Roelf Jan Takens en Tinca Nijdam over de 'Levenslijn' - Reitsma en ...

IK LEEF!
Periodiek psycho-sociaal schrift
Roelf Jan Takens
en Tinca Nijdam
over de ‘Levenslijn’-
psychotherapie voor
senioren.
1nP - de zorgaanbieder met hart
4

CoLuMn
Chris Dokter (1959) is afgestudeerd
in de klinische psychologie, met als
nevenrichting arbeids-, organisatieen
personeelsleer.
In het verleden was hij o.a. werkzaam
bij de Riagg, in de verslavingszorg en
binnen het psychosencluster van het
UMCG (afdeling Stemmenpoli).
Sinds negen jaar is hij als studentenpsycholoog
verbonden aan de Rijksuniversiteit
te Groningen.
Mindfool
Terwijl week in week uit bank na bank in
een wereldomspannende en schijnbaar niet
te stuiten kredietcrisis omtuimelt, en met
toenemende spanning wordt afgewacht of de
nieuwe president van Amerika ofwel de eerste
min of meer neger wordt ofwel de eerste blanke
bejaarde die al bij aantreden duidelijke tekenen
van dementie vertoont, wankelt noodlijdend
GGZ-Nederland op zijn laatste benen richting
Kerst, in een wanhopige poging het eigen
aandeel nog een beetje voor een anders fatale
vrije val te behoeden.
Waar een klein land niet groot in kan zijn!
Want wat dóén wij, frontwerkers, met de na vier
jaar bijna ontzielde en levensmoeie patiënt?
Laten we hem een zachte dood sterven, onder
begeleiding van uit China ingevoerde tibetaanse
klankschalen, de laatste blik eenpuntig gericht
op een alles accepterende en door de Happinez
gegarandeerd levenslang leeghoofdige houten
boeddha? Voorwaar een waardig heengaan,
zeker als we het einde opluisteren door daarbij
op gedempte toon Freeks evergreen ‘Er is leven,
er is leven na de dood’ te chanten.
Of gaan we radicaal tegen de tijdgeest in, richten
wij hem met vereende krachten nog een laatste
keer overeind, zetten hem aan de beademing
en vervoeren hem naar de speciaal voor deze
gelegenheid DBC-vrijgemaakte en tegen
PsyQ-isering geïmpregneerde Houtrusthal te
Amersfoort, waar we op 25 oktober luidkeels
het inmiddels comateuze kalf door het inzetten
van de Internationale onder leiding van Agnes
Kant nieuw leven trachten in te blazen?
Niks niet toezien hoe de mussen van het dak
vallen: ouderwets actievoeren zoals in de jaren
tachtig, met spandoeken en t-shirts zonder bh
eronder, de tepels fier vooruit!
Om ook de eigen ziel te verkwikken zingen we
vervolgens gezamenlijk en meerstemmig op de
wijs van ‘Alle duiven op de Dam’:
‘Nee, de Zorrug is geen Markt,
sjalalalie, sjalalala…
Nee, de Zorrug is geen Markt,
Sjalalalie, sjalalala (bis),
IK LEEF! 4
waarna we de dag ten slotte hand in hand
afsluiten met het aloude:
‘Hoe leit dit kindeke, hier in de kou…’.
Als u dit leest, kameraden, hebben wij deze
eerste heroïsche stap hopelijk net met elkander
gezet!
En mocht dat zo zijn, dan roep ik: Hulde aan
onszelf. Hulde, hulde!
Op dit punt aangekomen past mij alleen nog een
diep stilzwijgen, ware het niet dat ik nog een
vederlichte sputtering in mijzelf voel opkomen bij
de gedachte dat zielloze managers massaal basispsychologen
via verlengde-armconstructies aan
het aannemen zijn, waardoor de zo nooddruftige
patiënt voor we er erg in hebben alweer naar adem
ligt te snakken. Daarom, ik zeg u: blijf waakzaam,
let op uw zaak! Eén stap is immers niet de hele weg,
nietwaar, en niemand hoort het klappen van één
hand. Laat ik het daar voor nu bij laten: een stukje
leegte is bij alle stemverheffing toch ook wel zo
sprekend, of niet dan?

Levensloop
bestendig zorgen
Het lijkt wel alsof we het zo hebben uitgekiend,
maar dat is toeval. In dit nummer van IK LEEF!
zijn de twee grootste interviews gewijd aan de
leeftijdsgroepen die het begin en het einde van
ons bestaan markeren. Psychotherapie voor de
allerkleinsten en voor de alleroudsten onder ons.
Het kan, het wordt gedaan en het heeft zin.
We introduceren ‘Meer & Bos’, een Haagse 1nP cluster
waar het kind centraal staat en we ondervragen Roelf
Jan Takens en Tinca Nijdam, specialisten in de moderne
psychotherapie voor ouderen. Beide leeftijdsgroepen zullen in
ons zorgaanbod steeds belangrijker gaan worden. Je hoeft geen
Nostradamus te heten om dat te kunnen voorspellen. Onze samenleving
is er naar. Onze diensten strekken zich uit over de gehele levensloop.
Dus we besteden er volop aandacht aan in IK LEEF!
VooRWooRD
Verder in dit nummer een kennismaking met drie van de meest
ervaren medewerkers van 1nP Relations Support. Sinds de overname
van Datamedicare door 1nP zijn Jane Currie, Hermien Blok-Lindhout
en Ilse Klein-Molenaar volbloed 1nP collega’s geworden. Ze doen een
boekje open over hun ervaringen.
En natuurlijk onze vaste columnist Chris Dokter die zich opwindt
over het ‘mindfool’-virus dat heeft toegeslagen en met geen mogelijkheid
kan: ‘stilzitten, nietsdoen, het gras zien groeien en de lente zien
aanbreken’.
Nieuws is er in de vorm van een terugblik op de 1nP dagen in maart
en oktober. Voor wie er niet was en voor wie er de volgende keer zeker
bij wil zijn.
Ik hoop dat deze vierde uitgave van IK LEEF! u veel leesplezier
verschaft en heeft u suggesties; schroom dan niet, maar vertel het ons.
Gerard van Kesteren
PS: op 01-01-2009 passeren we de mijlpaal van ons eerste lustrum.
Daar gaan we op 21 maart met een congresachtige 1nP dag op gepaste
wijze aandacht aan besteden.
4

Blij worden?
Tijdens de 1nP Werelddag in Den Bosch draaide het You Tube clipje ‘Where the hell is Matt?’
(www.wherethehellismatt.com). De aanstekelijke werelddans werd gebruikt als dagafsluiting
en heel veel 1nPers kwamen spontaan los uit de stoel. De wereld beweegt. De muziek bij het clipje
is van Palbasha Siddique. De tekst is ontleend aan het gedicht Gitanjali van Rabindranath Tagore.
Angelique van Kesteren las, voordat de vrolijkheid losbarstte, een Nederlandse vertaling
van de tekst voor.
iK leeF!
‘Levenstroom’
De stroom van leven die dag en nacht
door mijn aderen pulseert,
voedt ook de wereld en danst er
in ritmische maatvoering.
Het is datzelfde leven dat vol vreugde
door het stof der aarde schiet, door de
ontelbare grashalmen en dat uitbreekt
in een tumult van bladgroei en bloesem.
De levenstroom ook die door oceanen
van geboorte en dood wordt gewiegd
in eb en in vloed.
Ik voel mijn ledematen gloeien door
de aanraking van deze wereld van leven.
En mijn trots stamt van de levenskoorts
van eeuwen die danst in mijn bloed
op dit moment...
4

Een Perzisch edelman:
Van morgen ijlt mijn tuinman, wit van schrik,
Mijn woning in: ‘Heer, Heer, één ogenblik !
Ginds, in de rooshof, snoeide ik loot na loot,
Toen keek ik achter mij. Daar stond de Dood.
Ik schrok, en haastte mij langs de andere kant,
Maar zag nog juist de dreiging van zijn hand.
Meester, uw paard, en laat mij spoorslags gaan,
Voor de avond nog bereik ik Ispahaan!’ -
Van middag (lang reeds was hij heengespoed)
Heb ik in ‘t cederpark de Dood ontmoet.
‘Waarom,’ zo vraag ik, want hij wacht en zwijgt,
‘Hebt gij van morgen vroeg mijn knecht gedreigd?’
Glimlachend antwoordt hij: ‘Geen dreiging was ‘t,
Waarvoor uw tuinman vlood. Ik was verrast,
Toen ‘k ‘s morgens hier nog stil aan ‘t werk zag staan,
Die ‘k ‘s avonds halen moest in Ispahaan’.
‘De tuinman en de dood’ (P.N. van Eyck)

Psychotherapie als zingeving in de laatste levensfase
Voor achter de geraniums
Lang werd er gemeend dat psychotherapie voor
ouderen nutteloos zou zijn. Die gedachte deed
vooral opgeld in de jaren dat we ouderen ‘bejaarden’
noemden. Diezelfde ouderen die we tegenwoordig
liever als ‘senioren’ aanduiden terwijl ze door de
bank genomen allemaal veel ouder worden dan de
bejaarden van toen. De fitte senior in de vierde 1
levensfase is een sexy doelgroep geworden.
iK leeF!
¹ In de praktijk van de hulpverlening worden drie fasen onderscheiden: jeugd, volwassenen en ouderen. Bij ouderen spreken we over de derde en vierde levensfase.
De vierde levensfase zijn dan de oude ouderen, boven de tachtig. Er zijn wetenschappers (Erikson bijvoorbeeld) die acht levensfasen onderscheiden of zes
(Havighurst), maar wij hebben het hier gemakshalve over vier: kind, puber, volwassene, en oudere.
4
3

In gesprek met
Tinca Nijdam en
Roelf Jan Takens.

