Handleiding afvalboekje GAD

Afvalboekje
voor basisscholen
Afval
is leuk,
leerzaam
& nuttig!

Gewestelijke Afvalstoffen Dienst Gooi en Vechtstreek
Postadres: Postbus 514, 1200 AM Hilversum
Bezoekadres: Hooftlaan 32 • 1401 EE Bussum
Telefoon: 035 - 699 18 88 • Fax: 035 - 694 17 45
E-mail: info@gad.nl • Internet: www.gad.nl ER ZIT MEER IN AFVAL
2
Als je dit boekje uit hebt ben je een echte afvalexpert.
Je weet dan alles over afvalscheiding en:
• Batterijen
• Elektrische apparaten
• Glas
• Groente-, fruit- & tuinafval
• Kringloopspullen
• Oud papier en karton
• Restafval
• Textiel
• Blikjes

Met dit boekje
kom je veel te weten
over het afval dat je thuis
tegenkomt. Je zult ontdekken
dat afval leuk, leerzaam
en vooral ook
heel nuttig kan
zijn.
3

4
Inhoudsopgave
Onderwerp Bladzijde
1. Er zit meer in afval 5
2. Kringloopspullen 7
3. (Oud) papier en karton 8
4. Glas 12
5. Batterijen 15
6. Textiel 17
7. Elektrische apparaten 20
8. Groente- Fruit- en Tuinafval 22
9. Blik 24
10. Zwerfafval 26
11. Plastic verpakkingsafval 28
12. Afval op internet 30
Vraagbaak 32
Antwoorden 33
inhoudsopgave

1. Er zit meer in afval
Allemaal hebben we te maken met afval. Het meeste afval
ontstaat bij de mensen in en rondom het huis. Kijk thuis
maar eens in de prullenbak of in een vuilniszak of afvalcontainer.
Vaak denken we dat afval alleen maar vies is.
Dat is niet waar! Veel afval is juist heel nuttig. Denk maar
eens aan een lege fles van glas of aan oude kranten. Van
oud glas en oud papier kan je weer nieuwe flessen en kranten
maken. Zo kan je van bijna al het afval weer nieuwe
dingen maken. Hoe dat allemaal gaat lees je in dit boekje.
Je zult ontdekken dat afval ook heel interessant en leuk
kan zijn.
MEER SCHEIDEN
MINDER AFVAL
Wist je dat:
• Er van groente-, fruit- en tuinafval compost
wordt gemaakt voor onder andere gebruik in
tuinen, plantsoenen en sportvelden?
• Takken worden versnipperd en gebruikt als
verharding van bijvoorbeeld een bospad?
• Oud papier en karton bijna volledig opnieuw
te gebruiken zijn? Dat je van een oude krant
6 keer een nieuwe kan maken?
• Bijna al het oude glas wordt omgesmolten
en gebruikt voor het maken van nieuw glas?
• Een deel van het ingeleverde textiel als
tweedehands kleding een nieuw leven krijgt
en dat van restanten textiel bijvoorbeeld
poetsdoeken en knuffels worden gemaakt?
• Oude houten planken worden versnipperd
en geperst tot onder andere spaanplaat?
• De houtachtige delen van GFT-afval, zoals
stronken en takken omgezet kunnen worden
tot biomassa en dat biomassa
gebruikt wordt voor duurzame energie?
5

Van afval kun je
prachtige
kunstwerken
maken!
6
Meer scheiden, minder afval
Veel afval wordt niet apart gehouden maar bij elkaar gegooid. Dit is wel lekker makkelijk,
maar ook heel erg zonde! Als je afval bij elkaar doet, kan je het niet opnieuw
gebruiken. Het kan dan alleen nog maar worden verbrand. Dat is niet zo goed voor
het milieu. Verbranden kost ook veel geld. Je begrijpt het al: hoe meer afval we
apart houden, hoe beter dat is voor het milieu en de portemonnee!
Blikjes vormen een uitzondering. Blikjes hoeven niet apart te worden gehouden maar
mogen gewoon in de prullenbak. In het hoofdstuk over blik zal je lezen waarom.
Het allerbeste is het om te voorkomen dat afval ontstaat. Je kan bijvoorbeeld
zelf een tas meenemen als je boodschappen gaat doen. Dan heb je
geen plastic tasje nodig! Ook kan je proberen zoveel mogelijk spullen te
kopen die niet verpakt zijn in plastic. Bijvoorbeeld onverpakte groenten en
fruit op de markt. Je kunt ook nog iets leuks of nuttigs doen met oude
spullen. Je kan er een kunstwerk van maken. Je kan het ook weggeven aan
een vriendje of vriendinnetje dat het nog wel leuk vindt.
Dit boekje staat boordevol met leuke afvalweetjes, vragen en opdrachten.
Als je het boekje uit hebt weet je waarom het scheiden van afval zo
belangrijk is. Ook weet je wat je allemaal met afval kunt doen.

