Perskit Saxon-Lear Duckworth - Inbo

De Nederlandse Bouwprijs 2013
Nominatie ‘Talent met Toekomst’
ir. Saxon-Lear Duckworth
PERSKIT 19.11.2012

Welke Toekomst?
Welke rol speel ik als jonge architect in deze tijd? Deze vraag heb ik mijzelf gesteld na mijn
nominatie voor ‘Talent met Toekomst’ voor De Nederlandse Bouwprijs 2013. Om deze vraag
een plek te geven voelde ik de noodzaak deze vraagstelling nader uiteen te zetten in dit korte
manifest. Naast dat het een zeer grote eer is om erkend en gewaardeerd te worden op deze wijze,
voel ik ook de plicht mij uit te spreken over hoe ik de huidige positie van jonge architecten zie.
Deze prijs geeft een podium aan de jonge generatie zodat zij hun inzicht kunnen inbrengen in de
hedendaagse discours. Het belang van het uitreiken van deze prijs is daarmee groot en werkt als
stimulans voor zowel mijn persoonlijke ontwikkeling als voor mijn generatie-genoten als geheel.
Als jonge architect vandaag de dag bevind je je al gauw in een lastige positie. De veranderende
wereld is sterk zoekende naar een nieuwe modus voor een nieuw normaal. Gedurende deze
periode heeft met name de groep jonge architecten, alsmede de overige ontwerpende en
ruimte-scheppende disciplines, grote klappen te verwerken. Al enkele jaren stagneren de
ontwikkelingsmogelijkheden voor pas afgestudeerden. Een werkplek bemachtigen bij een
gerenommeerd bureau is in deze tijd is al lastig genoeg. Een positie vasthouden en doorontwikkelen
binnen de gevestigde ondernemingen blijkt momenteel vrijwel onmogelijk, aangezien
bedrijven onvoldoende investeren in deze groep. Daar waar de recessie in het begin wellicht nog
een schiftende werking had, en zo gezegd ‘het kaf van het koren scheidde’, heeft het nu met sterk
toenemende mate een versnipperende en remmende werking. Aanvankelijk zorgt een afname
van de werkvoorraad wellicht voor een stimulans voor talentvolle jonge architecten, om zich nog
scherper te profileren, om de opgave nét wat preciezer uit te werken, en om zichzelf te blijven
ontwikkelen door het vergaren van vaardigheden. Maar inmiddels lijkt het te zijn doorgeslagen
met totale kaalslag tot gevolg. De meest beloftevolle jonge ontwerpers maken geen schijn van
kans.
Wat ik zelf steeds vaker zie is een extreme verschraling van kansen als gevolg. Mijn LinkedIn
netwerk heb ik zien veranderen van een breed netwerk over alle grote architectenbureaus van
Nederland, naar een lijst met één-pitters, die een bestaan bijeen schrapen met het uitwerken van
uitbouwen en verbouwingen van vrienden. Van de grote groep veelbelovende architecten, zie ik
slechts van een enkeling gebouwd resultaat. Werkend vanaf hun zolderkamertje aan opgaven
die het puur mogelijk maken de stationaire situatie die momenteel realiteit is te accommoderen.
Intussen doemen de problemen van de toekomst al op aan de horizon, maar staat deze groep
getalenteerde creatieve doeners machteloos aan de zijlijn. Met het ‘gerommel in de marge’ krijgt
deze groep geen enkele vorm van oefening om toekomstige ruimtelijke vraagstukken het hoofd te
bieden. Hoe voorkomen wij als land en als branche dat er straks een enorme groep behoort tot de
categorie; ‘Over-skilled, but no practice’ ?
Wat heeft de jonge gerneratie te bieden?
Elke generatie moet zichzelf opnieuw uitvinden. Is dit niet vanuit een kritische reactie op het voorgaande, dan
is het wel omdat de ontwikkelingen in de wereld om ons heen dat veroorzaken. De ontwikkelingen binnen
het vak, maar vooral ook onder invloed van mondiale verschuivingen op sociaal-economisch vlak, dwingen
een continue herpositionering af. Maar wat betekent dit voor de toekomst van het vak? De jonge architect
komt binnen in een context die van nature instabiel is. Deze gewenning aan verandering kan wellicht direct

ook haar redding zijn. Opgeleid met een ander pakket aan vaardigheden dan de voorgaande generaties
heeft als gevolg dat deze groep ook een andere focus en blik heeft. Zij zijn niet belast met de manier van
denken van de oude generatie, die is opgegroeid in een tijd van overvloed en daarmee onbewust deelgenoot
is aan een vastlopend systeem, en de problematiek van morgen.
De toekomstwaarde van de jonge generatie gaat verder dan alleen ‘een nieuwe lichting’. Er zijn fundamentele
veranderingen gaande waarop de onderwijs-filosofie al was voorgesorteerd. Resultaat is een groep
creatieve ontwerpers die vooral is opgeleid als conceptueel denker. Gestoeld op analyse worden diagnoses
gesteld en daar oplossingen voor aandragen. Echter, deze vraag raakt over het algemeen niet het
werkgebied van de klassieke rol van de architect, die immers wordt aangetrokken wanneer er invulling
aan de bouwopgave dient te worden gegeven. Er is dan ook een verschuiving gaande in wat de rol van de
architect is, en het is mijn generatie die daar vorm aan moet gaan geven.
Wat brengen wij in behalve onze academische bagage? Hier kan ik slechts vanuit mijn eigen situatie
beredeneren, hoe ik denk dat je houding zou moeten zijn. Allereerst dien je een open blik te hebben
richting de opgave, of beter gezegd de vraag. Daarnaast dien je opportunistisch te zijn ingesteld, oftewel;
‘Geen vraag is te gek’. De kwaliteiten die je meebrengt als jonge architect zijn het conceptueel- en
analytisch denkvermogen, het ‘out-of-the-box’-denken en het beheersen van digitale processen. Deze
dienen aangevuld te worden door kennis en vaardigheden van het realiseren van gebouwen, het kunnen
communiceren met alle partijen en het daardoor leren regisseren en sturen van een bouwproces. Het
in de vingers krijgen van deze vaardigheden is vrijwel onbereikbaar geworden binnen de gevestigde
architectenbureaus. Spijtig is, dat de kennis bij de oudere, langzaam afvloeiende generatie dus niet wordt
overgebracht.
De jonge architect moet zich een positie bevechten door zijn houding en competenties. De telkens
veranderende aard van de opgave waarmee we te maken hebben, gecombineerd door hoge ambities en
zeer beperkte budgetten vragen om innovatieve benaderingen en strategieën. Het is vooral deze kwaliteit
waarin de jonge architect invulling kan geven aan de veranderende rol van onze professie. Een ‘Hands-On’
mentaliteit is nodig om voor de huidige vraagstellingen tot succesvolle ideeën te komen. Strategisch denken
vraagt om een positie van waar de vormgever op hoofdlijnen kan aansturen. Zorgen dat de conceptuele
visies een daadwerkelijke implementatie door alle schaalniveau’s heen kennen. Het zorgen voor succes op
basis van eigentijdse ideeën, door het scheppen van perspectief op de toekomst gepaard met optimisme.
Om dit aan te kunnen moeten wij een soort duizendpoot zijn. De architect heeft de enige positie in grotere
ontwikkelingen die werkelijk een integrale blik kent en discipline overstijgend is. Een nieuwe invulling van de
term ‘bouwheer’. Meer als een fundamentele denker, begeleider en adviseur, dan sec de tekenaar van een
gebouw.
Wat is de opgave van morgen?
Dus waar gaat deze nieuwe tijd over? En wat is de houding die wij ons moeten aanmeten om voorbereid te
zijn op wat komen gaat?
In het huidig tijdsgewricht is sprake van stagnatie in ontwikkelingen zoals wij deze gekend hebben. Door
afbouw van sturingsmiddelen (niemand heeft meer de macht) en het uithuizen van kennis bij de locale en
regionale overheden, is er een situatie ontstaan waar men steeds verder in zijn kleinschalige problematiek is
opgesloten. Of het nu een te klein en onverkoopbaar huis betreft, een leegstaand kantoorgebouw of een half
ontwikkelde nieuwbouwwijk, evident is dat de economische situatie een fragmentatie van de werkelijkheid
tot gevolg heeft zonder een doorkijk daar de toekomst die daar verbetering in beloofd. De vraagstellingen

