenten waar ook
een strafrechtelijk traject is gestart. Vraag is of dit instrument niet
ruimer kan worden ingezet, zeker gezien een aantal huiselijk geweldsincidenten
op jaarbasis. Het gaat dan niet alleen om meer
huisverboden (met daaraan gekoppelde hulpverleningstrajecten),
maar óók om de toepassing van huisverboden in die gevallen waar
strafrechtelijk optreden (nog) niet mogelijk is. Het huisverbod is bij
uitstek een instrument dat eerder kan worden ingezet en waarmee
ernstigere geweldsescalaties in de toekomst kunnen worden voorkomen.
31

5
Drugscriminaliteit en drugsoverlast
Eén van de belangrijkste uitdagingen voor het veiligheidsbeleid in
Breda vormt de aanpak van drugscriminaliteit en daarmee gepaard
gaande drugsoverlast. Dat kan variëren van overlast als gevolg van
enorme aantallen buitenlandse drugstoeristen, de daaraan gekoppelde
straathandel, maar ook de illegale hennepkwekerijen in diverse
woonwijken. Indirect is ook een deel van de straatroof en inbraken
gekoppeld aan verslavingsproblematiek en is bij een groeiend
deel van de geweldsincidenten sprake van excessief alcohol– en/of
drugsgebruik.
Als er dus één terrein is verweven met criminaliteit (en overlast) dan
betreft het drugs. Het gaat dan zowel om de productie van als de
illegale handel in drugs. Alle betrokken deskundigen op het gebied
van veiligheidsbeleid benadrukken dat de aanpak daarvan wezenlijk
is voor Breda. We kunnen gevoeglijk de stelling verdedigen dat een
substantieel deel van de veiligheidsproblematiek druggerelateerd
is.
Ruim 60 procent van de aangiften onder de noemer ‘illegale handel’
heeft betrekking op drugshandel. Breda centrum neemt hiervan het
leeuwendeel voor zijn rekening. Dat zegt echter nauwelijks iets over
de werkelijke omvang van drugshandel (en/of drugsproductie). We
spreken van zogenaamde ‘slachtofferloze’ of ‘aangifteloze’ delicten
in die zin dat zowel dealer als gebruiker geen baat hebben bij aangiften
van een dergelijk misdrijf. Dat betekent dat de cijfers eerder
een weerspiegeling vormen van de politiële inzet dan van de werkelijke
omvang. Om die reden is de door ons gehanteerde methodiek
– waarbij systeemkennis wordt gekoppeld aan straatkennis (kennis
van veiligheidsexperts) – onontbeerlijk. Vriend en vijand zijn het erover
eens dat de drugsproblematiek direct en indirect in sterke mate
bijdraagt aan de veiligheidsproblematiek in Breda.
De Brabantse regio vormt het speelveld van diverse criminele groeperingen
die zich hebben toegelegd op de productie van en handel
in drugs (zie onder meer paragraaf 7: beschrijving van criminele
groeperingen).
Een schets van de lokale markt voor drugscriminelen
Allereerst zien we dat de lokale markt voor harddrugs (voornamelijk
cocaïne, heroïne en XTC) in handen is van een beperkt aantal van
circa tien familiaal georganiseerde groepen (veelal Marokkaanse
achtergrond) afkomstig uit Breda e.o.. Interessant is dat deze groeperingen
de lokale markt onderling hebben verdeeld. Het gaat om
relatief kleine, maar ook enkele middelgrote handelaars die veel-
33

al inkopen in Rotterdam. Daarnaast wordt ook – op relatief kleine
schaal - door enkele leden van de harde kern van NAC-hooligans
gehandeld. Afzetgebied vormt het uitgaanscircuit en/of het voetbalcircuit.
Cocaïnegebruik is in het uitgaanscircuit momenteel populair;
XTC wordt voornamelijk afgezet rondom ‘dance events’ en andere
grootschalige feesten.
Verder is GHB in opkomst en qua productie geconcentreerd in omliggende
plaatsen als Etten-Leur en Rucphen (en daarbinnen vooral
Sint Willebrord). Het is een ‘rising star’ met veel spelers op de markt
zonder een hoge organisatiegraad. GHB is eenvoudig te maken en
daardoor is de markt voor ‘iedereen’ toegankelijk.
34
Drugsexperts – “Het is gemakkelijk te maken omdat het middel GBL –
de werkzame stof in GHB - nog vrij te koop is in België. Daarom wordt
het vooral in deze grensstreken geproduceerd. Er is ook veel rotzooi
op de markt: bijvoorbeeld GHB waarbij als grondstoffen velgenreiniger
en gootsteenontstopper worden gebruikt. Het wordt in colaflessen
verhandeld. Een geregelde GHB-gebruiker raakt volledig de weg
kwijt. ”
Het is een zeer schadelijke drugs in termen van volksgezondheid,
maar ook in termen van openbare orde problematiek.
Teamchef en districtelijk verantwoordelijk voor aanpak drugsproblematiek
– “Onze zorg ligt bij jongeren die softdrugs en – in het verlengde
daarvan - GHB gebruiken en niet zozeer het cocaïnegebruik.
GHB is echt verschrikkelijk verslavend, dat wordt ernstig onderschat.
Tot voor kort moesten we GHB-verslaafden zo snel mogelijk vrij laten
omdat ze bij gebrek aan GHB een grote kans hebben om te sterven.
Dus op het moment dat hij strafbare feiten pleegt, zijn wij gedwongen
hem te laten gaan zodat hij die rotzooi weer kan gebruiken. Sinds kort
hebben we een afspraak met Novadic-Kentron. Ze komen in dergelijke
gevallen zuivere, medische GHB toedienen, onder toezicht.”
De Brabantse regio is verder van oudsher een belangrijke speler op
het gebied van productie van en handel in softdrugs. We hebben het
dan niet alleen over de lokale markt als afzetgebied, maar de handel
strekt zich ook uit naar de rest van Nederland en tot over de grens
(onder meer richting België en Frankrijk). Vanwege de – eufemistisch
gezegd - merkwaardige vormgeving van het huidige gedoogbeleid
profiteert (en floreert) deze illegale markt (voor een belangrijk
deel in handen van enkele criminele groeperingen) ook nog eens
doordat de coffeeshops in Nederland voor hun bevoorrading hierop
zijn aangewezen.
Deze markt is momenteel sterk in beweging. Dat heeft alles te maken
met de inspanningen van de landelijke en lokale overheid om
het aantal coffeeshops terug te dringen, plannen om de toegestane

22. En daarnaast al langer
lopende initiatieven
zoals Courage. Het
gaat daarbij om een
integrale aanpak
van drugsoverlast
en – criminaliteit door
Roosendaal en Bergen
op Zoom in nauwe
samenwerking met
het korps MW Brabant
(Beke & Van der Torre -
Drugsscan, 2011).
23. Monitor Drugstoerisme
Breda 2009 – 2010.
24. We zien trouwens een
soortgelijke ontwikkeling
richting voormalige
Oostbloklanden (Polen)
en (in de kassenstreken
in het Westland)
richting Engeland.
gebruikershoeveelheid te beperken tot twee gram, de intensieve
drugscontroles (met speciale aandacht voor auto’s met buitenlands
kenteken) en het voornemen om te gaan werken met een pasjessysteem.
Meer concreet is de succesvolle aanpak van illegale hennepkwekerijen
(en de ruimingteams), rigoureuze keuzes om het
gedoogbeleid geheel te beëindigen zoals recent in Roosendaal en
Bergen op Zoom, maar ook de recente bovenregionale inzet van de
Taskforce B5 en soortgelijke initiatieven 22 voldoende om te leiden
tot grote veranderingen (zie hierna eerste aandachtspunt).
Aandachtspunten
1. Eerste aandachtspunt betreft voornoemde veranderingen in de illegale
markt van hennepproductie en – handel. Er is in de Brabantse
regio op dit moment sprake van een andere illegale marktordening
die zich op drie manieren manifesteert:
•
•
•
De druk van buitenlands drugstoerisme op de grotere Brabantse
steden (waaronder Breda) zal verder toenemen. Een beperkte
maatregel als beëindiging van het gedoogbeleid in de nabijgelegen
gemeenten Roosendaal en Bergen op Zoom leidt al tot
een toename van bezoekers aan de acht Bredase coffeeshops
van bijna 50 procent. 23 De prognose is dat hiermee de illegale
drugsmarkt (lees: straathandel) een extra impuls gaat krijgen én
de drugsoverlast binnenkort de ‘kritische grens’ zal overstijgen
(zie verderop paragraaf 8).
Tegelijkertijd neemt natuurlijk ook de aanzuigende werking van
Nederland voor buitenlands drugstoerisme af. Nu al zijn er aanwijzingen
dat een deel van de illegale drugshandel én – productie
zich verplaatst naar de grensstreek en verder België in. 24 Het
gaat om nieuwe locaties vlak over de grens. Maar ook bestaande
buitenlandse illegale markten (in onder meer Antwerpen en Lille)
profiteren van deze ontwikkelingen. Het is een simpel markmechanisme
waarbij het aanbod zo dicht mogelijk bij de klant wordt
gebracht. Bovendien worden grenscontroles vermeden en wordt
de pakkans als gevolg van buitenlandse kentekens verkleind.
Tegelijkertijd betekent dit voor België, Duitsland en – in mindere
mate – Frankrijk dat ze meer en meer te maken krijgen met illegale
drugsverkoop in eigen land. Ze krijgen met andere woorden
meer dan voorheen de verantwoordelijkheid hun eigen strikte
drugsbeleid te realiseren.
De repressieve kant van de hiervoor geschetste aanpak richt zich
vooral op de criminele groeperingen binnen de gemeenschap van
kampers (en daaraan gekoppelde vrijplaatsen). Voorkomen moet
worden dat hiermee andere (deels nieuwe) spelers op de markt
– zoals groeperingen afkomstig uit voormalige Oostbloklanden
of de hier gevestigde Vietnamese of Marokkaanse gemeenschap
- actiever worden op dit gebied. Het op peil houden van
35

de informatiepositie op dit punt is daarom van wezenlijk belang.
We verwijzen hiervoor naar paragraaf 8 (pilots).
2. Tweede aandachtspunt betreft de afstemming van aanpak drugsoverlast
met de aanpak van daarachter liggende drugscriminaliteit
De prioriteit op het gebied van veiligheid voor lokaal bestuur, maar
ook de lokale politieteams ligt primair in de aanpak van de drugsoverlast
en daarmee gepaard gaande, veelvoorkomende criminaliteit
die waarneembaar is op straat.
Teamchef: “ We moeten als politie aan de burger laten zien dat we
deze rotzooi niet tolereren. Ik krijg soms zoveel melders over een
straatdealertje in De Heuvel, een achterstandswijk waar – bij wijze
van spreken - de junk en de dealer tegenover elkaar wonen, waar
iedere dag auto-inbraken plaatsvinden waarvan we zeker weten dat
het een klant is van ‘onze’ straatdealer is. Zo klein is deze wereld,
maar zo groot is deze overlast. Mensen zien deze verslaafden bij de
dealer in hun straat over de vloer komen, ze zien dat deze verslaafden
de auto’s in de buurt leeg jatten. Voor die mensen is dat één groot
probleem, één grote vrijplaats. Dan moeten bewoners weten dat we
ermee aan de gang gaan. Dat zo’n dealer geen vrijbrief heeft.”
De prioriteit op het gebied van veiligheid moet daarnaast ook liggen
in de aanpak van daarachter liggende criminele groeperingen.
Daarvoor zijn primair de recherche (districtelijk, regionaal en landelijk)
verantwoordelijk, veelal aangestuurd door het OM.
Momenteel is er te weinig afstemming tussen beide sporen.
Aanwezige straatkennis wordt onvoldoende benut, de huidige informatiestroom
via de systemen richting recherche is gebrekkig en de
dagelijkse aanpak van drugsoverlast en daarmee de kleine drugscrimineel
wordt uitsluitend gestuurd door de zichtbare overlast.
Omgekeerd worden de criminele groeperingen – actief in het drugscircuit
- die onderwerp zijn van huidige opsporingsonderzoeken niet
mede gekozen op basis van lokale veiligheidscriteria. In paragraaf
8 stellen we een pilot voor gericht op een betere afstemming tussen
beide sporen.
36