2. Kringloopspullen
Wat zijn Kringloopspullen?
Soms gooien
T
mensen spullen weg die
ps
misschien wel oud zijn,
maar nog niet kapot. Het gaat dan vaak om spullen die je niet
meer wilt hebben, maar die een ander misschien nog heel
goed kan gebruiken. Zonde als deze spullen bij het afval
komen. Denk maar eens aan een spannend oud boek of een
te kleine fiets. Misschien is er nog wel iemand die daar heel blij
mee is. Spullen die voor de tweede keer door iemand gebruikt
worden noemen we kringloopspullen of tweedehands spullen.
Andere spullen die vaak een tweede leven krijgen zijn bijvoorbeeld
meubels, kleding en televisies. Nog bruikbare spullen kun je naar
een kringloopwinkel brengen of laten ophalen. In de kringloopwinkel
worden spullen opgeknapt en verkocht. Alles wat nog bruikbaar
is kan zo via een kringloopwinkel
een tweede leven
krijgen.
Afval krijgt door de
kringloop een tweede
leven, zo ontstaat er minder afval
en dat is beter voor het milieu!
T ps
Je kunt natuurlijk oude spulletjes cadeau
doen aan een vriendje of vriendinnetje!
Vraag/opdracht
Weet je wat kringloop is?
Misschien kun je met de klas een
rommelmarkt organiseren, bijvoorbeeld
voor een goed doel. Met het ingezamelde
geld kun je ook met de klas wat leuks
doen of kopen.
ER ZIT MEER IN AFVAL
7

Elke dag gaan er ongemerkt stapels papier en
karton door onze handen. De krant, de Donald
Duck, het clubblad, printjes, kleurplaten, de Tina.
We lezen van papier en we leren eruit, zoals dit
boekje.
We schrijven onze boodschappen op een papiertje
en nemen ze vaak in een kartonnen doos mee
naar huis. Heel veel boodschappen zitten ook in
kartonnen verpakkingen, en zelfs op de wc kunnen
we niet zonder! De hele dag door kunnen we
papier en karton dus uitstekend gebruiken. En
wat nu zo bijzonder is, daarna óók nog.
8
Wat zamelen we in?
In ons land houden we per persoon per jaar 167 kilo
papier apart. Dit zijn bedrijven en huishoudens gezamenlijk.
Als je alleen kijkt naar de huishoudens wordt
per persoon 75 kilo papier apart gehouden. Daar zitten
misschien jouw oude tijdschriften, dozen en printjes uit
de computer wel bij. Maar om het weer goed te kunnen
gebruiken moet papier wel gescheiden worden ingezameld.
Als we het bij het restafval zouden doen, wordt
het vies en nat. Dan is het niet meer geschikt om er
schoon, nieuw papier of karton van te maken.

Waarom oud
papier en
karton apart?
Omdat je van oud papier en karton weer nieuw
papier en karton kunt maken!
Dit kan maar liefst zes keer. Papier wordt
gemaakt van hout van bomen en van oud papier.
Als we geen oud papier zouden gebruiken, zouden
we heel veel bomen nodig hebben. In Nederland
gebruiken we gelukkig veel oud papier voor het
maken van nieuwe kranten, dozen en boekjes.
Daarom hebben we maar weinig bomen nodig! In
Nederland gebruiken we voor het maken van nieuw
papier 75% oud papier en maar 25% hout van
bomen. Door het hergebruik besparen we dus
waardevolle bomen en voorkomen we een enorme
berg afval. Oud papier apart houden is daarom
goed voor het milieu.
9

Hoe zamelen we (oud) papier in?
10
De inzameling gaat meestal op twee manieren.
Huis-aan-huis door verenigingen, scholen en kerken.
Dan hoef je het oude papier alleen nog, in een
speciale papiercontainer, aan de weg te zetten.
Met de opbrengst van het inzamelen kan men
extra dingen doen. Je kunt (oud) papier meestal
ook zelf brengen naar school, de sportclub of een
speciale plek in jouw gemeente.
(Oud) papier kun je ook naar één van de scheidingsstations
in Gooi en Vechtstreek brengen.
Let Op!
Kranten die in de kattenbak dienst hebben gedaan
of als bescherming bij schilderwerk zijn niet
geschikt voor hergebruik. Dit geldt ook voor
wc-papier, tissues en keukenpapier.

T
Recycling:
Opdrachten
ps
• Noem 4 producten van papier en
wat levert het karton (2 verpakkingen en 2 andere
producten).
op?
Met z’n allen zijn we dus best fanatie- • Onderzoek of jouw school oud
ke oud papier inzamelaars. We helpen papier inzamelt, waar dat allemaal
daarmee het milieu. Hoe gaat het vandaan komt, waar het naartoe
kringlooprondje verder? Oud papier gaat en wat de school met de
wordt na inzameling eerst gesorteerd opbrengst doet.
en in grote balen geperst. Daarna
gaat het naar de papierfabriek, waar
er nieuw papier van wordt gemaakt.
• Noem 4 dingen die bij het oud
papier mogen en noem 2 dingen
die niet bij het oud papier mogen.
Als we dat na gebruik weer bij het oud En weet je ook waarom dat wel en
papier doen, is de kringloop rond. In
totaal recyclen we in Nederland 80%
van het (oud) papier. Dat is al veel, maar
kan nog meer worden.
niet mag?
100% recycling kan niet, want ongeveer 15%
van het papier en karton gebruiken we om wcpapier,
papieren zakdoekjes, behang en geld
van te maken. Dit kan dus niet opnieuw gebruikt
worden.
11

