De zoutfabrieken – Zoutmuseum - Musées des techniques et ...

More documents

Recommendations

Info

Maquette in het midden van de inleidende expositie Deze maquette laat zien hoe door de eeuwen heen zout onttrokken is aan zilt water. Het bovenste gedeelte laat het verdampingsproces zien, en ook de opslag en het prepareren van zoutblokken. In het onderste gedeelte zien we de onderaardse gewelven waar het zoute water gewonnen werd, samen met de installaties die gebruikt werden om dit pekelwater naar de oppervlakte te brengen. In de loop der tijden werden deze installaties verschillende keren vervangen of aangepast: het hefboommechaniek (in het midden van de maquette) werd als eerste gebruikt. Aan één uiteinde van de paal hangt een emmer, en aan het andere een tegengewicht. Het werktuig werd door arbeiders bediend en werd gebruikt voor bronnen op oppervlakteniveau. Het verkregen water bevatte ongeveer 40 gram zout per liter. In de veertiende eeuw werd een paternoster-systeem geïnstalleerd, waarbij schepvaten aan een ronddraaiend rad het pekelwater in onderaardse putten opschepten en naar boven brachten (rechts op de maquette). Het rad werd aangedreven met behulp van paarden. Het zoutgehalte van het verkregen water steeg hiermee tot meer dan 80 gram zout per liter. In de achttiende eeuw werden ook met de hand aangedreven zuigerpompen gebruikt. In 1750 werd een systeem geïnstalleerd dat aangedreven werd door het water van een rivier, de “Furieuse” (het waterrad, links op de maquette). Ook nu kan deze nog worden gebruikt om de uit de 19e eeuw daterende pekelpomp aan te drijven. Deze put water op een diepte van 246 meter, en dit water bevat 330 gram zout per liter. Achtergrond informatie 1. INLEIDING (VERVOLG) Het schilderij van Nicolas Richard : “De stad Salins in 1628" (achterwand van de inleidende expositieruimte) Dit schilderij geeft ons een goed beeld van Salins in de zeventiende eeuw. Op verschillende manieren blijkt hoe belangrijk de zoutwinning was in die tijd. We zien dat alle daken van de stad houten dakpannen hebben, maar dat de gebouwen van de zoutwinning al steenachtige daken hebben. Dit was toendertijd een teken van grote rijkdom. Ook is duidelijk hoe de fabriek de stad domineerde. De grote zoutwerken besloegen meer dan 2 hectare en in de hoogtijdagen werkten er 180 mensen binnen het complex en nog eens bijna 640 daarbuiten, vooral in de omringende bosgebieden. Twee forten torenden over de vallei om het kostbare zout te beschermen. In de Middeleeuwen waren er in Salins drie zoutwinningen waarvan de “Grande Saline”, het huidige museum, de grootste was. Pas in de zeventiende eeuw werden ze samengevoegd tot één administratieve eenheid. Als de gids er is, verzoeken wij u de groep nu te volgen naar informatiepunt 2.
2. DE ONDERAARDSE GEWELVEN EN HUN INSTALLATIES Het zoute water werd op twee plaatsen gewonnen, die zich elk aan een uiteinde van de gewelven bevinden, en die de bovenstroomse en de benedenstroomse put genoemd worden. In de achtiende eeuw werden deze met elkaar verbonden door een 165 meter lang tongewelf. Door de jaren heen vonden meerdere verbouwingen plaats, waardoor de huidige onderaardse gewelven grotendeels van na de zeventiende eeuw dateren. De benedenstroomse put De benedenstroomse put D it is de plek waar de bronnen ontsprongen. Eerst moest het zoete water gescheiden worden van het zoute water, met behulp van houten bekistingen. Het zoute water werd naar een opvangreservoir geleid, en het zoete water kwam terecht in een kanaal, de “Cicon”, dat uitkwam in de “Furieuse”. De openingen die u hoog in het plafond van de gewelven ziet, waren hoogstwaarschijnlijk de gaten waardoor de schepvaten leeg naar beneden kwamen en met het pekelwater weer omhoog gingen. De paarden die het systeem aandreven bevonden zich in een gebouw aan de oppervlakte, het “molenhuis” genoemd. In de negentiende eeuw begon men gebruik te maken van boortechnieken, waardoor het mogelijk werd om de pekel rechtstreeks uit de steenzoutlagen te winnen. De bronnen raakten daardoor buiten gebruik en de benedenstroomse put werd vervolgens gebruikt voor opslag van de as die overblijft na het verdampingsproces. Daardoor ligt de grond hier vandaag de dag enkele meters hoger. Wij verzoeken u nu om verder te lopen naar informatiepunt 3. 3. DE BOVENSTROOMSE PUT De bovenstroomse put 21 kilometer verderop bevindt zich nog een andere belangrijke zoutlocatie : de zoutwinningen van Arc-et-Senans. Deze koninklijke fabriek werd in 1774 door Claude-Nicolas Ledoux gebouwd en had als doel om tegemoet te komen aan de stijgende vraag naar zout. Het was moeilijk om de zoutfabrieken van Salins te moderniseren, omdat ze omringd waren door muren en gelegen waren in een vallei. Tegelijkertijd was het zoutgehalte van het verkregen pekelwater gedaald en werd het transport van hout duurder. De oplossing leek toen om niet langer het hout naar Salins te transporteren, maar om het pekelwater naar een locatie tussen de dorpjes Arc en Senans te brengen, vlakbij het bos van Chaux. Zo werd een 21 kilometer lange houten pijpleiding aangelegd die het pekelwater van Salins naar de nieuwe fabriek bracht. Een eeuw later werd de locatie weer gesloten, omdat het gehoopte rendement niet behaald werd. De locatie is vandaag de dag een voorbeeld van de idealistische industriële architectuur die kenmerkend was voor de tijd van de Verlichting. De bovenstroomste put is de locatie waar men begon met het winnen en naar de oppervlakte brengen van ondergronds pekelwater. Het waterrad dat hier nog in bedrijf is, dateert uit 1750. Ook het hefboomsysteem dat het gemaal verbindt aan een zuigerpomp uit de 19e eeuw is nog in bedrijf. Dankzij de boorwerkzaamheden die plaatsvonden in 1848, kan deze pomp een diepte van 246 meter bereiken. Dit is de meest recente technische installatie van de zoutfabriek. Het rad wordt aangedreven door het water van de rivier en brengt de hefboom in beweging. De hefboom op zijn beurt brengt de pomp in werking. Het pekelwater, dat voorheen naar de zoutketels geleid werd om verdampt te worden, wordt tegenwoordig opgeslagen in grote reservoirs onder het huidige museum en gebruikt voor het sneeuwvrij maken van de wegen van de stad. Het water voor de thermale baden in Salins wordt geleverd de door de Muyre-put (voormalige kleine zoutfabrieken, de Petite Saline) en de Put van de Cordeliers. De thermale baden, waar men vandaag de dag terecht kan voor ontspannings- en wellnessarrangementen, zijn ook erg bevordelijk in de behandeling van reuma. Wij verzoeken u nu door te lopen naar informatiepunt 4, in het verdampingsgebouw of ketelhuis .
Page 1: De zoutfabrieken - Zoutmuseum - SAL

De zoutfabrieken – Zoutmuseum - Musées des techniques et ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?