PDF-bestand - Rijksgebouwendienst

Casussen kunnen
bijdragen aan
verbeterd
opdrachtgeverschap
Multidisciplinair karakter is een pre blijkt uit eerste resultaten
De eerste ronde van de onderzoekslabs
die door het Atelier Rijksbouwmeester
zijn geëntameerd als
antwoord op de crisis, zit er op. Met
drie parallelsessies van steeds twee
projecten, voorafgegaan door enkele
korte pitches, presenteerden de jonge
architecten/stedenbouwkundigen in
januari de resultaten. Alle presentaties
getuigden van de inzet en de
omvang van onderzoek dat in drie
maanden in de labs is verricht. Maar
opvallender was dat zowel de organi
satie, bij monde van de Rijksbouwmeester,
als veel deelnemers spraken
over het gewenste (en nu nog niet
optimale) multidisciplinaire karakter
van de labs. Het creëren van (tijdelijke)
samenwerkingsverbanden met
verschillende disciplines is ook één
de doelen van het programma
‘Nederland wordt anders’ waar de
onderzoekslabs een onderdeel van
zijn (Zie ook artikel ‘Het leed van de crisis
verzachten’, in: SMAAK–44, p. 10 – 13).
Die ambitie hangt nauw samen met
de wens om meer te ontwerpen met
maatschappelijke relevantie. Om het
krachtenveld zo goed mogelijk te
kunnen analyseren en op te kunnen
reflecteren is het dan handig om ook
andere dan architectonische of
stedenbouwkundige disciplines aan
boord te hebben. Een en ander heeft
natuurlijk ook te maken met de wens
om de praktijk van ruimtelijke
ordening tegen het licht te houden,
het zoeken naar draagvlak en de
drastisch veranderde context waarin
veel ontwerpers zich als gevolg van
de economische crisis bevinden. De
praktijk van de eerste ronde onder -
zoeklabs was echter nog die van een
redelijk specifiek gezelschap van
overwegend architecten. Deelnemers
met een andere achtergrond en know
how waren op één hand te tellen. De
oorzaak daarvan ligt in de oorsprong
van het initiatief en de wijze waarop
deelnemers zijn geworven. Mochten
de labs een vervolg krijgen dan is
deze tekortkoming overigens redelijk
eenvoudig te repareren.
Respons
Architectuurhistorica Joosje van
Geest is één van de deelnemers die
een andere dan ontwerpende
achtergrond heeft. Haar motivatie
om zich op te geven bestaat uit de
ambitie om cultuurhistorie een
nadrukkelijke rol in ontwerpend
onderzoek te laten spelen. In haar
ogen kunnen transformaties van
gebouwen en gebieden profiteren
van een goede analyse van de
cultuurhistorische kwaliteiten. Die
overtuiging heeft ze nu goed in de
praktijk kunnen brengen in het lab
Nagele. Door de waarde en betekenis
van het dorp als stedenbouwkundig
monument te benadrukken is de
opgave niet behandeld als die van
een zoveelste uitbreidingswijk. Het
lab heeft met veel meer aandacht,
op een bijna retrospectieve manier,
naar het dorp en haar bewoners
gekeken. Deze, en andere, accenten
bij aanpak van het onderzoek lijken
ook aan te slaan bij de gemeente die
zich lang geen raad wist met de
problemen en status van het dorp.
Van der Geest is vooral tevreden
over de respons die het lab van
bewoners heeft gekregen. ‘Die
participatie en directe contacten
hebben bijgedragen aan een goede
ontvangst en inbedding van onze
voorstellen.’
Dat directe contact, versterkt door
het pro-actief werken in klein
teamverband, heeft ook Nicolien Pot
bij het Almere Lab als een duidelijke
meerwaarde ervaren. ‘Het is
duidelijk dat een attitude gebaseerd
op openheid en interesse een totaal
andere werk- en denksfeer oproept
dan een bureausetting waar vaak
geen tijd en ruimte is voor twijfel en
discussie.’ In dat specifieke geval
werkte het team ook nog eens op
locatie in een kantoor dat door de
betrokken woningbouwcorporatie
beschikbaar werd gesteld. Dat
close­contact-ontwerpen biedt
volgens Pot niet alleen praktische
voordelen, zoals het direct kunnen
checken of zoeken van data. De
verplaatsing van het ontwerpen en
onderzoek naar de locatie en de
mensen toe versterkt ook de
menselijke factor en maatschappelijke
inbedding van de ontwerper.
25