'Zwarte zwanen' opsporen bij ProRail met behulp van de horizonscan

More documents

Recommendations

Info

Interactieve website Dataanalyse nationale en internationale bronnen De NATIONALE HORIZONSCAN Klankbordgroep sessies Selectie en beschrijving Kansen en bedreigingen Creatieve workshops Deelnemers met een verscheidenheid aan expertise Selectie en beschrijving clusters Stakeholder meetings National Workshops en studies 1 2 3 4 5 Hoe werkt de Horizonscan? Vervaardiging eindrapport De Nationale Horizonscan is gebaseerd op het model van de horizonscan (de zogenoemde Sigmascan) zoals die is ontwikkeld in Engeland; in het Horizon Scanning Centre. Dat centrum startte in november 2004. De output was gericht op strategievorming. Daarbij stonden drie uitgangspunten centraal: - 1) het maken van een brede horizonscan (de Sigma-scan) om te kijken naar toekomstige problemen en ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op strategie- en (dus) beleidsvorming, - 2) samen zoeken naar vraaggestuurde mogelijkheden voor specifieke kwesties, en - 3) het verstrekken van ondersteuning, met inbegrip van coaching en advies. De Nederlandse Horizonscan beslaat een periode van 10 tot 15 jaar, en geeft een breed, domein overstijgend beeld van problemen, bedreigingen en kansrijke ontwikkelingen. Dat werd bereikt door met een aantal, geselecteerde deskundigen het proces (hierboven ook in een illustratie vastgelegd) te doorlopen. Dit proces resulteerde in 2007 in een rapport waarin een veelheid aan risico’s voor de middellange en lange termijn staat beschreven (zie: wwww.horizonscan.nl). In Groot-Brittannië, de bakermat van de horizonscan, wordt de Sigma-scan gebruikt om mogelijke problemen en ontwikkelingen die de komende 50 jaar invloed kunnen hebben op de Britse openbare orde, in kaart te brengen en te volgen. Toepassing van de horizonscan binnen ProRail De Nederlandse horizonscan beschrijft 86 risico’s, gecategoriseerd in de volgende domeinen: - fysieke omgeving, - basisvoorzieningen, - wetenschap/technologie/onderwijs, - sociaal, economisch en politiek/bestuurlijk/juridisch. Om voor ProRail van toegevoegde waarde te kunnen zijn, was het vanwege het grote aantal risico’s noodzakelijk een voorselectie te maken. Daarbij stelden we ons de vraag hoe die voorselectie te maken zonder het risico op bedrijfsblindheid te (her)introduceren. Een voorselectie gemaakt door medewerkers van ProRail kon het gevaar inhouden dat risico’s ten onrechte en te snel terzijde zouden kunnen worden geschoven als ‘ondenkbaar’ of ‘niet realistisch’. Selectie door buitenstaanders, niet gehinderd door enige kennis van het spoor, kon de kans op de keus van relevante risico’s wellicht vergroten. Uiteindelijk werd gekozen voor een combinatie van managementtrainees die, nog niet gehinderd door (te) veel ervaring, de frisse blik konden 4
vasthouden. Onder leiding van een niet-te-oudgediende werd in brainstormsessies de voorselectie tot stand gebracht. Ervaring en uitkomsten van de horizonscan bij ProRail De voorselectie resulteerde in vijf, mogelijke risico’s die qua impact en kans voor ProRail een toprisico zouden kunnen vormen: Communicatie: ICT-afhankelijkheid; impact: uitval van computersystemen, geen verkeersleiding mogelijk Educatie: onvoldoende technisch opgeleid personeel in dienst en beschikbaar, met als gevolg hoge kosten voor extra inhuur Transport: stagnatie van verkeer in stedelijke gebieden; overbelasting op knelpunten leidt tot verstoringen en vertragingen Constructie: veroudering van verborgen infrastructuur, het ontbreken van informatie over de status en exacte ligging van ondergrondse infrastructuur waardoor verstoringen in de toekomst ontstaan Bedrijfsleven: cheating culture; door toenemende verzakelijking sturing op efficiency en KPI’s; leidt tot kwaliteitsverlaging Uit de confrontatie met de voorselectie door managementtrainees en de toprisico’s die door de ProRail-organisatie bottom up en top down in de lijn werden gesignaleerd, kwam een aantal verrassende bevindingen. De risico assessments en de horizonscan gaven ten dele dezelfde toprisico’s weer, maar voor een deel ook niet. Wat opviel, was dat het door niemand binnen ProRail gesignaleerde risico in het domein ‘cheating culture’ werd gesignaleerd door een managementtrainee die tijdens haar traineeship de mogelijkheden van ProRail voor een meer zakelijke bedrijfsvoering had onderzocht. Bij initiatieven die binnen ProRail ter besluitvorming worden voorgelegd -in het kader van het streven naar verzakelijking binnen de organisatie- wordt dit risico nu meegewogen. Tot slot Voor het trekken van conclusies over de toepasbaarheid van de horizonscan voor het opsporen van ‘zwarte zwanen’ (nog niet geïdentificeerde risico’s) in risk assesments is het nog te vroeg. Ook hebben wij de horizonscan nog niet optimaal benut voor het identificeren van kansrijke mogelijkheden (kansen als positieve risico’s). Daarvoor is een brede toepassing over langere tijd nodig. De betrokkenen hebben hun ervaring als positief ervaren. Voor de managementtrainees bleek het een eerste ervaring met risicomanagement, en door de creativiteit die bij het proces werd aangeboord, is hun interesse voor risicomanagement gewekt. De directie heeft ervaren dat de risico’s die zij als toprisico’s had geïdentificeerd, door relatieve buitenstaanders worden gedeeld. Men is tevreden met de gedachte dat een extra inspanning is geleverd om nieuwe risico’s op te sporen, en misschien een ‘zwarte zwaan’ is gevonden. Nicolas Nassim Taleb spreekt in zijn boek behartenswaardige woorden over hoe wij de wereld om ons heen maar al te vaak beoordelen. Wij zien overal om ons heen witte zwanen –immers, ons vertrouwde beeld-, en zijn nauwelijks of niet in staat zwarte te zien. Taleb, van oorsprong derivatenhandelaar op Wall Street die zich later in de filosofie verdiepte, introduceert de ‘zwarte zwaan’ als metafoor van een hoogst onwaarschijnlijke gebeurtenis. Daarvoor kunnen we onze ogen sluiten, we kunnen er ook ons voorstellingsvermogen mee oprekken en ons voordeel doen 5
Page 1 and 2: ‘Zwarte zwanen’ opsporen bij Pr
Page 3: kwetsbaar. Het legt mogelijk de foc

'Zwarte zwanen' opsporen bij ProRail met behulp van de horizonscan

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?