De markt heeft zich over de zilver gelokte zeventigers ontfermt
en over de backpackende zestigers en de vijftigers met tattoes en
olijke piercings. En als de markt een doelgroep omhelst dan is het
oppassen geblazen. Kijk naar de jongeren, de hangjongeren, de
straathoekjongeren, de pillen slikkende, housende jeugd. De breezah
drinkende, pro-anna kids die van ‘happy slapping’ en ‘uithongeren’
lollige YouTube clipjes maken. Maar daar hebben we dan gelukkig
weer de zorgmarkt voor.
Levensloop bestendig ‘zorgen’
Die zorgmarkt is er ook voor de senioren.
En dan hebben we het hier niet
over gepimpte scootmobielen, design
looprekken en Armani plasluiers, maar over
een groeiend aanbod van serieuze psychotherapeutische
hulp voor de zeer sterken onder ons.
Zelf allebei niet meer zo heel piep doen
Roelf Jan Takens en Tinca Nijdam in
Nederland pionierswerk in het onderzoek
rond psychotherapie voor ouderen.
Roelf Jan Takens heeft een eigen praktijk
die is aangesloten bij 1nP. Hij is daarnaast
grotendeels werkzaam als universitair
hoofddocent bij de Vrije Universiteit in
Amsterdam en vooral betrokken bij de
postdoctorale opleiding psychotherapie
en klinische psychologie aldaar.
Tinca Nijdam is clientcentered psychotherapeut
met als tweede hoofdrichting het
systeem. Inmiddels ook bekend met cognitief
gedragstherapeutische interventies, IPT en
Mindfulness. In 1998 ging Tinca voor het
eerst werken met ouderen, bij het RIAGG
Midden-Kennemerland in Beverwijk,
tegenwoordig Dijk en Duin. Die baan had ook
een onderzoekspoot en dat onderzoek naar
psychotherapie bij ouderen ging Tinca doen
bij de VU in Amsterdam. Vanaf 2001 werkt ze
voor de stichting Buiten-Amstel Geestgronden
en ook daar compleet bij de afdeling ouderen
waar ambulante hulp wordt verleend aan
ouderen die cognitief goed zijn maar last
hebben van psychische klachten. In het kader
van de kennisverbetering over het nut en de
noodzaak van psychotherapie voor ouderen
geeft Tinca lessen aan de VU, daarnaast
geeft ze supervisie aan verpleeghuisartsen in
opleiding met als doel specifieke kennis over
te dragen van de psychische hulpverlening aan
ouderen. In 2006 heeft Tinca Nijdam voor
1nP professionals een presentatie gehouden
over de ‘Levenslijn Interview Methode’ waarin
de benadering van ouderen centraal stond.
Welke ouderen?
iK leeF!
De samenwerking tussen Roelf Jan en
Tinca beziet het brede spectrum van
de psychotherapie en het onderzoek
ernaar specifiek voor de doelgroep ouderen.
Roef Jan: ‘Vroeger was de ouderenzorg er voor
55 jaar en ouder, tegenwoordig 60 jaar en
ouder. Maar die hele grote groep van mensen
is allang niet meer onder één noemer te vatten’.
‘Ouder worden heeft ook weinig
meer van het je terugtrekken
uit het arbeidzame leven om
vervolgens weg te kwijnen
achter de geraniums’.
Je hebt enerzijds de clichés over het oud
worden – uitgerangeerd, uitgeblust,
wachten op de dood. Je AOW verteren
en er een leuke hobby bij nemen.
Anderzijds vindt er met de toenemende
vitale vergrijzing een indrukwekkende
verschuiving plaats in de diversiteit van
de groep waar we het over hebben. De
mondige ouderen die steeds fijnmaziger
georganiseerd zijn. De actieve senioren met
voldoende middelen en de ambitie om nog
van alles van het leven te gaan maken.
4
5

Roelf Jan: ‘De faseproblematiek is ook een
stuk ingewikkelder geworden. De groep van
55 tot 65 die zich nu vragen stelt als: wat ga
ik doen met mijn werk, blijf ik werken, ga ik
minderen of ga ik iets heel anders doen. Tegenwoordig
ook de vraag: ben ik straks verplicht
om door te werken na mijn vijfenzestigste. Zij
staan anders in het leven dan de ouderen voor
wie het pensioen al een feit is maar die fysiek
en mentaal nog zeer krachtig zijn. Vervolgens
is er de groep oude ouderen die aan den lijve
gaat merken dat de gezondheid toch echt met
rasse schreden achteruitgaat’.
De vader van de gedachte
Freud heeft de psychotherapie belast
met de uitspraak dat analyse na het
vijfenveertigste geen zin heeft, want
je zou domweg geen tijd meer hebben om
zo’n heel leven uit te zoeken en te verwerken.
Iemand van die leeftijd zou te veel psychische
balast vergaard hebben om nog diepgaand te
kunnen bespreken op de divan. Bovendien zou
het te laat zijn voor echte veranderingen.
Die opvatting heeft er mede voor gezorgd dat
de psychische zorg voor ouderen zich jarenlang
in hoofdzaak beperkte tot de medicamenteuze
benadering: met een pil op knikkebollend
achter de geraniums. De Valeriaanjaren van de
twintigste eeuw: slaapmedicatie, antidepressiva
en valium voor een groep bejaarden met
wie diepgaand praten geen zin zou hebben.
Maatschappelijk was er ook weinig noodzaak
om de getroubleerde bejaarde van destijds weer
salonfähig te krijgen. Maar dat is allemaal
anders geworden.
Freud deed zijn uitspraken in een tijd dat iemand
van vijfenveertig tegen het einde van zijn of haar leven aankeek.
De enorme toename van de levensverwachting
in de westerse landen heeft er voor gezorgd dat
diezelfde veertigers nu met recht durven zeggen
dat ze ‘op de helft’ zijn en dat er dus nog
een hele lange helft te gaan is. De kwaliteit
van het bestaan in de tweede helft van je leven
vraagt ook van de psychische hulpverlening
een geheel ander aanbod.
De vuile was
Roelf Jan: ‘Niet vergeten dat de generatie
destijds een veel grotere drempel kende om
naar een psychiater of psychotherapeut te
gaan. Die drempel bestond uit twee belangrijke
obstakels: vroeger was het veel minder
normaal om met je hulpvraag naar buiten
te treden en er was de angst om voor gek te
worden versleten. Er heeft een enorme omslag
in het denken plaatsgevonden de afgelopen
decennia’.
Tinca: ‘Aan jezelf werken was voor vorige
generaties ook bepaald niet iets dat speelde.
De huisartsenpraktijken zaten toen nog
vol met patiënten die eens per maand een
gesprekje hadden over hoe het ging en het voor
de rest met pillen moesten doen. Die groep
peinsde er niet over om de huisarts te vragen
naar een verwijzing. Dat deed je gewoon
niet. Nog altijd is er een groep ouderen die
zich schaamt voor een verwijzing naar een
psychotherapeut of een psychiater. Overigens
is er onder de oudere generatie huisartsen nog
een wereld te winnen als het gaat om adequaat
doorverwijzen. Veel van die meer traditionele
huisartsen blijven patiënten met psychische
klachten jaar in jaar uit zien en tobben dus zelf
maar wat aan. Gelukkig is de nieuwe lichting
huisartsen uit ander hout gesneden en ook
veel beter op de hoogte van de effectiviteit
van het moderne aanbod in de geestelijke
gezondheidszorg’.
Scoren in de verlenging
Roelf Jan: ‘En dan is er ook een groep van
cliënten die ouder is geworden en terugkijkt op
een leven waarin met regelmaat de psychische
hulpverlening moest interveniëren en die toch
is blijven sukkelen met mentale klachten. Die
groep is nu op een leeftijd aangeland waarop
men zich de vraag stelt: ik wil zo graag toch
nog die stap zetten in mijn ontwikkeling,
maar is dat nog wel mogelijk? Als ik al mijn
hele leven met dat probleem worstel, heeft
hulpverlening dan nog wel zin? Ik ken ze uit
mijn eigen praktijk.
Het geloof in de effectiviteit
van de hulp is tanende na een
leven lang knokken.
Zo iemand loopt onvermijdelijk hoe langer
hoe meer vast en twijfelt. Ik zeg dan dat
er zeker op oudere leeftijd de mogelijkheid
bestaat om heel veel van de ballast van het
leven in andere banen te leiden. Sterker nog,
van opgeven hoeft geen sprake te zijn. Het
leven dat moeilijk is geweest en gekenmerkt
werd door psychische worsteling hoeft niet als
een nachtkaars uit te doven.

Naar een
verwijzing vragen,
dat deed je
gewoon niet.
iK leeF!
4
7

Alles wat jarenlang
onder de mat werd
geveegd kan vrij
plotseling niet meer
binnenskamers
worden gehouden.

Bezie het zo: die vierde levensfase is op zichzelf al
een natuurlijk proces van loslaten en van bezinnen.
We kunnen wel doen alsof dat niet zo is,
maar niemand van ons is onsterfelijk.
Kortom, je komt op een leeftijd waarop je
terugblikt en dan kan psychotherapie juist
bijzonder nuttig, zingevend en structurerend
zijn’.
De ‘ondraaglijke lichtheid’ van het bestaan zou
dus in de herfst van je leven wel eens heel goed
te tillen kunnen zijn. Je verandert immers.
Ook biochemisch word je een ander mens, een
lichaam waarin andere processen gaande zijn.
Het is algemeen bekend dat de lijdensdruk
van veel psychische aandoeningen kan
verminderen met het klimmen der jaren. Dat
alles samen biedt kansen voor een vorm van
psychische hulpverlening die is toegesneden op
de vragen in de slotfase van een mensenleven.
Tinca: ‘Als we het hebben over ouderen met
levenservaring in de hulpverlening, dan zie
ik doorgaans twee varianten. De eerste soort
is moedeloos en ziet niet veel heil meer in
het doorgaan met redderen. De tweede soort
zegt het tegenovergestelde. Ik ben nu zo oud
geworden, nou wil ik ook van mijn klachten
af. Dat is de groep die de vrijgekomen tijd als
gevolg van de pensionering wil gebruiken voor
verdieping, voor de oplossing van slepende
problemen en voor een nieuw soort genieten’.
De vliezen breken
Er is echter nog een groep ouderen die
we niet mogen vergeten. Het is de
groep die gedurende een arbeidzaam
leven nooit met de geestelijke gezondheidszorg
in aanraking is geweest en die ineens in de
problemen komt als gevolg van het ouder
worden. Zowel Roelf Jan als Tinca beamen
het volmondig. Het is de oudere bij wie
oude, vergeten trauma’s ineens actueel en
belastend kunnen worden. Of de oudere die
een levenspartner moet missen of waarvan
de kinderen niet meer komen opdagen en die
in een diep gat valt. Of de oudere die maar
moeilijk kan omgaan met het intreden van
lichamelijk verval.
Roelf Jan: ‘Bij ouderen wordt de afweer
geringer, de dagen worden stiller en alles wat
jarenlang onder de mat werd geveegd kan vrij
plotseling niet meer binnenskamers worden
gehouden. De verbazing is soms groot wanneer
men merkt hoe heftig de psychische problematiek
ineens kan opspelen’.
Tinca: ‘Maar kijk ook eens hoe ingrijpend
die dingen soms zijn. De partner valt na jaren
ineens weg. Het werk valt na een heel leven
weg. Na een succesvolle carrière is het ook
gedaan met de collegiale bewondering, de
aandacht houdt op, het applaus verstomt. Of
denk eens aan een oudere moeder waarvan de
volwassen zoon, die zelf in therapie is, zegt:
mam, ik wil je even een paar jaar niet meer
zien want ik moet een flink aantal dingen voor
mezelf uitzoeken. Tsja, en dan zit zo’n vrouw
alleen. Alleen met een heleboel vragen. Wat ik
hier noem komt recht uit de praktijk’.
Doodgaan in Ispahaan
iK leeF!
De existentiële levensvragen worden
plotseling heel dringend. Dat is een
heel andere vorm van mentale crisis
dan bij diegenen die al een leven lang worstelden
met angsten of depressies. Er schuilt zelfs
een groot risico in dat oppoetsen van het vlotte
imago van de fitte vijftiger die aan een tweede
wetenschappelijke studie begint, land koopt
in Zuid-Afrika en tweemaal per jaar Nordic
moet gaan Walken in Patagonië. Wilde je net
rust, reinheid en regelmaat in de nadagen van
je bestaan in de Gelderse Achterhoek, moet je
potverdorie aan de zuurstof om het allemaal
bij te benen.
Er is dus ook zoiets als ‘seniorenstress’ en
daar moeten we niet licht over denken. Want
hoeveel heupen kun je verslijten in de vierde
levensfase? En dan ga je ook nog eens dood.
Binnen afzienbare tijd, want dat zie je om je
heen, in je uitdunnende vriendenkring.
Doodgaan past al helemaal niet in de
overactieve dagbesteding van vierde levensfase.
Doodgaan paste overigens ook niet in het
denkraam van de eerste, tweede en derde
levensfase. Doodgaan komt eigenlijk altijd
ongelegen.
4
9

