download artikel - Pieter Rol

‘We maakten spontaan een dansje
en een huppeltje, en hup:
de Haarlemse Diva’s waren geboren!’
Perfecte
twee-eenheid met
een schaterlach
BIJZONDER ✶
›
HRLM ✶ 133

✶ HAARLEMSE STADSGLOSSY
Je kunt niet om ze heen in het
Haarlemse stadsbeeld. Twee
mollige dames, flamboyant
uitgedost met zwierige jurken en
uitzinnige hoofddeksels, hoog op
de hakken, het sigarettenpijpje
steevast in de rechterhand en
met duidelijk zicht- én hoorbaar
plezier in het leven. Tot zover de
buitenkant van de Haarlemse
Diva’s. Wat gaat er in hun
binnenste om? We zoeken de
dames op in een typisch
Haarlemse omgeving;
het Proveniershofje.
M
“Marianne Mathijssen is de naam”, stelt de
donkere Diva zich voor, de lange zwarte
wimpers in glijvlucht naar beneden bewegend.
“Monique Jean Sen, aangenaam”, maakt de
blonde Diva, die volgens het geboorteregister
overigens gewoon Monique Jansen heet, het
illustere tweetal compleet. Sigaretten worden
in de bijbehorende pijpjes geschoven, glazen
met witte wijn gevuld. We zitten voor de
charmante woning van Diva Marianne op een
zonovergoten Proveniershof. Proost! “Weet je
wat nu het frappante is?” Pijnlijke stiltes zullen
ons bespaard blijven, dat moge duidelijk zijn.
Nog voor de eerste vraag gesteld is, neemt
Marianne het heft in handen.
“We hadden helemaal niet het idee om samen
iets te gaan doen. We kenden elkaar gewoon
uit het uitgaansleven. En het was tussen ons
één blik en één klik. We werden onmiddellijk
vriendinnen. Deden van alles samen. Hadden
ook dezelfde smaak wat kleding betreft. We
liepen op een gegeven moment door de stad,
beetje opvallend gekleed dus, en mensen
zeiden tegen ons: ‘Wat zien jullie er prachtig
uit. Echte diva’s! Wat doen jullie eigenlijk?’
We keken elkaar aan: Ja, wat doen we
eigenlijk? En op dat moment deden we iets
raars; we maakten spontaan een dansje en
een huppeltje, en hup: de Haarlemse Diva’s
waren geboren!
Tikje excentriek
Het eerste optreden van de Haarlemse Diva’s
was zo’n beetje in 1975, herinnert Marianne
zich. “Sinds die tijd hebben we elkaar niet
134 ✶ HRLM
meer losgelaten. We kregen met name veel
publiciteit in het Haarlems Dagblad, dat ons
destijds op de voet volgde. Waar we dan
weer geweest waren en wat we hadden
uitgespookt; het stond allemaal in de krant.
We hebben inmiddels ook een enorm archief
met foto’s en teksten.”
Inmiddels doen wij heel veel performances.
Tijdens openingen van kunstexposities en
dergelijke. Dan verdiepen we ons in de
ziel van de kunstenaar en wat wij doen, is
helemaal geënt op die kunstenaar en zijn
werk. In dat kader dragen we gedichten voor
en zingen we liederen. Niet al te serieus, hoor.
We dagen mensen uit, betrekken ze ergens
bij. Op onze geheel eigen wijze. Altijd dikke
pret!” Een vette lach doorklieft de stilte op in
sfeervol groen gehulde hofje. “En misschien
was het je al opgevallen...”, vult Diva Monique
haar artistieke wederhelft aan, “we houden
er ook van om ons een tikje excentriek te
kleden.” Opnieuw schatert er een dikke lach
over het grasveld.
Muzikale invloeden
Op de vraag waar Monique haar artistieke
inslag vandaan heeft, gaat ze terug naar haar
jeugd in Heemstede, waar ze met haar ouders
in een mooi huis met glas-in-loodramen
woonde. “Mijn vader en moeder waren lekker
gek. Artistiek. En altijd enorm creatief.