ondom de vergrijzing en de daarmee afnemende groep werkenden stapelen daar nog meer uitdagingen
bovenop. Groeiende zorg-vraag, krimp door overvloed en schaarste door gebrek aan diversiteit, zijn zaken
waar wij nu al de eerste tekenen van zien. Hoe kunnen wij dan nog sturing geven aan hoe ons stedelijk
weefsel eruit moet gaan zien? Of laten we het op zijn beloop en hopen op een goede uitkomst? Het willen
sturen, sluit aan bij de mentaliteit die Nederland heeft gemaakt tot wat het is, dus hoe reëel is voor ons als
maatschappij om de optie van ‘regelloosheid’ (lees: eigen initiatief) te accepteren?
De generatie vooraanstaande architectenbureau’s van de voorgaande generatie die een decennium geleden
werden aangeduid als zijnde ‘SuperDutch’, is tot op heden niet gemoeid geweest als het aankomt op het
werkelijk aandragen van oplossingen voor de bulk van de huidige nationale problematiek. Na het meeliften
op de vastgoed-bubbel, ontvluchtten zij Nederland onder de de noemer van ‘Nederlandse Architectuur als
Exportproduct’. Met het op zich correcte argument dat de markt ontoegankelijk is geworden in Nederland
door de invoering van Europese aanbestedingen, waarbij veel te zware selectie eisen worden gesteld,
kiezen zij een ander pad. Dat deze aanbestedingen een averechts effect hebben is waar, maar dat is geen
reden om dan enkel in China aan het werk te gaan en daar het idioom van de jaren negentig door te zetten,
terwijl thuis de boel niet op orde is. Wanneer we dit door-projecteren naar de toekomst, dan lijkt ook deze
export van onze kennis, geen lang leven beschoren.
Het denken begint bij de opgaven die er nu zijn. We moeten wennen aan het idee dat je geen af-product
maakt maar met een interventie veranderingen in het bestaande kunt aanbrengen. Het nadenken over de
aard, gebruik en levensduur van gebouwen en stedelijke weefsels dient veel nader te worden afgestemd op
de realiteit van een snel veranderende technologie. Investeringen in flexibiliteit en multi-inzetbaar maken van
gebouwen is veel duurzamer dan enkel pv-cellen plaatsen. Investeren in locale netwerkvoorzieningen voor
energie is duurzamer, dan het afschaffen van verontreinigende bronnen. Het stimuleren en accommoderen
van duurzame initiatieven is efficiënter dan het opleggen van eisen. Onze steden dienen gebruik te maken
van de plaatselijke overmaat in de vaak nog onderontwikkelde voormalige productielandschappen in en
rond onze steden. Niet met grote masterplannen, maar werkend met wat er is. ‘Bottom-up’ in plaats van
‘Top-Down’. Het herstellen van het balans in de stedelijke gebieden door het begeerlijk maken van plekken
middels kleine ingrepen. Het is deze gevoeligheid en de vaardigheid om het bestaande te kunnen ‘lezen’, en
vervolgens met subtiele ingrepen een kantelpunt te bereiken.
Welke aanpak schept de condities van morgen?
“Er zijn maar weinig creatievere, transformerende en directere manieren om de wereld letterlijk een betere
plek te maken. Bijna niets beïnvloedt de kwaliteit van leven meer dan het ontwerp van onze huizen, onze
scholen, onze werkplekken en de openbare ruimte.” (John Cary, ‘Why Architecture’s identity problem
schould matter to the rest of us’)
Duidelijk is in elk geval dat er iets moet veranderen. Vele globale vraagstellingen kunnen enkel en
alleen werkelijk worden opgelost wanneer de omgeving waarin wij leven zich kan aanpassen. Het is de
aanpasbaarheid van ons als mens dat ons als organisme succesvol maakt. De veerkracht die wij blijkbaar
hebben om uit niets, iets te creëren. Het is deze zelfde veerkracht die ontbreekt als wij kijken naar onze
starre en ovemaatse Westerse regelgeving met idem gebouwen, stedelijke structuren, economische
modellen, sociale verstrengelingen en fysieke netwerken.

Ook het thema duurzaamheid is een begrip dat telkens her-definiëring behoeft. Behalve dat het begrip
een revolutie duidt in hoe wij kijken naar onze omgeving, is het tevens een bewijs van de paradigma
verschuiving die kan plaatshebben indien het belang breed gedragen wordt. Middels het denken over het
begrip ‘veerkracht’ kan een nieuwe interpretatie aan duurzaamheid worden gegeven en zo het denken over
onze duurzaamheid doen kantelen. De voormalige utopische gedachte over duurzaamheid is werkelijkheid
geworden door de acceptatie van de problematiek, gekoppeld aan de visie dat wij als samenleving daar
verandering in kunnen brengen.
Het begrip duurzaamheid dient dus te worden aangevuld met een betekenis van ‘veerkracht’. Het inbouwen
daarvan in onze gebouwen, steden en netwerken is een complexe opgave die veel innovatie vereist maar de
condities kan scheppen voor ‘zelf-draag-zaamheid’. Het toepassen van het ruimtelijk beleid en afstemmen
op deze duurzaamheids-opgave. We dienen heel goed te kijken naar wat er nu is in onze omgeving, en
durven te vertalen hoe toekomstige ontwikkelingen gestimuleerd kunnen worden door aanpassingen in
regelgeving. De ‘zelfdraagzaamheid’ of eigen initiatief die in de politiek als oplossing wordt gepretendeerd,
is het resultaat van de ontmanteling van invloed die de staat ooit kende. In deze ontwikkeling schuilt een
belangrijke kans. Maar om deze kans te benutten zou het stimuleren van het eigen initiatief de hoofdtaak van
de overheden moeten zijn. Het optuigen van een systeem waar een beloning in het organiseren van werk en
ontwikkelingen wordt ingebouwd in een nieuwe economische werkelijkheid. Het mogelijk maken, en het van
het inbedden van het zelf-organiserend collectief. Het organiseren van bouwontwikkelingen zal ook gaan
veranderen. Wat voor een bouwsector heb je nodig in een krimpend land? Hoe zorg je dan voor een een
stabiel welstandspeil? Wat betekent dat voor ons als land?
Talloze belangrijke vragen dienen er door onder andere mijn generatie te worden ingekleurd. Als de nieuwe
generatie staan ons de volgende opgaven te doen; Het vinden van een gezond balans tussen gebouw-wijkstad-gemeente-provincie-land,
waarbij de strategieen gefocust zijn op het versterken van het veerkrachtig
netwerk. Het zoeken naar mogelijkheden om problemen aan te gaan en een verbinder te zijn tussen mensen
om perspectief en optimisme te bieden. Het opschakelen van persoonlijke vaardigheden mede geholpen
door de huidige oude garde. Een veel assertievere houding hebben om opgaven aan de orde te stelle.n
Niet wachten op een opdracht maar het zelf opzoek gaan naar opgaven, en zelf als drijvende kracht achter
ontwikkelingen acteren.
De houding van de jonge architect moet zijn dat hij op een eigentijdse manier, middels intelligente maar
toegankelijke benaderingen ‘een brug kan slaan’ tussen de nieuwe en oude generaties. De verbinder tussen
de generatie klassiek opgeleide architecten en de eerste ware digitale generatie. In contrast met 50 jaar
geleden is mijn generatie niet meer zo honkvast. In een wereld waar globalisering als een nieuw normaal
geldt moeten wij de mogelijkheden voor de toekomst zeker niet laten afhangen van locale en temporale
beperkingen. We dienen voordeel te halen uit wat de nieuwe tijd te bieden heeft om ruimte voor contemplatie
en het kritisch denken over de kern van de opgave weer te heroveren! Wij kunnen op een nieuwe geëigende
manier invulling geven aan de opgave van morgen, echter zonder de reikende hand, begrip en medewerking
van de oudere generatie zal dit een lastige opgave blijken.