6
Dadergroepen als invalshoek
Bij onze analyse van de belangrijkste vormen van vermogens- en
geweldscriminaliteit is met betrokkenen ingegaan op ‘het verhaal
achter de cijfers’. Gekeken is naar mogelijke oorzaken, locaties
waar het zich concentreert, maar vooral welke dadergroepen er in
beeld zijn.
Wat lokaal bestuur, maar ook politie zich moet realiseren, is dat dit
een gedeeltelijke breuk is met de huidige aanpak.
Men dient veiligheidsbeleid dat zich richt op het aanpakken van bepaalde
vormen van criminaliteit, zoals woninginbraak, auto-inbraak en
zelfs ernstige delicten als straatroof los te laten. Het zijn dadergroepen
en daarmee samenhangende risicogroepen (‘high & low potential’)
die in beeld moeten worden gebracht en vervolgens aangepakt
moeten worden. En bij het in beeld brengen van deze dadergroepen
moet tevens duidelijk zijn met welke verschillende delictsvormen ze
zich bezighouden.
Onze stelling is dat als men zich richt op specifieke delicten, men op
zijn best een verschuiving naar andere delictsoorten bewerkstelligt.
Dat zien we ook in diverse Brabantse gemeenten. Het ‘waterbedeffect’
waarbij bijvoorbeeld het sluiten van coffeeshops in Bergen op
Zoom en Roosendaal leidt tot een afnemende markt voor illegale
straathandel (en dus het wegvallen van inkomsten van de kleine
drugsrunners) en daarmee (vermoedelijk) tot een toename van
woninginbraken in genoemde gemeenten. Tegelijkertijd leidt het in
Breda tot een toename van het aantal (buitenlandse) drugstoeristen
van bijna 50 procent. Dat gaat invloed hebben op de illegale (straat)
handel die automatisch rondom dergelijk drugstoerisme ontstaat;
het gaat ook leiden tot een overschrijding van de acceptatiegrens
van bewoners en ondernemers in het centrum en omliggende wijken
(overschrijden van de ‘kritische grens’).
Als gekeken wordt naar de fluctuaties in diverse vormen van vermogenscriminaliteit
lijkt er sprake van een patroon. Kort door de bocht
gesteld, lijkt een afname van één of meerdere vermogensdelicten
bijna altijd gepaard te gaan met een toename van andere vermogensdelicten.
De verschuivingen hebben veelal te maken met de
bestuurlijke en politiële prioriteiten. Wanneer fors wordt ingezet op
woninginbraak of auto-inbraak wordt ‘het criminele handwerk’ bemoeilijkt
en neemt de pakkans toe. Dadergroepen die zich hiermee
bezighouden, gaan dan alternatieve criminele inkomstenbronnen
zoeken. Dat effect is groter naarmate lokale veiligheidspartners zich
meer richten op preventie. Pas als het gelijke tred houdt met opspo-
37

ing – en dan vooral van de meest ‘productieve’ dadergroeperingen
- kan er een breder effect worden gesorteerd.
Bovengenoemde ontwikkeling is overigens zichtbaar in veel gemeenten.
Het zijn de sociaal zwakkere wijken met slecht beveiligde
(vaak oudere en goedkopere) woningen die vooral doelwit zijn van
woninginbraak. Betere beveiliging van banken heeft geleid tot overvallen
op detailhandel. Nu hier prioriteit aan wordt gegeven, stijgt
het aantal gewelddadige overvallen op woningen. Als bovenstaande
patronen kloppen, kan men bestuurlijk zelfs de vraag stellen of bepaalde
inspanningen op het gebied van veiligheid niet leiden tot verschuivingen
naar vormen van criminaliteit die maatschappelijk veel
meer schade aanrichten.
Prioriteren dadergroepen voor lokale aanpak
Niet iedere criminele groepering is op lokaal niveau effectief aan te
pakken. Integendeel, we zien dat naarmate dergelijke groeperingen
regionaal of zelfs landelijk gaan opereren ze vanuit lokaal veiligheidsbeleid
minder effectief zijn te bestrijden. Dat geldt zo mogelijk
nog sterker voor criminele groeperingen die zelfs helemaal niet afkomstig
zijn uit Breda. Het is duidelijk dat voor de aanpak van dergelijke
groepen andere samenwerkingsverbanden noodzakelijk zijn.
Maar wat blijft gelden, is dat door dadergroepen of criminele netwerken
in beeld te brengen, alsmede de vormen van criminaliteit
waar ze zich mee bezighouden, men bestuurlijk (en politieel) een
veel gefundeerdere keuze kan maken waar men zijn aandacht op
richt. Het in de toekomst voortdurend doorgronden van, en sturen
op de aanpak van criminele netwerken biedt meer perspectief dan
het sturen op reductie van bepaalde delictsoorten.
Hoe dergelijke criminele netwerken in beeld kunnen worden gebracht,
daar komen we nog uitgebreid op terug (zie paragraaf 8).
Enkele voorbeelden van criminele groeperingen
In het kader van deze inventarisatie hebben we als voorsprong
dat een deel van dergelijke criminele groeperingen al min of meer
bekend is. Soms alleen omdat er sterke aanwijzingen zijn; soms
omdat ze al onderwerp zijn geweest van opsporingsonderzoek. Als
voorschot op voornoemde blauwdruk geven we een korte impressie
van de criminele groepen die we nu al ‘in beeld hebben’. Eerst een
overzicht en vervolgens een korte inhoudelijke schets.
38

25. Er lopen van daar uit
bijvoorbeeld ook lijnen naar
de voormalige beruchte
Julietbende.
Criminele groeperingen op gebied vermogenscriminaliteit
Arrivés
• oude veelplegers
• oude autochtone, criminele niche
• oudere harde kern van notoire woninginbrekers
• ‘doorgecriminaliseerde’ harde kern voormalige jeugdgroepen
High Potentials
• criminele jeugdgroep in Breda Noord
• nieuwe veelplegers
• mobiel banditisme
• voormalige Bredase jeugdgroep
• jeugdgroepen Oosterhout, Zundert, Etten-Leur etc.
• criminelen uit Oostbloklanden
Criminele groeperingen actief in de drugshandel en - productie
• ± tien familiaal georganiseerde groepjes (deels Marokkaans) uit
Breda en omstreken
• Circuit NAC-hooligans
• Kleine en enkele grote producenten GHB in Etten-Leur en
Rucphen (en daarbinnen Sint Willebrord)
• Families met relaties in het kamperscircuit (met regionaal/landelijk
banden)
• Circuit van actieve drugsrunners
Criminele groeperingen actief op het gebied van geweld
• Deel van voornoemde criminele groeperingen
• NAC hooligans
• Recidiverende huiselijk geweldplegers
Criminele groeperingen actief op gebied van vermogenscriminaliteit
• Breda kent – als iedere andere gemeenten – oude veelplegers.
Een relatief kleine groep die – zo leert de praktijk – vaak verantwoordelijk
is voor een substantieel aantal woninginbraken en
overigens ook auto-inbraken, winkeldiefstal etc. Op het moment
dat deze personen ‘vastzitten’, is dat onmiddellijk zichtbaar in
de criminaliteitsstatistieken. Eind vorig jaar is er een bovenregionaal
rechercheteam op autodiefstal gezet, hetgeen resulteert in
de aanhouding van ongeveer tien verdachten. Dat vertaalt zich
direct in een duidelijke afname van het aantal auto-inbraken.
Deze verslaafde veelpleger raakt langzamerhand uit beeld. Ze
sterven letterlijk uit. Daarvoor in de plaats komt de ‘nieuwe veelpleger’
die we verderop bespreken.
• Breda kent de ‘oude autochtone criminele niche’ (onder meer in
Westeinde maar ook Breda Noord) die al vele generaties actief
zijn in de zwaardere vormen van georganiseerde criminaliteit. 25
39

•
40
Het gaat om allerlei vormen van vermogenscriminaliteit, waaronder
overvallen en drugshandel.
Gespecialiseerd in woninginbraak is een qua leeftijd oudere
groep (30 tot 45 jaar) gedeeltelijk afkomstig uit het kamperscircuit
en diverse achterstandsbuurten in Breda Noord (en met contacten
met Etten-Leur). Het zijn notoire woninginbrekers (‘brooddieven’)
die alles stelen wat los en vast zit. Het is niet zozeer een
echte groep, maar eerder een verzameling criminelen die met
elkaar in wisselende samenstelling inbraken plegen.
Specialist – “Ze zijn ook in staat om een hele woning leeg te halen
van strijkijzer, tot aan magnetron en dat soort dingen. Maar ook veel
sierraden, spelcomputers, televisies, dus ook de grotere spullen. Ze
helen op de . . . . hier in Breda. Daar zijn wij pas naar binnen gevallen
en daar lagen echt duizenden spullen. Het stond er ook al lang, ook
oudere goederen. Wij hadden zoiets nog nooit gezien.”
• Interessant is ook een selectie van personen afkomstig uit voormalige
jeugdgroepen die inmiddels zijn gaan behoren tot de criminele
‘crème de la crème’ van Breda (en omstreken). Geschat
wordt dat het om een groep van 100 tot 150 personen gaat.
Concreet is er aardig wat informatie over een aantal van hen
26 oorspronkelijk afkomstig uit Breda Noord (de Belgiëwijk). Nu
houden ze zich onder meer bezig met autodiefstallen. Het gaat
om een gemengd gezelschap van Nederlanders, Marokkanen,
Turken en Antillianen. De auto’s worden enkele dagen ergens
in het district gestald en vervolgens in zijn geheel of in onderdelen
verder getransporteerd (het land uit). De hele werkwijze wijst
op een goed georganiseerd, crimineel netwerk waarbij naast de
daadwerkelijke diefstal ook het omkatten van auto’s, of demonteren
in onderdelen, alsmede het transport en verkoop elders
goed is geregeld. In dat kader komen we personen uit deze
groep tegen die zich schuldig maken aan woninginbraak, maar
dan gericht op het ontvreemden van autosleutels (en eventueel
papieren). Bij een recente inval bij enkele personen uit deze criminele
groepering vanwege vermoeden van illegale hennepteelt
werd direct duidelijk dat deze groep zich op een veel breder front
bezighoudt met allerlei vormen van criminaliteit. Er werden tal
van gestolen goederen gevonden (heling), onder andere scooters
die vermoedelijk gebruikt zijn bij een ramkraak.
• Als we bovenstaande criminele groeperingen als ‘arrivés’ bestempelen,
kunnen we de onderstaande groeperingen kwalificeren
als ‘high potentials’. Momenteel opereert ook een zeer actieve
criminele jeugdgroep in Breda Noord (voornamelijk allochtone
jongvolwassenen van rond de twintig jaar). Ze doen van alles
tot berovingen toe. Maar ook heling, productie van hennep en
drugshandel. Er zijn vooralsnog alleen vermoedens dat jongeren
uit deze groep zich ook schuldig maken aan woninginbraak
26. Ze zijn daar onder meer
in 2007 en 2008 als
jeugdgroep in beeld
gebracht