Mijn vader was afgestudeerd musicus, speelde
viool en piano, zong in Haarlemse kerkkoren
en speelde orgel in kerken. We hadden altijd
jazzmusici over de vloer. En niet de minsten,
hoor. Ruud Brink, Toon van Vliet, Dé Kaart,
Peter Hamel; alle groten uit die tijd. Ik heb
muziek met paplepel ingegoten gekregen.
En musiceerde ondertussen vrolijk mee tussen
de schuifdeuren. Vanaf mijn derde levensjaar
sta ik eigenlijk op de planken.”
“Ook wat dat betreft hebben Monique en ik
veel gemeen”, reageert Marianne.
“Ik stond ook al op mijn derde – dat was op
de kleuterschool – op het toneel te zingen.
Samen met Shirley Zwerus, de latere zangeres,
die mij op de piano begeleidde. En later op de
montessorischool mochten we ‘spelend leren’
volgens de methodiek van Maria Montessori.
Dat was in... Ja, als ik dat zou verraden, dan
zou ik meteen mijn leeftijd verklappen, hahaha!
Nee hoor, heb ik helemaal geen moeite mee;
ik word binnenkort 65.” Ook Monique doet
niet geheimzinnig over haar leeftijd: “Ik moet
nog 61 worden. Ach, wat is tijd..?” mijmert ze.
‘We dagen
mensen uit,
betrekken ze
ergens bij.
Op onze geheel
eigen wijze.
Altijd dikke
pret!’
Op die vraag heeft Marianne wel een
antwoord. “Mag ik een gedicht voordragen,
althans een couplet? Het is van Jan Wit
(1914-1980) en getiteld ‘Dit is de tijd’.”
Dat kunnen we onmogelijk weigeren.
“Dit is de tijd. Je mag zeven keer raden.
Zeven maal zeventig keer heb je tijd
om gissend en missend, door schande en schade
wijs, te ontkomen aan de kwade
droom van de wenteltrap eeuwigheid.”
Toevallige voorbijgangers blijven even stilstaan
bij zoveel passie en emotie. Maar Marianne is
alweer terug in haar jeugdjaren: “Mijn vader
kon geen noot lezen, maar hij speelde elk
instrument. Hij was muzikaal, mijn broer is
muzikaal, mijn zuster is muzikaal en ikzelf ben
dat ook. Zingen is echt mijn grote liefde en
ook op dat gebied voelen Monique en ik
elkaar perfect aan.”
Met een glimlach: “En als we ons best doen,
klinkt het nog aardig ook. We hebben
laatst zelfs opera leren zingen voor het
afstudeerproject van Steven de Jong, een
opkomend talent, aan de Rietveld Academie.
We hebben vier avonden opgetreden in de
Westergasfabriek. Een enorm succes.
Ook voor Steven zelf. Het leverde hem een
9 op zijn eindlijst op.”
Symbiose
Binnen het hele Diva-gebeuren is kleding
natuurlijk een belangrijk item. “Mijn moeder
naaide heel veel”, vertelt Monique, die alle
outfits ontwerpt en in elkaar zet. “Dus ik heb
veel van haar afgekeken. Maar ik vond alles
altijd zo netjes; ze deed alles met patronen en
helemaal volgens de regels. Dat doe ik niet.
Ik hoef geen patroon, ik naai gewoon voor de
vuist weg.” Marianne: “Dat verbaast mij altijd
enorm als we een nieuwe creatie bedenken.
Dat fingerspitzengefühl van Monique.
Ze doet het gewoon uit haar hoofd! Ik ben
meer de vrouw van het woord; ik schrijf de
teksten. Monique levert de woorden aan, ik
verbind ze met elkaar, en zo hebben we een
enorme goede formule samen. We denken
symbiotisch hetzelfde.”