Tinca: ‘En bij het onvermijdelijke sterven
hoort vaak ook de revival van je geloof. In
welke vorm dan ook. Als het einde nadert,
zie je bij ouderen heel sterk de opleving
van het vroegere geloof. Of in ieder geval
zeer indringende vragen omtrent dat geloof
of over de wijze waarop je zou wensen dat
het leven eindigt. Zó indringend zijn die
vragen vaak dat de traditionele clerus er
geen raad mee weet. Daar ligt een rol voor
de psychotherapeut. Ik zie trouwens ook
een rol weggelegd voor de psychotherapeut
voor die groep ouderen die vanwege hun
intelligentie en het niveau van hun algemene
ontwikkeling in een enorm isolement dreigen
te raken. Dat wordt een echte probleemgroep:
de hoog-ontwikkelde, begaafde ouderen’.
Eenzaam en beschaafd
Intelligent, welbespraakt, ontwikkeld
en dan eenzaam? Ja, juist in die laatste
levensfase. Want de westerse samenleving
dankt de eigen intelligentia na het
bereiken van een hoge leeftijd smadelijk af.
In onze contreien geen stamoudsten meer
die bemiddelen bij dorpsconflicten, die
aanzien genieten en naar wie geluisterd wordt
wanneer de nood het hoogst is. Eenmaal
op leeftijd word je de lastige brekebeen die
moet oppassen voor tasjesroof en die ’s nachts
niet mag vergeten om de tiencijferige code
voor het geavanceerde inbraakalarm in te
toetsen. En je wordt plotseling aangesproken
in een hulpverleningstaaltje dat de thuiszorg
reserveert voor de diep debiele groep van
grijsaards die ze dagelijks komen ontlasten.
Komt zo iemand als gevolg van lichamelijke
beperkingen in een verpleeg- of verzorgingshuis,
dan blijken daar maar weinig verwante
zielen te vinden. Ook niet zo gek natuurlijk,
want verpleeg- of verzorgingshuizen zijn
sinds de toenemende segregatie in het
onderwijs en de tweedeling in de maatschappij
eigenlijk de laatste sociaal-culturele melting
pot van Nederland. In die smeltkroes van
velerlei komaf is opleiding en beschaving
vanzelfsprekend duidelijk in de minderheid.
Welbespraakt maar alleen,
terwijl de rest van de afdeling
na het sjoelen gezellig naar
‘Goede Tijden, Slechte Tijden’
zit te kijken.
Tinca: ‘Ik zou nog wat verder willen gaan
door te constateren dat veel van de opleidingen
en cursussen voor geestelijke hulpverlening
aan ouderen zich meer richten op de middenmoot
en nog geen adequaat antwoord
hebben op de hulpvraag van de groeiende
groep intelligente en ontwikkelde ouderen.
En ook de verplegende en verzorgende staf
in de ouderenzorg praat nog altijd over
de hoofden van ouderen heen – ook over
die van de zeer intelligente ouderen’.
Roelf Jan: ‘Het is bovendien de groep
ouderen die heel bewust wil kiezen voor het
levenseinde. Weldenkende mensen met een
heldere opvatting over de kwaliteit van het
bestaan op gevorderde leeftijd. Het is voor die
groep heel moeilijk te accepteren dat er een
moment kan komen dat ineens anderen gaan
over dat wat je als jouw zelfbeschikkingsrecht
zag. Die intensieve bemoeizorg, hoe goed we
het in Nederland ook hebben georganiseerd,
treedt enigermate met voeten datgene wat
iemand een heel leven lang beschouwde als
een weloverwogen proces van eigen keuzes’.
De maakbare dood
Tinca: ‘Daar komt bij dat zelfbeschikking
eenmaal in de laatste fase helemaal niet zo’n
solistisch proces blijkt te zijn. Als jij op enig
moment zegt: nu is het wel genoeg geweest,
dan rijst bij de hulpverleners onmiddellijk de
vraag vanuit welke achtergrond je tot die conclusie
bent gekomen. Het zou kunnen zijn dat
je depressief bent. Er zijn mensen die zeggen
tot hier en niet verder en die zou je vervolgens
de pil van Drion geven, terwijl ze met een
adequate behandeling zeer wel een omslag in
het eigen denken en voelen kunnen maken.
Een depressie kleurt je bestaan op een wijze
die het voor jou als lijder vrijwel onmogelijk
maakt je voor te stellen dat het ook anders kan
zijn. De zelfgekozen dood van Hugo Claus
nog niet zo lang geleden is in dit verband heel
bijzonder. Claus handelde niet vanuit een
depressie maar maakte een heel persoonlijke en
lucide afweging, zo vernemen we uit de media.
In België kan dat, maar de
proefprocessen in Nederland
over de vraag: wanneer ga
je, hebben voor dit soort van
zelfbeschikking nog altijd
geen duidelijkheid verschaft’.

Dat wordt een echte
probleemgroep: de
hoog-ontwikkelde,
begaafde ouderen.
iK leeF!
4
11

Niks, ook het
ouder worden niet,
gaat zonder leren.

Win win
Angst voor de periode van intredende
wilsonbekwaamheid houdt veel
ouderen in de ban. Zolang je het
gevoel houdt te kunnen beslissen over de
voortgang van je bestaan, ben je tevens ook
de regisseur van de kwaliteit van je eigen
leven. Zo ervaar je dat tenminste. Word
je wilsonbekwaam, dan wordt er met je
gedaan. Toch wil Tinca ook benadrukken
dat al te gemakkelijke zelfbeschikking aan
de natuurlijke ontwikkeling van het ouder
worden een vroegtijdig einde kan maken.
Natuurlijk is het ouder worden
een proces van verliezen, maar de
ouder wordende mens wint ook.
Door vroegtijdig de dood te verkiezen
boven het ouder worden, ontzeg je jezelf
wellicht de verdieping en verrijking die
samengaat met het proces van acceptatie
van die onvermijdelijke dood.
Roelf Jan: ‘Ook het levenseinde moet geleefd
worden, dat vergeten we nog wel eens. Dat wil
echter nog niet zeggen dat je iedere vorm van
sterven maar tandenknarsend moet ondergaan
in de hoop op een extra lichtpuntje, een
moment van verbluffend inzicht. Verlichting
van de lijdensdruk, palliatieve zorg, intensieve
pijnmedicatie waarover de patiënt zelf kan
beschikken: het zijn allemaal verworvenheden
die vandaag de menswaardigheid van ons
levenseinde bevorderen en dat is grote winst’.
Tinca: ‘Laten we ook niet vergeten dat zelfs
zij die dementeren kanten van zichzelf laten
zien die daarvoor verborgen waren. Het komt
voor dat zeer scherpe, kritische geesten in
hun demente fase juist uitermate zacht en lief
worden. Andersom komt ook veelvuldig voor
en ik kan mij niet onttrekken aan de indruk
dat zo’n omwenteling in iemands’ karakter
een functie kan hebben. Al was het alleen
maar voor de directe familie die hun dierbare
plotseling van een heel andere kant meemaken.
Een bescheiden vredestichtster wordt
plotseling een rake flapuit die met haar venijn
sluimerende problematiek in het familiesysteem
feilloos blootlegt. De ongenaakbare
criticaster die plotseling lief en benaderbaar
wordt, geeft familieleden ineens de opening
om zeer dichtbij te komen. Ik wil maar
zeggen: er is meer aan de hand dan alleen
een ellendig lot aan het slot dat zo snel en
pijnloos mogelijk dient te worden beëindigd’.
Het vlindermodel
Van rups, naar cocon, naar vlinder
voor een dag. Naast de neergaande
lijn kent het levenseinde ook een
opgaande lijn. Niks, ook het ouder worden
niet, gaat zonder leren. Zorg moet je vaak leren
ontvangen, vragen om hulp is veelal ook een
leerproces. Dit alles, deze hele brede baaierd
van psychische problematiek onder ouderen,
vraagt om een cliëntgerichte benadering met
enkele bijzonderheden die typisch zijn voor de
doelgroep. Roelf Jan Takens en Tinca Nijdam
hebben voor een dergelijke verdieping gezorgd.
Elk vanuit de eigen discipline en ervaring.
De vijf kernboodschappen van deze
therapievorm zijn kort samengevat:
1. de mogelijkheden van de cliënt;
2. diens innerlijke belevingen;
3. het hier en nu;
4. de therapeutische relatie;
5. het proceskarakter van zowel
de persoon als de therapeutische
behandeling.
De basis van cliëntgerichte
psychotherapie is een
therapeutische grondhouding
die empathie, respect en
echtheid uitstraalt.
Maar op dat geraamte ontwikkelde Roelf
Jan zelf het zogeheten Bezinningsmodel.
Een aanpak die wordt gebruikt ter aanvulling
op de vijf kernboodschappen van
de cliëntgerichte benadering en door de
zogenaamde acht ‘B’s’ wordt gekenmerkt:
1. Beschrijven;
2. Beleven;
3. Beschouwen;
4. Betekenis geven
5. Begrijpen;
6. Bezinnen;
7. Beproeven;
8. Besluiten.
iK leeF!
4
13