Wie is Saxon-Lear Duckworth?
Saxon-Lear Duckworth, afgestudeerd in architectuur aan de Technische Universiteit Delft. Binnen de
Faculteit Modernity, Studio Border Conditions was zijn afstudeerproject gericht op het thema ‘shopping
Kaliningrad’. Kaliningrad is een relatief onbekende exclave van Rusland gelegen in het midden van de
huidige Europese Unie. Hij heeft hij bijgedragen aan verschillende workshops, waaronder een uitgebreide
internationale workshop in Tokyo, Japan. Naast het werken vindt hij het van groot belang zich ook
academisch te blijven ontwikkelen. Onlangs ronde hij een Masterclass af in Belgrade, Servië waar hij met
een jonge multidisciplinaire groep professionals een problematisch deel van het centrum onderzoekt en
vervolgens aan de autoriteiten hun bevindingen presenteert. Een uitspraak aangaande laatstgenoemde
die de attitude van Saxon illustreert, luidde: “Heldere analyses leiden tot krachtige statements, integere
concepten en no-nonsense oplossingen. Deze tijd vraagt vraagt ons om een hands-on benadering en
bottom-up strategien”.
Naast alle bijdragen bij architectonische en stedelijke projecten bij Inbo zoals de nieuwe Decos
hoofdkantoor in Noordwijk, richtte hij in 2010 samen met Paul Geurts tevens MOST Architecture op. Een
platform waar talentvolle jonge architecten en stedenbouwkundig ontwerpers van met uiteenlopende
achtergronden elkaar ontmoeten om samen te werken aan kleine opgaven en veel internationale
prijsvragen te werken om zo perspectieven te verbreden binnen het werkveld op een meer academisch
niveau. Een longlist vermelding in de prestigieuze Prix de Rome, een prijs toekenning van Europan8,
de realisatie van het inmiddels wijds gepubliceerde ‘Pallet Project’ voor reclamebureau BrandBase te
Amsterdam, zijn enkele van de verworvenheden tot op heden. Laatstgenoemde betreft een interieur
voor vijf jaar dat volledig is opgebouwd uit pallets. Het won begin 2012 een Zilveren Lion voor haar
reclamewaarde.
In een breed scala aan projecten in vele schalen werkt Saxon-Lear Duckworth als een all-round
architect op stedelijke strategieën, het opbouwen van de concepten, esthetiek en programmering, tot
het interieur. Hij werkt bij voorkeur aan complexe vraagstukken in een stedelijke omgeving met sociale
of maatschappelijke componenten. Zijn focus ligt op het conceptuele niveau en gericht op heldere
oplossingen en krachtige strategieën. Hij werkt, initieert en realiseert projecten voornamelijk geassocieerd
met de statelijke transformatie. Een grote liefde daarbij is het vormen van visies op overbodig geworden
productie-landschappen.
Begin 2003 treedt Saxon, tijdens zijn opleiding in dienst bij Inbo Rijswijk. Na het afstuderen ziet hij
kans om zich direct bezig te gaan houden met de uitwerking het zeer uitdagende ontwerp voor de
Noordwijkse ondernemer. Ruimte voor initiatief en eigen verantwoordelijkheid stellen Saxon in staat
zich verder ontwikkelen, een spil te worden binnen het team. Zijn interesse voor de thema´s rondom
transformatie en conceptuele helderheid kan hierdoor in belangrijke mate in zijn werk een plek krijgen.
Zijn stedenbouwkundige opvattingen en verbeeldingskracht leiden tot belangrijke bijdrage bij zowel
de uitwerking als de verwerving van diverse opgaven in gebiedsvisies en transformatie onderwijs,
woningbouw en zorg.

Decos vormt een belangrijk project in het oeuvre van Saxon: vier jaar lang werkte hij dan ook met hart
en ziel aan het gebouw. Met de afronding van het project heeft Saxon een vertrekpunt om de vergaarde
talenten verder te ontwikkelen tot een rijke portfolio van stuk voor stuk unieke projecten. Saxon heeft
ontegenzeggelijk affiniteit met, en passie voor het vak en is zeer talentvol wat blijkt uit een steile
ontwikkelingscurve. Als kansen zich voordoen dan kenmerkt het hem om ze te grijpen. De combinatie van
inzicht, overzicht, leergierigheid en karakter leidt er toe dat er successen uit resulteren.
Als architect van het onlangs opgeleverde hoofdkantoor van Decos Technolutions Group te Noordwijk is
hij een drijvende kracht achter het ontwerp, van concept tot detail. tot en met de esthetische uitwerking
heeft Saxon de door hem ingezette denklijn die achter het ontwerp schuilgaat vertaald naar een bijzonder
onderscheidende huisvesting voor Decos Technology groep. De combinatie van Saxon zijn bevlogen
inzicht en doorzettingsvermogen, zijn sterke communicatie in beeld en woord en niet in de laatste plaats
ook zijn technisch inhoudelijke bijdrage zijn van doorslaggevende betekenis geweest voor het slagen
van het project. Tijdens het gehele, integrale ontwerpproces heeft Saxon in het ontwerpteam zorg
gedragen voor een sterke verweving van architectonisch, bouwkundig en landschapsontwerp. Tijdens de
uitvoering verzorgde was Saxon een belangrijke sparrings-partner voor de opdrachtgever en gebruikers,
interieurarchitect, constructeur en installatieadviseurs.
Waarom als jong talent bij Inbo?
Een bureau als Inbo is een alternatief op architectenbureaus die onder de de naam van enkel de
oprichters. Inbo staat daardoor voor continuïteit en persoonlijke groei. In feite een agglomeraat van
professionals samengebracht door de collectieve ambitie voor het ‘maken’. Het bureau is zeer kennisintensief
en wordt gekenmerkt door haar analytische benadering en een bevlogen creativiteit. Tevens is
Inbo een verbinder die met vrijwel iedere grote bouwende ondernemingen relaties heeft. Door het brede
oeuvre biedt het bureau een uiteenlopende reeks opgaven en thema’s die koers kunnen geven aan je
persoonlijke ontwikkeling tot all-round architect. Het bureau doet zowel projecten op grote schaal als
bijzondere unieke gebouwen, is buitengewoon flexibel door kennis in huis en een multi-disciplinaire groep.
Intern is een gedegen ondersteuning door een team verantwoordelijk voor een volledige beheersing van
het proces. Extern biedt Inbo naast de directe diensten de expertise die wij meenemen en kunnen door het
gehele bouwproces als coördinator en adviseur optreden om elk project tot een succes te maken. Hiermee
is het een uitgelezen plek om je als jonge architect te ontwikkelen door de mogelijkheid je eigen positie te
bepalen.

