Gewrichtsmuizen en hun consequenties - Dierenartsenpraktijk ...
Gewrichtsmuizen en hun consequenties - Dierenartsenpraktijk ...
Gewrichtsmuizen en hun consequenties - Dierenartsenpraktijk ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Foto: Arnd Bronkhorst<br />
27 HOEFSLAG nr. 25 2004<br />
VETERINAIR<br />
<strong>Gewrichtsmuiz<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>hun</strong> consequ<strong>en</strong>ties<br />
❥ Drs. H<strong>en</strong>k van Enckevort<br />
In 1986 als dier<strong>en</strong>arts afgestudeerd in Utrecht. Sinds<br />
2000 Erk<strong>en</strong>d Paard<strong>en</strong>dier<strong>en</strong>arts.<br />
De Hoefslag publiceert maandelijks e<strong>en</strong> artikel waarin e<strong>en</strong><br />
veterinair onderwerp wordt behandeld. Deze artikel<strong>en</strong> zijn<br />
geschrev<strong>en</strong> door de vijf Erk<strong>en</strong>de Paard<strong>en</strong>dier<strong>en</strong>arts<strong>en</strong> van<br />
Dier<strong>en</strong>arts<strong>en</strong>praktijk Moergestel. Deze vijf paard<strong>en</strong>dier<strong>en</strong>arts<strong>en</strong><br />
werk<strong>en</strong> vanuit e<strong>en</strong> klassieke, reguliere g<strong>en</strong>eeskunde<br />
<strong>en</strong> volg<strong>en</strong> de moderne ontwikkeling<strong>en</strong> op de voet. Elke<br />
paard<strong>en</strong>dier<strong>en</strong>arts heeft zich vanuit eig<strong>en</strong> interesse in één of<br />
meerdere onderdel<strong>en</strong> van de veterinaire g<strong>en</strong>eeskunde<br />
bekwaamd. De veterinaire werkzaamhed<strong>en</strong> zijn op basis van<br />
die interesse verdeeld. De auteur van dit artikel richt zich op<br />
keuring<strong>en</strong>, orthopedie <strong>en</strong> gynaecologie. Van Enckevort werd<br />
al jong met het paard<strong>en</strong>virus besmet. ‘Wat is er nou leuker<br />
dan van je hobby je beroep mak<strong>en</strong>?’<br />
Informatie: www.dapmoergestel.nl<br />
<strong>Gewrichtsmuiz<strong>en</strong></strong>, chips, fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, losse botstukjes, allemaal nam<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> op de röntg<strong>en</strong>foto zichtbaar<br />
botstukje dat lijkt los te ligg<strong>en</strong>. Dit artikel gaat niet over OCD-fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in knie <strong>en</strong> sprong – in bijna elk<br />
paard<strong>en</strong>blad is intuss<strong>en</strong> wel e<strong>en</strong> artikel aan dit megaprobleem gewijd – maar over de gewrichtsmuiz<strong>en</strong> in hoef-,<br />
kroon- <strong>en</strong> kogelgewricht. Dat is al complex g<strong>en</strong>oeg.<br />
TEKST: HENK VAN ENCKEVOORT<br />
Foto: R<strong>en</strong>é van Bakel
VETERINAIR<br />
Of e<strong>en</strong> paard met e<strong>en</strong> chip ‘acceptabel’ is, hangt af van e<strong>en</strong> aantal factor<strong>en</strong><br />
Dier<strong>en</strong>arts<strong>en</strong> word<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s het keur<strong>en</strong><br />
van paard<strong>en</strong> bijna dagelijks geconfronteerd<br />
met fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> of chips. Over deze<br />
problem<strong>en</strong> bestaan bij de cliënt nog veel<br />
onbegrip <strong>en</strong> onduidelijkheid. Hoe ontstaan<br />
deze gewrichtsmuiz<strong>en</strong>? E<strong>en</strong> aantal collega’s<br />
is van m<strong>en</strong>ing dat alle fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
osteochondrotische oorsprong hebb<strong>en</strong>.<br />