Het Bezinningsmodel denkt, in tegenstelling
tot de cognitieve gedragstherapie, de
verandering in gedrag en denkpatroon
minder rechtstreeks te kunnen bewerkstelligen.
Iets dat goed lijkt aan te sluiten bij een
benaderingswijze waarbij ouderen floreren.
Tinca Nijdam vult het Bezinningsmodel in de
cliëntgerichte benadering succesvol aan met
de Levenslijn Interview Methode, waarbij het
verleden expliciet aan de orde komt zonder de
(beperkte) mogelijkheden voor verandering
van tempo bij ouderen uit het oog te verliezen.
Ze schreven er samen een hoofdstuk over:
‘Cliëntgerichte Psychotherapie bij Ouderen’
in het Handboek Ouderenpsychologie in 2006
uitgegeven door De Tijdstroom te Utrecht.
Do the ‘bump’
Hoewel doorgaans in moderne
therapievormen het hier en nu een
erg belangrijke plaats inneemt en er
slechts aandacht is voor het ‘voelbaar aanwezige’
verleden, vaak het recente, meest levende
verleden, weten Roelf Jan en Tinca allebei uit
ervaring dat deze benadering voor de groep
van ouderen meestal te schraal zal blijken.
Ouderen grijpen in het hier en nu vaak heel sterk terug op
wat wel de ‘bump’ genoemd wordt: een aaneenschakeling van
levensgebeurtenissen uit de periode van het vijftiende tot het
dertigste levensjaar.
De Levenslijn Interview Methode (in 2002
ontwikkeld door Hans Schroots aan de
VU) geeft de therapeut de mogelijkheid dat
actuele en verrassend heldere ‘bumpverleden’
alsnog een zinvol plaatsje in het hier en
nu te geven. Te herijken als het ware. De
levenslijn zelf verschaft hiervoor orde en
structuur. Het is immers een begrijpelijk
grafisch instrument waarmee autobiografische
informatie wordt verkregen van cognitieve,
affectieve en motivationele aard. Een rijk
geschakeerd egodocument waarin als een
seismograaf het hart van de oudere tikt.
Tinca: ‘De oudere cliënt wordt gevraagd een
lijn te tekenen met daarop de belangrijkste
gebeurtenissen vanaf de eerste herinnering tot
het hier en nu. Door het eigen leven te tekenen
als een grafiek met pieken en dalen wordt er
direct structuur aangebracht. In een uur tijd
kun je op deze manier iemands’ hele leven in
kaart brengen. Dat kan nog worden uitgebreid
met een levenslijn voor de toekomst. Het blijkt
vooral voor de minder verbaal begaafde oudere
een zeer werkbare manier om lucht te geven
aan de belangrijke zaken in het eigen leven.
Na het maken van de levenslijn en na het
praten over de gebeurtenissen die in kaart zijn
gebracht, wordt met het Bezinningsmodel van
Roelf Jan verder gewerkt. Die koppeling blijkt
in de praktijk heel goede resultaten te geven.
Roelf Jan: ‘Het bezinningsmodel doet ook
iets meer dan alleen maar het benoemen
en beschrijven van de geschiedenis, maar
tracht betekenis te geven in het hier en
nu aan een belangrijk sleutelmoment in
het verleden van zo’n oudere. Er volgt
inzichtgevende verwerking en dat blijkt zelfs
op hoge leeftijd heel nuttig. Spectaculair
is dat niet natuurlijk, want het is gewoon
een vorm van psychotherapie. Alleen is de
Levenslijn of Life Review als kompas voor
de gesprekken die worden gevoerd juist voor
de oudere cliënt erg belangrijk gebleken’.
Met mes en vork
Tinca: ‘Laten we het concreet maken.
Neem nou de rouwverwerking. Daarbij wordt
vaak ingezoomd op het laatste verlies en de
verwerking daarvan. Maar bij ouderen kan
ineens het verdriet rond het sterven van vader
of moeder opspelen. Verborgen rouw als
het ware: er is waarachtig en intens verdriet
over een gebeurtenis die veertig jaar geleden
plaatshad. Als je daar psychotherapeutisch iets
mee wilt doen, dan zul je aandacht aan dat
verre verleden moeten besteden, maar je zult
het ook moeten vertalen naar het hier en nu
en naar de toekomst. Die laatste interventie is
waar het Bezinningsmodel goed in voorziet.
Het verleden wordt een zinvol onderdeel van
een op het hier en nu gerichte therapie.

Uit de praktijk van Roelf Jan:
Een homofiele man op leeftijd woont al jaren samen met een vriend.
Ze koken samen, maar ze eten niet samen. Althans, deze man gaat niet
met zijn vriend aan tafel zitten eten. Dat doet’ie niet omdat het gekletter
van het bestek hem alle eetlust doet verliezen. Dat geluid van bestek op
borden brengt hem terug naar de tijd waarin hij als nakomertje uit een
groot gezin in zijn eentje aan tafel het voortdurende geruzie en het ijzig
stilzwijgen van vader en moeder moest ondergaan. Dus tafelt hij al meer
dan vijftig jaar niet meer. Toch blijkt die ‘oplossing’ op latere leeftijd niet
bevredigend. Hij wil niet langer dat vroeger zo beslissend is voor de gang
van zaken in het hier en nu.
Roelf Jan gaat met deze cliënt naar die periode uit het verleden kijken. In het
spreken erover zal de betovering verbreken. De macht van het verleden zal
een andere vorm krijgen. Het genieten van elkaars gezelschap aan tafel wordt
mogelijk, zelfs op hoge leeftijd. Het is de kunst van de psychotherapeut die
ouderen begeleidt om mensen te laten ervaren dat verandering wel degelijk
bereikbaar is.
Opa’s en oma’s van Nederland
Niet alle ouderen zijn zo fit, zo vitaal en zo ondernemend als
de spindokters in het Sterblok ons voorspiegelen. De grijze
golf komt met gebreken. Specifieke psychische klachtenpatronen
die een ouder wordende populatie inbrengen, variëren van
psychische verwaarlozing, depressie, verlatingsproblematiek, sterfangst
en mobiliteitsbeperking (isolement) tot de mentale en sociale gevolgen
van niet-aangeboren hersenletsel, zowel plots als sluipend 1 .
Roelf Jan Takens en Tinca Nijdam ontwikkelen een specifiek op ouderen
toegesneden aanpak die in de naaste toekomst dringend noodzakelijk zal
blijken. De zorgmarkt voor ouderen zoekt naarstig naar beproefde tools.
Ook onder de therapeuten heerst een gevoelen dat men zich onvoldoende
bekwaam vindt hulp te bieden aan de oudere mens met diens specifieke
klachten. Met de aanpak van Roelf Jan Takens en Tinca Nijdam wordt in
een lacune van maatwerk voorzien. Het is goed dat we vooruitzien, voor nu
en voor later. Want eens worden we het allemaal: oud en der dagen zat.
1 CVA, beroerte, beginnende dementie, endstage ME,
reanimation-disorder en dergelijke.
De vergetelheid is een stompzinnig monster
dat te veel generaties heeft opgeslokt.
U allen, die uw leven hebt begrepen
en uw hart gepeild, schrijft uw geschiedenis’.
George Sand
iK leeF! 4
15

Ik droeg nog kleine kleeren, en ik lag
Lang-uit met moeder in de warme hei,
De wolken schoven boven ons voorbij
En moeder vroeg wat ‘k in de wolken zag
En ik riep: Scandinavië, en: eenden,
Daar gaat een dame, schapen met een herder-
De wond’ren werden woord en dreven verder,
Maar ‘k zag dat moeder met een glimlach weende.
Toen kwam de tijd dat ‘k niet naar boven keek,
Ofschoon de hemel vol van wolken hing,
Ik greep niet naar de vlucht van ‘t vreemde ding
Dat met zijn schaduw langs mijn leven streek.
- Nu ligt mijn jongen naast mij in de heide
En wijst me wat hij in de wolken ziet,
Nu schrei ik zelf, en zie in het verschiet
De verre wolken waarom moeder schreide-
De Wolken, Martinus Nijhoff 1
Uit: Vormen, 1924

Psychotherapie voor de allerkleinsten
Deuk in de wolken
In het zuidwesten van Den Haag, aan de Laan van Meerdervoort, ligt Meer en Bos.
Ontstaan omstreeks 1700 rond een paviljoen aan de noordzijde van het Segmeer, vlak
achter de Haagse heide en duinen. Het landgoed Meer en Bos ontwikkelde zich in
de loop der eeuwen van een strak en recht patroon in de barokstijl naar een park van
slingerende paadjes in de Engelse landschapsstijl.
‘Meer & Bos’ is ook een vrijgevestigde psychotherapiepraktijk voor kinderen,
jeugdigen, volwassenen en gezinnen aan de Laan van Meedervoort in Den Haag.
¹ Martinus Nijhoff - dichter, criticus en vertaler (1894-1953) werd in Den Haag geboren.
Na zijn lagere schoolperiode bezocht hij het Gymnasium aan de Laan van Meerdervoort te Den Haag.
iK leeF!
4
17