projectarchitect
Saxon-Lear Duckworth
Personalia:
naam: ir. Saxon-Lear Duckworth
geboren: 6 maart 1980 te Salisbury, Rhodesia
functie: Architect
Opleiding:
2007 Msc: Bouwkunde, Architectuur, Technische Universiteit, Delft
afstudeerproject: Border Conditions, Modernity ‘Shopping Kaliningrad’
2003 BSc: Bouwkunde, Architectuur, HTO, Hogeschool ‘s-Hertogenbosch
afstudeerproject: ontwerp en uitwerking Politiebureau, Uden
Werkervaring:
2007-heden Architect, Inbo Rijswijk
2005-2006 Architect, Marc Koehler Architect Amsterdam
2003-2005 Ontwerper, Inbo Rijswijk
1999-2000 Assistent Ontwerper, M3H Architecten Amsterdam
Bijzonderheden:
2012 Genomineerd ontwerp voor voormalige militaire kazerne Munchen naar nieuw woonmilieu
2012 Nominatie Interior Design Award 2011
2012 Nominatie (laatste 5) BNA Publieksprijs 2012 voor Decos, Noordwijk
2011 Zilveren Leeuw Reclameprijs toegekend bij Cannes Lions Awards 2011voor Pallet Project
2011 Stadsvisie Rivierfront Belgrado, Servië, Masterclass StadsLAB Academie van Bouwkunst
2010 Longlist Selectie, Prix de Rome , ‘The Great Green Escape’
2010 Tijdelijk interieur Brandbase, A’dam (Innovatief duurzaam concept Super-Use Euro-pallets)
2010 Oprichting Architectuurplatform Most Architecture, Rotterdam
2010 Nominatie BNA prijsvraag voor jonge architecten, ontwerp TopBlok
2005 Nominatie Armstrong Challenge, ontwerp Centrale Bibliotheek, Amsterdam
2004 Winnend ontwerp, Europan ‘Stretch and Squeeze’ Kop van de staart, Dordrecht
2003 Workshop Tokyo, Japan Terraventure, ‘Shopping Ginza’
Selectie gedane Prijsvragen:
2012 Munchen. Genomineerd van voormalige militaire kazerne naar nieuw woonmilieu
2011 Ravensburg. Ontwerp voor nieuw stationsplein met bouwblok
2011 BNA Jonge Architecten Prijsvraag. Ontwerp woongebouw Binnenrotte, Rotterdam
2010 Casa Nova. Herontwikkeling van bestaand Europol gebouw Den Haag
2010 Kaohsung, Taiwan. Ontwerp Cruiseterminal
2010 Amsterdam ‘Noortje’. Ontwerp voor strandtent NDSM werf, Amsterdam Noord
2010 Amsterdam Prix de Rome. The Great Green Escape. Visie voor Amsterdam West
2008 Dubai Desert Rose Tower. Ontwerp voor iconisch landmark in landschapspark
2008 Europan10, Dunkerque. The Grean Pearl. Visie voor industrieel gebied

Gebiedsvisies:
- Plaspoelpolder, revitalisering industriegebed, Rijswijk
- de Binckhorst NoordWest, stedelijke herstructurering, Den Haag
- de Binckhorst Zuid, stedelijke herstructurering, Den Haag
- Escherhal, de Binckhorst, studie voor industrieel erfgoed, Den Haag
- The Works, Amersfoort. Visie stedelijk kantoorgebied
Interieurontwerp:
- the Pallet Project, Brandbase, Amsterdam. Tijdelijk kantoor gemaakt van pallets.
- van Oord, Rotterdam. Inrichting nieuw hoofdkantoor met nautische allure.
- VMBO, College de OpMaat, Hilversumvaste inrichting en materialisering.
- Zorg Onderwijs Campus, Zoetermeer. Materialisering interieur woongroepen.
- Haase Veste, Den Haag. Herinrichting van 15000m2 kantorencomlex.
- Huize Sjoehorst, Matchbox house, Duckworth Residence. Verbouwingen div. interieurs.
Onderwijs:
- Clusius College Alkmaar (13.000 m2) (gewonnen Europese architectenselectie 2011)
- College de OpMaat, Hilversum (3700 m2, VMBO-LLWO, rebound, dubbele sportzaal)
- Zorg Onderwijs Centrum Kentalis, Zoetermeer (12.000 m2, centrum voor speciaal basis- en
speciaal voortgezet onderwijs t.b.v. doven en slechthorenden)
- Tandheelkunde Faculteit Nijmegen (22.000 m2)
- Technische Scholen Mechelen (B) (6.000 m2)
- Middelbaar en Hoger Argrarisch Onderwijs, GCH en CAH Almere (7.000 m2)
- Learning Centre, Technische Universiteit Delft (5000 m2)
- Montessori College Nijmegen (10.500 m2)
- International School Luxemburg (ISL), (11.569 m2)
- Noordrandcollege LMC (VMBO) te Rotterdam (5800 m2)
- MFA (multifunctionele accommodatie) de Spechten, Rotterdam (5800 m2)
Utiliteitsbouw:
- Hergebruik kantorencomplex, Utrechtsebaan, Den Haag (32.000 m2)
- Hoofdkantoor Decos, Space Business park, Noordwijk: hoog innovatief kantoor (2500 m2)
- Centrumplan Agathaplein, Beverwijk: combinatiegebouw winkels (9000 m2), 125
stadswoningen, parkeergarage. (lopend project)
- Kantoren Technolution, Spoorzone, Gouda
Woningbouw:
- Woontoren (51 mtr) met 52 appartementen , Spui-Lamgroen te Den Haag (lopend project)
- Woningen Columbuskwartier, Almere (PV-cellen, passief woningen)
- Appartementengebouw ‘de Eclips’, Stad van de Zon, Heerhugowaard
- 120 grondgebonden woningen te Waterzicht, Zoetermeer Oosterheem. (lopend project)
- Woon-zorg instelling voor 16 groepen verstandelijk gehandicapten Vincentius, Udenhout
- Coberco-terrein, Arnhem: revitalisering fabrieksterrein met behoud monument, 240
appartementen en stadwoningen, 2 parkeergarages
- Winnend selectie-ontwerp voor wooncomplex met ca. 250 appartementen ‘de Zeister
Warande’, Zeist
- Studentencomplex en commerciële ruimten de Bincken, de Binckhorst, Den Haag
- Appartementen gebouwen voor zorg-woongroepen en jongerenwoningen, Zoetermeer

Decos
Noordwijk
Papierloos kantoor, 100% digitaal
Clusius College
Alkmaar
groen VMBO van 13.000 m 2
GHC en CAH Almere
Almere
groen VMBO-MBO van 7.000 m 2
International School Luxembourg
Luxembourg
kleuter- en basisonderwijs, sportfaciliteiten
Pallet Project
Amsterdam
Super-use van pallets
Tijdelijk interieur voor reclamebureau Brandbase
Prix de Rome
Amsterdam
The Great Green Escape
de Bincken
Den Haag
Learning Centre TU Delft
Delft
innovatieve leeromgeving

