De zoutfabrieken – Zoutmuseum - Musées des techniques et ...

De zoutketel is de “pan” waarin de verdamping van het pekelwater
plaatsvindt. De installaties die nu nog te zien zijn,
waren geschikt voor verhitting met behulp van steenkool, de
methode die vanaf 1820 in Salins toegepast werd. De stokers hielden
op de begane grond de vuren onder de ketels aan de gang.
De vuurhaarden bevonden zich aan één uiteinde van de kuip en,
volgens het systeem dat werd gebruikt voor Romeinse baden, trok
de rook eronder door om daarna via de grote schoorstenen weer
afgevoerd te worden.
Tot aan het einde van de achttiende eeuw waren de zoutketels
rond en hingen ze vlak boven de vuurhaarden. De ketels die nu
nog te zien zijn, zijn rechthoekig en staan op gietijzeren pootjes en
vuurvaste muurtjes. Een ketel kon 38000 liter bevatten en was 17
meter lang en 4,20 meter breed. De kuip waar het pekelwater in
terecht kwam was gemaakt van geklonken metalen platen, die
regelmatig gerepareerd
moesten
worden vanwege
de corrosie.
Hiervoor waren
twee arbeiders
nodig, één boven
en één onder de
kuip.
Het werk van de arbeiders
Werken in het ketelhuis was erg zwaar. Niet alleen was het er
heet en heerste er een hoge luchtvochtigheid, maar ook het
feit dat de locatie en de installaties niet gemoderniseerd waren,
4. HET KETELHUIS
maakten de omstandigheden zwaar. Ook heeft zout een nadelige
werking op het herstel van wonden. Als het verdampingsproces
klaar was, moest het zout uit de kuip op de overkapping geschept
worden om uit te lekken. Daarna werd het naar de opslagschuren
vervoerd in houten kruiwagens om verpakt te worden voor de verkoop.
Verschillende factoren leidden ertoe dat de industriële zoutwinning
in de Franche-Comté tot een einde kwam.Ten eerste was het
vervoer van steenkool uit de streek Saône-et-Loire erg duur.Verder
leidden het einde van het staatsmonopolie en de komst van de
spoorwegen ertoe dat de zoutafzettingen in het
Middenlandsezeegebied meer geëxploiteerd werden. Daarnaast
speelt voor Salins nog dat het moeilijk was de locatie te moderniseren
vanwege haar ingebedde ligging, waardoor investering in
nieuwe machinerie niet rendabel was.Tenslotte was er de dalende
vraag naar zout, omdat andere methoden van conservering van
levensmiddelen ontwikkeld werden. Om al deze redenen stopten
de zoutfabrieken hier hun activiteiten in 1962. Er zijn op dat
moment maar 12 arbeiders meer en slechts 20% van de oorspronkelijke
oppervlakte van de gebouwen. Vandaag de dag herbergt
deze unieke toeristische locatie een van de laatst bestaande
zoutketels van de wereld.
Wij verzoeken u nu om u te begeven naar de ramen aan de kant van de parkeerplaats, om vanaf informatiepunt 5 te ontdekken wat er in de Grande Saline buiten te zien is.
5. BUITEN DE GEBOUWEN
Door de ramen van het ketelhuis die uitkijken op de parkeerplaats, kunt u de buitenruimten van
het complex bekijken. In 1940 was nog maar 80% van de bouwwerken van de fabriek over
en daarom resteren er maar weinig gebouwen die het verhaal nog kunnen vertellen. Het gebouw
rechts is het huidige VVV-kantoor. Dit was oorspronkelijk de portierswoning en later woonden er
arbeiders. Voor u ziet u nog de enige toeganspoort van het complex destijds. In het verdampingsgebouw
bevonden zich de verwarmingsketels waarmee men het pekelwater verdampte. De opslagschuren,
waar zich nu het museum bevindt, liggen in het verlengde van het verdampingsgebouw
en werden gebruikt voor de opslag en het prepareren van het zout. Het zout werd in een omtrek
van 200 kilometer rond Salins verkocht, ook in Zwitserland. Het gebouw links was oorspronkelijk
het molenhuis voor de bovenstroomse put, en werd later de directeurswoning. De huidige parkeerplaats
werd gebruikt voor het verplaatsen en opslaan van steenkool en as.
Wij verzoeken u nu door te lopen naar informatiepunt 6.
Aan het einde van de rondleiding kunt u op eigen gelegenheid
de rest van het zoutmuseum bekijken. Achterin de ruimte
wordt een film vertoond over het produceren van zout in de streek
Franche Comté, met beelden uit de twintiger jaren van de vorige
eeuw. U kunt de ruimte daarna verlaten en doorlopen naar de per-
Grande Saline de Salins les Bains
Place des Salines - 39 110 Salins-les-Bains
Tél. 03 84 73 01 34 - www.salinesdesalins.com
6. HET ZOUTMUSEUM
VOOR MEER INFORMATIE
manante expositie van het museum. Dit is rechts van u als u in de
filmzaal zit. De informatieborden zijn ook vertaald in het Engels en
het Duits. De laatste zaal is vooral gericht op de jongere bezoeker.
Wij wensen u nog een aangename verdere tijd in het museum, en
gedurende de rest van uw verblijf hier.
Musées des techniques et cultures comtoises
Rue des Prémoureaux – 39 110 Salins-les-Bains
Tél. 03 84 73 22 04 - www.musees-des-techniques.org
Fotoverantwoording : Bladzijde 1 : ©MTCC/Cl. Bévalot Phox, Y. Goux, O. Leblanc, M. Paygnard, J. Varlet, P. Minella.
Bladzijde 2 : ©Archives départementales du Jura, cote : 11 Qp 350/Cl. Service photographique ADJ. ©Bibliothèque municipale
de Besançon, cote : coll. Chifflet, 44, f° 71. ©Inventaire du patrimoine, Région Franche-Comté/ADAGP - 1980/Cl.
Y. Sancey. ©Médiathèque de Dole, Ms. Dorval 331 bis. Bladzijde 3 : ©MTCC/Cl. Bévalot Phox, G. Nivoix, M. Paygnard.
©Photothèque EPCC Saline royale/Cl J.-F. Bidoli. Bladzijde 4 : ©Alle rechten voorbehouden/Cl. MTCC. ©MTCC.
Redactiecomite : Grande Saline : F. Monnot, V. Ruffinoni, A. Tavernier. Musées des techniques et cultures comtoises : H.
Gucciardi, E. Morfin, C. Roveda. Centre de Linguistique Appliquée de Besançon : E. Laxenaire.
www.artplatz.fr - 2010