(onder meer in de eigen wijk Tuinzigt). Wat zorgen baart bij deze
groep zijn niet alleen hun huidige criminele activiteiten, maar
ook de contacten die ze hebben met figuren uit de zwaardere,
meer georganiseerde criminaliteit. En daarbij komen ook andere
groepjes overlastgevende allochtone jongeren in beeld die zich
ophouden op verschillende plekken in de wijk (o.a. bij garageboxen,
bij flats of in de omgeving van winkelcentra). We hebben
het dan over personen en/of groepjes waarvan nu al met bijna
honderd procent zekerheid is te zeggen dat ze over pakweg tien
jaar behoren tot de criminele ‘crème de la crème’ van Breda.
• Onder voornoemde ‘high potentials’ komen we ook de nieuwe
veelplegers tegen. Het gaat dan om het deel van voornoemde
harde kern, veelal afkomstig uit (criminele) jeugdgroepen, dat
zich veelvuldig schuldig maakt aan allerlei (vermogens)delicten.
In tegenstelling tot de verslaafde veelpleger wordt deze nieuwe
veelpleger veel minder vaak gepakt. Maar als gekeken wordt
naar hun criminele activiteiten scoren ze bijzonder hoog. De landelijke
discussie die nu gevoerd gaat worden, is hoe deze nieuwe
groep veelplegers beter in beeld kan worden gebracht én of
deze groep niet in aanmerking kan komen voor een nieuw soort
ISD – maatregel. Lokaal bestuur zou in nauwe samenwerking
met wijkagenten en recherche deze nieuwe groep veelplegers
in beeld kunnen gaan brengen. Voor hen zou vervolgens een
speciaal arrangement kunnen worden ontwikkeld. We verwijzen
daarvoor naar de aanbevelingen in paragraaf 7.
• Bij het detecteren van ‘high potentials’ moeten we ons niet alleen
beperken tot Breda zelf. Een deel van de auto-inbraken, maar
ook woninginbraken komt voor rekening van rondtrekkende
groepen criminelen. Normaliter wordt dat aangeduid met de term
‘mobiel banditisme’. Interessant is natuurlijk welke groeperingen
daarachter zitten.
Voor een deel betreft het de eerder genoemde harde kern van
jongvolwassen criminelen uit Breda die inmiddels zijn werkterrein
heeft uitgebreid tot de regio en zelfs het hele land.
Voor een deel gaat het om jonge criminelen uit omliggende gemeenten
die in Breda hun slag slaan. Concreet is een aantal
personen (rond de 20 tot 30 jaar) uit voormalige jeugdgroepen
uit Oosterhout en Zundert momenteel in beeld. In wisselende
samenstelling plegen ze overvallen, inbraken en dergelijke.
Voor een deel bestaan deze rondtrekkende criminele groeperingen
ook uit criminelen afkomstig uit Oost Europese landen.
Dit soort criminaliteit is vaak herkenbaar aan locatie, frequentie en
type buit. Veelal vinden ze plaats in wijken / buurten vlakbij omliggende
snelwegen, is het seriematig (een flinke reeks inbraken in
dezelfde nacht) en gaat het om diefstal op bestelling (van airbags
bijvoorbeeld). Maar ook homejacking begint populair te worden onder
deze groepen. De inbraak in een woning is dan vooral bedoeld
41

om de sleutels en papieren van een auto te vinden en dan de auto
weg te nemen. We hebben te maken met professionals, getuige ook
het materiaal dat ze bij zich hebben om bijvoorbeeld te voorkomen
dat de gestolen auto’s kunnen worden getraceerd via peilingen.
Gezien de toename van auto-inbraken in Breda kan men er haast
niet onderuit op dit front ook na te gaan welke regionale groepen
van elders hier actief zijn.
Criminele groeperingen actief in de drugshandel en -productie
Eén van de belangrijkste uitdagingen voor het veiligheidsbeleid in
Breda vormt – zoals gezegd - de aanpak van drugscriminaliteit en
daarmee gepaard gaande drugsoverlast. De Brabantse regio vormt
het speelveld van diverse criminele groeperingen die zich hebben
toegelegd op de productie van en handel in drugs.
• De lokale Bredase markt voor hard drugs in handen is van een
beperkt aantal van circa tien familiaal georganiseerde groepen
(deels allochtone achtergrond) afkomstig uit Breda e.o. die de lokale
markt redelijk hebben verdeeld. Het gaat om relatief kleine,
maar ook enkele middelgrote handelaars die veelal inkopen in
Rotterdam.
• Daarnaast wordt ook – op relatief kleine schaal - door sommige
leden van de harde kern van NAC- hooligans gehandeld.
Afzetgebied vormt het uitgaanscircuit en/of het voetbalcircuit.
• Verder is GHB in opkomst en qua productie geconcentreerd in
omliggende plaatsen als Etten-Leur en Rucphen (en daarbinnen
vooral Sint Willebrord). Het is een ‘rising star’ met veel spelers
op de markt zonder een hoge organisatiegraad. Daartussen zitten
enkele grotere producenten / dealers. GHB is eenvoudig te
maken en daardoor is de markt voor ‘iedereen’ toegankelijk. Een
deel van deze figuren zien we ook terug in de groep die rond de
harde kern van NAC-hooligans zwerft.
•
42
Rechercheur – “Dit soort jongens uit Sint Willebrord zit ook in de databank
met 250 NAC hooligans. Weliswaar niet allemaal als harde kern,
maar het zijn wel vaak de meelopers. Met opvallend veel geld. Dat zie
je ook aan auto’s, Mercedessen, gouden kettingen e.d.“
Van oudsher een grote speler op de markt van hennepproductie
en – handel zijn groeperingen binnen de kampergemeenschap.
Ook Breda heeft diverse kleinschalige woonwagenkampen.
Door het beperkte aantal standplaatsen is daarnaast een
deel van deze gemeenschap inmiddels in verschillende buurten
in Breda neergestreken. Als zodanig maakt deze groepering
ook deel uit van een bredere gemeenschap van kampers in de
Brabantse regio (onder meer Oosterhout, Eindhoven, Gemert).
Analyses (vanuit Breda) wijzen uit dat het in de hele regio om
circa 150 families gaat. De min of meer gesloten cultuur wordt
zichtbaar in de keuze van woonlocatie, verbintenissen binnen

27. Redelijk zicht op de nationale
en internationale
drugswereld ontbreekt.
Zeker is dat deze het
niveau van deze individuele
drugsrunners en/
of een politieregio ver
overstijgt.
28. ‘Snelle Jongens;
een onderzoek naar
drugrunners en daaraan
gerelateerde problematiek
in Limburg
Zuid’. Anton van Wijk &
Bo Bremmers, i.v. 2011.
de gemeenschap (huwelijk) en ook het soort werkzaamheden
waar ze zich mee bezighouden (‘vrije beroepen’). Ze onttrekken
zich zo veel mogelijk aan controle door de overheid. Het worden
daarmee min of meer ‘vrijplaatsen’ waar ook andere normen en
regels gelden ten aanzien van hetgeen al dan niet geoorloofd
is. Van oudsher is er bijvoorbeeld een sterke verwevenheid met
productie van hennep. Dat betreft niet alleen het kweken, maar
ook het knippen, drogen etc. Sommige families hebben via deze
tak van sport een vermogen verdiend. Diverse politiële acties,
maar ook criminele afrekeningen voorgaand jaar, ondersteunen
bovenstaand beeld.
• Daar rondom heen zitten de kleinere drugsrunners (waarvan
een deel van allochtone afkomst). Hun criminele status in het
drugscircuit moet overigens niet overschat worden. Vaak acteren
ze in de onderste regionen van voornoemde criminele organisaties.
Interessant is wel dat de runnersmarkt in Nederland voor
een belangrijk deel beheerst wordt door deze twintigers & dertigers.
Een logische verklaring hiervoor is hun (drugs)contacten
met het thuisland Marokko én hun landelijke en zelfs grensoverschrijdende
netwerk van familiale contacten (onder meer richting
België). Voor de criminele netwerken die hierachter zitten is het
aantrekkelijk om ‘in eigen circuit’ te rekruteren. Enigszins cynisch
zou men kunnen stellen dat deze jonge criminelen uit Breda ook
elders in Brabant en Limburg (maar ook in België en in Noord
Frankrijk) stage lopen c.q. werkervaring opdoen in het drugscircuit.
Door op deze (anonieme) manier te werken wordt ook de
pakkans fors gereduceerd.
Vormend voor deze jonge criminelen is het feit dat de drugswereld
en de zich daarbinnen afspelende criminele activiteiten
veelal onopgemerkt blijven. De risico’s om ‘gepakt’ te worden zijn
dus gering. We spreken in dit verband van ‘aangifteloze delicten’.
Niemand – zowel runner als koper – heeft er belang bij dat deze
activiteiten aan het licht komen. Op een ander front zijn de risico’s
absoluut niet gering. Binnen deze wereld gaat veel geld om, de
concurrentie is groot en ripdeals en daarmee samenhangende
afrekeningen (soms met dodelijke afloop) zijn berucht. Om zich
hiertegen te beschermen zijn deze jonge criminelen op zichzelf
aangewezen. De drugswereld kenmerkt zich dan ook door wapenbezit
en met enige regelmaat geweldsincidenten.
Ook in Breda vormen zij volgens onze inschatting min of meer
een subnetwerk. Zij zijn onder meer actief als runner in het centrum
en vormen het zichtbare deel van een onderliggende criminele
infrastructuur die zich bezighoudt met productie van en handel
in drugs (waaronder synthetische). Deze is – zoals we eerder
hebben geschetst – deels bepaald door ‘familiair’ gevormde
structuren waarbij (verre) verwantschap en geografische origine
(afkomstig uit dezelfde gebieden in Marokko) bepalend lijken.
43