Uitgelicht project;
Hoofdkantoor Decos Technology Group, Noordwijk
Het voorstel van Inbo was om het hoofdkantoor van softwarebedrijf Decos de impact te geven van een
ingeslagen meteoriet. Het plan werd gekozen als winnend plan in een besloten competitie tussen een
aantal vooraanstaande architectenbureaus. De inspiratie voor het ontwerpconcept werd in de directe
context gevonden. Het gebouw ligt op het Space Business Park te Noordwijk naast ESTEC. Naast allerlei
disciplines wordt hier het heelal afgezocht naar kometen en meteorieten.
Decos is met haar bijzondere bedrijfsfilosofie koploper in het ongebonden van plaats kunnen werken.
De volledig papierloze organisatie maakt het mogelijk om op een geheel nieuwe wijze na te denken over
de hedendaagse kantooromgeving. De uitdagende ambitie van de opdrachtgever heeft ertoe geleid dat
dit zeer speciale ontwerp het traject van droom tot realisatie heeft voltooid. “Het belangrijkste is dat ons
kantoor een inspirerende en innovatieve ontmoetingsplaats is” aldus Decos-directeur Paul Veger.
Een inspirerende werkomgeving is het nieuwe hoofdkantoor van het Noordwijkse softwarebedrijf zeker.
Het heeft schuine wanden, een opvallende ijs blauwe huid en doorlopende raamstroken. Binnen bevinden
zich grote werkvloeren met open vides aan de binnengevels, inspirerende vergaderzalen - waaronder een
innovatieve brainstormruimte en ruimtes voor staand vergaderen - en een coffeecorner. “Ons kantoor is zo
echt een ontmoetingsplaats, waar onze medewerkers naar eigen keuze komen om collega’s te ontmoeten
en ideeën uit te wisselen” licht de heer Veger toe.
De bevlogenheid van de opdrachtgever wordt geïllustreerd door zijn ambities om zich hiermee te willen
associëren. “Het is een tastbaar icoon voor de ontastbare digitale technologie van Decos, een bedrijf
dat zich begeeft op het vlak van bits en bytes,” aldus architect Saxon-Lear Duckworth. De futuristische
vorm van het gebouw is mogelijk, doordat Decos volledig via het ‘nieuwe werken’ werkt: alle processen
en administratie zijn volledig digitaal, waardoor er geen kasten en opslagruimtes nodig zijn. Dit nieuwe
werken gebeurt bij Decos heel natuurlijk, omdat zij hun eigen technologie gebruiken.
Alle administratie is online en het grootste gedeelte van de werkplekken zijn flexplekken, waar
medewerkers inloggen met hun laptops. “Als mensen ongebonden van plaats kunnen werken, leidt dit tot
andersoortige gebouwen, kantoren worden meer werkplaatsen” volgens architect Jeroen Simons. “Ik ben
enorm onder de indruk hoe de architect, de bouwers en interieurarchitect mijn droom van een bijzondere
werkomgeving zo goed hebben weten te realiseren,” aldus Paul Veger. “Het is bovendien ontzettend
fijn, dat ons kantoor nu naadloos past bij onze bedrijfscultuur, die wordt gekenmerkt door vertrouwen en
transparantie, enthousiasme en creativiteit. Dat komt in dit pand op ultieme wijze tot uiting. Ik ben ervan
overtuigd dat dit gebouw voor ons allemaal een enorme inspiratiebron zal zijn!”
Kwaliteit
In hoeverre is het gebouw, civiele kunstwerk of bouwmateriaal en -systeem functioneel, doelmatig,
praktisch toepasbaar, esthetisch en levert het comfort op? Voldoet uw inzending aan het programma van
eisen?
Bij aanvang van het project zijn we uitgenodigd voor de uitdagende en prikkelende briefing om tot
grensoverschrijdende ideeën te komen. Kernbegrippen van de uitvraag waren; ontmoeting, iInnovatief en
identiteit.
Het feit dat Decos volledig papierloos wilde gaan werken in dit kantoor creëerde voor ons de
mogelijkheid om het kantoor als concept volledig anders vorm te kunnen geven. We zochten naar een
geheel vrije ruimte, die de uiteindelijke ruim 2.500 vierkante meter tot 1 ruimte maakt. Zodat je in een
doorlopende ruimte met elkaar werkt en elkaar goed kunt vinden. Uiteindelijk is dit kantoor vooral een
samenkomstplaats voor mensen die overal tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen werken. Dat betekent dat
de architect veel vrijer kon omgaan met de randvoorwaarden voor het gebouw.
Het leidde ertoe dat Inbo een aantal klassieke paradigma’s van het traditionele kantoor losliet. Zoals de
indeelbaarheid op een standaardmodule. “Die stamt namelijk uit een tijd dat kantoorwerk fabrieksmatig
op Tayloriaanse wijze was georganiseerd. Inmiddels laat de architectuur deze indeling nu los. Qua

interieurwas die slag al eerder gemaakt – denk aan Interpolis destijds – maar nu worden ook bij het
kantoorcasco de klassieke paradigma’s losgelaten.”
Als mensen ongebonden van plaats kunnen werken leidt dit tot andersoortige gebouwen. Kantoren
worden meer werkplaatsen. Het ontwerp is een niet alledaags antwoord op de vraag van de
opdrachtgever. Het bekende citaat van Winston Churchill luidde: ‘We shape our buildings; thereafter
they shape us’. De opdrachtgever en stuwende kracht achter Decos had een vergelijkbare ervaring: “Our
thoughts shape our spaces, and our spaces return the favor”.
Het blijkt een magisch ontwerp te zijn waar alle partijen enthousiast en ambitieus aan hebben
meegewerkt. We hebben elkaar gestimuleerd om het pand te realiseren via die gedeelde droom: een
uitdagend, ietwat onwerkelijk ontwerp exact zo uit te voeren dat iedereen – opdrachtgever, architect,
aannemer, interieurontwerper, installateur, en alle andere meewerkende partijen – ontzettend trots is op
het eindresultaat. Door onderling met elkaar de strijd over de uitvoering bewust op te zoeken, hebben we
het beste in elkaar naar boven gehaald en heeft iedereen zijn eigen kunnen veruit overtroffen. De droom
van een Star Wars-concept heeft tot vrij denken uitgedaagd.
Het ruimtelijke ontwerp van het inwendige van het gebouw heeft, zo is gebleken, een uitwerking op de
werknemers. Een gebouw bepaalt toch het gedrag van gebruikers. In een open werkomgeving ervaren
gebruikers meer vrijheid. Deze doorlopende vrij gevormde ruimte genereert energie!
Daarbij is van groot belang geweest dat de gebruikers ook betrokken zijn en deelgenoot zijn van
het geheel. Het werken aan een gezamenlijke droom brengt alle professionals weer terug bij de
essentie van hun vak. Weg van de gebruikelijke bouwprocessen vol geïnstitutionaliseerd denken. Het
bouwen wordt weer echt mensenwerk. Tot een zichtbare daad van bevlogen mensen, die werkelijke
verantwoordelijkheid nemen. Een werkelijke ontmoeting in hart en ziel.”
Innovatie
Dit gebouw ademt de 21e eeuw. We verwachten dat veel bedrijven pas in 2020 op dit niveau van
flexibiliteit papierloos zullen werken. Met dit transparante, papierloze kantoor is Decos zijn tijd dus bijna
tien jaar vooruit. Het is duidelijk een overwinning van emotie op ratio. Paul Veger, opdrachtgever: “In de
eerste plaats moet het pand de kernwaarden van Decos uitstralen: Decos is een innovatief, creatief en
transparante IT-organisatie die hoogwaardig technologische oplossingen biedt. Bovendien waren er bij
de opdrachtgever al heel sterke ideeën over de creatieve uitvoering, namelijk een futuristisch kantoor te
laten bouwen met volledige vrijheid doordat wij papierloos werken, om voorbij gebruikelijke paradigma’s in
denken te komen. Wat men tevens met het pand willde bereiken, is dat het blijvende inspiratie biedt. Niet
alleen tijdens de bouw, maar ook voor elke bezoeker die ons pand bezoekt. Door het levende voorbeeld
te geven van papierloos werken in vertrouwen met je medewerkers, een sneeuwbaleffect creëren waarin
mensen geïnspireerd worden om ook te streven naar een duurzame manier van bedrijfsvoering.
Concluderen vond ik het heel belangrijk om het kantoor echt een ontmoetingsplek te laten zijn waar ik de
mensen met elkaar kan verbinden. Inbo en Kamerling hebben daar vorm aan gegeven door grote open
ruimtes te creëren, met glazen wanden, open vides, inspirerende overlegruimtes en een uitnodigende
coffee corner.
De complexe vorm was een aanleiding met een Revit Architecture aan de slag te gaan. De complexe
geometrie van het gebouw zou zich moeilijk in laten 2D weergeven, en zou een enorme reeks doorsneden
en plattegronden vergen. Op deze wijze zouden wij als bureau ook kunnen testen of BIM een meerwaarde
zou kunnen opleveren. In deze zin was dit project de pilot voor deze werkwijze aangezien de integratie
met de constructie mogelijk was aangezien Bartels ook met het pakket werkte. Het heeft tot een groot
succes geleid, Er zijn bijvoorbeeld geen problemen zijn ontstaan bij het bijeenbrengen van de prefab
geveldraagconstructie en de in het werk gestorte betonvloeren. Inmiddels werkt men binnen Inbo
standaard met de aanpak die in 2008 met de uitwerking van Decos begon.
Door de keuze van ‘prototyping’ werden tijdsbesteding en faalkosten binnen de perken gehouden, en
kon de engineering een stap verder gaan. Een must voor budget-neutraal bouwen. Daarnaast heeft