Oprichters en tevens 1nP professionals van het eerste uur zijn
Willem Jan Krijgsman en Cora Harteveld. Beiden BIG geregistreerd
psychotherapeut, klinisch psycholoog en gezondheidszorgpsycholoog.
Cora Harteveld Willem Jan Krijgsman
Samen bovendien lid van een hele mond vol:
de Nederlandse Vereniging voor Kinder- en
Jeugd Psychotherapie (VKJP), het EMDR
Netwerk Nederland, de Vereniging voor
Cliëntgerichte Psychotherapie (VCgP),
de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie
(NVP), de Nederlandse Vereniging
van Vrijgevestigde Psychotherapeuten
(NVVP), het Nederlands Instituut van
Psychologen (NIP) en de Dutch Association
for Infant Mental Health (DAIMH).
Weer een nieuwe 1nP cluster
Sinds 2008 is ‘Meer & Bos’ ook een echte
1nP cluster ‘nieuwe stijl’, na uitbreiding
van de staf met:
• Ina Voorwinden: maatschappelijk werkster,
30 jaar GGZ ervaring met kinderen,
jongeren en hun ouders en de laatste jaren
gespecialiseerd in 0-4 jarigen en hun ouders.
• Machteld Cremers-Meijer:
GZ-psycholoog, ruime ervaring in het werken
met kinderen, jeugdigen en adolescenten
en trauma gerelateerde problematiek.
• Debby van Riel: GZ-psycholoog, heeft
haar opleiding tot psychotherapeut bijna
afgerond, ruime ervaring in het werken met
kinderen, jeugdigen, adolescenten en ouders.
• Peter Wullems: klinisch psycholoog /
psychotherapeut, gespecialiseerd in het
werken met 0-4 jarigen en hun ouders.
De zeskoppige formatie van ‘Meer & Bos’ is
daarmee een volwaardige, multidisciplinaire
1nP-cluster met het accent op de behandeling
van kinderen, jeugdigen en hun gezinnen.
Tijd voor een kennismaking. We spreken met
Willem Jan Krijgsman en Cora Harteveld,
de oprichters van ‘Meer & Bos’.
Speciaal, specialer, speciaalst
Cora Harteveld en Willem Jan Krijgsman
zijn beiden kinder- en jeugdpsychotherapeut.
Willem Jan: ‘We hebben de opleiding psychotherapie
gedaan met een stukje extra dat de
“kinder- en jeugdvariant” werd genoemd. Zo
ging dat vroeger. Je deed dus de hele volwassenen-opleiding
met een extra curriculum. Er is
een wijd verbreid misverstand dat kinder- en
jeugdpschyotherapeuten niet met volwassenen
zouden kunnen werken. Wat vergeten wordt,
is dat kinderen ouders hebben, en grootouders
en leraren en ooms en tantes. Het hele systeem
rond een kind is bezaaid met volwassenen.
Je moet dus ook met hen kunnen werken’.
Psychologen die in het verleden ontwikkelingspsychologie
deden, werden ook wel
‘kinder- en jeugdpsychologen’ genoemd.
Binnen het NIP kunnen psychologen zich
bovendien laten registreren als kinder- en
jeugdpsycholoog. Cora en Willem-Jan
hebben bij dat NIP de kwalificatie ‘kinder-
en jeugdpsycholoog-specialist’.

Er zijn meer
depressieve
kinderen
dan ooit.
iK leeF!
4
19

Kijken naar
kinderen kun je
leren.

Het is allemaal ontzettend ingewikkeld, want zowel Cora als
Willem Jan zijn ook nog eens lid van de Nederlandse Vereniging
van Kinder- en Jeugdpsychotherapie, waar Willem Jan bovendien
supervisor is. Hoeveel geestige visitekaartjes moet je hebben dokter?
Meer & Bos
Cora en Willem Jan kennen elkaar al ruim
tien jaar van ‘De Jutters’, Centrum voor
Jeugd GGZ Haaglanden in Den Haag en van
de vroegere RIAGG, tegenwoordig Parnassia.
Dat psycho-medisch centrum Parnassia werd
veel te groot en te log voor hun smaak.
Willem Jan: ‘We kregen voor ons gevoel een
visie en motto’s opgedrongen die op papier
wel mooi klonken maar in de praktijk een
stuk minder uit de verf kwamen. Toen heb
ik de stoute schoenen aangetrokken en Cora
benaderd met de vraag of we niet gezamenlijk
een praktijk zouden moeten oprichten’.
De praktijk werd eerst opgezet vanuit het
eigen huis, totdat de respectieve levenspartners
kwamen met het ultimatum: ‘Je werk het
huis uit of ik het huis uit’. Uiteindelijk werd
de locatie aan de Laan van Meerdervoort
gevonden. Eerst het voorhuis op de begane
grond en nog niet zo lang geleden ook het
achterhuis dat voor de gelegenheid volledig
werd verbouwd en ingericht met een extra
kantoor, een keuken en een praktijkruimte.
De uitbreiding viel mooi samen met de
aanwas aan nieuwe 1nP professionals die van
‘Meer & Bos’ een volwaardige cluster hebben
gemaakt. Er zijn nu twee grote praktijkruimtes,
waarvan de voorste is uitgerust met een
speelgoedcollectie om van te watertanden.
Kijken naar kinderen
De ‘kinderhoek’ is er om echt met de
allerkleinsten te kunnen spelen. Een
zandbak, een waterbak, een poppenkast,
allerlei spelletjes en speelgoed.
Cora: ‘Het is een heerlijke grote ruimte om
met kinderen te kunnen werken. Spelende
kinderen hebben de ruimte nodig. Vanaf
een jaar of vijf zien wij de kinderen meestal
één op één, maar bij de groep van nul tot
vier jaar zijn de ouders er altijd bij’.
Cora Harteveld en Ina Voorwinden zijn
gespecialiseerd in de behandeling van die
groep van allerkleinsten. Beiden hebben een
specifieke opleiding gevolgd voor het werken
met heel jonge kinderen. Peter Wullems heeft
vergelijkbare specialistische kennis verworven
via een ander traject. Zijn mentor tot klinisch
psycholoog was één van de hoofdopleiders
bij de opleiding ‘behandeling van nul tot
drie’ en Cora was Peter’s supervisor.
De aanpak in die eerste vroege levensfase is
er vooral op gericht om ouders gevoelig te
maken voor de signalen die hun kind afgeeft.
Ouders moeten soms hun kind
leren ‘lezen’ om vervolgens
goed aan te kunnen sluiten
bij het gedrag van het kind.
Cora: ‘Kijken naar kinderen kun je leren.
Het observeren en interpreteren is de best
mogelijk manier om een beeld te krijgen van
datgene wat er in het hoofd van een heel jong
kind omgaat. Daarnaast maken we videoopnames
van ouder en kind waarbij de we de
interactie grondig bestuderen om daar vervolgens
met de ouder over te praten. Dat terugkijken
van de beelden geeft iets meer afstand
en dus ruimte voor overdenking en inzicht’.
Non-verbale onrust
iK leeF!
Een kindje eet niet, een kindje slaapt
niet, of huilt ontroostbaar. Symptomen
waaraan je bij de kleintjes al vroeg kan
zien dat er psychische problemen (kunnen)
zijn. Of ouders die zelf aangeven dat ze
moeilijk contact kunnen leggen met hun kind.
Eigenlijk gaat het in die eerste levensfase heel
vaak over de band en dus de hechting tussen
ouder en kind, tenzij er bij een kindje specifieke
problemen zijn, bijvoorbeeld autisme.
Cora: ‘Tegenwoordig kunnen we al vanaf
een jaar of twee ouders vertellen of ze al
dan niet rekening moeten houden met een
autistisch kind, al blijft de differentiaal
diagnostiek tussen forse hechtingsproblematiek
en autisme nog altijd heel lastig. Het
vereist nauwkeurig en uitgebreid onderzoek
om de diagnose autisme goed te stellen en
te onderscheiden van een aantal verwante
ziektebeelden. Vaak moet het kind ook wat
ouder zijn om de diagnose autisme met
wat meer zekerheid te kunnen stellen’.
4
21

Willem Jan: ‘Het is het verhaal van het
Venndiagram, de elkaar overlappende cirkels
van bijvoorbeeld autisme, hechtingsstoornis
en ADHD. Alledrie de aandoeningen hebben
een aantal gemeenschappelijke symptomen
die het lastig maakt om met zekerheid twee
van de drie aandoeningen uit te sluiten. Het
Venndiagram zal bij alle milde verschijningsvormen
van de aandoening een enorme overlap
vertonen met verwante ziekteverschijnselen’.
Cora: ‘Ouders met meerdere kinderen
zijn daarbij vaak een enorme hulp. Zij zijn
ervaringsdeskundigen en weten als geen ander
welk kind in gedrag afwijkt van de rest van
de kinderen en waar dat dan in zit. Nou is
ook ADHD op zeer jonge leeftijd een enorm
lastig te diagnosticeren gedragsprobleem.
In het geval van hechtingsproblemen zie je
dat de kinderen van nul tot vier jaar vaak
erg onrustig zijn. Dat wordt dan soms
ten onrechte aangezien voor ADHD’.
Ouders met problemen
Meer & Bos, zoals elke zich in
kinderen specialiserende tak
van psychotherapie, behandelt
vaak kinderen én ouders. Om
het anders te stellen: soms
komen de kinderen binnen
met probleemgedrag dat zijn
wortels heeft in de psychische
moeilijkheden van de ouders.
Cora: ‘In de reactie van het kind op de
ouder kunnen de psychische problemen
van die ouder manifest worden’.
Willem Jan: ‘Schrijnende voorbeelden
hiervan zijn depressieve moeders voor wie het
onmogelijk is om op een adequate manier
met hun kindje om te gaan. Die kinderen
reageren daarop met een storm van gedrag.
Maar het zijn de moeders die hulp behoeven.
En denk ook aan relatieproblemen tussen
ouders waar in de overdracht tussen ouder
en kind door de laatste feilloos op wordt
gereageerd. Scheidingen zijn aan de orde van
de dag en wij zien hier wat het bij kinderen
teweeg kan brengen. Het is trouwens beleid bij
Meer & Bos dat gescheiden ouders waarvan
wij het kind in behandeling nemen in elk
geval in staat moeten zijn om samen hier in
één ruimte met elkaar te spreken over het
kind. We willen niet dat de behandeling van
het kind inzet wordt van juridische gehakketak
tussen twee vechtende partners’.
Cora: ‘Je hebt nu eenmaal van beide
ouders toestemming nodig voor de
behandeling maar ook de bereidheid om
te doen wat voor hun kind het beste is’.
De ‘rechtmatige’ kinderwens
Er wordt wel beweerd dat kinderen
tegenwoordig veel meer ‘gewenst’ en
‘gepland’ zouden zijn dan vroeger.
Vooral een fenomeen onder hoger opgeleiden.
Op zichzelf brengt die beladen ‘gewenstheid’
al een zekere onnatuurlijke druk mee.
Er zijn meer depressieve kinderen dan ooit
en het aantal jonge kinderen met tekenen
van stress is eveneens onrustbarend.
Dat soort kinderen moet immers ook zoveel.
Kinderen mogen dan meer gewenst zijn, de
huwelijken en relaties die ze voortbrengen,
lijken een wegwerpartikel getuige het
enorme aantal scheidingen van de laatste
tijd. Vooropgesteld dat kinderen er niet bij
gebaat zijn dat een ongelukkig huwelijk
standhoudt als dat betekent dat ze worden
blootgesteld aan constante relatieproblemen
en ruzies, is inmiddels wel onomstotelijk
vast komen te staan dat het allerslechtste
voor kinderen een onharmonieuze scheiding
is, waarna de ouders gewoon doorgaan
elkaar te haten en dwars te zitten (Edward
Teyber: Helping Children Cope with Divorce,
San Francisco, USA, Jossey-Bass, 1992).
Willem Jan: ‘We krijgen hier veel kinderen
die worstelen met de loyaliteit jegens hun
gescheiden ouders. Het wordt die kinderen
ook bepaald niet makkelijk gemaakt. Het
maakt trouwens ook ons werk met dat
kind een stuk lastiger. Je hebt altijd in je
achterhoofd of je handelen niet door één
van beide ouders kan worden misbruikt’.
‘Er lijkt wel een soort
moderne ‘opvoedingsleemte’
te zijn ontstaan. Zie alle
opvoedingsondersteunenende
beleidsmaatregelen van de
overheid. En zie ook alle
ontspoorde gezinnen.’