Criminele groeperingen actief op het gebied van geweld
• Het zal duidelijk zijn dat voornoemde criminele groeperingen ook
hun aandeel hebben in een deel van het geweld in Breda. Dat
varieert van overvallen en straatroof tot onderlinge afrekeningen
(w.o. ripdeals). Een deel daarvan komt overigens niet terug in de
politiestatistieken om de eenvoudige reden dat geen van beide
partijen behoefte heeft aan inmenging vanuit dit circuit.
• Een beperkt deel van het geweld is voetbalgerelateerd. Het gaat
dan over in ieder geval de 50 harde kern leden van de NAChooligans,
aangevuld met een aantal leden van de derde generatie
die de nodige antecedenten heeft op het terrein van openlijke
geweldpleging. Wat dat betreft, beschikt Breda al over een
goede informatiepositie. En – zo is onze veronderstelling – vormt
deze aanpak tegelijkertijd een goed voorbeeld van de door ons
breder geambieerde dadergerichte aanpak.
• Een ‘wat vreemde eend in de bijt’ vormt de eerder door ons genoemde
groep ‘recidiverende huiselijk geweldplegers’. Alle onderzoeken
wijzen uit dat we bij huiselijk geweldplegers te maken
hebben met een hoge recidive. Men kan er gevoeglijk van uit
gaan dat het overgrote deel van de huiselijk geweldpleger die in
beeld komt zich al meerdere malen schuldig heeft gemaakt aan
huiselijk geweld. Het klemt des te meer als we constateren dat
een substantieel deel van de huiselijk geweldsincidenten niet als
zodanig wordt geregistreerd (het blijft bij een overlastmelding).
Ook deze groep dient in beeld te worden gebracht. De kans is
niet gering dat we een deel van hen ook terug zullen vinden in
voornoemde criminele groeperingen.
44

7
Aanbevelingen
Op basis van deze FFS zijn zestien aanbevelingen geformuleerd
en – daaraan gekoppeld - worden een viertal pilots voorgesteld. In
deze paragraaf worden de aanbevelingen kort opgesomd.
1. Toezicht op maat
Aard en intensiteit van het toezicht moeten meer dan nu het geval
is, worden bepaald aan de hand van de hot spots en hot times.
Voor dat doel dient een ‘overall locatieanalyse’ te worden gemaakt
van hot spots in Breda en daaraan gekoppeld dagen en tijdstippen
waarop hier de meeste misdrijven worden gepleegd (hot times). Het
gaat dan om auto-inbraken, woninginbraken en fietsendiefstallen.
2. Noodzaak tot volgen criminele carrières.
Bij het in beeld brengen van de criminele carrière van veel (jong)
volwassenen zien we dat op (zeer) jeugdige leeftijd de eerste signalen
vaak al zichtbaar zijn. In dat opzicht is het zinvol dergelijke
signalen zo vroeg mogelijk op te pikken. Maar het consequent volgen
van deze jongeren na hun twintigste is minstens zo belangrijk
en relevant.
Huidige analyses wijzen uit dat een beperkt, maar niet onaanzienlijk
deel van de harde kern van voormalig criminele en overlastgevende
jeugdgroepen op latere leeftijd gaat behoren tot de in Breda actieve
criminele groeperingen. Vanuit die gedachte hebben we twee concrete
aanbevelingen:
• Allereerst dient bij de inventarisatie van jeugdgroepen niet rigide
vastgehouden te worden aan de maximale leeftijdgrens van
achttien jaar. Ook criminele groepen waarvan een groot deel,
dan wel het merendeel van de harde kern twintig jaar of ouder
is, rekenen we tot een criminele jeugdgroep (en moeten in beeld
worden gebracht c.q. in beeld blijven).
•
Rechercheur – “Als je een rapportage van 2006 of 2007 over jeugdgroepen
opvraagt en de geregistreerde namen opzoekt in de politiesystemen
van nu, dan kom je gegarandeerd een deel van deze jongeren
tegen. Ik weet zo twee oude jeugdgroepen waarvan een deel – nu
inmiddels ver in de twintig - nog regelmatig allerlei criminele zaken
afhandelt. Zo heb je ook de . . . . groep. Daarvan hebben we hele
tapgesprekken. Dat zijn nu doorgewinterde criminelen.”
Op dezelfde wijze dient het Veiligheidshuis soepel om te springen
met de huidige leeftijdsgrens van achttien jaar. Standaard zou
men haar scope dienen uit te breiden tot circa 25 tot 26 jaar.
43 45

46
Veiligheidshuis -“In ieder geval in Zundert werkt dat zo, daar heb ik
van gezegd dit is dus geen criminele groep. Wat daar wel speelt, is
de oudere generatie. Er zitten wel criminele groepen, maar dan heb je
het over 24, 25 jaar en ouder. Die heb ik niet in beeld met jeugdgroepen.
Het is tot en met achttien jaar in het Veiligheidshuis. Wij pakken
deze ouderen er wel bij, maar mijn blik is ook maar tot ongeveer 25
jaar.”
3. Toezichttaken bij gemeente
De gemeente werkt meer en meer met BOA’s (beveiligers 30 , rondewachten
en afvalwachten e.d.). Dat impliceert dat er naast de
wijkteams ook diverse door de gemeente aangestelde functionarissen
met een toezichthoudende functie rondlopen. Deze ontwikkeling
stelt eisen aan de kwaliteit van voornoemde toezichthouders, de
wijze van aansturing én de manier waarop wordt gezorgd voor een
goede informatie-uitwisseling.
4. Uitwisseling stadsmariniers politie
Voorgaande aanbeveling geldt mutatis mutandis ook voor de contacten
tussen stadsmariniers en wijkteams. Momenteel ontbreekt
een structurele informatie-uitwisseling én afstemming. Het voorstel
is dat een stadsmarinier in nauwe samenwerking met een vertegenwoordiger
van het korps (teamchef en/of districtschef) speciaal belast
wordt met het schrijven van een voorstel hieromtrent. Dat wordt
vervolgens geaccordeerd in de driehoek.
Stadsmarinier – “Wij krijgen enorm veel informatie. Ook over vrijplaatsen
en criminele activiteiten die zich daar afspelen. Maar is er nou
ergens een eenheid bij de politie waar ik terecht kan met deze informatie?
Die zegt, dit is hartstikke waardevolle informatie, kom maar op
met je info. En dan willen wij vanuit de gemeente echt wel onze rol
hierin spelen, voor mij houdt het dan echt niet op. Ik wil daar absoluut
in participeren.”
5. Buurtpreventie kansrijk
Buurtpreventieprojecten zijn - zo blijkt uit de ervaringen in diverse
wijken in Breda – kansrijk. Volgende stap is ook in sociaal zwakkere
wijken – met extra (financiële) ondersteuning van gemeente, politie
en woningbouwverenigingen - dergelijke projecten op te zetten. 31
De buurtpreventie hoeft zich overigens niet te beperken tot alleen
woninginbraak. Buurtpreventie kan zich ook richten op het aanpakken
van overlast, en bijvoorbeeld rondhangende jeugd die bewoners
intimideert of lastig valt.
6. Speciaal arrangement voor de ‘nieuwe’ veelpleger
In het kader van verhoogde pakkans en strengere sancties is het
aan te bevelen een selecte groep (jonge) bekende criminelen in
aanmerking te laten komen voor een ‘speciaal arrangement’. Het
30. Ingehuurd via
Scorpions.
31. Recent zijn door de
verantwoordelijke
stadsmarinier de eerste
stappen gezet voor een
buurtpreventieproject in
Tuinzigt (met ruim 300
woningen).

32. De nieuwe veelpleger
is ook minder solitair in
zijn criminele activiteiten.
Hij pleegt in wisselende
samenstelling
criminaliteit.
gaat om de ‘nieuwe veelpleger’ afkomstig uit de eerder genoemde
harde kern die zich veelvuldig schuldig maakt aan allerlei (vermogens)delicten.
In tegenstelling tot de verslaafde veelpleger wordt
deze nieuwe veelpleger veel minder vaak gepakt. Maar als gekeken
wordt naar zijn criminele activiteiten scoort hij bijzonder hoog. 32
Lokaal bestuur zou in nauwe samenwerking met wijkagenten en recherche
deze nieuwe groep veelplegers in beeld kunnen gaan brengen.
De afspraak is dan dat er standaard bij jongeren op die lijst
wordt ‘doorgerechercheerd’ bij aanhouding. Het gaat er om zoveel
mogelijk zaken te linken aan de betreffende verdachte.
Nu is de praktijk vaak dat na het bekennen van een of enkele autoinbraken
het proces verbaal word opgemaakt en wordt ingestuurd.
Meer zaken leveren naar verhouding geen zwaardere veroordeling op
en wel veel extra papierwerk voor de politie. Onbedoeld geeft dit de
verdachte het gevoel dat hij er gemakkelijk mee ‘weg komt’.
Het voorstel is verder persoonsdossiers – zoals in Breda gebruikt bij
‘hooligans in beeld’ - ook te gaan aanleggen voor deze specifieke
groep jonge crimineeltjes (de zogenaamde nieuwe veelplegers). In
deze persoonsdossiers wordt de geschiedenis van wangedrag van
iedere supporter vastgelegd. Ingeval van vervolging wordt dit dossier
als achtergrondinformatie meegegeven aan het OM. Dat blijkt
de kans op een passende sanctie te vergroten.
7. Gerichte inzet Bibob
Ook in Breda zien we dat een deel van het onroerend goed en daarin
gevestigde ondernemingen geheel of gedeeltelijk wordt gefinancierd
met crimineel geld. Zeker in samenhang met het systematisch
inventariseren van zogenaamde ‘vrijplaatsen’ (zie verderop in paragraaf
8) is het belangrijk deze ontwikkeling, daar waar mogelijk, te
stoppen, dan wel te frustreren. De Bibob – toetsing biedt hiervoor
goede mogelijkheden. Vooralsnog blijkt dat dit instrument in de gemeente
Breda onvoldoende wordt benut.
Het voorstel is dat districtelijk (dus in samenwerking met omliggende
gemeenten) financiële middelen worden vrijgemaakt om een Bibob –
coördinator aan te stellen. De intergemeentelijke opzet wordt mede
ingegeven door informatie waaruit blijkt dat criminele groeperingen
uitwijken naar omliggende gemeenten en proberen daar te investeren
in horeca, detailhandel of onroerend goed.
8. Heling
Ook in Breda is heling een ‘ondergeschoven kindje’ als het gaat
om criminaliteitsbestrijding. Dat is ten onrechte, omdat een gemakkelijke
afzetmarkt voor gestolen goederen als één van de voedingsbronnen
voor de hierboven geschetste vermogenscriminaliteit kan
worden beschouwd. Eén van de reden waarom de Brabantse regio
hoog scoort in de Gemeentelijke Veiligheidsindex is de aanwezig-
47

