november - Meet- en Regeltechniek

MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER
11-2008
INGENIEURSMAGAZINE
VIK, Herentalsebaan 643,
2160 Wommelgem
jaargang 46, nummer 11, november 2008
maandelijks tijdschrift,
verschijnt niet in juli en augustus
afgiftekantoor ANTWERPEN X- P2A8632

I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave
van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw
Lid van World Federation of Engineering
Organisations (WFEO) van de UNESCO.
Lid van de Unie van de Uitgevers van
de Periodieke Pers (U.P.P.)
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Ing. Bart Demol MSc,
Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem
HOOFDREDACTEUR
Ing. Noël Lagast MSc
EINDREDACTIE
Luc Vander Elst
REDACTIERAAD
Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc
Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc
Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc
Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc
REDACTIESECRETARIAAT
Francine Demaret
SECRETARIAAT VIK
Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem
Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01
Website: www.vik.be - e-mail: ing@vik.be
Doorlopend open van 08.30 uur tot 17.00 uur
LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN
rek.nr.: 406-0098501-56
€ 61,00
voor technisch en industrieel ingenieurs,
die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn;
voor geassocieerde leden
€ 33,00
voor hen, die 3 jaar of minder dan
drie jaar gediplomeerd zijn;
voor een samenwonend lid;
voor gepensioneerden
€ 17,00
voor studenten-industrieel ingenieur
€ 77,00
voor leden woonachtig in het buitenland
€ 550,00
voor bedrijven, scholen, instellingen, enz.
met meer dan 250 werknemers
€ 275,00
voor bedrijven, scholen, instellingen, enz.
met minder dan 250 werknemers
DRUKKERIJ & LAY-OUT
Drukkerij SLEURS nv, Overpelt
Tel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95
Voor de ondertekende artikels zijn alleen
de auteurs aansprakelijk.
COVER
Solarboat © Karel de Grote-Hogeschool
Commentaar
Lichtjes meer
generatiestudenten
industrieel ingenieur
De voorbije weken viel er door de crisis op de financiële markt weinig of geen goed
nieuws te melden. Maar er zijn ook domeinen waarover beter nieuws te melden valt:
het aantal nieuwe inschrijvingen van studenten industrieel en burgerlijk ingenieur bij
de Vlaamse en Franse Gemeenschap bijvoorbeeld. Studenten die zich voor het eerst
aan een hogeschool of universiteit inschrijven, noemt men ‘generatiestudenten’. Het
zijn degenen die over enkele jaren aan de poort staan van een maatschappij die mee
door hen zal worden gestuurd.
Na vele jaren van een gestage daling van het aantal eerstejaarsstudenten industrieel
en burgerlijk ingenieur stellen we voor twee opeenvolgende jaren een stijging van
circa 5 procent vast. Dat is niet spectaculair veel en in absolute cijfers zelf weinig.
Maar het is een hoopgevende kentering, die ook voor de Franse Gemeenschap geldt.
Wat aan de basis van die lichte ombuiging ligt, is moeilijk te zeggen. In elk geval zal
een volgehouden campagne over het maatschappelijke nut van de ingenieursopleiding
mee bepalend zijn geweest. En ook het feit dat een opleiding tot ingenieur niet
allen borg staat voor werkzekerheid, maar ook perspectieven biedt voor een boeiende
en afwisselende loopbaan.
Critici wijzen er soms op dat ingenieursstudies onvoldoende sexy zijn. Het is maar de
vraag wat men onder die populistische terminologie verstaat. Als het antwoord zou
zijn dat de eindstreep gemakkelijker en voor iedereen moet worden gehaald, dan is
dat een verkeerde benadering. Jongeren, zo blijkt uit gesprekken met hen, zijn helemaal
niet gewonnen voor studies, die op termijn het ingenieursberoep naar beneden
halen. Natuurlijk moeten de studies met de tijdsgeest mee evolueren en voldoen aan
de vraag van de gebruikers zelf. Voor driekwart van de afgestudeerden is dat de
industrie. Het industrieel weefsel is nog steeds geen kermistent, maar een geheel
van activiteiten dat ons welzijn en onze welvaart bepaalt. Welvaart van een natie
wordt geleidelijk opgebouwd. Elke generatie ingenieurs droeg daar in de loop van de
geschiedenis haar steentje toe bij. Het is bemoedigend om vast te stellen dat de
nieuwe lichting generatiestudenten daaraan wil meewerken. Maar één zwaluw maakt
de lente niet. Er moeten nog heel wat intense campagnes worden gevoerd om de achterstand
van het aantal generatiestudenten weg te werken. Dat toont een studie van
de VIK aan (zie verder in dit magazine). In de voorbije twee decennia daalde het aantal
generatiestudenten voor de Vlaamse industrieel en burgerlijk ingenieurs immers
met 61 procent. In 2013 zullen er ongeveer 1.500 nieuwe Vlaamse industrieel en burgerlijk
ingenieurs op de markt komen. Dat blijft veel te weinig!
Ing. Joseph NEYENS MSc
Algemeen voorzitter VIK
VIK website is vernieuwd.
Bent u al geregistreerd?
Hernieuw tijdig
uw lidmaatschap.
Binnenkort krijgt u
alle nodige gegevens!
Mis I-mag en de
dienstverlening
van de VIK geen dag!
3 I-mag november 2008