“Maar ik doe meer dan woordjes aanleveren,
hoor”, lacht Monique. Een begrijpende knik van
Marianne. “Gedichten maak ik al vanaf toen
ik klein was, toen ik nog niet eens goed kon
schrijven. Er gebeurden zoveel dingen bij ons
thuis, er was zoveel drukte en bedrijvigheid, dat
er niet altijd tijd was om dingen te bespreken.
Om dingen toch voor mijzelf uit te drukken,
deed ik dat in gedichtjes op bestaande
melodietjes; zo kon ik mijzelf een beetje
profileren.” Een nieuwe sigaret maar weer. Die
overigens nauwelijks wordt gerookt; de charme
van het pijpje tussen de lange, glanzend gelakte
nagels is het enige dat telt voor een Diva.
BIJZONDER ✶
Woorden in de waagschaal
“We nemen ook deel aan ‘Woorden in de
Waagschaal’; de maandelijkse dichtmanifestatie
in de Waag”, herneemt Marianne het woord.
“Tijdens die dichtersavonden dragen mensen
individueel gedichten voor. Wij niet. Wij doen
het samen, om de beurt een strofe of een
regel. Op die manier wordt een gedicht door
ons niet voorgedragen, maar ‘gedragen’. En dat
doen we met zoveel passie, zoveel overgave,
dat ik er soms echt tranen van in mijn ogen
krijg.” Monique: “Dat is voor mij het leuke van
performen. Dan sta je daar in de Waag, en
dan zie je de mensen denken: ‘Er gaat nu iets
gebeuren’. Ik vind het heerlijk om die spanning
te voelen, de sfeer op te snuiven, en dan te
bedenken: wat zal ik nou eens gaan doen?
Bij ons komt het gewoon helemaal spontaan.”
“Het is ook ‘gewaagde’ kunst, ja”, grapt
Marianne met een knipoog tussendoor.
›
HRLM ✶ 135

✶ BIJZONDER
Over gebrek aan belangstelling hebben de
Diva’s niet te klagen, aldus Monique. “Tijdens
de Kunstroute in mei hebben we ontzettend
gedeclameerd, we hebben in de kerk op het
Nieuwe Kerksplein gezongen, het was echt
één groot feest! En onlangs hebben we nog
een hele avond opgetreden op uitnodiging
van de nieuwe bewoners van het voormalige
Drostecomplex. Was ook weer errug leuk!”
Tot de dood erop volgt...
De plaatselijk bekendheid van de Diva’s
is trouwens nog altijd groeiende, vertelt
Marianne. “Laatst was Haarlem 105 hier nog
op bezoek in het hofje, voor eens interview.
De Haarlemse Diva’s horen echt bij Haarlem,
vinden ze, en daarom kwam een complete
tv-crew met camera’s, statieven en licht- en
geluidsapparatuur om te filmen en een beetje
bij te babbelen voor een tv-uitzending.
Ik heb daar een dvd’tje van zes minuten aan
overgehouden waar ik heel blij mee ben
omdat het echt een document is waarin de
Diva’s goed naar voren komen.” Monique: “Ik
kwam later een hele hoop mensen tegen die
de uitzending hadden gezien en me vroegen:
‘Dat hofje, woon jij daar nu ook?’ Nou, dat
is dus niet het geval, ik woon ‘onder de
gevangenis’, maar we worden echt als een
twee-eenheid gezien.” “Het is zelfs zo leuk”,
haakt Marianne in, “dat wij hier een keer
sliepen – als het laat wordt, wil Monique wel
eens blijven slapen – en dat we ’s morgens,
toen we nog een beetje in een roes lagen,
mensen hoorden roepen: ‘Hier wonen ze, die
Diva’s!’ Dan liggen we te schuddebuiken in ons
bed! Wat ook heel erg leuk is als je ergens
fietst in Haarlem, dat kindertjes dan zeggen:
‘Hé, daar fietst de koningin!’ Of dat mensen
tegen je zeggen dat je er zo kleurrijk uitziet.