12
4. Glas
Wat is glas?
Veel producten zijn verpakt in
glazen potten of flessen.
Het handige van glas is dat
je er doorheen kunt kijken en
kunt zien wat er in de pot of
fles zit. Je zal maar chocopasta
willen kopen en je
komt thuis met erwten!
Waarom glas apart inzamelen?
Het glas waarvan flessen en potten zijn gemaakt, kun je steeds
weer opnieuw gebruiken maar dan moet je glas wel apart inleveren!
Dat kan door statiegeldflessen in te leveren bij de supermarkt en
door lege glazen potten en oude flessen in de glasbak te gooien.
Dat scheelt in de winning van grondstoffen, het bespaart energie
en voorkomt jaarlijks een enorme berg afval: zo’n 461.000 ton.
De glasbak
Natuurlijk ken je de glasbak! Naast de
bekende groene bol staan er in onze
regio ook steeds meer ondergrondse
glasbakken. Er staan in Nederland
meer glasbakken dan brievenbussen.
En heb je al eens een glazen
potje of lege fles in de glasbak
gegooid? Doe maar eens, want
scherven brengen geluk! En het
is leuk, want je hoort het glas
kapot vallen op andere glazen
potjes en flessen. Er zijn dus
veel andere mensen die ook
glas in de glasbak gooien, en
dat is maar goed ook!

Waarom wit bij wit, bruin bij bruin en groen bij groen
Er zijn drie soorten glasbakken, één is speciaal voor wit (doorzichtig) glas, één voor groen glas, en één voor bruin
glas en alle andere kleuren. Soms is er één glasbak met drie verschillende openingen. Zo scheiden we het glas per
kleur. Dat doen we om het goed te kunnen hergebruiken: van witte scherven maken de glasfabrieken wit glas, van
bruine scherven bruin glas en van groene scherven groen glas. Als iemand een bruine fles bij het witte glas gooit,
dan kan het glas in die bak niet meer goed worden hergebruikt.
Wat mag er niet in de glasbak?
Niet al het glas mag in de glasbak. Alleen glazen verpakkingen, zoals potten en flessen. Wat
niet in de glasbak mag zijn bijvoorbeeld ruiten en spiegels, omdat die van een ander soort glas
worden gemaakt. Maar ook geen bloemenvazen, vissenkommen en glas dat heel heet mag
worden, zoals een koffiekan en ovenschalen. Glas voor koffiekannen en ovenschalen smelt
namelijk niet in de oven van een glasfabriek. In de glasbak mogen natuurlijk ook geen dingen
die helemaal niet van glas zijn gemaakt, zoals doppen, porselein, aardewerk en kurken.
Nieuw glas gemaakt van oud glas
Er wonen ongeveer 16,5 miljoen mensen in Nederland. Al deze mensen gebruiken elk
meer dan 30 kilo glas per jaar. Opgeteld is dit een heleboel: ongeveer 458.000.000
kilo. Glas wordt gemaakt van zand, soda en kalk. Dit wordt in een hete oven gestopt,
met een temperatuur van wel 1500 graden Celsius. Maar we maken glas ook van oud
glas: dat is het glas dat wij in de glasbak hebben gegooid! 81% van al het eenmalige
verpakkingsglas, flessen en potten waarop geen statiegeld zit, komt in de glasbak
terecht. Dat is een goede zaak, want van dat glas kunnen weer nieuwe potten en
flessen worden gemaakt.
13

Wat gebeurt er
met oud glas?
Met een speciale auto gaat al het
glas naar een glasrecyclingfabriek.
Daar wordt het schoongemaakt.
Afval, zoals metalen
en plastic doppen, wordt eruit
gehaald. De schone scherven
worden omgesmolten
tot bijvoorbeeld nieuwe
flessen en potten.
Dit recyclingrondje van glas kan eindeloos
worden herhaald. Als glasscherf kun je
dus heel wat meemaken!
Wat kun je zelf doen?
Al het glas, ook de
kleine flesjes en potjes,
in de glasbak gooien.
Let wel op de juiste kleur.
Hierdoor help je een handje mee aan
een beter en schoner milieu. Doe dus
mee, en vertel iedereen hoe belangrijk
het is.
Je weet nu hoe het zit!
14
T
Opdrachten
ps
• Noem 4 producten die je in glas verpakt kunt kopen
(2 eten en 2 drinken).
• Noem 4 producten, die niet in de glasbak mogen maar die
sommige mensen er wel in gooien (2 van glas, en 2 niet van
glas). En weet je ook waarom dat niet mag?
• Met glas kun je ook allerlei leuke dingen
knutselen, bijvoorbeeld een
lampje. Beplak een glazen pot
aan de buitenkant met
gekleurd vloeipapier.
Zet er een waxinelichtje
in, en je hebt gezellig
licht in huis.
Wel eerst de gordijnen
dicht doen, dat
maakt het nog
sfeervoller!.

