nummer - Lbc Nvk - ACV

Voor geletterde mensen als u en ik
moet het geruststellend zijn om
voor eeuwig voort te mogen leven
in een woord. De Zweedse botanicus
Dahl heeft het nog meegemaakt
dat in de 18de eeuw de
dahlia naar hem werd genoemd.
De schrijver Franz Kafka zit voor
altijd veilig in het begrip kafkaësk,
omdat hij zo mooi beschreven
had hoe iemand ‘s morgens bij
het opstaan in een kever was veranderd,
of voor een rechtbank
moest verschijnen zonder te weten
waarom. Ook de heren Volt,
Ampère, Watt, Ohm en Newton
zijn onsterfelijk, wegens hun ijver
op het terrein van de wetenschap.
Ik zwijg dan nog over Dokter
Guillotin, meneer Chauvin, de
markies de Sade en Adolphe Sax.
Een trapje lager, al wat minder
van alle tijden, zijn de meneren
die weliswaar een woord hebben
uitgevonden, maar daar hun eigen
naam niet hebben ingesmokkeld.
De Nederlandse schrijver
S. Carmiggelt bedacht in 1954 het
woord epibreren, voor “het verrichten
van werkzaamheden waarvan
men de indruk wil geven dat ze
belangrijk zijn, ook al stellen ze
helemaal niets voor”, zo staat het
voor altijd in de dikke van Dale.
Kees Van Kooten en Wim De Bie
hebben tijdens hun 33 jaar televisiewerk
minstens achttien nieuwe
woorden aan het Nederlands toegevoegd.
De bekendste zijn doemdenken,
regelneef, oudere jongeren en krasse
knarren.
Marten Toonder, de tekenaar van
Tom Poes, bedacht kommer en
kwel, een zielknijper (= psychiater),
minkukel en een eenvoudige doch
voedzame maaltijd.
Zelf heb ik – hoewel het me niet
aan ambitie ontbreekt – nog geen
enkel nieuw Nederlands begrip
gesmeed, behalve dan misschien
per ongeluk, toen ik een vrouw
ooit eens buitenaardse schoonheid
toeschreef, in plaats van bovenaardse
en haar man een stel grijnzende
slapen.
Het wordt dus tijd. Talent voor
cijfers en getallen heb ik niet, dus
een walter of een centi-walter lanceren
om het aantal olympische medailles
aan te duiden dat een land
kan behalen in verhouding tot
zijn bevolkingsdichtheid zou belachelijk
zijn. Nee, ik denk dat ik
me maar eens onsterfelijk zal maken
in de medische sector, en een
woord zal uitvinden op het vlak
van de zielknijperij (zie hoger).
Het moet ook een positief begrip
zijn, geen ziekte, want zo zijn we
niet, en iets dat er wat antiek uitziet,
alsof het al lang bestaat, zoals
al die eeuwenoude Chinese therapieën
van tegenwoordig.
De goede Dr. Freud, die ook wel
wat van nieuwe woorden afwist,
verdiepte zich in het begin van
zijn carrière in het begrip trauma,
een geestelijke kwetsuur die voor
onbeperkte tijd lijden kan veroorzaken
in de geest van de patiënt.
Trauma is Grieks en wil zeggen:
wonde. Een verkeersongeval kan
een trauma zijn, of een knauw
van een kwaaie hond. Maar, zo bedacht
ik onlangs, terugkerend uit
vakantie, misschien zijn er ook
wel heilzame gebeurtenissen in
een mensenleven, die voor altijd
een gunstige invloed op ons hebben,
herinneringen die je blij maken,
zolang je verderleeft. Natuurlijk
zijn die er, en zo’n gebeurtenis
heet vanaf nu dus officieel een
fili, naar het Griekse woord voor
zoen. (Een ksadi, Grieks voor streling,
zou ook kunnen, maar fili
békt beter.)
Wat kunnen zoal fili’s zijn? De
eerste uitzinnig blauwe hemel
in je eerste zomer in het zuiden,
meteen de norm voor al je verdere
vakanties. De blik van dat ene
meisje dat vol verwachting naar
je opkeek, toen je je voor de eerste
keer in haar armen liet zakken.
Je eerste P.G. Wodehouseroman
in het Engels. De glasramen van
Chartres. De twee gulzig uitgedronken
glazen water in een trattoria
na een wandeling over de
heuvels van Siena. Die avond met
zijn vieren, luchttrombone spelend
bij In the mood van Glen Miller.
Dikke asperges à la fl amande.
Fili’s hebben we nooit genoeg en
met al dat hysterische gedaas over
Hier en Nu, is het slim er een eigen
voorraadje van aan te leggen.
Denk even aan mij als het woord
binnen tien jaar in het woordenboek
staat.