Scheidingen
zijn aan de orde
van de dag.
iK leeF!
4
23

De samenleving
in een notendop
Cora: ‘Het werken met multiprobleemgezinnen
of uiteengevallen gezinnen is aan de orde
van de dag. Vaak gaat het daarbij ook over
jonge ouders die in de moeilijkheden komen
omdat ze zelf als kind deuken hebben opgelopen.
Je ziet dat de brede sociale en familiaire
netwerken zijn komen te vervallen. Jonge
ouderparen staan er steeds vaker alleen voor en
waar moet je dan je kennis vandaan halen?’
Willem Jan: ‘Cora en ik werken allebei nog
een aantal uur per week bij “De Jutters”, het
Centrum voor Jeugd GGZ Haaglanden in
Den Haag, en daar komen we vrijwel dagelijks
in aanraking met kinderen uit de sociaalzwakkere
milieus en de gezinsproblematiek die
dat oplevert. Alcoholisme, verslavingsproblematiek,
huiselijk geweld, verwaarlozing, werkeloze
ouders, tienermoeders. In Meer & Bos
zien we dat soort problemen wat minder vaak’.
Cora: ‘Dat ligt nog vrij subtiel. De volwassenen
die we hier krijgen, hebben vaak wel
die meervoudige problematiek waar we over
spraken, zij worden meestal doorverwezen
door een stuk of tien huisartsen die Meer
& Bos inmiddels goed kennen. Maar de
kinderen die we behandelen hebben toch
veelal ouders uit een milieu waarin het
actief zoeken naar hulp – ook psychische
hulp een stuk vanzelfsprekender is’.
Multidisciplinair werken
Lastige partner-relatie therapieën kunnen,
doordat Meer & Bos inmiddels
met zes behandelaars een stuk groter
is geworden, als het nodig is ook met twee
verschillende therapeuten worden gedaan.
Cora: ‘Of Willem Jan is bezig met een
relatietherapie waarbij blijkt dat er ook
behoefte is aan individuele begeleiding en dat
kan één van ons dan gemakkelijk oppakken.
De lijnen zijn enorm kort geworden en de
behandeling kan gewoon in dezelfde praktijk
zijn vervolg vinden. We kunnen nu ook veel
beter plannen wanneer welke interventies
tijdens een behandeling nodig zijn’.
Wilem Jan beaamt dat: ‘De consequentie
van therapie voor kinderen is dat er altijd
een vorm van ouderbegeleiding nodig is.
Soms is het nuttig en werkzaam om dat stuk
door een andere therapeut te laten doen. Ik
heb bijvoorbeeld een jongen van veertien in
therapie en het zou heel onverstandig zijn
wanneer ik ook de ouderbegeleiding ging
doen. De knul is pas veertien dus er moet ook
met zijn ouders gesproken worden. Nou, dan
gaat Cora dat stuk verzorgen. Kan niet beter’.
Met klinische psychologie, GZ-psychologie,
psychotherapie en maatschappelijk werk onder
één dak is Meer en Bos een multidisciplinaire
1nP cluster met het zwaartepunt op de
kinder- en jeugdpsychotherapie. Er kan heel
systemisch gewerkt worden, waarbij het
systeem ook in de verschillende onderdelen
behandeld kan worden. Wat zeer gemist
wordt, is een kinder- en jeugdpsychiater.
Cora en Willem Jan zouden zo’n versterking
erg graag willen, maar het is bekend; kinder-
en jeugdpsychiaters zijn dun gezaaid.
Ook in de 1nP gelederen. Ook bij de grotere
kinder- en jeugdinstellingen in Nederland.
Grenzen zoeken
Is er een tijdgeest die het kind kwelt?
Dat is te algemeen wellicht. Is er
dan een grote-steden-probleem
met de jeugd in het bijzonder? Of een
welvaartsprobleem voor snotapen?
Willem Jan: ‘De multiculturele samenleving,
zeker in een stad als Den Haag, stelt ons
vandaag voor enorme problemen. We hebben
in de stad momenteel meer allochtone dan
autochtone jongeren onder de achttien.
Dat zorgt voor veel specifieke problemen:
taalarmoede, verminderde schoolprestaties,
crimineel gedrag, zoekende ouders die hun
eigen culturele wortels zien vervagen en
waarvoor nog niet echt iets in de plaats lijkt
gekomen. We zien het in onze eigen praktijk:
depressieve Marokkaanse moeders die de
weerklank van de eigen cultuur volledig
missen. Turkse, Thaise, Hindoestaanse
cliënten die worstelen met religie en zingeving.
We krijgen wel steeds meer hulpzoekenden
met een andere etnische achtergrond,
al ben ik de eerste om toe te geven dat
die groep in de hele brede GGZ nog
altijd ondervertegenwoordigd is.
Taalproblemen, opleidingsniveau, cultureel
bepaalde schaamte en zeg het maar gewoon:
geld - het zorgt er allemaal voor dat die groep
nog van hulp in brede zin verstoken blijft’.

De globalisering van de samenleving doet de grenzen
vervagen. Geografische grenzen, culturele grenzen maar ook
grenzen van vanzelfsprekendheid en bescheidenheid.
Er zijn nu hele groepen kinderen voor wie het
vanzelfsprekend is om alles maar te krijgen en
te hebben. Tachtig euro beltegoed per maand
op je mobiel als je net dertien bent. Een i-Pod,
een mountainbike, vioolles, een pony, een
eigen laptop om op te msn-en, Hyves, My
Space, merkkleding, uitgaan tot vijf uur in
de ochtend met pilletje - je kunt het zo gek
niet bedenken of deze jeugd heeft het al.
Het lijkt wel of ouders daar eigenlijk geen
grenzen in durven of kunnen stellen.
Een hele generatie jeugdigen die grenzen
moeilijk accepteert en die het lastig vindt
om voor zichzelf lange termijndoelen
te formuleren, ergens offers voor te
brengen of behoeften uit te stellen.
iK leeF!
4
De ‘Puber 2.0’.
Er is een nieuwe versie
van jou beschikbaar.
Wil je nu upgraden?
Druk op start.
25

‘We hebben onze
plek wel gevonden’

1nP groeit, de werkvloer groeit mee. ‘Waar liggen de mogelijkheden?’
Er is veel veranderd in de wijze waarop de 1nP organisatie de aangesloten professionals in den
lande ondersteunt. De organisatie groeit en het personeel moet mee. Of mág de medewerker mee?
Met alle eigen talenten en mogelijkheden? We maken kennis met drie ‘oudgedienden’. Voorheen
onder andere werkzaam voor het 1nP secretariaat als medewerker van Datamedicare. Sinds de
overname van Datamedicare door 1nP begin dit jaar exclusief werkzaam voor 1nP als relation-support.
Het zijn Jane Currie, Hermien Blok-Lindhout en
Ilse Klein-Molenaar. Wie zijn ze en wat deden
ze voordat ze zo’n twee jaar geleden voor het
eerst binnenstapten bij Datamedicare?
Ik ben een doorzetter
Jane Currie komt ‘uit de bloemen’. Moeder
van twee kinderen, één van achttien en één van
twintig. Vijfentwintig jaar in het bloemenvak
waarvan tien jaar een eigen bedrijf.
De onderneming werd gestaakt vanwege
moeilijkheden in de familiesfeer en Jane ging
werken bij een accountantskantoor. Daar werd
ze vaak op pad gestuurd en zette ze de debiteurenbewaking
op. De cliënten zaten echter
zo ver weg dat het reizen in combinatie met
het gezin uiteindelijk te veel werd. Vervolgens
een managementbaan bij een deurwaarder in
Spijkenisse waar ze ook personeelsbeleid en
klantenbezoeken deed. De functie werd na een
bedrijfsovername weggesaneerd en vanaf dat
moment gaat Jane aan de slag bij Datamedicare:
‘Het soort werk - de dienstverlening - en
het feit dat het op tien minuten van mijn huis
in Vierpolders was gelegen, trokken me aan’
Voor Jane kwam de overname van Datamedicare
door 1nP precies op tijd. Ze voelde zich al
een tijdje niet meer gelukkig in de werksituatie
bij Datamedicare en ziet nu als medewerker
van 1nP weer nieuwe kansen en uitdagingen.
‘Ik voel me nu een stuk vrijer en ik
heb het idee dat mijn eigen inbreng
gewaardeerd wordt. Ik denk dat ik
hier mijn plaatsje wel gevonden heb’.
Ik ga graag nieuwe
uitdagingen aan
Hermien Blok-Lindhout begon haar
werkzame leven bij de Amro Bank in Rotterdam
als medewerkster Krediet-secretariaat.
Na haar verhuizing naar Hellevoetsluis
kwam Hermien terecht in een boekhandel
waar ze negen jaar gewerkt heeft.
Helaas geen doorgroeimogelijkheden dus
toen opnieuw het bankwezen in, nu bij
de Rabobank, geldhandelingen. ‘Dat was
echt niets voor mij: heel kort contact met
cliënten en verder een saaie job die ik na
negen maanden voor gezien hield’.
< Van links naar rechts: Ilse Klein-Molenaar, Jane Currie en Hermien Blok-Lindhout.
iK leeF!
Weer terug naar een boekhandel, Fonkert
Lectuur in Hellevoetsluis, waar ze al snel doorgroeide
naar een managementfunctie waarin
ze ook de inkoop verzorgde. Toen de eigenaar
ernstig ziek werd, kreeg Hermien het voorstel
de zaak over te nemen, maar dat was voor
haar een te grote financiële stap. Terug naar de
Rabobank maar nu de afdeling bedrijven met
veel meer cliëntondersteuning en relatiebeheer.
Precies het soort werk wat ze leuk vond. Na
drie jaar ging het filiaal van de bank in Hellevoetsluis
afslanken en was Hermien haar baan
kwijt. Ze wilde niet thuis gaan zitten en stapte
in een functie bij een installatiebureau. ‘Een
echte mannenwereld maar wel heel erg leuk’.
De baan werd na drie jaar niet omgezet in een
vast contract en dat zag Hermien helemaal
niet zitten. Zoeken naar een andere baan en
via de krant met Datamedicare in contact
gekomen. Gesolliciteerd en aangenomen. De
overname van Datamedicare door 1nP voelde
goed voor Hermien: ‘Ik heb alle vertrouwen
in 1nP en ben blij met de nieuwe werksituatie,
waar ruimte is voor eigen initiatief en inbreng.’
‘Ik ben iemand die graag nieuwe
uitdagingen aangaat. Nu heb ik
dat gevonden in het Administratie
Direct programma. Ik hoop dat
er nog vele uitdagingen volgen’.
4
27