5. Batterijen
Waarom worden
batterijen apart
ingezameld?
In batterijen kunnen stoffen zitten die slecht zijn
voor het milieu. Daarom is het belangrijk dat je
een lege batterij nooit bij het gewone huisvuil
doet, maar apart inlevert bij een van de inleverpunten.
Van alle lege batterijen in Nederland is in
2008 89% ingeleverd en 11% is jammer genoeg in
de vuilnisbak beland. Batterijen kun je inleveren bij:
· supermarkten
· winkels die batterijen of producten met batterijen
verkopen
· campings en bungalowparken
· heel veel basisscholen
· scheidingsstations/KCA-depots gemeenten
15

Meer batterijen dan je denkt
Ook bij jullie in huis liggen veel batterijen.
Meer dan je denkt! Niet alleen die leeg zijn en
in allerlei laatjes liggen, maar ook die in (oude
of kapotte) apparaten zitten. Van sommige
apparaten weet je soms niet eens dat er een
batterij inzit. Wist je dat er batterijen zitten
in rookmelders, fotocamera’s, afstandsbedieningen,
kruimeldieven, elektrische tandenborstels,
digitale weegschalen,
gameboys,
elektrisch speelgoed,
draadloze
telefoons,
snoerloze
boormachines
en zelfs in de
centrale
deurvergrendeling
van de
auto?
16
Wat gebeurt er met
lege batterijen?
Eerst halen vrachtauto’s de ingeleverde lege batterijen op
bij scholen en winkels en brengen deze naar een sorteerfabriek.
Daar sorteren mensen aan een lopende band de
batterijen op soort en chemische samenstelling. Dat zien
ze aan de vorm van de batterij of aan de tekst die erop
staat. Zo komt elke soort batterij in een aparte bak te
liggen. Na het sorteren gaan de batterijen naar verschillende
recyclingbedrijven. Daar worden via een chemisch
proces de metalen, zoals staal, nikkel, zink, mangaan en
zilver teruggewonnen. Zestig tot tachtig procent van het
gewicht van de metalen in batterijen wordt zo opnieuw
gebruikt voor het maken van nieuwe producten zoals
dakgoten, vangrails, sieraden en auto’s. Maar ook
weer voor nieuwe batterijen.
T
Opdracht
ps
• Waar gebruiken jullie in huis batterijen?
• Vul voor elke kamer in hoeveel batterijen
jullie gebruiken of hebben liggen.
Denk aan lege en volle batterijen.

6. Textiel
Wat verstaan
we onder textiel?
Bij textiel denk je vaak alleen
aan de broek en trui die je aan
hebt. Maar er zijn veel meer dingen
van textiel. Bijvoorbeeld
handdoeken, theedoeken,
lakens, dekens en schoenen.
Waarom textiel
apart inzamelen
Textiel kun je uitstekend hergebruiken.
Heel veel oude kleding
kan nog best worden gedragen.
Ook kan kleding worden verkocht
in tweedehands winkels.
Lakens of kapotte en versleten
kleding zijn ook nog nuttig als
vulmiddel of voor andere doeleinden.
Zo leveren ze geld op
voor het goede doel en krijgt
textiel een tweede leven.
Help het goede doel!
Vaak wordt textiel ingezameld voor het goede
doel. De opbrengst van de verkoop is
bestemd voor bijvoorbeeld mensen in arme
landen, of noodhulpprojecten bij rampen.
Gooi daarom textiel niet zomaar weg!
Huis aan huis inzameling
en textielcontainers
In alle gemeenten staan textielcontainers.
Het textiel moet je
wel even verpakken in een plastic zak
voordat je het in de container stopt.
Zo blijft het textiel beter bruikbaar
en is het makkelijker te sorteren.
Soms kun je ook textiel bij jou thuis
op de stoep zetten. Je krijgt
dan een speciale textielzak
in de brievenbus.
17

18
Wat mag niet bij textiel?
Bijna al het textiel wat je niet meer gebruikt kan in de
textielzak of in de textielcontainer. Het textiel moet wel
droog zijn. Nat textiel gaat schimmelen en dan kun je het
textiel niet meer hergebruiken. Ook textiel dat niet
gemakkelijk is schoon te maken, bijvoorbeeld
een poetsdoek die is
gebruikt bij het
verven, is niet
recyclebaar.
Dit textiel mag
in de grijze
container.
Schoenen en sloffen
|moeten per paar in
de textielcontainer.

Wat gebeurt er
met textiel:
• 65% van het textiel wordt
hergebruikt. Dit is voornamelijk
textiel van goede tot uitstekende
kwaliteit. Dit deel gaat naar het
goede doel.
• 5% is oud schoeisel dat na een opknapbeurt
nog goed is om opnieuw te dragen.
• 13% van het textiel wordt gebruikt voor
het maken van poetsdoeken.
• 8% van het textiel wordt gebruikt als
opvulmateriaal. Misschien heb jij thuis
wel een knuffelbeer met hierin verwerkt
tweedehands textiel!
• 9% van wat er in de textielzak of container
tercht komt, bestaat uit plastic zakken en
rommel.T ps
Vragen
• Wat is er wel van textiel maar mag niet
in de textielcontainer worden gegooid?
• Weet je een organisatie die textiel
inzamelt voor het goede doel?
19

Wat zijn elektrische apparaten?
Als je thuis goed om je heen kijkt, zie je allerlei
apparaten van klein tot groot. Van een koelkast,
wasmachine, stofzuiger, een magnetron en een
staafmixer tot een scheerapparaat, een boormachine,
een elektrische tandenborstel en een koffiezetapparaat.
Maar ook je discman, een speelgoedtrein
en wekkerradio, bijvoorbeeld. Als die
stuk zijn gooi je ze weg. Dat is zonde want aan al
die apparaten die je in huis gebruikt zitten materialen
die weer opnieuw gebruikt kunnen worden.
Waarom apparaten
apart inleveren?
Apparaten apart inleveren is van belang omdat
er aan bijna elk apparaat nog bruikbare
materialen zitten. Bij het maken van nieuwe
apparaten kun je deze heel goed gebruiken.
Dat scheelt een hoop grondstoffen en energie.
Dit is goed voor het milieu.
20
7. Elektrische apparaten
Waar kun je
apparaten inleveren?
Als je bijvoorbeeld een nieuwe
radio koopt, kun je in deze
winkel je oude apparaat
gratis achterlaten. Grote
apparaten, zoals wasmachines,
drogers, fornuizen,
en koel- en vriesapparaten
worden op afspraak aan huis
opgehaald. Gooi elektrische
apparaten dus niet in de
grijze container, maar lever ze
in bij de winkelier of bij een van
de scheidingsstations van de
GAD. Als apparaten nog goed
werken, kun je ze natuurlijk
beter naar de kringloopwinkel
brengen (behalve koel- en
vriesapparaten) of aan een
vriendje geven.