Hoogstwaarschijnlijk (<strong>en</strong> gelukkig maar) is<br />
dit niet het geval. Trauma, overbelasting,<br />
aparte verb<strong>en</strong>ingsc<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> verkalking in<br />
e<strong>en</strong> kapsel word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd als oorzaak<br />
voor het ontstaan van fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
Wat de invloed van dergelijke fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
is op e<strong>en</strong> keuringsbeslissing, wordt hier in<br />
het kort uitgelegd. Er is tev<strong>en</strong>s aandacht<br />
voor ervaring<strong>en</strong> met kreupelhed<strong>en</strong> door<br />
deze fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
Het hoefgewricht<br />
E<strong>en</strong> zeer veelvoorkom<strong>en</strong>d verschijnsel is de<br />
chip aan de top van het hoefbe<strong>en</strong>. Of e<strong>en</strong><br />
paard met e<strong>en</strong> dergelijke chip ‘acceptabel’<br />
is, ervan uitgaande dat het e<strong>en</strong> klinisch<br />
gezond paard betreft, is afhankelijk van<br />
e<strong>en</strong> aantal factor<strong>en</strong>:<br />
• de grootte van het fragm<strong>en</strong>t;<br />
• de vorm van het fragm<strong>en</strong>t;<br />
• het aantal;<br />
• het wel of niet aanwezig zijn van<br />
artrotische verandering<strong>en</strong> (slijtage)<br />
elders in het gewricht.<br />
Zit er dus e<strong>en</strong> chip die vrij klein is <strong>en</strong><br />
mooi afgerond <strong>en</strong> is er ge<strong>en</strong> artrose<br />
zichtbaar, dan is zo’n paard volledig<br />
‘acceptabel’. Bij iedere afwijking hiervan<br />
zal de beslissing van de dier<strong>en</strong>arts al snel<br />
‘verhoogd risico’ dan wel ‘onacceptabel’<br />
luid<strong>en</strong>. Kreupelhed<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> we met name<br />
bij de grotere <strong>en</strong> vaak wat scherpere<br />
fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Het advies aan cliënt<strong>en</strong> is<br />
om de kleine chips niet operatief te<br />
lat<strong>en</strong> verwijder<strong>en</strong>, aangezi<strong>en</strong> het risico<br />
van operer<strong>en</strong> net zo groot of groter is<br />
dan de kans op kreupelheid.<br />
Het kroongewricht<br />
In het kroongewricht zi<strong>en</strong> we slechts<br />
zeld<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gewrichtsmuis. In principe<br />
geld<strong>en</strong> hiervoor dezelfde criteria als bij het<br />
hoefgewricht. Kreupelhed<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> chip<br />
in het kroongewricht zijn in onze praktijk<br />
nog nooit gediagnosticeerd. Dit komt<br />
waarschijnlijk omdat het hier e<strong>en</strong> redelijk<br />
star gewricht betreft, maar aangezi<strong>en</strong> deze<br />
fragm<strong>en</strong>tjes zeld<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, is het<br />
niet mogelijk hierover e<strong>en</strong> statistisch<br />
onderbouwde uitspraak te do<strong>en</strong>.<br />
28 HOEFSLAG nr. 25 2004<br />
Het kogelgewricht<br />
Van de drie gewricht<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> in het<br />
kogelgewricht het vaakst gewrichtsmuiz<strong>en</strong><br />
voor. Grofweg zijn er drie locaties<br />
in de kogel waar zich deze fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> bevind<strong>en</strong>. Uitgaande<br />
van het kootbe<strong>en</strong> is dit aan de voorzijde<br />
van de kogel <strong>en</strong> aan de achterzijde van<br />