We genieten echt van al die aandacht.
En we willen met de Diva’s doorgaan tot de
dood erop volgt.”
Ik durf het bijna niet vragen, maar nu ze
er toch over beginnen, trek ik de stoute
schoenen maar aan. Wat moet er op jullie
grafsteen komen te staan? “Ik wil geen
grafsteen”, trekt Monique een vies gezicht.
“Ik wil gewoon lekker uitvaren.
Een zeemansgraf, ja, dat lijkt me wel wat.”
En jij, Marianne? “Ik ben vier jaar geleden heel
erg ziek geweest, en toen heb ik de dood
recht in de ogen gekeken. Maar het was mijn
tijd blijkbaar nog niet. Toch heb ik toen wel
over die vraag nagedacht. En ik zou op mijn
grafsteen willen zien: ‘Ik heb het leven in al
136 ✶ HRLM
zijn facetten liefgehad’. Monique komt nog
even op haar woorden terug: “Maar voordat ik
doodga, zou ik tegen Marianne willen zeggen:
‘Follow me’.” Wederom een bulderende lach.
“Ik blijf haar natuurlijk volgen, ook na de
dood”, glimlacht Marianne terug. Even lijkt een
moment van bezinning over de Diva’s te zijn
neergedaald. Tijd voor enige reflectie tot slot.
En voor maar heel even...
Ode aan het Spaarne
Hoe bijzonder is Haarlem voor jullie?
“Haarlem is voor mij de stad waar ik altijd
wegga, maar waarvan ik weet dat ik er altijd
weer terugkom”, blikt Monique wegdromend
in de azuurblauwe lucht. “Ik heb in Heemstede
gewoond, in Amsterdam, in Groningen, maar
ik ben altijd weer teruggekeerd in Haarlem.
Behalve dat daar iedereen woont die ik ken,
is het ook de mooiste en gezelligste stad die
ik ken. En het is natuurlijk de hoofdstad van
Noord-Holland. Onlangs was de koningin nog
te gast in het gerenoveerde Provinciehuis.”
Hebben jullie wat met het koningshuis, dan?
Monique: “Natuurlijk, mensen zeggen immers
ook ‘koningin’ tegen óns.” Weer doorsnijdt
een snerpende schaterlach de serene rust op
Pijnlijke stiltes
zullen ons
bespaard blijven,
dat moge duidelijk
zijn
het in de zon badende hofje. Marianne is het
roerend met haar mede-Diva eens:
“Ik hou van de kerken, de theaters, de musea,
de kroegen, de terrassen. Ik kan mijzelf
domweg niet voorstellen in een andere stad
geboren te zijn. Ik ben en voel Haarlem en
daar ben ik trots op. Haarlem zit in mijn bloed.
Ik hou ook ontzettend van het Spaarne, en
daarom zou ik dit gesprek willen besluiten
met een mooi lied, op tekst van van wijlen
Liesbeth de Kat, dat we op ons repertoire
hebben staan.”
Al gauw vullen de weemoedige klanken van
de ode aan het Spaarne het Proveniershof.
Dank, Haarlemse Diva’s, Haarlem kan trots
op jullie zijn. ✶
“Stad aan het Spaarne van vroeger van nu
Stad aan het Spaarne van mij en van u
Stad aan het Spaarne van later van ooit
Stad aan het Spaarne van altijd van nooit.
Ik zal je kleuren met zilver en goud
Haarlem lief Haarlem jij bent niet van hout.”
De Haarlemse Diva’s, p/a Marianne Mathijssen
| Proveniershof, Grote Houtstraat 144/NL | 023
534 00 99 | marianne.mathijssen@hccnet.nl
Tekst: Pieter Rol. Fotografie: Rob Eversen.