Het IPCC rapport en de betekenis voor Nederland (pdf) - Marcel Stive

HET IPCC-RAPPORT EN DE BETEKENIS VOOR NEDERLAND
Figuur 1.1 Atmosferische concentratie van kooldioxide, methaan en distikstofoxide in de afgelopen
10.000 jaar (grote figuren) en sinds 1750 (ingevoegde figuren). De waarden zijn afgeleid uit ijskernen
(verschillende kleuren voor verschillende studies) of zijn direct in de atmosfeer gemeten (lijnen).
De corresponderende stralingsforcering is aangegeven aan de rechterzijde.
1.3 Stralingsforcering
Time (years before present)
Time (years before present)
Time (years before present)
Het begrip van door de mens veroorzaakte opwarmende en afkoelende invloeden op het klimaat
is verbeterd sinds het IPCC-rapport uit 2001. Dit heeft geleid tot een zeer hoog vertrouwen dat de
menselijke activiteiten sinds 1750 mondiaal voor een netto opwarming van de aarde hebben gezorgd.
Broeikasgassen en landgebruik
De invloed van een verandering in een factor die het klimaat beïnvloedt, bijvoorbeeld een verandering in
de concentratie van kooldioxide of een verandering in de sterkte van de zonnestraling, wordt beschreven
met het begrip stralingsforcering. De stralingsforcering is de invloed die deze factor heeft op de balans
tussen de ingaande en uitgaande stralingsenergie in het klimaatsysteem. De hierna gegeven waarden van
de stralingsforcering gelden voor veranderingen in de factoren sinds 1750 en zijn uitgedrukt in Watt per
vierkante meter (W/m 2 ). Een positieve stralingsforcering leidt tot een opwarming aan het aardoppervlak,
terwijl een negatieve stralingsforcering tot een afkoeling leidt.
In de periode 1995-2005 is de stralingsforcering door kooldioxide met 20% toegenomen. Deze toename is
groter dan in enige andere periode van tien jaar sinds 1750. De stralingsforcering door de gezamenlijke
toename van kooldioxide, methaan en distikstofoxide is +2,3 W/m 2 . Het tempo waarin de stralingsforcering
sinds 1750 is toegenomen is hoogst waarschijnlijk hoger dan ooit in de afgelopen 10.000 jaar.
De stralingsforcering tengevolge van de door de mens veroorzaakte toename van ozon in de troposfeer,
de onderste circa tien kilometer van de atmosfeer, is +0,35 W/m 2 .
Verandering in de teruggekaatste hoeveelheid zonnestraling aan het aardoppervlak, tengevolge van
veranderingen in landgebruik en het neerslaan van roet op sneeuw, hebben een stralingsforcering
veroorzaakt van, respectievelijk, –0,2 en +0,1 W/m 2 .
Aërosolen
Aërosolen zijn kleine deeltjes in de atmosfeer, van natuurlijke of menselijke oorsprong. Aërosolen van
natuurlijke oorsprong zijn bijvoorbeeld kleine (zee)zoutkristallen en woestijnstof. Aërosolen van menselijke
oorsprong zijn bijvoorbeeld sulfaat en roet die vrijkomen bij het verbranden van fossiele brandstoffen.
‘Witte’ aërosolen, zoals sulfaat, kaatsen het zonlicht terug en koelen zo het klimaat in directe zin: hun
directe stralingsforcering is negatief. Daarnaast wordt de waterdamp die bij wolkenvorming condenseert
als het aantal aërosolen toeneemt, verdeeld over een groter aantal wolkendruppeltjes, waardoor de
wolken meer zonlicht terugkaatsen. Dit zogeheten indirecte aërosoleffect veroorzaakt eveneens een
negatieve stralingsforcering. ‘Zwarte’ aërosolen, zoals roet, absorberen zonlicht en zorgen voor lokale
verwarming in de atmosfeer. Als indirect effect kan de absorptie van zonnestraling bovendien een wolk
doen oplossen. Beide effecten veroorzaken dus een positieve stralingsforcering.
- 7 -