de kogel. De derde locatie zit ook aan de<br />
voorzijde, maar zit veel hoger <strong>en</strong> gaat<br />
uit van het pijpbe<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> chip aan de voorzijde van de kogel zit<br />
op de meest gunstige of misschi<strong>en</strong> beter<br />
gezegd de minst ernstige plaats. Ook hier<br />
geldt weer dat grootte, vorm, aantal <strong>en</strong><br />
het al dan niet aanwezig zijn van artrose<br />
bepal<strong>en</strong>d zijn voor de keuringsbeslissing.<br />
E<strong>en</strong> chip aan de achterzijde is ongunstig.<br />
Indi<strong>en</strong> het slechts e<strong>en</strong> klein afgerond<br />
fragm<strong>en</strong>t is, is het weliswaar<br />
acceptabel, maar toch bestaat de indruk<br />
dat zeker bij grotere fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> op deze<br />
plaats veel eerder kreupelhed<strong>en</strong><br />
ontstaan dan bij die aan de voorzijde.<br />
Deze gewrichtsmuiz<strong>en</strong> word<strong>en</strong> zeer vaak<br />
artroscopisch verwijderd. Tijd<strong>en</strong>s deze<br />
chirurgische ingrep<strong>en</strong> zijn bij fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
aan de achterzijde van de kogel veel<br />
frequ<strong>en</strong>ter kraakbe<strong>en</strong>beschadiging<strong>en</strong> of<br />
Foto: R<strong>en</strong>é van Bakel
zelfs ontstekingsbeeld<strong>en</strong> zichtbaar dan bij<br />
fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aan de voorzijde. Indi<strong>en</strong> het<br />
slechts e<strong>en</strong> klein fragm<strong>en</strong>t is aan de voorzijde,<br />
dan is verwijdering niet echt noodzakelijk.<br />
Aangezi<strong>en</strong> het buit<strong>en</strong>land (met<br />
name Amerika) echter nog steeds huiverig<br />
is voor ieder fragm<strong>en</strong>t, wordt het toch<br />
verwijderd. In principe is er dan alle<strong>en</strong><br />
sprake van e<strong>en</strong> cosmetische operatie.<br />
Geval apart<br />
De derde locatie waar zich e<strong>en</strong> fragm<strong>en</strong>t<br />
kan bevind<strong>en</strong>, is e<strong>en</strong> geval apart. Dit is<br />
e<strong>en</strong> echt osteochondrotisch letsel <strong>en</strong> heeft<br />
dus dezelfde oorzaak als bijvoorbeeld<br />
OCD in knie <strong>en</strong> sprong. Het is daarom ook<br />
dat veel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> niet begrijp<strong>en</strong> waarom<br />
bijvoorbeeld e<strong>en</strong> h<strong>en</strong>gst met e<strong>en</strong> minuscule<br />
kleine afvlakking in knie of sprong<br />
niet geaccepteerd wordt door het KWPN,<br />
Woord<strong>en</strong>lijst<br />
Acceptabel (m.b.t.. röntg<strong>en</strong>foto’s) = op<br />
basis van het röntg<strong>en</strong>beeld ge<strong>en</strong> bezwaar<br />
voor e<strong>en</strong> gunstige keuringsbeslissing<br />
Onacceptabel (m.b.t.. röntg<strong>en</strong>foto’s) = op<br />
basis van het röntg<strong>en</strong>beeld, onafhankelijk<br />
van het klinische onderzoek, e<strong>en</strong> dermate<br />
ernstige afwijking dat e<strong>en</strong> gunstige<br />
keuringsbeslissing niet mogelijk is<br />
Verhoogd risico (m.b.t. röntg<strong>en</strong>foto’s) =<br />
op basis van het röntg<strong>en</strong>beeld twijfel over<br />
e<strong>en</strong> probleemloos gebruik van het paard in<br />
de (nabije) toekomst<br />
Apex = top<br />
Artrose= gewrichtsaando<strong>en</strong>ing als gevolg<br />
van slijtage<br />
Atroscopie= inw<strong>en</strong>dige inspectie van het<br />
gewricht; kijkoperatie<br />