Een mens van structuur
Ilse Klein komt uit het Brabantse Eindhoven
en rondde op haar achttiende een secretaresseopleiding
af. Twee jaar gewerkt in Eindhoven en
als gevolg van een huwelijk verhuisd naar Brielle.
Ilse woont nu tweeëntwintig jaar op het eiland
Voorne-Putten en heeft er beroepsmatig ook
behoorlijk wat omzwervingen achter de rug.
Drie faillissementen meegemaakt, tijd
genomen om moeder te zijn, een eigen kind
en drie stiefkinderen grootbrengen. Eigenlijk
altijd secretaresse-taken vervult in de bouw en
de petrochemie. De vacature bij Datamedicare
trok haar aan omdat het juist iets heel anders
was: ‘Ik vond het een uitdaging om mijn
werkervaring nou eens te combineren met
mensen in plaats van stalen pijpen. Ik heb met
veel plezier bij Datamedicare gewerkt. Ik ben
een mens van structuur en het werk bood me
dat in voldoende mate. Ik was wel blij met de
overname van Datamedicare door 1nP. Niet
zozeer vanwege de veranderingen in de aard
van de werkzaamheden, maar vooral vanwege
een frisse nieuwe aanpak van de directie’.
Ondanks het feit dat de baan
voornamelijk ‘computer-telefooncomputer’
is, vindt Ilse het werk
‘in haar hoofd’ toch afwisselend
en stimulerend genoeg.
‘Wat ik nu erg leuk vind, is om als langst zittende
medewerker de nieuwe garde op te leiden
en in te werken. Ik zou dat soort werk bij wijze
van spreken best wat omvangrijker en serieuzer
willen doen. En ook de zorgtaken, het contact
en de begeleiding van de 1nP professionals en
de cliënten zou ik graag meer uitbouwen, want
ik geloof dat daar wel mijn capaciteiten liggen.
Groepsbehoud en de sfeer op de werkvloer
zijn ook belangrijke elementen voor Ilse en ze
wil onvrede graag snel bespreekbaar maken:
‘Ik wil dingen niet roddelend
oplossen, maar direct in de
openbaarheid bespreken.
Dat lijkt me een gezonde aanpak en ik heb
het gevoel dat er met de nieuwe 1nP directie
ook alle ruimte voor is. Ik heb er aanvankelijk
best aan moeten wennen. Ik miste structuur
en daadkracht, vooral in het begin, maar ik
ga nog steeds met veel plezier naar werk’.
Het Administratie Direct programma is
voor Ilse een onderdeel van het werk dat
haar minder boeit. ‘Veel te abstract en te
technisch, mijn kracht ligt ergens anders
voel ik. Ik zou me liever wat verbreden in de
1nP organisatie dan dat ik me een specialist
zie worden in het software programma van
Administratie Direct. Niet echt mijn ding’.
Een nieuw geluid
Het verloop bij het 1nP secretariaat was, zeker in de
Datamedicare tijd, erg hoog. Ilse heeft zeventien
mensen zien komen en zestien mensen zien gaan.
Na slechts tweeëneenhalf jaar kunnen Ilse, Jane en
Hermien zich met recht de ‘oude garde’ noemen.
Dat wijst op een enorm verloop.
< Hands-on instructie door 1nP Relations Support tijdens de 1nP Dag in Den Bosch.
Het is de verwachting (en ook de bedoeling)
dat met de overname van het secretariaat door
1nP er werkinhoudelijk en qua teambuilding
veel gaat veranderen. Je werkzame leven maakt
zo’n groot deel uit van je dagelijkse bestaan
dat het in de filosofie van 1nP van belang is
dat je er vreugde uit kunt putten, dat je je op je
plaats weet en dat er mogelijkheden zijn voor
persoonlijke groei. De medewerkers van toen
zijn de 1nP collega’s van nu en ook van hen
vergt de nieuwe filosofie en omslag in denken
en doen. Hoe zien zij dat eigenlijk zelf?
Zeggen wat je vindt
iK leeF!
Ilse: ‘Dat proces van cultuuromslag is nog
volop gaande. Er is in ieder geval meer vrijheid
en ruimte om lucht te geven aan je eigen
aspiraties. Maar ook om te zeggen waar je
in je werk minder gelukkig van wordt’.
De starheid is weg, dat beamen ook Jane
en Hermien, maar daarvoor in de plaats
is nog geen pasklaar antwoord op maat
voor elke medewerker. Hoe zit het met
persoonlijke groei en de onderlinge collegiale
controle in die vrouwengemeenschap van
het secretariaat? Mag je als medewerker
je kop eigenlijk wel boven het maaiveld
uitsteken? Mag je het wij-gevoel achter je
laten en uitblinken in waar je goed in bent?
Jane: ‘Het begin is er al wel. Wij zijn allemaal
uitgedaagd om met onze persoonlijke ambities
voor de dag te komen. Het afwachtende
is weg. In de Datamedicare tijd was het
‘men vraagt en wij draaien’, nu is het meer
en meer ‘wij draaien mee’ en komen zelf
aangeven wat er zou moeten gebeuren’.
4
29

Jane Currie is een goed voorbeeld van de
nieuwe rolverandering. Bij de 1nP dag
in maart verzorgde ze zelfstandig een
workshop rond Administratie Direct. Een
pittig optreden voor een kritische groep van
1nP professionials die nou niet allemaal
stonden te applaudisseren over de wijze
waarop Administratie Direct werkte.
Jane: ‘Ja, dat was een sprong in het diepe. Daar
groei je van. Ik ga zo’n uitdaging graag aan’.
Kennismaken en meedraaien
Alledrie geven aan dat die 1nP dag in maart
van dit jaar de eerste keer was dat ze als
volwaardige 1nP collega’s meedraaiden. Het
was nog wat wennen, ook voor de professionals
die nu de telefoonstemmen in levende lijve
ontmoetten, maar Jane en Hermien hebben
het wel een zinvolle dag gevonden.
Ilse: ‘Ik voelde me een beetje overbodig. Voor
mij was het niet duidelijk wat ik op zo’n 1nP
dag voor de aanwezigen kan betekenen. Het
was gezellig, dat wel, maar ik zoek nog naar
mijn rol voor zulke dagen. Jane was met
haar presentatie van Administratie Direct
eigenlijk de enige van het secretariaat die
een welomschreven taak had die dag’.
Hermien: ‘Ik heb toen toch wel gemerkt
dat er door de 1nP professionals interesse
getoond wordt voor jou en je werk. Goed,
het waren er nog maar enkelen. Mensen
waarmee ik intensief contact heb gehad.
Maar het is toch anders om elkaar nu eens
echt te ontmoeten. Dat werkt trouwens
alleen als je zelf ook initiatief toont’.
Ilse: ‘We moeten wel reëel zijn. 1nPers
komen op zo’n dag toch voornamelijk elkaar
ontmoeten, elkaar spreken en onderling
netwerken. Dat is ook logisch. Het is leuk
om kennis te maken, maar je werkt toch
eigenlijk pas voor een 1nPer wanneer die
via de telefoon met een hulpvraag komt’.
Proces- of probleemeigenaar?
Ilse, Hermien en Jane komen in het dagelijks
contact met de 1nP professionals regelmatig
op het gebied van de zorg terecht.
Hermien: ‘Soms bespreken professionals
vakinhoudelijke zaken met ons. We worden
geacht daarvan net zoveel te weten als zijzelf,
maar dat is natuurlijk niet het geval. Dan
moeten we doorverwijzen naar een meer
ervaren 1nP professional of in een enkel
geval naar de relatiebeheerders van 1nP’.
Met name Ilse heeft veel belangstelling voor
die kant van de werkzaamheden. Zij zou
haar kennis op dat gebied graag uitbouwen.
Ilse: ‘Ik ervaar die zorgkant van mijn
werkzaamheden als veel motiverender dan
alle vragen over de facturatie eerstelijns of
tweedelijns om maar eens wat te noemen. Het
geruststellen van gestresste professionals of
het op een juiste wijze tegemoet treden van
cliënten, ja, dat vind ik hele leuke kanten van
het werk. Ik zou wel proceseigenaar van die
zuil in de organisatie willen zijn. Ik zou wel
willen bijleren en opleidingen willen volgen’.
Alle talenten tellen
‘Waar liggen de mogelijkheden in dit
bedrijf?’ vraagt Jane hardop. ‘Ik kan wel
aangeven dat ik wil groeien, maar ik heb
nu nog geen idee welke kant op. ‘
‘Neem nou de functie van relatiebeheerder.
Dat werk spreekt me aan en ik denk ook dat
ik qua ervaring en inzet zo’n job best aankan.
Ik kan zelfstandig werken, het reizen doe ik
graag, maar dan blijkt er een HBO-opleiding
vereist te zijn, met een zorgachtergrond. Kijk
daarmee houdt het natuurlijk snel op’.
Is het werk wat je doet leuk genoeg of is er
bij 1nP werk in datgene wat je leuk vindt?
De organisatie is daarin zoekende en dat
geldt ook voor Ilse, Hermien en Jane.
‘Alle talenten tellen’ is het in managementkringen
veelbesproken boek van Nico Smid over de
pijlers onder organisatiesuccessen. In het boek
laat Smid zien hoe succesvolle organisaties juist
op de verschillen tussen mensen kapitaliseren.
Een zorgvuldige combinatie
van menselijk talent levert de
organisatie meer op. Voorwaarde
daarvoor is inzicht op het gebied
van organisatie-inrichting,
werving, selectie, ontwikkeling en
leidinggeven. Ook daarin groeit
1nP. En iedereen mag mee.
1nP Relations Support: veel ‘hoofd-telefoon-computer-hoofd’ maar toch een uitdagende job! >

IK LEEF! 4
31

29.03.08
1nP Dagje Dierentuin
Waar een 1nPer (verschrikkelijk) goed in is
Ruim 130 1nPers woonden op zaterdag 29
maart de landelijke 1nP dag bij in Burger’s
Zoo te Arnhem. Voor wie het event gemist
heeft: je kreeg een kaart waarin je de
adresstickers van matchende 1nPers van die
dag mocht plakken. ‘Matchende maatjes’, dat
was één van de belangrijkste thema’s van
deze 1nP dag, die verder in het teken stond
van het nieuwe 1nP Beleidsplan 2008-2011
‘De Match - waar vinden we elkaar?’. Nou, in
de dierentuin bijvoorbeeld.
32