Wat gebeurt er
met de apparaten?
De apparaten gaan naar een recyclebedrijf, waar ze
uit elkaar worden gehaald. Vervolgens worden de
materialen via een installatie van elkaar gescheiden.
Zo komen er een heleboel nuttige grondstoffen te
voorschijn, die weer gebruikt worden bij het maken van
een nieuw product.
Grote apparaten zoals een wasmachine, een
droger en een koelkast worden tot kleine stuk-
T
jes vermalen. Een koelkast
ps
bevat veel gevaarlijke
stoffen en dus is het belangrijk dat deze Opdracht
extra zorgvuldig uit elkaar wordt gehaald. Zo
wordt het milieu zo min mogelijk beschadigd.
• Kijk thuis eens welke elektrische
apparaten jullie allemaal hebben.
Dat zijn er vast heel veel.
21

8. Groente- Fruit- en Tuinafval
22
Vroeger werd
GFT-afval ingezameld
door de Schillenboer.
Sjaak de Schillenboer vertelt:
“Mijn hele leven lang ben ik schillenboer
geweest. Vroeger, toen ik nog een klein
jochie was, reed ik mee op de kar van ‘Ome
Dirk’. Zo heb ik het vak geleerd. In die tijd
had nog nooit iemand van GFT-afval
gehoord. Maar eigenlijk waren de schillenboeren
toen al bezig met afvalscheiding.
Wat wij deden, was goed voor het milieu
(hoewel daar toen nog niemand bij stilstond)
én het leverde geld op. Ik heb het
altijd leuk werk gevonden en we leefden er
thuis goed van. Want dat zou je misschien
niet denken, maar een berg
aardappelschillen, klokhuizen of ander
groen afval is aardig wat waard. Ik verkocht
bijvoorbeeld veel als veevoer aan boeren.
Neem maar van mij aan dat het gescheiden
inzamelen van groente- en fruitafval
loont. Ook vandaag de dag nog. Elke schil
scheelt! En niet alleen voor het milieu.
GFT-afval is namelijk een waardevol product
waar prachtige compost van wordt
gemaakt!”
Meestal zeggen we GFT-afval als we het over groente-, fruit- en tuinafval
hebben. De meeste mensen hebben een speciale afvalcontainer voor
GFT-afval. In de bak voor GFT-afval mogen ook etensrestjes en ander
afval dat snel kan verteren. Ook eierschalen, koffiefilters en koffiedik,
theezakjes, snijbloemen en kamerplanten mogen in de GFT-bak.

GFT-afval is uitstekende compost
Groente- Fruit- en Tuinafval (GFT-afval) is afval van groentes,
fruitsoorten, eierschalen en het afval uit uw tuin. Van GFT-afval
kan uitstekende compost gemaakt worden. Dit wordt als
grondverbeteraar gebruikt in land- en tuinbouw, in openbare
groenvoorzieningen en natuurlijk in de eigen tuin.
GFT-afval kan thuis in de groene container worden gedaan.
Naast het kleine GFT-afval bestaat er ook groter tuinafval.
Dat afval past niet in de groene container. Het gaat hierbij
bijvoorbeeld om takken en snoeiafval. Het grote tuinafval
kan gebracht worden naar één van de scheidingsstations in
Gooi en Vechtstreek.
Tuinafval en takken worden versnipperd. Je kunt daar van
alles mee doen, zoals composteren en gebruiken voor een
bospad. Het Groente- en Fruitafval wordt ook gecomposteerd
en kan tegenwoordig worden gebruikt om groen gas
van te maken (biogas).
Het meeste groente- en fruitafval ontstaat in de keuken. Denk
maar eens aan klokhuizen, aardappelschillen, koffiedik en andere
etensresten. Dit lijkt misschien niet zoveel, maar bij elkaar opgeteld
vormen die kleine beetjes al snel een gigantische berg. Met
het GFT-afval dat in de verkeerde bak terecht komt, kunnen we
niets anders doen dan het verbranden. Maar met GFT-afval dat
gescheiden wordt ingezameld kunnen we de grond verbeteren.
Van GFT-afval wordt compost gemaakt. Reden genoeg om groente-
en fruitafval apart te houden en in de GFT-bak te doen!
Wat gebeurt er met GFT-afval?
Van het afval uit de GFT-bak wordt compost
gemaakt. Compost is een soort plantaardige
mest die goed is voor planten. Compost is daarom
goed te gebruiken in de tuin, op sportvelden,
in plantsoenen en voor de landbouw.
Wat kun je zelf doen?
• Thuis een composthoop maken
in de tuin.
Vragen
• Hoe werd vroeger GFT-afval ingezameld?
• Weet je wat compost is?
23

