nummer - Lbc Nvk - ACV

van die minder goede paritaire comités voor de
zelfstandige kleinhandelszaken. De bekendste
zijn de JBC en de GAMMA, maar ook bij onder
meer VERITAS, HUBO of DI weet je, enkel afgaand
op het winkellogo, niet meer of je in een
franchisezaak bent dan wel in de eigen winkel.
Zo zouden in België in 2004 al naar schatting
meer dan 30.000 werknemers werken voor
170 franchiseketens.
Het hedendaagse winkelbeeld is het resultaat
van een strategie die de grootdistributeurs al
jarenlang volhouden. Eerst hebben ze hun
aandeel zo groot mogelijk gemaakt, door het
uitbouwen van de grote verkoopsoppervlaktes.
Profiterend van de lagere kostenstructuur
én van de toegenomen mobiliteit, hebben ze
heel wat kleine zelfstandigen uit de markt geconcurreerd
om vervolgens weer de ontstane
gaten in het winkelnetwerk op te vullen.
De franchise blijkt daarbij een zeer geschikt
instrument, want biedt de grootdistributeur
de mogelijkheid de markt te bezetten tot in de
kleinste dorpen. Door de toenemende vergrijzing
en ten gevolge van het nakende verkeersinfarct,
zal deze trend zich nog verder doorzetten
in de komende jaren. Iedereen heeft
de mond vol van de ‘revival’ van de buurt- en
stadswinkel. Deze evolutie is het gevolg van
een evolutie in de maatschappij. Maar het
winkelpersoneel betaalt wel de rekening. Maar
ook de zelfstandige ondernemer, die toch
op zijn vrijheid en zelfstandigheid is gesteld,
wordt mee aan handen en voeten gebonden.
De distributiereus, en nog het meest diens
aandeelhouders, wint erbij.
In de Belgische voedingshandel halen de vier
grootste samen een marktaandeel van 56 pro-
cent (resultaat inclusief het marktaandeel van
de franchisezaken). De 10 grootste hebben
samen driekwart van de markt in handen. De
sector wordt niet alleen gedomineerd door de
allergrootsten. Tegelijkertijd speelt er ook een
zware concurrentie. Producten worden vaak
verkocht met extreem lage verkoopsmarges
en de bedrijfsresultaten kreunen nu onder de
koopkrachtcrisis.
De franchisenemer geniet van de winkelformule
en van het concept dat door de grootdistributeur
is ontwikkeld. Hierdoor rendeert
zijn investering onmiddellijk en hoeft hij zelf
geen onderzoeks- en ontwikkelingskosten
te maken. De franchisenemer geniet van de
naambekendheid van de formule, terwijl de
franchisegever zo de markt bezet met de eigen
formule. De franchisegever maakt de winkel
voor de franchisenemer verkoopsklaar. Deze
laatste is in ruil daarvoor verplicht producten
af te nemen in exclusiviteit bij de franchisegever.
Voor de grootdistributeur is de omzet
gegarandeerd, en toch hoeft hij niet zelf in te
staan voor het dagelijks beheer van het winkelpunt.
De franchisenemer draagt de volle
verantwoordelijkheid voor personeel, goederen
en gebouwen. De inkomsten zijn gegarandeerd,
de kosten worden afgeschoven op de
franchisenemer.
Waar franchise in het verleden nog de formule
was om zelfstandigen onder het uithangbord
van de grote distributeur te laten werken, veranderde
Carrefour vorig jaar het geweer van
schouder. Onder de druk van de Europese directie,
die geen geduld meer heeft met de Belgische
afdeling en die nu
eindelijk eens resultaat
wil zien van haar investering
in België, werden
in december 2007 voor
het eerst 16 winkels behorend
tot het eigen
winkelpark gesloten om
luttele dagen later opnieuw
open te gaan als
franchisezaak. Het personeel
werd ontslagen,
nieuw personeel werd
aangeworven. Onder de voorwaarden van het
paritair comité 201 (zelfstandige kleinhandel)
of het paritair comité 202.01 (middelgrote
levensmiddelenbedrijven) uiteraard. Zo
hard wordt het gespeeld… en juridisch is het
allemaal nog sluitend ook. Dat de loon- en
arbeidsvoorwaarden van de grootdistributie
nog meer onder druk komen te staan, kan je
wel raden.
In het sectoroverleg was het de afgelopen jaren
al bijzonder moeilijk om nog vooruitgang
te boeken. En die patronale eisenbundel is
steeds meer en duidelijker geïnspireerd op de
bestaande kloof tussen de grootdistributie en
de zelfstandige kleinhandelszaken.
En nu lijkt het erop dat Carrefour en Delhaize
met de aankondiging hun nieuwe winkels te
zullen openen in de goedkopere paritaire comités,
in naam van alle distributieketens het
voortouw nemen om de totale afbouw van de
grootdistributie in te zetten.
De nieuwe winkels zullen worden geopend onder
een aparte juridische entiteit, voor de volle
100 procent eigendom van de distributiereus.
Vermits die winkel niet rechtstreeks opengaat
als een filiaal van de NV waartoe ook de andere
winkels behoren, komt die bij het andere,
goedkopere paritaire comité terecht. Met alle
gevolgen vandien.
Dit laten gebeuren, betekent op termijn de
volledige ontmanteling van alle sociale verworvenheden
van het personeel in de winkels.
Op de korte termijn moet het opengaan van
deze winkels tegen de voorwaarden van de
minder gunstige paritaire comités worden
tegengehouden, en dit met alle middelen, zowel
juridische als syndicale. Maar als we ook
op lange termijn de sociale verworvenheden
van alle winkelpersoneel willen redden, moet
de kloof tussen zelfstandige kleinhandel én
grootdistributie worden gedicht.
En de actuele indeling in paritaire comités is
hierbij veeleer een rem dan een hulp.
De afgelopen 10 jaar onderhandelden de vakbonden
voor de drie paritaire comités van de
grootdistributie al samen. De van oudsher
bestaande verschillen worden zo niet weggewerkt,
maar de nieuwe afspraken gelden dan
wel voor iedereen. Alleen, binnen de nieuwe
context voldoet deze strategie niet meer.
De realiteit bewijst dat
de kloof tussen grootdistributie
en kleinhandel
groot genoeg is om
werkgevers aan te zetten
de overstap te overwegen.
En wat meer is,
de schroom van werkgeverszijde
om over te
stappen, is helemaal
weg.
Weg dus met die archaïsche
indeling van
paritaire comités waarbij het aantal tewerkgestelde
koppen gaat beslissen over het niveau
van sociale bescherming dat je als werknemer
geniet.
Een sectoroverleg voor de hele distributiesector
samen lijkt een te overwegen stap op weg
naar een betere en meer op de realiteit geënte
herverkaveling van de paritaire comités. De
sectorverantwoordelijken van de distributie
hebben hiertoe samen met de LBC-NVK-studiedienst
reeds voorbereidend denkwerk geleverd.
Op basis daarvan zullen we in de komende
dagen met de andere vakbonden een gezamenlijke
strategie trachten uit te werken.