Fractuur = botbreuk<br />
OC = Osteochondrose = e<strong>en</strong> groeistoornis<br />
op de gr<strong>en</strong>s tuss<strong>en</strong> bot <strong>en</strong> gewrichtskraakbe<strong>en</strong><br />
die leidt tot scheur- of flapvorming<br />
van het kraakbe<strong>en</strong><br />
OCD = Osteochondrose dissecans = in de<br />
kraakbe<strong>en</strong>flap treedt verkalking op of er<br />
scheurt e<strong>en</strong> deel los. Op de röntg<strong>en</strong>foto zijn<br />
e<strong>en</strong> of meerdere losse fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> te zi<strong>en</strong>.<br />
Trauma = verwonding, letsel<br />
terwijl e<strong>en</strong> andere met forse OCD in de<br />
kogel door mag naar e<strong>en</strong> tweede bezichtiging.<br />
De keuringsbeslissing zal al snel<br />
luid<strong>en</strong> ‘verhoogd risico’, ook omdat de<br />
verzekeringsmaatschappij<strong>en</strong> e<strong>en</strong> proefperiode<br />
van drie maand<strong>en</strong> voorschrijv<strong>en</strong>.<br />
Dat houdt in dat na e<strong>en</strong> periode van drie<br />
maand<strong>en</strong> pas e<strong>en</strong> algehele acceptatie kan<br />
plaatsvind<strong>en</strong> na e<strong>en</strong> klinisch heronderzoek<br />
door e<strong>en</strong> keuringsdier<strong>en</strong>arts.<br />
Kreupelhed<strong>en</strong> door deze OCD-fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
kom<strong>en</strong> echter zeld<strong>en</strong> voor.<br />
Tot slot is het goed nog ev<strong>en</strong> stil te staan<br />
bij e<strong>en</strong> ander fragm<strong>en</strong>t dat zichtbaar kan<br />
zijn op de röntg<strong>en</strong>foto’s van de kogel. Dat<br />
is het fragm<strong>en</strong>t aan de sesamb<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
Sommige m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> noem<strong>en</strong> dit abusievelijk<br />
gewrichtsmuis of chip, maar dit is e<strong>en</strong><br />
echte fractuur. Trauma <strong>en</strong> overbelasting<br />
zijn meestal de oorzaak van deze frag-<br />
29 HOEFSLAG nr. 25 2004<br />
VETERINAIR<br />
m<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Ze kunn<strong>en</strong> onder aan de basis<br />
zitt<strong>en</strong>, achterop of – <strong>en</strong> dat is de meest<br />
voorkom<strong>en</strong>de – aan de kop van het<br />
sesambe<strong>en</strong>, de zog<strong>en</strong>aamde apex-fractuur.<br />
Dit soort fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn niet acceptabel,<br />
maar kunn<strong>en</strong> wel vaak door middel<br />
van e<strong>en</strong> artroscopie verwijderd word<strong>en</strong>.<br />
Na e<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>de lange herstelperiode<br />
zijn dit soort paard<strong>en</strong> meestal wel weer<br />
‘acceptabel’, mits klinisch gezond<br />
natuurlijk. Zoals gezegd is deze materie<br />
nogal complex. Grondig onderzoek<br />
door e<strong>en</strong> dier<strong>en</strong>arts zal moet<strong>en</strong> uitwijz<strong>en</strong><br />
of e<strong>en</strong> paard met e<strong>en</strong> gewrichtsmuis<br />
geschikt is voor het doel waarvoor hij<br />
is gekocht. <<br />
Volg<strong>en</strong>de maand bespreekt Drs. Peter<br />
Rulk<strong>en</strong>s cornage bij paard<strong>en</strong>.<br />
Van de drie gewricht<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> in het kogelgewricht gewrichtsmuiz<strong>en</strong> het meest voor. Dit paard heeft<br />
e<strong>en</strong> onschuldig fragm<strong>en</strong>t aan de voorzijde van de kogel.