24
9.Blik
Wat gebeurt er met blikjes?
Glas moet in de glasbak, oud papier naar school of vereniging, en hoe zit het met
lege blikjes? Voor blikjes is het niet nodig om ze gescheiden in te zamelen. Blikjes
mogen gewoon in de prullenbak. Het is voor de recycling niet nodig
om ze gescheiden in te zamelen. De meeste blikjes (90%) zijn
van staal gemaakt, en staal is magnetisch. Met een hele
grote magneet hengel je het blik dus heel gemakkelijk uit
het afval. Dat gebeurt in de afvalinstallatie. De overige
blikjes zijn van aluminium (10%). Aluminium is niet
magnetisch, maar ook de aluminium blikjes worden nog
bij de afvalinstallaties uit het afval gehaald. De oude
blikjes worden gebruikt als grondstof om nieuwe
metalen producten te maken. Het kan dus zijn
dat het lege groenteblikje van gisteren over een
tijdje is verwerkt tot een fiets, schaatsen, een
trein of weer een nieuw frisdrankblikje.
Het grote voordeel van blik is dat het eindeloos
recyclebaar is. Je kunt het eindeloos weer smelten
en opnieuw gebruiken waardoor er geen grote
afvalberg met blikjes ontstaat en dat is goed voor
het milieu!

T ps
Over blikjes
Maar liefst 800 verschillende producten worden in blik verpakt. Denk maar aan
groente en fruit, katten- en hondenvoer, verf en frisdrank. De supermarkt staat
er vol mee, in allerlei vormen en maten. Zelfs tennisballen
kun je in blik kopen. Blikjes zijn handig in
gebruik en veilig, en de inhoud kan je goed bewaren.
Van alle blikjes die je in de prullenbak gooit worden
bijvoorbeeld weer nieuwe blikjes gemaakt.
T ps
Je kunt van blikjes prachtige kunstwerken
maken. Kijk maar naar dit paard van blikjes!
Opdracht
• Wat dacht je van een wedstrijdje blikgooien?
Verzamel blikjes en maak hiervan een
stapeltje. Probeer de blikjes met een met
textiel gevulde sok omver te gooien.
25

26
10. Zwerfafval
Opgeruimd Kijk, staat netjes
Nederland
Afval dat op straat rondslingert noemen we zwerfafval. Bijna
Afval op straat gooien mag niet. Zeg nou zelf,
overal kom je zwerfafval tegen. In de bosjes, op het strand,
al die troep op straat is toch geen gezicht! Als
maar ook op het schoolplein. Misschien gooi je zelf ook wel eens iedereen alles op straat zou gooien zouden de
per ongeluk iets op straat. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. wordt wegen bijna onbegaanbaar steeds
worden.
Gelukkig staan bijna overal prullenbakken. Als je zwerfafval ziet, Bovendien, al dat afval is slecht
zijn dat meestal blikjes, flesjes, chipszakjes en patatbakjes. Ook schoner.
voor het milieu.
sigarettenpeuken, kauwgom en kranten slingeren vaak op straat. Langs
de snelweg vind je heel veel zwerfafval en zelfs in natuurparken.
Weet je hoelang het duurt
voordat zwerfafval ‘vanzelf’ verdwijnt?
sigarettenpeuk 1 tot 5 jaar
bananenschil 3 jaar
metalen blikje 1,5 tot 50 jaar
plastic frisdrankfles 5 tot 10 jaar
plastic zak tot 20 jaar
kauwgum tot 25 jaar
aluminium blikje 80 jaar tot
1 miljoen jaar
plastic sixpack-houder 100 jaar
glazen fles 1 miljoen jaar
patatbakje (polystyreen) 'eeuwig'

T ps
Opdracht
Ga met de klas rondom school op
zoek naar zwerfafval en verzamel dit
in vuilniszakken. Je zult verbaasd
zijn wat je allemaal vindt! Kijk vooral
goed in struiken en bosjes.
Misschien hebben jullie op school
prikstokken? Let wel op het verkeer.
27

Plastic verpakkingsafval
Vanaf 2010 wordt ook plastic verpakkingsafval apart ingezameld. Van
oude plastic verpakkingen worden vele nieuwe producten gemaakt.
28
Plastic verpakkingsafval kan opnieuw worden gebruikt.
Door plastic verpakkingsafval opnieuw te gebruiken
hebben we minder grondstoffen (olie) nodig. Bovendien
wordt plastic verpakkingsafval dat apart wordt ingezameld
niet verbrand. Apart houden is daarom beter voor
het milieu. Het beste is natuurlijk om zoveel mogelijk
ervoor te zorgen dat er geen verpakkingsafval ontstaat.
Wat Kijk, is plastic
verpakkingsafval?
Nederland
wordt boterkuipjes, sausflesjes, steeds
etc. Bovendien,
al dat afval is slecht voor schoner.
Bij plastic verpakkingsafval moet je denken aan
plastic tasjes, snoepzakken, shampooflessen,
het milieu.
T ps
Er zijn ook flessen waarvoor je geld
terug kan krijgen als je ze weer
inlevert bij de winkel. Dit noemt
men statiegeldflessen.
11. Plastic verpakkingsafval

