nummer - Lbc Nvk - ACV

moet gaan over loon- en arbeidsvoorwaarden
die vastliggen in algemeen verbindend verklaarde
cao’s.
Bij het tot stand komen van deze richtlijn,
twintig jaar geleden, was de Europese context
totaal anders. Het ging toen over de opbouw
en uitbreiding van de Europese Unie. De harmoniseringsgedachte
was nog levendig. De
dwingende minima werden beschouwd als de
essentie die elke lidstaat nog zelf moest regelen.
De rest zou overgedragen worden aan de
Europese regelgever.
De Europese context en bijgevolg de draagwijdte
van deze richtlijn is nu totaal anders.
De detacheringsrichtlijn is een instrument
geworden in de strijd tegen sociale dumping.
De richtlijn bepaalt de grens tussen het vrij
verkeer en de bescherming van gedetacheerde
werknemers.
De Zweedse overheid en vakbonden mochten
dit pijnlijk ervaren in de zogenaamde Lavalzaak.
In het Zweeds sociaal model neemt het
collectief overleg tussen werkgevers en vakbonden
een prominente plaats in. De Zweden
vonden het dus niet nodig om veel zorgvuldigheid
aan de dag te leggen bij de omzetting
van de detacheringsrichtlijn. De autonomie
en het zelfregulerend karakter van het Zweeds
sociaal overleg zou de beste waarborg bieden
tegen sociale dumping.
Helaas was het Europese Hof van Justitie het
daar niet mee eens. Het Hof stelde dat een lidstaat
arbeidsvoorwaarden kan opleggen aan
gedetacheerde werknemers, op voorwaarde
dat die vastliggen in wettelijke of reglementaire
bepalingen van openbare orde of in algemeen
verbindend verklaarde collectieve
arbeidsovereenkomsten. Zweden had dit niet
gedaan voor wat de minimumlonen betreft.
De loonvorming in Zweden behoort tot de
vrijheid van de sociale partners via lokale cao’s
afgesloten tussen werkgever en vakbonden.
Dit systeem werkte perfect in de context van
het Zweeds overlegmodel dat gekenmerkt
wordt door een hoge organisatiegraad, zowel
bij werkgevers als bij vakbonden.
Het Europees Hof van Justitie stelde dat de
Zweedse vakbond het minimumloon niet kon
afdwingen ten aanzien van een buitenlandse
werkgever. Enkel minimumlonen die vastgelegd
worden in algemeen bindend verklaarde
cao’s zijn afdwingbaar. Het Europees Hof van
Justitie hanteert dus een zeer strikte interpretatie
van de detacheringsrichtlijn. De minimale
bescherming ten aanzien van werknemers,
zoals die voortspruit uit de omzetting van de
richtlijn, geeft meteen ook de maximale grens
aan die gesteld kan worden aan het vrij verkeer.
Met andere woorden, een bescherming die
verder gaat dan de minimumnormen volgens
de detacheringsrichtlijn, wordt beschouwd
als afscherming van de vrije markt. Meer zelfs,
de Zweedse vakbond kon het geldende minimumloon
dus ook niet afdwingen door een
collectieve actie.
In een andere zaak, de Rüffert- case, heeft het
Europese Hof duidelijk gemaakt dat de regels
die gelden ten aanzien van buitenlandse werknemers
aan voorwaarden moeten voldoen. De
loon- en arbeidsvoorwaarden die verplicht opgelegd
worden aan buitenlandse werknemers
die op het grondgebied van een andere lidstaat
komen werken, moeten aan een aantal voorwaarden
voldoen:
- De norm moet voldoende duidelijk en specifiek
zijn. Deze duidelijkheid kan blijken
uit de wet, een reglement of een algemeen
bindend verklaarde cao.
- De norm moet voldoen aan een dwingende
reden van algemeen belang.
- De norm die het gastland oplegt mag niet al
in het land van herkomst opgelegd zijn.
- De norm kan beoordeeld worden in functie
van het beoogde doel (sociale bescherming),
en de nationale rechter kan toetsen of de
norm noodzakelijk en evenredig (proportioneel)
is om dat doel te bereiken.
Een recente illustratie van deze principes vinden
we in de zaak die de Europese Commissie
ingesteld heeft tegen het Groothertogdom
Luxemburg. De Commissie is van oordeel dat
de manier waarop het Groothertogdom de
detacheringsrichtlijn omgezet heeft, veel te
vergaand is. In het bijzonder waar Luxemburg
gezegd heeft dat de volledige regelgeving in
verband met arbeid en tewerkstelling behoort
tot de openbare orde en bijgevolg dwingend
toegepast moeten worden op elke buitenlandse
werknemer.
Deze omzetting is niet specifiek genoeg, zo
stelt de Commissie. Een buitenlandse werkgever
kan immers niet weten welke Luxemburgse
loon- en arbeidsvoorwaarden hij moet res-
pecteren. De norm die een lidstaat oplegt aan
buitenlandse werknemers, moet voldoende
concreet en controleerbaar zijn.
Het Luxemburgs sociaal model komt natuurlijk
al dichter bij het Belgische. België heeft,
zoals gezegd, de detacheringsrichtlijn omgezet
door alle loon- en arbeidsvoorwaarden voortspruitend
uit algemeen bindend verklaarde
cao’s verplicht te maken voor buitenlandse
werknemers die in ons land komen werken.
In het licht van de Europese rechtspraak kan
men zich afvragen of deze omzetting voldoet
aan de voorwaarde van algemeen belang.
Maar meer nog dan maatregelen ter bescherming
tegen sociale dumping op onze arbeidsmarkt,
stelt zich het probleem van de controle.
En die is volstrekt ontoereikend. Zo weten we
onvoldoende welke buitenlandse werknemers
op ons grondgebied werken. En dit ondanks
de verplichte aanmelding. Sinds 1 april 2007
moeten alle buitenlandse werknemers én zelfstandigen
verplicht elektronisch aangemeld
worden (Limosa verklaring). Het systeem vertoont
nog veel gaten. En zelfs diegenen waarvan
we weten dat ze hier werken, kunnen we
onvoldoende controleren. Je kunt nu eenmaal
geen inspectiediensten permanent op pad sturen.
Inbreuken in verband met loonclassificatie,
arbeidsduur en allerhande kostenregelingen
(transport, woning,…) zijn zeer moeilijk te
ontdekken.
Daarom hadden de vakbonden in 2006 de
hoofdelijke aansprakelijkheid van de opdrachtgever
geëist. De opdrachtgever zou
hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de naleving
van de loon- en arbeidsvoorwaarden ten aanzien
van ter beschikking gestelde buitenlandse
arbeidskrachten. De vakbonden waren bereid
de openstelling van de grenzen voor Oost Europese
werknemers te aanvaarden, op voorwaarde
dat er een sluitende controle zou zijn.
De maatregel werd ingeschreven in de wet (KB
24 april 2006) maar werd tot op vandaag nog
steeds niet uitgevoerd. De werkgevers willen er
niet van weten en vinden hiervoor een bondgenoot
bij bepaalde politieke partijen die er in
slagen het dossier nu al maandenlang te blokkeren.
De lankmoedigheid die Europa aan de
dag legt moeten we helaas ook op binnenlands
vlak vaststellen.