1
De aaibaarheidsfactor
1nP bestuurder Gerard van Kesteren deed in zijn openingsspeech
verslag van de overname van Datamedicare en beloofde
het oplossen van de kinderziektes die het softwarepakket
Administratie Direct teisteren. Binnen twee maanden, zo zegde
hij toe. Verder deed hij een oproep voor de vorming van originele
1nP clusters op basis van ieders bijzondere kwaliteiten in het
eigen vakgebied. 1nP wil met die in het beleidsplan uitgewerkte
visie individuele vakinhoudelijke kwaliteiten en specialiteiten een
veel grotere rol laten spelen in de samenwerking tussen 1nPers
onderling. Maar dan moet de individuele 1nPer wel opstaan
en hardop zeggen waar hij of zij extreem goed in is. Dat is voor
niemand in Nederland een gemakkelijke opgave dus had men
Theater Draad bereid gevonden om de ‘coming out’ van zaalzitters
te stimuleren en op passende, theatrale wijze te begeleiden.
Schoorvoetend in het begin, maar allengs scheutiger kwamen
er 1nPers op uitnodiging naar voren om hun bijzondere
kwaliteiten letterlijk voor het voetlicht te houden.
Stickerdaten
De lunch werd door veel 1nPers gebruikt voor het intensief
‘stickerdaten’, bijpraten en netwerken. Matchen in optima
forma. Kennelijk was het Theater Draad gelukt het ijs te
breken. Het netwerken, maar dan buiten de grenzen van
de 1nP organisatie, kwam in de voormiddag aan bod.
Inge Beaten, bestuurssecretaris van 1nP, stelde de zaal vijf
partners voor waarmee 1nP kort of lang goede contacten
onderhoudt. DOeN, de organisatie die de crisisopvang voor
1nP organiseert, de GGZ Westelijk-Noord-Brabant , FaMed
en Penn, de organisatie die de MMPI-2 scoort voor 1nP.
1 Theater Draad was bereid gevonden
om de ‘coming out’ van zaalzitters te stimuleren en
op passende, theatrale wijze te begeleiden.
iK leeF! 4
33

2
3
2 Het sterk groeiende team van 1nP
voor een groepsfoto bijeen in de berenkuil
van Burger’s Zoo.
3 Altijd een kleurrijke en enthousiaste
verschijning op 1nP dagen: SPVer Eric Filemon.

4
5
In the jungle
De rest van de middag was ingeruimd voor
workshops en themawandelingen. Aan
de hand van een keuzemenu konden de
1nPers besluiten voor verdieping op het
gebied van ‘kind en jeugd’, ‘mindfulness,
‘neurofeedback’, ‘multidisciplinaire
clusters’’, ‘multiculturele hulpverlening’,
‘1nP in Bedrijf’ of ‘Administratie Direct’.
Zoals dat hoort op een 1nP dag vond in het
auditorium de evaluatie van de dag plaats.
Deelnemers van de themawandelingen
en de workshops kwamen op het
podium hun indrukken verwoorden.
De gasten en gastsprekers van de
dag werden bedankt en vervolgens
verzamelde zich een imposante groep
van 1nP medewerkers op het podium
om daar ‘The Lion Sleeps Tonight’ in
te zetten en de hele zaal viel in.
4 Psychiater Noud van Poppel, een trouwe
bezoeker van de 1nP dagen, aan de tand gevoeld
door Theater Draad.
5 ‘Stickerdaten’ in optima forma,
de hele tafel is je netwerk.
iK leeF!
4
35

04.10.08
1nP Werelddag
Den Bosch
De wereld is jouw achtertuin
In de Bosche Talent Factory kwamen op
zaterdag 4 oktober zo’n 170 1nPers bijeen
voor de tweede 1nP dag van dit jaar.
De wereld is je achtertuin, zo zou je de
highlights kunnen samenvatten.
Hoogtepunt van de dag was ongetwijfeld
het optreden van Martijn Aslander, de
Nederlandse Jamie Oliver van het Lifehacking
(www.lifehacking.nl) met ingebouwde
‘smart-bug’ en 820.000 connecties.

1
Gratis is van waarde
Martijn introduceerde, na de tot inkeer stemmende World
Clock ( www.poodwaddle.com of www.peterrussell.com) en
Gerard’s openingswoord over de olifant die DBC heet, precies
de juiste dosis digitale handigheid om het 1nP netwerk in
de zaal het gevoel te geven dat er nog een wereld valt te
winnen. Niet alleen in time-management en het slimmer
organiseren van de grensoverschrijdende informatiestromen
die je dreigen te overspoelen, maar ook en vooral in het
benutten van een nieuwe ‘reputatie-economie’.
RSS Haiku
De waarde die je inbrengt, wordt gevormd door de som
van je kennis en ervaring en die van je netwerk. Vooral
dat laatste. Want ben je zoals Martijn vooral een ‘resourcer’
dan kun je feitelijk niks, behalve dat je het uitgekiende
vermogen hebt om diegenen die wel wat kunnen te
mobiliseren rondom een goed idee. Bijvoorbeeld het
bouwen van het grootste hunebed ter wereld. In Drenthe.
Met een dergelijk vermogen ‘netwerk’ je jezelf van min-drie-ton
naar een alleszins hanteerbare levenstandaard die het je mogelijk
maakt voortaan waarde met waarde te ruilen. Talent met talent
opplussen. Zo hield de oprichter van de Nederlandse Lifehacking
Academy de zaal voor. Je hoeft niet krampachtig door een rietje te
ademen: de wereld is van jou en de zon gaat gratis op. Stilzitten,
een beetje netwerken op LinkedIn (www.linkedin.com), het gras
zien groeien en de lente zien arriveren. Netwerken is niet-werken.
1 Lifehacker Martijn Aslander met tips en trucs
voor een productiever e-leven.
iK leeF!
4
37

2
3
Waar bent u goed in?
Netwerken neemt op dit soort dagen überhaupt serieuze
vormen aan. Alle medewerkers van 1nP Relations Support
waren er en interviewden in de down time van het officiële
programma casual maar kordaat de aanwezige 1nPers.
Doel: meer gerichte feedback van 1nPers over een aantal
actuele thema’s. Zodat het netwerk daar in de organisatie
en beleidsvorming slagvaardig op kan inspelen. Er stond
bovendien een batterij laptops waarop hands-on kon worden
geïllustreerd hoe je de 1nP software het beste kan gebruiken.
Ruim dertig 1nPers schreven zich in
voor de eerste Skype trial waarmee de
organisatie binnenkort van start zal gaan. Beeldverbinding
met collega’s in alle uithoeken van het land - gratis
dichtij. Nooit meer in de file voor supervisie...
Ademnood
Later die dag kreeg ‘Zen en de kunst van niet doen’ nog
een heel andere multi-ideologische onderbouwing in de
workshop van Ger Schurink over Mindfulness en ‘mindful
based therapy’. De huidige mondvol Mindfulness blijkt een
amalgaam van lichaamsgerichte aandachtsoefeningen
en minieme therapeutische interventies. Geen
Haarlemmerolie maar naar verluid wel goed voor
heel veel aandoeningen van het bomvolle brein.
‘Leeg worden’ met behulp van een gelukscocktail die
zijn oorsprong vindt in tal van oeroude wereldreligies
en meditatietechnieken, aangevuld met eigentijdse
mantra’s: ‘Het is er al, het is goed zo...’.
2 Ademen door een rietje werkt niet alleen op de mind,
maar ook op de lachspieren.
3 Napraten met Martijn Aslander:
doe je dat nou allemaal echt voor niks?
38

4
5
4 En de indrukwekkende wereldklok tikt door
(www.poodwaddle.com).
5 Welkom op de 1nP dag,
welkom met badge en glimlach.
iK leeF! 4
39

4
5
Nu, nu en nog eens nu
Mindfulness was er al maar het is heel erg 2008.
Zo erg ‘in sink’ met het tijdsgewricht dat iemand in de zaal zelfs
Oprah Winfrey’s protegé Eckart Tolle opvoerde, schrijver van
populaire bestsellers als ‘The Power of Now’ en ‘A New Earth’.
Ger Schurink wist echter in zijn workshop Mindfulness
voldoende kritische distantie te bewaren. Hoewel inmiddels
op grote schaal omarmd, hebben nog onvoldoende
onafhankelijke, gerandomiseerde onderzoeken met
controlegroep de aantoonbare effectiviteit van Mindfulness
als therapietool bewezen. Wordt vervolgd dus.
Linked In
Blij worden kan ook met het You Tube clipje ‘Where the hell
is Matt?’ ( www.wherethehellismatt.com). De aanstekelijke
werelddans werd gebruikt als dagafsluiting en heel veel
1nPers kwamen los uit de stoel. De wereld beweegt (zie
ook de openingspagina van dit nummer van IK LEEF!).
De aanwezige 1nPers die gehoopt hadden bij het verlaten van
de zalen nog een heuse Apple van de organisatie te krijgen,
deden blij met een appel waarop het logo van 1nP groeide...
Daags na Den Bosch prijkten al tien 1nPers met profiel
op het grootste professionele netwerk ter wereld:
Linked In (www.linkedin.com). Waaronder iemand die
zich inderhaast ‘mevrouw at 1nP’ had genoemd.
4 EAT & MEET - de perfecte gelegenheid
om de inwendige mens te leren kennen.
5 Het motto van de echte lifehacker:
‘Ik kan helemaal niet werken want ik moet koffiedrinken
en ideeën uitwisselen!’

Uitgave Stichting 1nP
Redactie Gerard van Kesteren, Taco Meeuwsen
Column Chris Dokter
Tekst & Beeld ESOX Holland, Hellevoetsluis
Vormgeving Reitsma & Snijders, Brielle
Druk Drukkerij Segers, Schiedam
Stichting 1nP is de landelijke zorgaanbieder die vooroploopt
in bedrijfstechnische en vakinhoudelijke innovatie in de Geestelijke
Gezondheidszorg. 1nP beschikt over een landelijk dekkend
netwerk van professionals in de zorg. Ruim 500 professionals in heel
Nederland bundelen hun expertise in stichting 1nP. En daar komen
nog steeds vakgenoten bij. Naast de stichting verzorgt de BV 1nP
‘In Bedrijf’ complexe zorgopdrachten voor de zakelijke markt.
© 1nP 2008 - alle rechten voorbehouden
IK LEEF! CoLoFon
4

LEEF MEE!
Stichting 1nP Postbus 199, 3220 AD Hellevoetsluis / 0900 555 3000 / info@1np.nl / www.1np.nl
4