Wat gebeurt er met het ingezamelde
plastic verpakkingsafval?
Het ingezamelde plastic verpakkingsafval wordt tot korrels vermalen.
Hiervan worden bijvoorbeeld weer nieuwe plastic verpakkingen
gemaakt. De korrels kunnen ook gebruikt worden om er bijvoorbeeld
fleecekleding, behuizingen van mobiele telefoons en laptops, autodashboards,
speelgoed en tennisballen mee te maken.
29

30
Door dit boekje ben je al meer te weten gekomen over
afval. Op het Internet is nog veel meer informatie te vinden
over allemaal verschillende soorten afval. Neem eens
een kijkje op de volgende Internetsites:
1. www.gad.nl
De Internetsite van de Gewestelijke Afvalstoffen Dienst.
Deze dienst haalt wel bij 108.000 huishoudens het afval
op in het gewest Gooi en Vechtstreek. Kom eens langs
voor informatie en een kwartet over afval!
2. www.prn.nl
De Internetsite van Papier Recycling Nederland. Deze
stichting houdt toezicht op het recyclen van papier in
Nederland en zorgt ervoor dat veel bedrijven keurig het
oude papier en karton op een juiste manier verwerken.
3. www.svki.nl
Dit is de Internetsite van het samenwerkingsverband kledinginzamelende
instellingen. Veel bedrijven en gemeenten
houden zich bezig met het inzamelen van gebruikt textiel.
Op deze site kun je nalezen hoe het SKVI is ontstaan en
wat ze doen.
12. Afval op het internet
4. www.indetas.nl
Een Internetsite boordevol met informatie over de recycling
van apparaten. Stap voor stap kun je nalezen hoe een ingeleverd
apparaat wordt verwerkt tot een nieuw apparaat.
5. www.hks.nl
De Internetsite van HKS Scrap Metals B.V.
Altijd al willen weten wat er met jouw oude fiets gebeurt?
Die wordt uit elkaar gehaald en al het ijzer en metaal
wordt omgesmolten zodat er nieuw ijzer en metaal van
kan worden gemaakt.
6. www.afval.nl
Wat voor afvalstoffen zijn er en hoe worden deze verwerkt?
Een antwoord vind je op deze site.
7. www.glasbak.nl
Een site met veel informatie. De geschiedenis van glas
en glasrecycling, alles over de glasbak, noem maar op. Er
worden ook veel vragen beantwoord over afval. Spelletjes
ontbreken niet. Stuur ook een e-card naar je vriendjes en
vriendinnetjes.

8. www.kringloopglas.nl
Een informatieve site over het maken en hergebruiken
van glas. Speel het glasbakspel om uit te vinden of je al
veel hebt geleerd over het scheiden van glas. Kleurplaten
over glas, muziek maken met glas, misschien word jij wel
de nieuwe picasso door de ontwerpwedstrijd voor een
glasbak. Print, knip, plak, teken en win! Je kunt het zo gek
niet bedenken, je kunt het allemaal doen op deze site!
9. www.legebatterijen.nl
Een site met alle informatie over de inzameling en recycling
van batterijen. Klik op tabblad “Scholen” en je vindt
handige tips en weetjes voor spreekbeurten of als je een
werkstuk over batterijen gaat maken. Maar ook doe-hetzelf
experimenten, informatieve lessen voor op school,
het spaarsysteem voor leuke artikelen. Klik op “Fun &
Games” als je spannende games wilt spelen.
10. www.recycling.pagina.nl
Alles over het hergebruiken van afval is te vinden op
deze site. Zo zie je dat er heel veel bedrijven zijn die zich
bezighouden met het hergebruiken van afval.
11. www.papierinfo.nl
Een schat aan informatie over papier en karton wordt
gratis aangeboden via de website van het informatiecentrum
papier en karton (IPK). Niet alleen informatie over
productie, maar ook over hergebruik, lespakketten etc..
12. www.nederlandschoon.nl
Hier vind je informatie over zwerfafval en allerlei video- en
geluidsmateriaal. Ook kan je hier lesmateriaal voor
school bestellen.
13. www.kringloopblik.nl
Op deze website is veel informatie te vinden over de inzameling,
recycling en productie van metalen verpakkingen.
14. www.schoongooienvechtstreek.nl
Deze website bevat informatie over zwerfafval in de regio
en de zwerfafvalcampagne. Wat is zwerfafval? Welke actie
worden er in onze regio gehouden? Wat kunnen we eraan
doen? Antwoord op deze vragen en voor meer informatie
kunt u deze website raadplegen.
15. www.plasticheroes.nl
Plastic Heroes laat u zien hoe u zelf een bijdrage kunt
leveren aan de recycling van plastic verpakkingsafval.
16. www.schoongooienvecht.nl
Deze website bevat informatie over zwerfafval
in de regio en de zwerfafvalcampagne. Wat
is zwerfafval? Welke acties worden er in
onze regio gehouden? Wat kunnen we
eraan doen? Antwoord op deze vragen
en voor meer informatie kunt u de website
raadplegen.
31

