zelfvertrouwen in de lespraktijk - Netty Gelijsteen

Als de basisvoorwaarden van Rogers: echt, onvoorwaardelijke aanvaarding en
empathie van de docent positief overkomen op de leerling zal er een ontspannen
sfeer, een veilig klimaat ontstaan in de klas. Voor de echtheid van de docent wil ik
kunnen meten of de gevoelens van de docent kloppen bij zijn gedrag of er een
overeenstemming is tussen de gevoelens en het gedrag van de docent. De leerling
heeft recht op de waarheid van emoties van de docent. Als de docent al boos is
voor hij in de klas kwam en daarna toch een vriendelijke opmerking maakt, zal de
leerling dat weten te waarderen als extra positief als de leerling weet van de docent
dat hij eigenlijk boos was. Het gebruiken van de ik-boodschap draagt ook bij aan de
overeenstemming van gevoelens en gedrag. De docent geeft, bij het gebruik van de
ik-boodschap, zijn eigen mening. De echtheid van de docent, aldus Rogers, is ook
te vinden in het docentengedrag of de docent zich verschuilt achter zijn
docentenrol. Als de docent zich verschuilt achter die rol vertrouwt de leerling hem
niet. Ook dan heeft de leerling geen zicht op de toedracht van de reactie van de
docent. De docent verbergt zijn wensen, gevoelens en emoties achter de rol die hij
speelt. Dan blijft de docent voor een groot deel een onbekende, wat niet bijdraagt
aan het vertrouwen van de leerling in de docent. Voor de onvoorwaardelijke
aanvaarding van de docent wil ik meten of de docent zich bewust is van zijn eigen
vooroordelen over de leerling. Om de empathie van de docent voor de leerling en
zijn lesomgeving te kunnen waarderen wil ik de persoonlijke kenmerken van de
docent volgens Rogers gebruiken. Rogers geeft „vertrouwen in de mensheid‟ aan
als een persoonlijke kenmerk van de docent. Mijn gedachte is dat als een docent
geen vertrouwen in de mensheid heeft, hij dan minder empathie kan opbrengen
voor een individu, een leerling, of de groep waar de leerling in functioneert.
Een docent die onvoorwaardelijk en zonder vooroordelen is, beschikt, volgens mij,
over voldoende mededogen. Hoe onaangepast het gedrag van een leerling ook kan
lijken, een docent zal altijd beseffen dat er onvermogen achter dat gedrag van de
leerling steekt. Aangeven dat een uitspraak negatief overkomt bij anderen en
waarom dat is, geeft de leerling een mogelijkheid om inzicht te krijgen in zijn
handelen. Daardoor staat, naar mijn mening, het vermogen tot empathie van een
docent recht tegenover een docent die vooroordelen heeft over de leerling.
Een veilige, ontspannen sfeer in de klas met minder conflicten staat, volgens
Morrison en McIntyre voor spreiding van macht tussen docent en leerling en
emotionele aanvaarding van de leerling door de docent. Of zoals Roger meent dat
de docent met het aanvaarden van de eigen emoties zijn onafhankelijkheid bewijst.
De handelingen gericht op de spreiding van macht wil ik verwerken in de observatie
van een les, de emotionele aanvaarding in de interventie voor de start van de les,
waarin de gedachten van de docent worden gemeten.
In de onderzoeken van Adams en Cohen vind ik de invloed van de vooroordelen
van de docent. In die onderzoeken gaat het over de invloed die het uiterlijk van de
leerling heeft op het vooroordeel van de docent. Vindt de docent dat de leerling er
vriendelijk uitziet dan denkt de docent dat die leerling ook vriendelijk is. Als de
docent denkt dat de leerling er slim uitziet dan kan een leerling beter presteren,
volgens het vooringenomen standpunt van de docent.
In de onderzoeken van Tausch en Tausch vind ik de invloed van het maken van
positieve verschillen tussen leerling. Volgens deze onderzoeken oordeelt de docent
vooral negatief over de leerling. De docent geeft een negatief beeld van de leerling
aan zijn groepsgenoten. Als de docent over elke leerling positief is, bevordert dat
37