heid van criminele infrastructuren waarbinnen gestolen goederen
gemakkelijk kunnen worden afgezet. Dat is overigens ook de reden
waarom we zo’n accent leggen op het in beeld brengen en aanpakken
van allerhande vrijplaatsen (zie de verderop beschreven pilot).
Onze stelling is dat het fenomeen ‘vrijplaats’ min of meer synoniem
staat voor locaties waar gestolen goederen gemakkelijk geheeld
kunnen worden. Dat geldt op het niveau van bedrijfstakken, zoals
bijvoorbeeld pandjeshuizen of niet bonafide ondernemers (autohandel,
ijzerhandel, juweliers, storehouses etc.)
Maar ook op scholen moet aandacht worden besteed aan dit verschijnsel.
Stadsmarinier – “Wij krijgen met regelmaat meldingen van bewoners
over ‘verdachte activiteiten’ rondom diverse garageboxen. Ook de
(landelijke) groei van de Shurgard Self Storageboxen zou wat ons
betreft veel meer aandacht moeten krijgen.”
Het geldt echter ook op het niveau van een wijk of buurt. In Breda
zijn bepaalde buurten waar het helen en vervolgens weer doorverkopen
van gestolen goederen ‘normaal’ is. Iedereen kent daar de
adresjes waar je voor vijf euro’s een zak vol (gestolen) toiletartikelen
kunt kopen. Maar ook elektronica, gestolen auto-onderdelen worden
hier geheeld en vervolgens weer doorverkocht.
Een deel van het helercircuit heeft zich ook verlegd naar België
(Brussel) en zelfs Marokko. Dat geldt met name voor vermogensdelicten
gepleegd door het Marokkaanse criminele circuit.
Op vrijplaatsen gelden langzamerhand andere regels en normen als
het gaat om criminaliteit en overlast. Dit soort locaties is schadelijk
omdat de daar heersende leefstijl de legitimiteit van de overheid in
hoge mate aantast en een voedingsbron vormt voor criminalisering.
Vanuit het oogpunt van bestuurlijk veiligheidsbeleid behoort de aanpak
van ‘vrijplaatsen’ ‘core business’ te zijn.
9. Intimidatie en geweld jegens bewoners en overheidsfunctionarissen
Vooral in Breda Noord zijn geregeld incidenten waarbij bewoners
doelwit c.q. slachtoffer zijn van intimidatie en bedreiging (door groepen
jongeren, maar ook door asociale bewoners / families en/of personen
met psychische stoornissen). In een aantal gevallen heeft dit
ook geleid tot het besluit te verhuizen. De gemeente Breda (stadsmariniers),
woningbouwverenigingen en politie voeren een beleid
waarbij bewoners die zich misdragen en de omgeving terroriseren
na de nodige procedures uit huis kunnen worden gezet. Momenteel
is dat beleid nog sterk gericht op concrete incidenten. Het verdient
aanbeveling in breder verband te inventariseren welke wijken, buurten
of straten met dit verschijnsel hebben te maken (met een stadsmarinier
als taakaccenthouder). Als onderdeel daarvan zou ook een
48

33. Hiervoor is een speciale
analysemethodiek
ontwikkeld.
lijst kunnen worden aangelegd van ‘vaste klanten’ van de politie
op dit terrein. 33 Dus een lijst personen / adressen die veelvuldig
in beeld komen in verband met overlast, bedreiging en intimidatie
(notoire overlastveroorzakers/ amokmakers). Rondom deze personen
wordt aansluitend een ‘persoonsdossier’ aangelegd. Daarmee
kan vervolgens systematischer en sneller opgetreden worden. Deze
integrale aanpak moet ook zichtbaar worden voor wijkbewoners
(communicatie).
10 . Inventarisatie woningovervallen Breda
Het is relevant op districtelijk niveau vast te stellen of er de laatste
jaren sprake is van een toename van het aantal overvallen op woningen.
11. Betere uitwisseling / samenwerking informatie hooligans
(diverse clubs)
Er dient geïnvesteerd te worden in betere (regionale) afstemming
en samenwerking met o.a. Willem II. Deze afstemming is momenteel
onvoldoende. Twee recente ervaringen - dreigende confrontatie
tussen jonge lichting Jong Willem II en Jong NAC die min of meer
per toeval is voorkomen én de confrontatie van NAC-supporters met
NEC-supporters in Nijmegen terwijl hun club verderop voetbalt voor
de beker tegen een amateurvereniging - onderstrepen het belang
hiervan.
12. Maandelijkse uitdraai politiecontacten harde kern NAC
hooligans
Er dient ook geïnvesteerd te worden in het consequent monitoren
van de harde kern van hooligans. Het gaat vooral om ook wangedrag
dat zich buiten het voetbalgebeuren om afspeelt in beeld te krijgen.
Het voorstel is iedere maand een uitdraai te maken met in die
periode gepleegde strafbare feiten. Dat is overigens ook relevant
met het oog op de opbouw van ‘persoonsdossiers’.
13. Instrument ‘meldingsplicht’ vaker inzetten
Een effectief instrument is de meldingsplicht, momenteel nog onderdeel
van het stadionverbod. Dit kan ook worden ingezet bij uitgaansgeweld
(melden op uitgaansavond).
14. Monitoren drugsoverlast en mogelijke toename illegale
straathandel
De sluiting van de coffeeshops in Roosendaal en Bergen op Zoom
heeft ertoe geleid dat een substantieel deel van de (buitenlandse)
drugstoeristen elders in de regio naar alternatieven zoekt.
Een (klein) deel neemt zijn toevlucht tot de illegale markt (waaronder
straathandel) in Roosendaal en Bergen op Zoom. Opmerkelijk is
dat een fors deel van de markt zich verplaatst naar illegale verkooppunten
vlak over de grensstreek en verder België in.
49

Tot slot blijkt dat de acht coffeeshops in Breda (en één in Etten-Leur)
sinds de sluiting hun aantal bezoekers met bijna 50 procent zien
toenemen. 34
De gemeente Breda (de driehoek) houdt op dit terrein nadrukkelijk
de vinger aan de pols, getuige onder meer het ambitieuze actieprogramma
‘Aanpak Drugsproblematiek’ (waarin 17 acties zijn benoemd).
Er zijn vijf ontwikkelingen die komende tijd nauwlettend moeten worden
gevolgd:
•
Illegale (straat)handel en illegale handel vanuit ‘verdachte panden’
in Breda
Allereerst betreft het een mogelijke toename van de illegale
(straat)handel en illegale handel vanuit ‘verdachte panden’ in
Breda. De praktijk leert dat binnen de groep buitenlandse drugstoeristen
een beperkte groep grotere hoeveelheden koopt om
vervolgens door te verkopen op de thuismarkt (de zogenaamde
tussenhandel). 35 Voor de aankoop van deze grotere hoeveelheden
zijn ze aangewezen op de illegale markt die automatisch
ontstaat rondom een grotere concentratie van coffeeshops zoals
in Breda.
Belangrijke vraag is hoe de illegale verkooppunten (‘verdachte
panden’) in de gaten kunnen worden gehouden? Ons voorstel
is hiervoor personen - belast met handhaving en toezicht - in te
zetten. Zij kunnen een belangrijke rol spelen bij het signaleren én
monitoren van dergelijke locaties. In paragraaf 8 stellen we een
pilot voor waarin een verdere integratie tussen handhaving en
toezicht enerzijds en opsporing anderzijds wordt nagestreefd.
• Vaststellen ‘kritische grens’ drugsoverlast
Vooralsnog leidt de toename van extra bezoekers aan de Bredase
coffeeshops niet tot een duidelijke toename van de drugsgerelateerde
overlastmeldingen in Breda. Ook hier leert de praktijk
dat het aantal meldingen nog niets zegt over de zogenaamde
‘kritische grens’. Het voorstel is dan ook niet alleen op basis van
cijfers te bepalen of er sprake is van een ‘acceptabel’ niveau van
drugsoverlast.
50
“ Interessant is dat vooraf niet altijd voorspelbaar is waar de kritische
grens ligt. Het is de bekende druppel die de emmer doet overlopen.
Ineens kan een klein incident reden zijn voor een massaal protest. Op
zo’n moment kan de boel volledig uit de hand lopen.”
Waar ongeveer de kritische grens ligt, heeft te maken met de schaal
waarop, de spreiding én natuurlijk de ernst van de overlast, maar ook
met het acceptatie- of verwachtingspatroon van bewoners. Bewoners
in buurten waar de coffeeshops zijn gevestigd hebben over het algemeen
al een hoger acceptatieniveau.
34. Afdeling SSC
Onderzoek en
Informatie van de
Gemeente Breda.
35. Het merendeel van de
bezoekers aan de coffeeshops
is te typeren
als de recreatieve
gebruiker.

•
•
•
Zolang de overlast onder die kritische grens blijft, wordt het door bewoners
(en bedrijven) geaccepteerd als horend bij het straatbeeld of
buurtbeeld. Komt het boven die kritische grens, dan kan dat tot grote
onrust leiden. Vooral als er in de ogen van bewoners niet voldoende
wordt ondernomen door politie, gemeente of andere verantwoordelijke
instanties.
Vormgeving huidige gedoogbeleid in Breda
Tevens dient kritisch gekeken te worden naar de huidige bevoorrading
van de gedoogde verkoop in Breda. Er zijn in onze optiek
maar twee opties. Men kiest – evenals Bergen op Zoom en
Roosendaal – voor beëindiging van het gedoogbeleid, of men
kiest voor een min of meer legale en gecontroleerde productie en
aanvoer. Eerstgenoemde optie is alleen het overwegen waard
als de stroom van buitenlandse drugstoeristen een te grote druk
legt op de leefbaarheid van een gemeente. Dat is in Breda (nog)
niet het geval. Gecontroleerde aanvoer gekoppeld aan gecontroleerde
verkoop (wietpas) is dan de beste optie. Het trekt een
scherpe grens tussen legaal en gedoogd én het trekt de zuurstof
weg uit de moeilijk te bestrijden illegale straathandel. Er dient
dan wel overleg plaats te vinden met omliggende gemeenten
zonder coffeeshops. Een deel van de ‘recreatieve gebruikers’
komt namelijk uit deze gemeenten. Gezamenlijk moet worden
bepaald of zij in aanmerking kunnen komen voor een wietpas.
In het verlengde daarvan zou overigens ook gekeken moeten
worden naar kosten voor handhaving en toezicht.
Opbouw informatiepositie van nieuwe criminele groeperingen in
de drugshandel en - productie
De huidige, repressieve aanpak in de Brabantse regio richt zich
vooral op de criminele groeperingen binnen de gemeenschap van
kampers (en daaraan gekoppelde vrijplaatsen). Voorkomen moet
worden dat hiermee andere (deels nieuwe) spelers op de markt
– zoals groeperingen afkomstig uit voormalige Oostbloklanden of
de hier gevestigde Vietnamese of Marokkaanse gemeenschap -
actiever worden op dit gebied. Het op peil houden van de informatiepositie
op dit punt is daarom van wezenlijk belang.
Afstemming aanpak drugsoverlast met de aanpak van daarachter
liggende drugscriminaliteit
Momenteel is er te weinig afstemming tussen beide sporen.
Aanwezige straatkennis wordt onvoldoende benut, de huidige
informatiestroom via de systemen richting recherche is gebrekkig
en de dagelijkse aanpak van drugsoverlast en daarmee de
kleine drugscrimineel wordt uitsluitend gestuurd door de zichtbare
overlast.
Omgekeerd worden de criminele groeperingen – actief in het
drugscircuit - die onderwerp zijn van huidige opsporingsonder-
51