Als je het boekje goed hebt gelezen moet het
niet moeilijk zijn om de volgende vragen te beantwoorden.
Algemeen
1. Wat kun je het beste met afval doen?
2. Hoe wordt niet gescheiden afval uiteindelijk verwerkt?
3. Wat is afval?
4. Afval scheiden is goed voor.....?
Glas
1. Welke drie kleuren staan aangegeven op glasbollen?
2. Wat mag niet in de glasbol?
3. In welk vak moet blauw glas?
4. Staan er in Nederland meer of minder glasbakken dan brievenbussen?
Oud papier en karton
1. Hoeveel keer kan een oude krant worden hergebruikt?
2. Nieuw papier wordt gemaakt van?
3. Noem verschillende soorten oud papier
4. Wat hoort niet bij het oud papier?
Blik
1. Noem 4 producten die in blik zijn verpakt
2. Waar kun je een leeg blikje in veranderen?
GFT-afval
1. Mogen aardappelschillen bij het gft-afval?
2. Mogen resten van snijbloemen bij het gft-afval?
3. Zijn resten jus, oud frituurvet of slaolie gft-afval?
4. Mag de kattenbakvulling bij het gft-afval?
5. Mogen gebruikte wegwerpluiers bij gft?
6. Wat wordt er van groente-, fruit- en tuinafval gemaakt?
32
Textiel
1. Wat mag niet in de textielcontainer of de textielzak?
2. Wat behoort allemaal tot textiel?
3. Wat wordt van kapotte kleren en oude gordijnstof gemaakt?
4. Waar gaat gebruikte kleding naar toe?
Batterijen
1. Waarom moeten batterijen apart worden ingeleverd?
2. Wat zijn de voordelen van oplaadbare batterijen?
Elektrische Apparaten
1. Wat zijn elektrische apparaten?
2. Waar kan je elektrische apparaten inleveren?
3. Welk kostbaar materiaal zit in computers?
4. Welke grondstof zit in de snoeren van elektrische apparaten?
5. Tweedehands apparaten kun je kopen bij?
Zwerfafval
1. Wat is zwerfafval?
2. Mag je afval op straat gooien?
Vraagbaak
Plastic verpakkingen
1. Wat wordt van oude plastic verpakkingen gemaakt?
2. Wat hebben we minder nodig doordat plastic verpakkingsafval
opnieuw wordt gebruikt?
3. Waarom is apart houden van plastic verpakkingen goed voor
het milieu?
4. Hoe heten de flessen waarvoor je geld krijgt als je ze terug
brengt naar de winkel?

Antwoorden
Plastic verpakkingen
1. Nieuwe producten, zoals fleecekleding, autodashboards,
speelgoed, etc.
2. Minder grondstoffen (olie).
3. Omdat het niet verbrand hoeft te worden en omdat we minder
grondstoffen nodig hebben.
4. Statiegeldflessen.
Antwoorden zwerfafval
1. Afval dat op straat slingert.
2. Nee, want afval op straat gooien is strafbaar en slecht voor
het milieu.
Antwoorden Elektrische Apparaten
1. Strijkbout, discman en haardroger.
2. Winkel en gemeente.
3. Goud.
4. Koper.
5. De Kringloopwinkel.
Antwoorden batterijen
1. In batterijen kunnen stoffen zitten die schadelijk zijn voor het
milieu. Ook kunnen we de metalen die er in zitten eruit halen
en weer gebruiken.
2. Gaan langer mee en het is beter voor het milieu.
Antwoorden Textiel
1. Natte en met verf of olie besmeurde kleren en lappen.
2. Schoenen, deken, spijkerbroek, kleding.
3. Poetslappen en kussenvulling.
4. De spullen gaan naar goede doelen of naar gebieden getroffen
door aardbevingen of overstromingen.
Antwoorden GFT-afval
1. Jawel, omdat de schillen goed verteren.
2. Ja. De lichte verontreiniging door gebruik van spuitmiddelen is
gezien het relatief beperkte aandeel toelaatbaar.
3. Ja, maar met mate. Grote concentraties vetten en
Oliën verstoren het composteerproces.
4. Nee, omdat over de aanwezigheid van zware metalen in alle
soorten kattebakvullling nog onduidelijkheid bestaat, moet het
bij het restafval.
5. Nee, want in wegwerpluiers zit materiaal om vocht op te
nemen; dit is schadelijk voor het verwerkingsproces.
6.Compost.
Antwoorden blik
1. Soep, groenten, worstjes, frisdrank.
2. Een fiets, schaatsen, een auto of weer een nieuw groenteblikje.
Antwoorden oud papier en karton
1. Papier en karton kan 6 keer worden hergebruikt.
2. Bomen en oud papier.
3. Tijdschriften, eierdozen, briefpapier, enveloppen.
4. Zakdoekjes, keukenpapier en wc papier.
Antwoorden glas
1. Wit, groen en bruin.
2. Kurken, kruiken, deksels en hittebestendig glas.
3. Groene glasbol.
4. Meer glasbakken dan brievenbussen.
Antwoorden algemeen
1. Al het afval scheiden.
2. Het wordt verbrand of gestort.
3. Alle afgedankte voorwerpen en dingen.
4. Goed voor het milieu en de portemonnee.
33

Dit lesboekje voor basisscholen is een productie van de
Gewestelijke Afvalstoffen Dienst Gooi en Vechtstreek in samenwerking met:
Stichting Nedvang Nederlandse vereniging Stichting
Verwijdering
Metalektro Producten
Kringloop Blik
Colofon
Coördinatie & tekst: GAD
Vormgeving/drukwerk: Drukkerij Imprimo B.V.
Derde druk, november 2009
STIBAT
Stichting Batterijen Stichting
Promotie
Glasbak
Alle rechten voorbehouden aan:
Stichting
Papier Recycling
Nederland
De Gewestelijke Afvalstoffen Dienst
Gooi en Vechtstreek ISO 14001
35