Blik vooruit - Vrije Universiteit Amsterdam

122
Begin vanaf het begin
Opvallend is dat de geïnterviewden benadrukken
dat het eerste jaar cruciaal is voor de academische
vorming van studenten. Er moet daarom
hoog worden ingezet om studenten direct te activeren
en te betrekken bij de opleiding, en hen zo
snel mogelijk te laten ontdekken of ze de juiste
studiekeuze hebben gemaakt.
Studenten komen binnen met een zeer wisselende
motivatie en inzet. Geïnterviewden vinden
het daarom belangrijk om te werken aan de houding
van studenten: er moet expliciet aandacht
besteed worden aan wat we in een academische
omgeving van studenten verwachten. ‘Je moet
studenten wakker schudden en luiheid zo snel
mogelijk afleren’, aldus een student. Docenten
moeten zich inzetten om studenten in de juiste
studiemodus te laten komen, door hen uit te dagen
en eisen te stellen, maar ook door waar nodig
begeleiding te bieden.
Om studenten snel bij de voor hen juiste opleiding
te krijgen en te motiveren, moet het eerste jaar
een dwarsdoorsnede van de opleiding bieden en
studenten in contact brengen met professionals.
Studenten krijgen zo snel een beeld van de opleiding
en wat ze ermee kunnen, en ontdekken of ze
de juiste studie gekozen hebben. Een docent: ‘Je
moet meteen aansluiten bij wat studenten motiveert
om überhaupt naar de VU te komen.’ Dit is
nu vaak onvoldoende het geval: opleidingen starten
met algemene vakken, die studenten onvoldoende
motiveren en geen representatief beeld
geven van de opleiding.
Verschillende geïnterviewden wijzen erop dat studenten,
meer dan nu het geval is, direct serieus
genomen moeten worden. Een docent: ‘Vanaf dag
één moet je studenten zien als toekomstige academische
collega’s, die moet je serieus nemen.
Dan moet je gelijk hoog inzetten.’
Een bestuurder deelt die mening: ‘Veel studenten
komen binnen met talent en zin om te leren.
Zij moeten vanaf het begin het idee krijgen dat
ze onderdeel uitmaken van de academische gemeenschap.’
Men vindt dat er vanaf het begin van
de studie aandacht moet zijn voor wetenschappelijk
onderzoek en de wetenschappelijke attitude.
Studenten moeten bijvoorbeeld al meteen kritisch
leren kijken en worden uitgedaagd om kennis ter
discussie te stellen. Niet alleen kunnen studenten
hiervan leren, het komt ook docenten ten goede.
Een bestuurder: ‘Studenten zitten nog niet vastgebakken
in een discipline. Ze hebben daardoor
een frisheid en creativiteit waar docenten van
kunnen en moeten profiteren!’
Een belangrijke kanttekening bij investering in
het eerste jaar is de grote uitval, met name bij
grootschalige opleidingen zoals Rechten. Hier
wordt in het eerste jaar vooral gewerkt met massale
colleges. Een docent: ‘De studie zou interessanter
worden als het onderwijs meer activerend
en kleinschaliger zou zijn en als vanaf dag één
grote vragen centraal stonden. Maar dit vraagt
een investering die de moeite bijna niet waard is,
omdat er zoveel studenten afvallen.’ De VU moet
hierin afwegingen maken.
Community of learners in het eerste jaar?
Een belangrijke vraag in het kader van de onderwijsvisie
is of de community of learners een plaats
kan en moet krijgen in het eerste jaar. De meningen
hierover lopen uiteen. Critici wijzen erop dat
het studenten in het eerste jaar nog ontbreekt
aan kennis en vaardigheden om onderzoek te
doen naar vragen die voor onderzoekers relevant
zijn. Zij vinden de community of learners meer
iets voor latere studiefases. Een bestuurder: ‘In
het begin is er nog geen sprake van gelijkwaardigheid
tussen studenten en docenten, de basis