zoeken niet mede gekozen op basis van lokale veiligheidscriteria.
In paragraaf 8 stellen we een pilot voor gericht op een betere
afstemming tussen beide sporen.
15. Risicoadressen ‘huiselijk geweld’ in beeld
Een substantieel deel van de huiselijk geweldsincidenten wordt
weggeschreven onder bijvoorbeeld overlast (vooral burengerucht)
en vernieling. Als deze worden meegenomen, blijkt het aantal incidenten
dat valt onder de brede noemer ‘huiselijk geweld’ ruim een
derde hoger te liggen.
Als deze incidenten ook worden meegenomen, kunnen de zogenaamde
‘risicoadressen huiselijk geweld’ veel nauwkeuriger in beeld
worden gebracht. Ieder adres waarop per jaar twee keer of meer
een melding en/of aangifte is geregistreerd met de code ‘huiselijk
geweld’, is dan bijvoorbeeld voorzien van een ‘aandachtscode’.
Overwogen kan worden dergelijke risicoadressen ingeval van een
nieuwe melding bij voorrang in aanmerking te laten komen voor een
huisverbod (en daaraan gekoppeld hulpverleningstraject).
16. Bredere toepassing huisverboden
Vanaf maart 2009 zijn er in de gemeente Breda 72 huisverboden
afgegeven. 36 Op jaarbasis gaat het om ongeveer 25 huisverboden.
37 bijna alle gevallen betreft het geweldsincidenten waar ook een
strafrechtelijk traject is gestart. Vraag is of dit instrument niet ruimer
kan worden ingezet, zeker gezien een aantal huiselijk geweldsincidenten
op jaarbasis. Het gaat dan niet alleen om meer huisverboden
(met daaraan gekoppelde hulpverleningstrajecten), maar óók
om de toepassing van huisverboden in die gevallen waar strafrechtelijk
optreden (nog) niet mogelijk is. Het is bij uitstek een instrument
dat eerder kan worden ingezet en waarmee ernstigere geweldsescalaties
in de toekomst worden voorkomen.
De politie Breda kan qua capaciteitsvraag gemakkelijker voldoen
aan een uitbreiding van het aantal huisverboden indien ze kiezen
voor een nieuwe werkwijze – ontwikkeld door de politie in Helmond -
die resulteert in een betere en efficiënte administratieve afhandeling
(waarbij de reguliere tijdsinvestering van acht uur is teruggebracht
tot slechts twee uur).
52
36. In het hele district gaat
het om 92 huisverboden.
37. Vanaf maart 2009 in dat
jaar 29 huisverboden,
in 2010 25 huisverboden
en in 2011 tot nu
toe 19 huisverboden.

8
Aanscherping van het lokale
veiligheidsbeleid
Afsluitend stellen we voor vier Pilots uit te voeren.
Inzicht in criminele netwerken in de Brabantse regio
Het is essentieel inzicht te krijgen in de criminele netwerken in de
Brabantse regio. Welke criminele groeperingen zijn actief in de
(zwaardere) georganiseerde criminaliteit? Zijn er onderlinge relaties
en hoe zien die er uit? Hoe en in welke mate zijn ze geworteld in de
diverse Brabantse gemeenten? En in welke mate drukken ze daarbij
ook hun stempel op de lokale criminaliteit c.q. hebben ze relaties
met lokale dadergroepen?
Voor de uitvoering van onderstaande pilots dienen dus meerdere
Brabantse gemeenten gezamenlijk als proeftuin ’fungeren’.
Noodzaak tot verbetering kennis- en informatiepositie van
politie én lokaal bestuur
Er dient ingezet te worden op een verbetering van de kennis- en
informatiepositie van politie én lokaal bestuur waar het gaat om relevante
dadergroepen. Districtelijk zijn op dit terrein al de nodige
stappen gezet. Het gaat dan bijvoorbeeld om het in beeld brengen
van criminele netwerken rondom een beperkt aantal notoire woninginbrekers
of de harde kern van (criminele) jeugdgroepen.
Veelbelovend zijn ook de recente analyses door het Veiligheidshuis
en analisten van de politie. Uitgangspunt zijn de dossiers van een
zestal harde kernjongeren waarvan vervolgens gekeken wordt of,
en van welk crimineel netwerk ze deel uitmaken.
Operationeel chef Veiligheidshuis – “We hadden van de wijkagent
centrum een reeks namen gekregen van zes tot acht jongens (tussen
de 16 en 18 jaar) die veel in beeld zijn (voor een breed scala
aan delicten variërend van geweld, overvallen, brandstichting, zeden,
verkeersdelicten en ook vermogensdelicten). Kortom zeer actieve figuren.
Uit de netwerkanalyse blijken er forse netwerken omheen te
hangen met zelfs jongeren uit de regio. Klaarblijkelijk putten deze zes
tot acht jongeren dus uit een breed crimineel netwerk.”
De opzet is om vervolgens een dergelijk netwerk te perfectioneren
en eventueel uit te breiden met een soortgelijke analyse van enkele
topjongens in de leeftijdsklasse 25 +. Vervolgens kan men dan een
integrale aanpak ontwikkelen, niet alleen gericht op die specifieke
figuren, maar óók op de omliggende personen in dat netwerk.
Deze analyses vormen de voorloper voor het systematisch in beeld
brengen van criminele netwerken. Het zijn de noodzakelijke bouw-
53

stenen waarmee op lokaal niveau de criminele groeperingen die
actief zijn in hun onderlinge samenhang in beeld kunnen worden
gebracht. Verderop doen we het voorstel voor een pilot waarbij dit
gemeentebreed wordt geprobeerd.
Met een dergelijk overzicht kunnen we op meer fronten scoren:
• Veel sneller wordt duidelijk wanneer politieregio-overschrijdende
onderzoek noodzakelijk is
• Het biedt de mogelijkheid op basis van expliciete criteria te bepalen
welke criminele samenwerkingsverbanden prioriteit moeten
krijgen. 38
• Ook de aanpak zal zich vervolgens meer richten op het netwerk
waar iemand deel van uit maakt. Dat maximaliseert de pakkans
en voorkomt dat opengevallen plaatsen gemakkelijk kunnen
worden opgevuld.
Systeemkennis én straatkennis combineren
De uitvoering van de voorgestelde pilots kan alleen als bestaande informatiesystemen
van de samenwerkende partners worden gekoppeld.
De eerste uitdaging is bestaande en geregistreerde informatie
snel en efficiënt te delen. Maar dat niet alleen. Gaandeweg wordt
duidelijk dat veel partners beschikken over zogenaamde ‘straatinformatie’.
Informatie die normaliter niet in de systemen terechtkomt,
maar die zeer waardevol is bij het verkrijgen van inzicht in criminele
samenwerkingsverbanden. 39
Wijkagent – “We kunnen geen ‘zachte informatie’ over personen en
verdachte panden kwijt in ons registratiesysteem. En juist deze zachte
informatie legt vaak verbanden tussen dergelijke panden of geeft inzicht
in contacten tussen criminele groeperingen. Vaak zijn het alleen
maar sterke vermoedens of indirecte aanwijzingen, maar als je op
grond daarvan allerlei harde gegevens in de registratiesystemen gaat
bekijken vallen je ineens verbanden op die je nog nooit had gezien. ”
Stadsmarinier – “Wij wisten dat er in het Citygebied overvallen plaatsvonden.
Er werden geen aangiftes van gedaan, maar het was voor de
wijkagent wel duidelijk welke figuren er achter zaten. Ze deden veel
meer, maar er waren sterke vermoedens dat ze ook die overvallen
hadden gepleegd. Dat is toen het startpunt geweest. Het zijn gasten
uit Breda en ook zeker daarbuiten, het is echt een groter netwerk. “
Vier pilots
Bij onderstaande pilots wordt steeds gewerkt met informatie uit beide
bronnen, want alleen dan kan men een informatiepositie opbouwen
die flexibel, actueel én betrouwbaar is.
54
39. Interessant is in dit
verband een door de
afdeling analyse van
de politie Midden-West
Brabant ontwikkelde
methodiek waarbij
‘straatinformatie’
gekoppeld wordt aan
data uit Blueview, GBA,
RDW, KVK, Kadaster
e.d. Hiermee wordt
het mogelijk criminele
netwerken zichtbaar te
maken (aan de hand
van personen, aankoop
onroerend goed in combinatie
met witwassen,
geldstromen e.d.).

40. Alle politiecontacten -
geregistreerd in de politiesystemen
– worden
gebruikt om een profiel
op te stellen.
41. In het kader van analyses
is het overigens
altijd zo dat men uit
praktische overwegingen
kiest voor een
strengere selectie
en dus een minder
omvangrijke groep om
mee te starten. Dat kan
eenvoudig door als criterium
een hoger aantal
politiecontacten te
nemen, maar ook door
een dergelijke eerste
geselecteerde groep
te laten beoordelen
door een groep veiligheidsexperts
met veel
straatkennis (‘zachte
info’). Daarbij wordt dan
een tweede selectie
gemaakt in ernst.
Eerste pilot: Blauwdruk van criminele groeperingen in Breda en
omstreken
Hoe kan de criminele ‘crème de la crème’ van Breda (en omstreken)
in beeld worden gebracht?
Het ambitie is het leeuwendeel van de criminele ‘crème de la crème’
van Breda (en omstreken) in beeld te krijgen. Hoeveel personen
daar deel van uitmaken, is moeilijk te zeggen. Het voorstel is aan
de hand van het aantal politiecontacten (met behulp van de ‘vaste
klantenmethodiek’ 40 ) de belangrijkste 500 tot 750 spelers in het
veld te selecteren. 41 Qua leeftijd bakenen we dat af door ons vooral
te richten op jongeren van begin twintig tot volwassenen van eind
veertig. Vervolgens moet worden vastgesteld welke relaties en samenhang
er zijn tussen deze criminele personen. Binnen deze grote
groep zien we namelijk allerlei subgroepen veelal georganiseerd
langs familiebanden, etniciteit of geografische origine. Ook – zij het
in mindere mate – kan de specifieke vorm van criminaliteit waar ze
zich mee bezighouden een bindende factor zijn.
Kenmerkend (en tevens een selectiecriterium) is dat de criminele
groeperingen waar we het hier over hebben het ‘kleine werk’ zijn
ontstegen (of beginnen te ontstijgen) en toetreden tot wat we eerder
noemden de ‘crème de la crème’ van het Bredase, criminele circuit.
Ze vormen de voedingsbodem of ze zijn verantwoordelijk voor
een substantieel deel van de criminaliteit in Breda. Groepsgewijze
criminaliteit (toevallig en ad hoc gepland) verandert in serieus geplande
en veel doelgerichtere vormen van criminaliteit. Ze houden
zich bezig met een scala aan vormen van ernstige criminaliteit dat
kan lopen van woninginbraak of auto-inbraak en overvallen tot bedrijfsinbraken
en drugshandel. En het is juist deze ‘veelzijdigheid’
die het zinvol maakt onze inspanningen te richten op de groep als
geheel (of daarbinnen opererende criminele groeperingen) en niet
op afzonderlijke delictsvormen.
Er is – zoals gezegd - op kleine groepjes van dergelijke criminele
personen wel eens een netwerkanalyse uitgevoerd. Daarbij werd
gekeken met wie ze criminele contacten hebben. Zo zagen we recent
bij enkele figuren die vaak in beeld kwamen bij woninginbraak
dat hun criminele netwerk zich ook uitstrekte tot soortgelijke figuren
in geheel andere delen van Breda, maar ook bijvoorbeeld in Zundert
en Etten-Leur. Het blijkt dan dat zo’n subgroep op stedelijk en zelfs
regionaal niveau een crimineel netwerk vormt; althans waarin men
elkaar (vaag) kent uit het criminele circuit en bij gelegenheid wel
eens samenwerkt.
Stadsmarinier – “Die grote mobiliteit hoor je overal. Eerst opereren die
soort jonge crimineeltjes in de eigen buurt. Wat je steeds meer ziet,
is dat ook jeugd uit andere wijken en zelfs omliggende plaatsen er
omheen worden gesignaleerd.
55