de constructeur al vanaf een vroeg stadium kunnen nadenken over de intergratie van de constructie.
Gegevens als hoeveelheden, oppervlakten, en volumes werden eenvoudig uitgetrokken. Bijvoorbeeld
hoeveel extra grond er nodig zou zijn voor het landschapsontwerp. Dankzij deze aanpak kan het
doorontwerpen van een dergelijk gebouw tot in de puntjes worden uit ontwikkeld.
Met het ontwerp en de uitvoering zijn wij samen met onze partners en leveranciers door een inspirerend
proces gegaan. Hierdoor is niet alleen het resultaat een uniek en vooruitstrevend kantoor geworden, maar
zijn ook alle betrokken partijen naar een nieuw niveau van uitvoering getild. Juist door de samenwerking
tussen opdrachtgever en uitvoerende partijen kunnen we met co-creation een nieuw creatief niveau
bereiken in Nederland!
Duurzaamheid
In hoeverre is het gebouw, civiele kunstwerk of bouwmateriaal en -systeem duurzaam,
milieuvriendelijk, energiebesparend en is er aandacht besteed aan de technische levensduur? Is
duurzaamheid integraal doorgevoerd in het ontwerp, de bouw, het gebruik en het onderhoud van het
gebouw of civiele kunstwerk?
Het ontwerp is gebaseerd op een zeer vooruitstrevende manier van werken. Decos is een volledig
papierloos kantoor, wat de CO2 uitstoot van het bedrijf tot een minimum beperkt. Op het terrein van
Decos staat de eerste oplaadpaal wat werknemers aanmoedigt elektrisch te gaan rijden, en er gaan
meer volgen. De afwezigheid van dossierkasten komt de transparantie van de werklandschappen
ten goede. Het licht dat door de relatief kleine glas oppervlakten onverwacht in overvloed, waardoor
de in clusters geschakelde basisverlichting vaak uit kan. Verder is er voor maatregelen gekozen als
aanwezigheiddetectie voor de binnenverlichting, en een bewust ingetogen avondverlichting van het
gebouw en terrein, dat bijdraagt aan de bijzondere beeldkracht. Een gesloten klimaatsysteem en
klein glasoppervlak voorkomt verder verlies van energie en verzekerd de gebruikers van een optimaal
gebalanceerd binnenklimaat.
Bovendien wilde we een duurzaam kantoor creëren. Niet alleen in de zin van het gebruiken van
milieuvriendelijke bouwmaterialen, het kiezen voor een duurzaam warmte-terugwinningssysteem en
onze duurzame manier van papierloos werken. Het gaat ook om duurzaamheid op een hoger niveau: dit
pand is vormgegeven als een meteoriet, een ultiem symbool van de duurzaamheid van ons bestaan. In
het pand staat een gedeelte van een echte meteoriet, die op de langste dag van het jaar – 21 juni – op
sublieme wijze door de zon op haar hoogste punt wordt beschenen door ons zonnewenderaam. Dit is
onze verwijzing naar het universum. Zoals ook bijvoorbeeld de piramides van Giza een oriëntatie op het
astrologisch stelsel hebben. Dit biedt echt een bijzondere, innerlijke kwaliteit aan ons kantoor, doordat het
zo perfect in lijn staat met de natuur.
Projectteam architect
projectarchitect: Jeroen Simons, Saxon-Lear Duckworth
overige projectteamleden: Arnold Homan, Hans van Velzen, Erik Berg, Arie de Jong, Ben van der Wal
Overige team
aannemer: Blanksma Bouw, Alphen a/d/ Rijn
constructeur: Bartels, Veenendaal
installatie adviseur W +E: Nelissen, Eindhoven
interieur architect: Ellis Kamerling, Oegstgeest
interieur lichtontwerp: Modular, Amstelveen
exterieur lichtontwerp: iGuzzini, Antwerpen
bouwfysica: Kettlitz Gevel- en Dakadvies, Rijswijk
Aanvullende informatie
• publicatie Architectuur NL
• publicatie Het Nieuwe werken
• publicatie Diamonds are forever
• pdf persbericht Decos
• http://www.dezeen.com/2011/06/21/decos-technology-group-headquarters-by-inbo-architects/

Architectuur NL
www.architectuur.nl #02 / 2011
66e jaargang
Interview Fons Verheijen
Platform OplusA Architecten
Architectuurdocumentatie
De nieuwe HEF Rotterdam
Waterlandplein Amsterdam
Woongebouw Cité Rotterdam
School de Dijk Groningen
The Pallet Project Amsterdam

Documentatie
Interieur
56
ArchitectuurNL #02 / 2011

2
Reclamebureau BrandBase huurt voor een periode van twee jaar een pand
aan de Brouwersgracht 246 in Amsterdam. Aan architecten Paul Geurts en
Saxon-Lear Duckworth van MOST Architecture de opdracht een interieur te
ontwerpen uit makkelijk verkrijgbaar recyclebaar materiaal dat even lang
meegaat als het reclamebureau het pand huurt. Dat werd The Pallet Project.
Na afloop gaan alle houten pallets terug naar de leverancier.
Peter de Winter
Opdrachtgever BrandBase is een reclamebureau in Amsterdam. Naar eigen
zeggen gespecialiseerd in reclame nieuwe stijl, volgt het bureau niet de
platgetreden paden van de ouderwetse commercial, maar zet consumenten
aan om voor een merk te kiezen.
Marvin Pupping, creative director bij BrandBase, raakte met Paul Geurts van
MOST Architecture uit Rotterdam in gesprek over werk en creativiteit. Op
een gegeven moment dus ook over het interieur voor het tijdelijke kantoor van
BrandBase aan de Brouwersgracht in Amsterdam. Wat Pupping voor ogen
stond, was een creatieve speeltuin, samengesteld uit makkelijk verkrijgbaar
recyclebaar materiaal, dat niet langer hoefde mee te gaan dan de huurperiode
van het kantoor.
Geurts vond de opdracht alleen al als gedachte-experiment buitengewoon
interessant. Op de eerste plaats omdat de denkrichting omgekeerd werd en
niet zoals gebruikelijk begon vanuit de beschikbare ruimte, maar vanuit de
gekozen materialen. Daarnaast was de speurtocht langs recyclebaar
bouwmateriaal voor een interieur een niet alledaagse exercitie. De zoektocht
naar geschikte materialen liep van kartonnen kokers, via plastic kratten en
dozen en eindigde bij houten pallets.
Archetypisch
Het bestaande gebouw aan de Brouwersgracht in het centrum van Amsterdam
is een archetypisch Nederlands grachtenpand: een smalle, 27 meter
diepe ruimte waarvan de achterste helft beschikt over een verdieping. Dit
57
Interieur met statiegeld
The Pallet Project van MOST Architecture
ArchitectuurNL #02 / 2011
bood Geurts de mogelijkheid zijn interieurconcept in de lengterichting van het
pand te organiseren. De structuur van het interieur is zo ontworpen dat
behalve de werkplekken, de pallets uitnodigen om op te gaan staan, zitten of
liggen. Voor het reclamebureau resulteert dit in een vrij kantoorconcept met
een extra, informele dimensie.
Drie lagen
Het ontwerp bestaat uit een helder concept van drie lagen. De eerste is het
bestaande interieur dat spierwit gemaakt is om als homogene basis de palletstructuur
te dragen. De pallets zelf zijn een structuur die gaandeweg de
ruimtes verbinden en de verschillende bedrijfsonderdelen een plek in het
pand geven. Als derde laag in het ontwerp koos Geurts voor toevoegingen
aan de witte ruimte en houten pallets. Deze laag bestaat uit verlichtingsarmaturen,
trapleuningen, meubilair en bekabeling. Alle toevoegingen zijn zwart.
De keuze voor houten pallets is ook ingegeven door de afmeting. ‘Als je de
pallets in de lengte- en breedterichting ten opzichte van elkaar verschuift over
een grid met een maas van 20 centimeter, benadruk je het open karakter van
de ruimte. De combinatie van verschuiven en stapelen versterkt zo de lengtemaat
van het pand. Daar komt de voortreffelijke stapelbaarheid van de pallets
nog eens bij. Zet vijf pallets op elkaar en je zit op 72 centimeter. Precies een
goede bureauhoogte.
Vier zones
Het ontwerp is opgedeeld in vier zones: de entree, de trap, de verdiepingen
en de studio achter in het pand op de begane grond. De entree bestaat uit
twee lange bureaus met acht werkplekken op verschillende niveaus. De
pallets omarmen de bezoeker als het ware, zegt Geurts. Ze lopen over en
door de pallets wat het idee geeft van een catwalk met de werknemers van
BrandBase als toeschouwers.
De werkplekken bij de entree gaan over in een trap in twee delen: de formele
zijde met de looplijn en trapleuning en het meer informele deel waar door de
gestapelde pallets quasi toevallige verblijfplekken ontstaan. Bovengekomen
3
1 Tussen de planken van de pallets zijn smalle
latjes aangebracht voor gehakte dames
2 Eerste ruimte vanaf de entree met acht
werkplekken en catwalk
3 Ruimte geheel achterin op de begane
grond