Je ziet het heel duidelijk in Geerle-Noord. Daar loopt de politie en
gemeentelijke toezichthouders (van Scorpions). Die toezichthouders
werken ook in Zundert en inmiddels ook in Etten-Leur en Rucphen.
Wat zij constateren is dat er ook opeens jongeren uit Zundert, uit
Oosterhout trouwens ook, en uit andere delen van de stad zoals
Brabantpark en Heuvel daar opeens ook rondlopen. En bewoners klagen
er echt over, wat daar allemaal gebeurt… je hebt er bijvoorbeeld
ook allemaal garageboxen en dat gaat dan open en dicht, er vinden
bewegingen plaats. Ze vragen zich af wat daar gebeurt. Dus die jongeren
zijn daar gewoon met duistere zaken bezig.”
Onze stelling is dat we – ook in Breda – bij het in beeld brengen van
die top 750 een los netwerk zien waarin men allerlei kleinere criminele
groeperingen aantreft. En al die criminele groeperingen dragen
hun steentje bij aan het brede scala aan criminaliteit in Breda.
We zouden het kunnen beschouwen als een grote vijver met 750 tot
1.000 vissen. Daarin zien we bij nadere analyse meerdere scholen
(groepen vissen die dichter op elkaar zwemmen). Het is een vorm van
zelforganisatie waarmee ze hun criminele activiteiten maximaliseren.
Het aardige is dat de personen die er deel van uitmaken zich zelf nog
niet eens bewust zijn van de structuur waar ze onderdeel van uitmaken.
Er is ook niet echt sprake van leiders.
Wie moet dat doen?
Zo’n exercitie vraagt tijd en mankracht. Ons inziens dient het een
gezamenlijke inspanning te zijn van lokaal bestuur 42 , het Openbaar
Ministerie en de relevante afdelingen bij het verantwoordelijke politiekorps
MW Brabant. Het meest voor de hand ligt het een dergelijke
taak onder te brengen bij het RIEC, vooropgesteld dat deze op dit
front voldoende expertise in huis heeft. In ieder geval is duidelijk
dat deze informatie in enigerlei vorm beschikbaar moet komen voor
beide justitiële partners en het lokaal bestuur.
Wat moet dit opleveren?
Bij deze ‘blauwdruk van criminele groeperingen’ voor Breda worden
de volgende zaken zo goed mogelijk vastgelegd:
• Allereerst geeft het inzicht in nieuwe criminele groeperingen, dan
wel relaties tussen criminele groeperingen die op dat moment
niet bekend waren.
• Ook bekende criminele groeperingen worden nog eens overzichtelijk
op een rij gezet.
• Wat een dergelijke blauwdruk in ieder geval oplevert, is een samenhangend
beeld van de verschillende criminele groeperingen
die deel uitmaken van de Bredase criminele wereld. Het gaat
dan niet alleen om personen en rugnummers, maar ook om de
vormen van criminaliteit waar ze zich aan schuldig maken (alsmede
een indicatie van omvang en ernst). En wellicht ook de
56
42. Een stadsmarinier zou
dit als specifieke taak
kunnen krijgen toebedeeld.

Uit: Gewelddadige jeugdgroepen
in beeld: criminele
jeugdnetwerken beschreven
(i.v. 2011), SWP
Amsterdam
zogenaamde ‘vrijplaatsen’ die we aan dergelijke criminele groeperingen
kunnen koppelen.
• Interessant is ook een indicatie te geven van de actieradius van
dergelijke criminele groeperingen. Dergelijke groeperingen beperkt
hun criminele activiteiten niet tot Breda alleen. Ze opereren
regionaal (Etten-Leur, Zundert, Baarle-Nassau, Alphen-Chaam),
en soms zelfs landelijk.
Verantwoordelijke veiligheidsorganisaties kunnen met deze informatie
een gefundeerde keuze maken welke van deze criminele
groeperingen ze met voorrang willen aanpakken.
Tweede pilot Methodiek om ‘vrijplaatsen’ in beeld te brengen
Wat zijn ‘vrijplaatsen’?
Een lokaal crimineel netwerk – zoals boven beschreven – heeft zijn
wortels in de lokale Bredase gemeenschap. Ze wonen daar, zoeken
er hun ‘partners in crime’ en plannen hun criminele activiteiten. De
belangrijkste locaties waar zich dergelijke figuren / groeperen concentreren,
worden langzamerhand ‘vrijplaatsen’ waar andere regels
en normen gelden als het gaat om criminaliteit en overlast. Ze zijn
– zoals gezegd - vanuit het oogpunt van lokale veiligheid schadelijk
omdat de daar heersende leefstijl de legitimiteit van de overheid in
hoge mate aantast en een voedingsbron vormt voor criminalisering.
Vanuit het oogpunt van bestuurlijk veiligheidsbeleid behoort de aanpak
van vrijplaatsen dan ook ‘core business’ te zijn.
Breda kent een aantal van dergelijke ‘vrijplaatsen’. Bepaalde buurten,
straten of kampen, maar ook specifieke locaties zoals (internet)
cafés, belwinkels, growshops, e.d. (vaak gesitueerd in voornoemde
buurten).
Het voorstel is de belangrijkste ‘vrijplaatsen’ van Breda in beeld te
brengen én deze tevens te ‘linken’ aan bepaalde criminele groeperingen
uit voornoemde netwerkanalyse. De blauwdruk wordt zo
uitgebreid met een selectie van de belangrijkste ‘vrijplaatsen’.
57

Hoe worden vrijplaatsen in beeld gebracht?
Het in beeld brengen van ‘vrijplaatsen’ is uitsluitend mogelijk met
behulp van de ‘straatkennis’ van diverse veiligheidspartners. Van
belang daarbij is dat de kwaliteit van aangeleverde informatie zoveel
mogelijk wordt getoetst. De pilot zal primair bestaan uit de ontwikkeling
van een methodiek waarmee ‘vrijplaatsen’ in beeld kunnen
worden gebracht. Het is de bedoeling in deze pilot ook het maximaal
haalbare toetsingsproces te beschrijven en vorm te geven. Het gaat
dan om de manier waarop straatkennis – op onderdelen – getoetst
kan worden.
Wie moet dat doen?
Ook hier zou het RIEC de regievoering op zich kunnen nemen.
Wat moet dit opleveren?
Gedacht wordt aan het ontwikkelen én testen van een checklist (inclusief
daarbij behorende instructies) om dergelijke locaties in beeld
te brengen. Deze checklist bestaat uit twee onderdelen.
• Allereerst wordt een aantal kenmerken geïnventariseerd. Wie
maken op de vrijplaatsen de dienst uit? Welke vormen van criminaliteit
betreft het? Zijn deze mensen met naam en toenaam in
beeld? En bij wie? Hoe lopen de contacten met andere criminele
personen of in hoeverre maken ze onderdeel uit van het bredere
criminele netwerk in die gemeenten (en/of zelfs daarbuiten)?
• Daarnaast wordt de informatiepositie van iedere vrijplaats beoordeeld.
Wie beschikt (of zou moeten beschikken) over relevante
informatie? Hoe komt het dat sommige veiligheidspartners hier
geen of slechts een gebrekkige informatiepositie over hebben?
Wordt er überhaupt informatie uitgewisseld en welke onderdelen
(van politie bijvoorbeeld) onttrekken zich hier (volledig) aan?
Derde pilot Afstemming aanpak drugsoverlast met aanpak van
daarachter liggende drugscriminaliteit
Wat wordt beoogd?
De prioriteit op het gebied van veiligheid voor lokaal bestuur, maar
ook de lokale politieteams ligt primair in de aanpak van de drugsoverlast
en daarmee gepaard gaande veelvoorkomende criminaliteit
die waarneembaar is op straat. De prioriteit op het gebied van
veiligheid moet daarnaast ook liggen in de aanpak van daarachter
liggende criminele groeperingen. Inzet is in de vorm van een pilot
beide sporen op elkaar af te stemmen.
Hoe wordt dat gerealiseerd?
Voorstel is ons te richten op de drugshandel in en rondom het (uitgaanscentrum).
Gezamenlijk wordt een keuze gemaakt welke van de
eerder genoemde criminele groeperingen in het drugscircuit onderwerp
gaan worden van een opsporingsonderzoek. De keuze wordt
58

43. Met als werkterrein ‘het
Centrum’ en als taakaccent
‘Veilig Uitgaan’.
44. En met de re-allocatie
van informatie en opsporing
(gehuisvest in
een apart gebouw met
een districtelijke functie)
wordt de natuurlijke
informatie-uitwisseling
in de wandelgangen
verder gefrustreerd. Nu
al zien we de nadelige
gevolgen van deze loskoppeling.
Het aantal
heterdaadjes bij woninginbraak
loopt terug en
de actuele informatie
van het gevormde woninginbraakteam
wordt
minder. Tegelijkertijd
ontbreekt ook de voeding
of stimulans voor
de wijkagent om gericht
informatie te verzamelen
en door te spelen.
mede bepaald op basis van de daaraan (vermoedelijk) gerelateerde
drugsoverlast. Vervolgens wordt op beide fronten acties ondernomen,
waarbij zorg wordt gedragen voor het maximaal uitwisselen en
benutten (maar ook het vergaren) van relevante informatie.
Wie moet dat doen?
Meest logisch lijkt het om een dergelijk project te laten coördineren
door de districtelijk portefeuillehouder Drugs van de politie MW
Brabant in nauwe samenwerking met de recherche en de stadsmarinier.
43 De zaken worden direct teruggekoppeld en geaccordeerd
door de driehoek.
Wat moet het opleveren?
Het doel is deze criminele groepering bestuurlijk en/of strafrechtelijk
aan te pakken. Tegelijkertijd wordt ook de daarmee gepaard gaan
de drugsoverlast terug gedrongen.
Vierde pilot Koppeling handhaven en opsporen
Op welke wijze kunnen handhaving/ toezicht en opsporen beter
worden gekoppeld?
De huidige wijze waarop binnen gemeenten een informatiepositie
rondom criminele groepen wordt opgebouwd, kan ook worden verbeterd
door handhaving en toezicht een expliciete rol te geven in
opsporing. Nu zijn beide circuits gescheiden. 44
Dat betreft allereerst een betere informatiekoppeling. Op dit moment
wordt veel relevante (straat)informatie rondom criminele personen,
dan wel criminele activiteiten niet gedeeld.
Wijkagent – “Vroeger zat de recherche een verdieping hoger. Dan loop
je wel eens bij elkaar naar binnen en wissel je informatie uit. Dingen
die je zijn opgevallen in de dagrapporten en wat je kunt koppelen aan
je eigen dienst. Zo werkten we ook met het woninginbraakteam. Dat
leverde soms wel ‘heterdaadjes op’. Nu zijn ze verhuisd naar de rand
van de stad. Je ziet elkaar niet meer. Ze weten niet wat wij doen en wij
niet wat zij doen. Dat is jammer”.
Een praktische oplossing is geregeld thematische briefings te organiseren
waarbij er een uitwisseling plaatsvindt tussen wijkteams en
personen belast met de opsporing.
Dat betreft op bepaalde fronten ook een betere informatieverzameling.
We geven twee willekeurige voorbeelden gericht op verbetering
van de informatieverzameling. Het eerste voorbeeld betreft de
huidige werkwijze bij woninginbraak. Gekozen is voor een werkwijze
waarbij bij melding van woninginbraak altijd een eenheid van de
noodhulp wordt gestuurd. Een mogelijk alternatief is het vormen van
een klein team van woninginbraakspecialisten dat een dergelijke
taak op zich neemt.
59

Vertegenwoordiger woninginbraakteam– “Woninginbraak is heel aangrijpend
dus zetten wij daar dik op in. Het heeft een zware impact op
het veiligheidsgevoel van de burger. Dus als ze inbraak constateren
en de politie bellen dan komt er direct een eenheid van de noodhulp
langs. In het kader van wij zijn er snel bij e.d. Dat is een hele goede
insteek. Alleen deze collega’s van de noodhulp zijn vaak relatief onervaren,
zitten in één proces en hebben nog geen andere processen
gezien dus krijgt je weer een probleem met de kwaliteit. Daarbij zit er
druk op de afhandeling van zo’n woninginbraak want er zijn meerdere
meldingen. Dus in het kader van de service naar de mensen toe is dit
hartstikke goed, maar ik het kader van de kwaliteit van het eindproduct
is het minder. Dat merken wij nu bijvoorbeeld bij de spullen die
wij gevonden hebben bij de heler. Deze goederen kunnen wij maar
mondjesmaat terugvinden in de aangiftes. Er zou een betere inventarisatielijst
moeten zijn. Het zou mogelijk moeten zijn om teruggevonden
spullen door het systeem te halen waarbij de computer matches
maakt met de eigenaar van de spullen. Maar zo werkt het niet, was
het maar waar. Technisch is zoveel mogelijk, maar bij ons niet.”
Een tweede voorbeeld betreft de inzet van toezichthouders bij gerichte
informatieverzameling ten behoeve van opsporing. Als illegale
hennepplantages direct worden opgerold (‘stukgemaakt’ heet dat
in het jargon), ligt het accent vooral op handhaving. Nadeel is dat
hiermee weinig tot geen informatie beschikbaar komt die kan leiden
naar de ‘grote jongens’ achter dergelijke illegale hennepkwekerijen.
De kleine teler is degene die de klappen krijgt.
Ruimingsteam - “We vallen op zaterdagochtend op de . . . . . . een
pand binnen, treffen een hennepkwekerij aan en vervolgens daarachter
een lab voor de aanmaak van synthetische drugs. We houden zes
man aan. Alle zaken worden geseponeerd. Bij verhoor verklaarden ze
allemaal dat ze net toevallig - en voor de eerste keer - op bezoek waren
op het betreffende adres. Geen enkel bewijs van het tegendeel.
We kunnen de processen verbaal wel voordrukken, want je weet precies
wat ze gaan zeggen. Stel dat we een paar dagen hadden mogen
observeren. Dat had interessante informatie kunnen opleveren.”
Winst kan behaald worden door handhaving en opsporing in bepaalde
gevallen nadrukkelijker te koppelen. Bij een select aantal
verdachte panden kan besloten worden tot gerichte observatie (niet
permanent en gespreid in de tijd). Dergelijke panden worden een tijd
gemonitord, alvorens er wordt ingegrepen. Overigens kunnen hiervoor
ook wijkagenten of toezichthouders worden ingezet. Vooral de
rol van de wijkagent is daarbij heel belangrijk. Wijkagenten worden
nu vaak ‘overgeslagen’ als partij in een opsporingsonderzoek. Met
als gevolg dat de wijkagent enerzijds niet weet wat er speelt en de
recherche anderzijds eventuele belangrijke kennis van de wijkagent
laat liggen. Nagedacht kan worden over het zogenaamd runnen van
60

45. Het merendeel van de
bezoekers aan de coffeeshops
is te typeren
als de recreatieve
gebruiker.
46. Met als werkterrein ‘het
Centrum’ en als taakaccent
‘Veilig Uitgaan’.
wijkagenten of wijkagenten een CIE - status verschaffen. Op die
manier kan aanvullende informatie worden verzameld die kan leiden
tot een succesvolle opsporing.
Korpschef - “We hebben in ons korps honderden wijkagenten of speciale
handhavingteams rondlopen. Ze lopen iedere dag op straat en
zien heel veel. Waarom beschouwen we die niet als ons keurkorps
van ‘informanten’ die we gericht inzetten óók in het kader van opsporing.
Nagedacht moet worden over het zogenaamd runnen van
wijkagenten of wijkagenten een CIE - status verschaffen. Daar is veel
winst te behalen.”
Het voorstel is in Breda (en ook de andere Brabantse gemeenten)
een pilot op te zetten waarbij rondom een specifieke criminele groeperingen
gewerkt gaat worden met dit gericht verzamelen van informatie.
Daarbij worden de wijkagenten (en eventueel anderen)
gestuurd en begeleid door de recherche.
Welk onderwerp wordt gekozen?
Voor Breda is het interessant een dergelijke pilot op te zetten rondom
illegale (straat)handel en illegale handel vanuit ‘verdachte panden’
in Breda. Een relevant thema gezien de verwachte toename door de
groeiende stroom buitenlandse drugstoeristen. De praktijk leert dat
binnen de groep buitenlandse drugstoeristen een beperkte groep
grotere hoeveelheden koopt om vervolgens door te verkopen op de
thuismarkt (de zogenaamde tussenhandel). 45 Voor de aankoop van
deze grotere hoeveelheden zijn ze aangewezen op de illegale markt
die automatisch ontstaat rondom een grotere concentratie van coffeeshops
zoals in Breda.
Hoe wordt dat gerealiseerd?
Belangrijke vraag is hoe de illegale verkooppunten (‘verdachte panden’)
in de gaten kunnen worden gehouden? Ons voorstel is hiervoor
personen - belast met handhaving en toezicht - in te zetten. Zij
kunnen een belangrijke rol spelen bij het signaleren én monitoren
van dergelijke locaties.
Wie moet dat doen?
Meest logisch lijkt het om ook deze pilot te laten coördineren door de
districtelijk portefeuillehouder Drugs van de politie MW Brabant in
nauwe samenwerking met de recherche en de stadsmarinier. 46 Zaken
worden direct teruggekoppeld en geaccordeerd door de driehoek.
Wat moet het opleveren?
De pilot bestaat uit het begeleiden en evalueren van deze werkwijze.
Het dient als voorbeeld voor de wijze waarop informatieverzameling
en informatievergaring verder kunnen worden geperfectioneerd.
61

Noodzakelijke accenten voor succesvol bestuurlijk
veiligheidsbeleid
Tot slot een algemene schets waar het lokale veiligheidsbeleid in
Breda zich op zou moeten richten.
De eerste en belangrijkste pijler van bestuurlijk veiligheidsbeleid in
Breda is de 80 tot 90 procent van de probleemjeugd op de rails te
houden middels goede preventie. De uitdaging is vervolgens ons te
richten op de resterende 10 tot hooguit 20 procent die niet gebaat is
bij preventie. Het gaat dan over de criminele jongeren waarbij preventie
eigenlijk nooit heeft gewerkt. Ze zijn voorbestemd voor de criminele
carrière. De ouders hebben geen grip op de situatie of zitten
zelf in het criminele circuit. Als deze jongeren aanhaken bij criminele
jeugdgroepen is er een probleem. Zij vormen in onze optiek de kern
van het veiligheidsprobleem in iedere gemeente.
Bestuurlijk bestaat de neiging deze ‘restgroep’ automatisch richting
politie en OM te schuiven. Dat is een misvatting. Ook de aanpak
van deze restgroep behoort tot de ‘core business’ van het huidige
bestuurlijk veiligheidsbeleid. Daarbij moet gezegd worden dat de
gemeente Breda – zeker waar het gaat om de probleemanalyse –
goed scoort. Ze verzamelt haar eigen informatie en is daarmee beter
in staat de activiteiten van derden (voornamelijk politie) te beoordelen.
Het stagneert echter op drie punten. Allereerst ontbreekt een
globaal overzicht waarmee bestuurlijk een afgewogen keuze kan
worden gemaakt welke (lokale) dadergroepen met voorrang moeten
worden aangepakt. Het stagneert ook waar het gaat om het zoeken
van brede bestuurlijke samenwerking waar het regionaal of zelfs
landelijk opererende dadergroepen betreft. En het stagneert tot slot
in de mate waarin de gemeente Breda zichzelf een centralere rol
toekent bij de ontwikkeling en vooral uitvoering van hierop geënt
beleid. Dan is er tot slot nog een derde pijler die als ‘core business’
van het bestuurlijk veiligheidsbeleid kan worden gezien. Dat betreft
de eerder genoemde ‘vrijplaatsen’: locaties waar langzamerhand
andere regels en normen gelden als het gaat om criminaliteit en
overlast. Dit soort locaties is schadelijk omdat de daar heersende
leefstijl de legitimiteit van de overheid in hoge mate aantast en een
voedingsbron vormt voor criminalisering.
Het huidige lokale veiligheidsbeleid richt zich overigens wel degelijk
op deze locaties of eigenlijk op de verschillende uitwassen die daar
voorkomen. De aanpak van illegale hennepplantages – in nauwe
samenwerking met de woningbouwverenigingen – is hiervan een
goed voorbeeld. Door ‘vrijplaatsen’ structureel aan te pakken én te
koppelen aan daar actieve criminele infrastructuren lijkt echter een
grotere winst te boeken.
Als het lukt om goed vorm te geven aan voornoemde pijlers van
lokaal veiligheidsbeleid kan men echt het verschil maken. En daarmee
is nevenstaande ervaring verleden tijd.
62

Netwerkinspecteur – “Een collega die zijn carrière begonnen is in
Breda, vertrok op gegeven moment naar een ander korps. Jaren later
kwam hij terug naar Breda. Na zijn eerste briefing zei hij: ‘er is niks veranderd.
Dezelfde namen staan nog steeds centraal in de briefing’.“
63

9
Hot spot-kaarten
65
51