Documentatie
Interieur
metamorfoseert de trap in het werkdomein van het management. Op deze
plek in het interieur liggen de presentatie- annex vergaderruimtes.
De volgende gedaantewisseling die de palletstructuur ondergaat is die in een
presentatieruimte met een grote vergadertafel van pallets. Deze ruimte is van
de rest gescheiden door een wand van translucente schuifdeuren. Achter in
het pand op de begane grond is gekozen voor een andere aanpak. In deze
studioruimte staan witte bureaus die door zwarte voedingskabels uit de
bovenkant van de trap van energie worden voorzien.
Splinters en schade
Saxon-Lear Duckworth zegt dat er aanvankelijk nogal wat scepsis bestond
over gestapelde pallets als interieurmateriaal. ‘Men was bang voor splinters
en schade aan kleding en uit een stapel afvalhout kon nooit een bureau
ontstaan waaraan het prettig werken was, zo luidde het vooroordeel.’
Het eerste probleem was snel getackeld. De leverancier schuurde de pallets
glad zodat ze vrijwel splintervrij zijn. Op de bureaus liggen glasplaten die voor
een prettig contactvlak zorgen. Aangaande de verplichte Arbo-eisen voor een
werkplek, zegt Geurts dat de bureaus waar nodig met klosjes op de juiste
hoogte gemaakt zijn. En ook de akoestiek is in orde. De houten stapelingen
hebben een voldoende open structuur waar geluid zijn energie in kwijt kan.
Het kantoor is beslist geen klankkast. Enig praktisch bezwaarpunt: schoonmaken
kost meer tijd.
Opdrachtgever BrandBase is zeer te spreken over The Pallet Project, zegt
Geurts. ‘Wat ze enorm waarderen, is dat het interieur bij bezoekers en klanten
altijd reacties oproept. Iedereen moet er iets van zeggen, er is altijd dialoog en
interactie met bezoekers in deze tijdelijke omgeving. Mooi als je dat met
pallets kunt bereiken.’
Het tijdelijke karakter van The Pallet Project aan de Brouwersgracht kreeg
een wel heel letterlijke invulling. Als BrandBase over twee jaar zijn biezen
pakt, neemt de leverancier uit Lelystad alle pallets die nog goed zijn weer in
om aan een nieuw leven als transporteenheid te beginnen.
‘Inderdaad, een interieur met statiegeld. Maar dat is niet de belangrijkste
opbrengst. The Pallet Project bewijst dat een tijdelijk interieur uit recyclebaar
materiaal mogelijk is’, meent Saxon-Lear Duckworth.
De heren vinden het interieur van BrandBase een zeer geslaagd project. Het
eindresultaat voldoet aan de doelstelling van de opdrachtgever omdat het
werkt zoals hij gehoopt had dat het zou werken. ‘En dat geeft een heel bevre-
6
58
ArchitectuurNL #02 / 2011
4 Verdieping: pallets nodigen uit om op te
gaan staan, zitten of liggen
5 Alleen de studio is zonder pallets ingericht
6 Presentatieruimte op de verdieping
digend gevoel. Maar hoeveel potentie pallets ook hebben, dit interieur lijkt me
een eenmalige exercitie. Voor Most Architecture is ieder ontwerp een uniek
resultaat van de gestelde opgave en het ontwerpproces. Binnen deze
dynamiek passen geen vooropgestelde materiaalkeuzes.'
Projectarchitect Paul Geurts & Saxon-Lear Duckworth, MOST Architecture
Opdrachtgever BrandBase Amsterdam
Ontwerp mei 2010
Oplevering juli 2010
Aantal pallets 270 stuks
Bruto vloeroppervlakte 245 m 2
Bouwkosten € 80.000
Foto’s Rogier Jaarsma
5

Interieur
REPORTAGE HERGEBRUIK MAAKT KANTOREN GROEN
De crisis biedt ook kansen: volop
leegstaande kantoren. Meubels
maak je van sloopmateriaal of haal
je van rommelmarkten. Goed voor
portemonnee en klimaat.
Door Jeroen Junte
Daar hebben
we Zaagmans
Ruim 7 miljoen vierkante meter
kantoorruimte staat leeg in Nederland.
Naast de economische
verspilling die dat oplevert, takelen
leegstaande gebouwen af.
Ook de omgeving lijdt daar onder.
Immers, de lunchroom op de hoek voelt
het meteen als een kantoor met tweehonderd
werknemers vertrekt.
Maar leegstand biedt ook mogelijkheden,
meent Eline Strijkers van het Rotterdamse architectenbureau
Doepel Strijkers Architects.
‘Er is veel goedkope huisvesting voorhanden.
Startende bedrijven kunnen daarmee hun
voordeel doen.’
Een voorwaarde voor succesvol hergebruik
van leegstaande kantoren is dat de nieuwe inrichting
flexibel is. ‘Beginnende bedrijven
groeien vaak snel door. En veel kantoren staan
maar tijdelijk leeg.’
Met weinig middelen kan al een nieuwe
functie aan een bestaand gebouw worden gegeven,
bewees Strijkers dit jaar met de transformatie
van een robuust Rotterdams havengebouw
in een hippe werkplek, vervaardigd van
sloopmaterialen en minimalistische tl-buizen.
‘Bij dit ontwerp is de CO 2-uitstoot minimaal.
We hebben bovendien 80 procent op de kosten
bespaard ten opzichte van een conventionele
kantoorinrichting.’
Het recyclekantoor is genomineerd voor de
Dutch Design Awards 2011 (uitreiking morgen)
en de Lensvelt/De Architect Interieurprijs 2011
(uitreiking 25 november).
Systeemplafond, koffieautomaat, grijze bureaus
en stalen dossierkasten hebben hun
beste tijd gehad. Een beetje modern bedrijf
heeft de werkplek opgevrolijkt met designlampen
en aerodynamische stoelen. Van een worklounge
met walk ’n’ talk area is het nog maar
een kleine stap naar een duurzaam kringloopkantoor
in een voormalige havenloods.
Natuurlijk zal niet elk bedrijf zich aangetrokken
voelen tot professioneel afvaldesign.
‘Maar een stoer interieur kan juist ook het imago
van een creatief bedrijf versterken’, zegt Robert
Thiemann, hoofdredacteur van interieurmagazine
Frame. ‘Het kantoor wordt steeds
meer een afspiegeling van de bedrijfscultuur.’
Most Architecture was verantwoordelijk voor
de inrichting van het tijdelijke kantoor van
het Amsterdamse reclamebureau Brandbase.
Pallets bleken ideaal bouwmateriaal voor bureaus.
Op de bovenste pallet ligt een glasplaat
als werkblad. De metalen U-profielen
aan het plafond die meestal worden gebruikt
voor stroom- en netwerkkabels, werden
zwart gespoten en doen nu dienst als langgerekte
lampekappen.
Foto’s Rogier Jaarsma
Tegelijkertijd worden werkplekken door nieuwe,
flexibele werkvormen steeds informeler,
huiselijker bijna. ‘Een kantoor moet niet alleen
functioneel maar ook sfeervol zijn. Zelfs de Rabobank
heeft tegenwoordig hippe vergaderzalen
en een bedrijfskantine met vegetarische
sushi op de kaart.’
Duurzame kantoorruimte die op maat
wordt gemaakt voor groeiende bedrijfjes – het
is niet dé oplossing voor de leegstand, en al helemaal
niet de enige oplossing. ‘Maar’, zegt interieurarchitect
Strijkers, ‘het creëert nieuwe
mogelijkheden voor innovatieve en duurzame
architectuur.’
In navolging van het recyclekantoor in de
Rotterdamse haven heeft Doepel Strijkers Architects
een strategie bedacht waarmee leegstaande
kantoren kunnen worden ontwikkeld
met ‘sloopstromen’ in de directe omgeving.
Marktplaats
Waarom het gebruikte meubilair niet gewoon
meenemen – dat was het onorthodoxe voorstel
van de interieurarchitecten Jeroen Dellensen
(1972) en Jaspar Jansen (1970) van het bureau
i29 aan opdrachtgever Gummo. Dit Amsterdamse
reclamebureau verhuisde naar een tijdelijk
kantoor in het voormalige redactiegebouw
van Het Parool en had niet veel geld voor
de inrichting. ‘We hebben hun oude kantoormeubels
behandeld met polyurea, een rubberachtige
coating. Omdat het nieuwe kantoor
drie keer zo groot was, hebben we aanvullend
meubilair gekocht op Marktplaats en op rommelmarkten.
Ook dit hebben we een coating
gegeven, zodat het interieur toch een geheel
vormt’, zegt Dellensen.
Als kleur werd gekozen voor donkergrijs.
‘Niet als knipoog naar het stereotiepe grijze
kantoor’, verzekert Dellensen. ‘Als je kiest voor
groen of geel wordt het een gimmick. Zo’n uit-

gesproken kleur gaat ook veel sneller vervelen.
Donkergrijs is neutraal.’
Door dit kleurconcept tot in het kleinste detail
door te voeren – ‘ook de prullenbak en de
pennenhouder zijn gecoat’ – oogt het interieur
rustig. ‘Daarbij heeft de coating een mooi ruw
oppervlak en een lichte glans, waardoor alles
zelfs stylish oogt.’
Aan de ruimte werd niets veranderd. ‘We
hebben alleen de muren en plafonds gewit.
Met zwarte vlakken op de vloer hebben we een
indeling gemaakt.’ Wat een tijdelijke inrichting
moest worden, blijkt juist een tijdloos,
duurzaam interieur. ‘Als er een werknemer
wordt aangenomen, kan een willekeurig bureau
worden gecoat. Omdat de coating slijtvast
is, gaat het meubilair ook nog eens jaren mee.’
Muur van kleding
Natuurlijk is een gelikt designinterieur niet helemaal
wat je verwacht bij de herinrichting van
de voormalige Handelskamer in Rotterdam,
een betonnen havenkolos uit de jaren dertig.
Maar het Haka Kringloop Kantoor van Doepel
Strijkers Architects is wel erg ruig.
De vergaderkamer is opgebouwd uit deuren.
De vitrinekasten in de expositieruimte zijn vervaardigd
van hergebruikte broeikassen. Het
podium in het auditorium is vervaardigd van
panlatten. ‘Er zijn uitsluitend gerecyclede
bouwmaterialen uit de directe omgeving gebruikt’,
zegt Eline Strijkers, die sinds 2007 met
Duzan Doepel het Rotterdamse architectenbureau
vormt.
Het uiteindelijke ontwerp werd grotendeels
bepaald door het beschikbare afval. Een compleet
andere manier van werken, aldus de interieurarchitect.
‘Normaal maak je een ontwerp
en zoekt daar passend materiaal bij. We hebben
ook niets weggepoetst, maar laten juist
zien dat het interieur bestaat uit sloopmateriaal.’
Het uitgangspunt was om zo min mogelijk
machines te gebruiken bij de bouw, wat de CO 2-
Het beschikbare afval bepaalde
hoe het ontwerp van het kantoor
eruit kwam te zien
‘80 procent goedkoper’
Door gebruik te maken van sloopmaterialen en minimalistische tl-buizen kan de
inrichting van een kantoor viervijfde goedkoper uitvallen, zegt Eline Strijkers van
het Rotterdamse architectenbureau Doepel Strijkers Architects.
uitstoot terugdringt. Dat de mankracht afkomstig
was uit een reïntegratietraject op de arbeidsmarkt,
maakte het ontwerpproces nog
uitdagender. ‘Deze mensen zijn veelal ongeschoold.
De detaillering moest dus eenvoudig
zijn met veel herhaling, zodat ze de werkzaamheden
snel onder de knie kregen.’
Het Haka Kringloop Kantoor huisvest innovatieve
energie- en waterbedrijven en fungeert
daarmee als een laboratorium voor duurzame
ontwikkeling van het havengebied. ‘We konden
ons dus enige vrijheid veroorloven.’ De verdeling
tussen de openbare ruimten en de werkplekken
is flexibel. ‘De omvang van het auditorium
kan worden aangepast: de muren, gemaakt
van 8 duizend kilo kleding, kunnen worden
weggerold op wielen.
Stoer industrieel
Houten kratjes, ronde kartonnen kokers voor
drukwerk, archiefdozen. Diverse bouwmaterialen
passeerden de revue in het ontwerpproces
van Most Architecture bij de inrichting van het
tijdelijke kantoor van reclamebureau Brandbase.
‘De eis was gebruik van ruim voorradig materiaal,
dat ook nog eens een stoere industriële uitstraling
had’, zegt Paul Geurts (1978), die Most
Architecture anderhalf jaar geleden oprichtte
Het Haka Kringloop Kantoor van Doepel Strijkers Architects. De
werkplekken zijn gemaakt van sloopmaterialen. De verlichting
bestaat uit minimalistische tl-buizen (links). De verrijdbare muren
van het kantoor zijn gemaakt van opgevouwen kleding. Geheel
boven: het tijdelijke kantoor van reclamebureau Gummo, ingericht
door i29.
met partner Saxon-Lear Duckworth (1980). Uiteindelijk
viel de keuze op houten pallets.
‘Die zijn eenvoudig te stapelen en te verbinden.
Een bureau van pallets bleek daarbij het
best te voldoen aan rudimentaire eisen van ergonomie.
Op de bovenste pallet ligt een glasplaat
als werkblad. En na de verhuizing van het
kantoor kunnen ze weer terug het economische
systeem in.’
Het gebruik van pallets bood onverwachte
praktische voordelen. Zo bleek het wegwerken
van snoeren – vaak een pijnpunt in kantoorinrichting
– eenvoudig. De metalen U-profielen
aan het plafond die meestal hiervoor worden
gebruikt, werden door Most Architecture
zwart gespoten en doen nu dienst als langgerekte
lampekappen.
‘Het kantoor is gevestigd in een Amsterdamse
pijpenla aan een gracht. Door ook de pallets
in de lengterichting te plaatsen werd een gevoel
van ruimtelijkheid versterkt.’ Daarbij lenen
pallets zich uitstekend voor de inrichting
van ‘flexibel werklandschap’. Geurts: ‘Een bureau
van een stapel pallets kan doorlopen in
een lager podium om op te liggen, wat weer
verandert een in een hoge tafel om staande aan
te werken. Het kantoor is zo onderverdeeld in
verschillende werkzones, terwijl de visuele
eenheid intact blijft.’

Scan nummer 1 van 1 - Scanpagina 1 van 1
Architectuur NL
www.architectuur.nl #04 / 2011
66e jaargang
Interview Nanne de Ru
Platform Steven Delva
Architectuurdocumentatie
De Nieuwe Liefde Amsterdam
Het Turfschip Etten Leur
Kantoor Ector Hoogstad Rotterdam
Restaurant Tommy Hilfiger Amterdam
Interieur Corio Utrecht