Inhoud
I-mag november 2008
Commentaar
Lichtjes meer generatiestudenten industrieel ingenieur . 03
Inhoudstafel
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04
Aantal generatiestudenten stijgt licht
Brandpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05
Simon Stevin in spoor van Zeeleeuw
Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06
Mobilab verenigt technologie en gezondheidszorg
Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 08
Solarboat rijke ervaring voor studenten
Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Naar vernieuwing in OPC als standaard
Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Directeur Asselman (De Naeyer) met pensioen
Centrum onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Opleiding industrieel ingenieurs integreren in UA
Centrum onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Inkantelen of integreren?
Centrum onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
In de kijker: Ingenieurshappening
Afdeling Zuid-West-Vlaanderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Nieuws van de afdelingen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
VIK wedde-enquête 2008 succesvol afgerond
Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Communicatiedagen 2008
Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Puzzelaar 88 / oplossing puzzelaar 86
Denken & doen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Studiegroep in de kijker: Studiegroep haventechnologie
Studiegroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Activiteiten van de studiegroepen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Fellow in gerechtelijke expertise / Licht op leren
Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Slechtnieuwsgesprekken / Snellezen
Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Validatie, kwaliteitscontrole en meetonzekerheid
Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Symposium: Tot op het bot
Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Impact van mechanical seals
Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Clear English in technical reports
Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Cursusagenda
Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
4

andpunt
Aantal generatiestudenten stijgt licht
Aantal eerstejaars industrieel en burgerlijk
ingenieur blijft toch verontrustend laag
WOMMELGEM. Een generatiestudent schrijft zich voor het eerst voor hoger
onderwijs in. Bij het begin van elk academiejaar wordt met belangstelling uitgekeken
of het aantal generatiestudenten ten opzichte van vorig academiejaar
al of niet is toegenomen. Als referentiedatum namen we 1 oktober van het
academiejaar.
Op 1 oktober 2008 waren er aan alle
Vlaamse hogescholen 1.670 generatiestudenten
industrieel ingenieur ingeschreven.
Dat zijn er 67 of 4,2 % meer dan op 1 oktober
vorig jaar.
Aan alle Vlaamse universiteiten samen
waren er 1.268 generatiestudenten burgerlijk
ingenieur ingeschreven op 1 oktober
2008. Dat zijn er 67 of 5,5% meer tegenover
1 oktober 2007.
Als we industrieel en burgerlijk ingenieurs
samen beschouwen, dan moeten we
vaststellen dat er 2.938 generatiestudenten
waren ingeschreven op 1 oktober 2008
aan alle Vlaamse hogescholen en universiteiten
samen. Dat zijn er 134 of 4,8 %
meer dan een jaar eerder.
Beneden de verwachting
De belangstelling voor studies voor
industrieel en burgerlijk ingenieurs blijft
beneden de verwachting liggen en dat
ondanks de talrijke informatieacties. De
toename van het aantal generatiestudenten
ten opzichte van vorig jaar is voor de
studies van industrieel en burgerlijk ingenieur
ongeveer gelijkaardig: 4,2% voor de
industrieel ingenieurs en 5,5% voor de
burgerlijk ingenieurs. Op 1 oktober 2007
waren er samen (industrieel en burgerlijk
ingenieur) 2.804 generatiestudenten. Een
jaar later zijn er dat 2.938.
De terugloop van het aantal generatiestudenten
industrieel ingenieur - toen nog
technisch ingenieur - begon in 1973. Op 1
oktober 1973 waren er aan alle Vlaamse
hogescholen 2.112 generatiestudenten
industrieel ingenieur (technisch ingenieur)
ingeschreven. 25 jaar later is dat aantal
teruggelopen tot 1.670 studenten. In
een tijdsspanne van een kwarteeuw
Van onze hoofdredacteur
schrijven er zich 442 studenten minder in:
een achteruitgang van 20,9%.
Het hoogste aantal inschrijvingen konden
we noteren op 1 oktober 1987. Toen schreven
zich in Vlaanderen 5.000 generatiestudenten
in voor de studie van industrieel
ingenieur. Op 1 oktober 2007 telde men
1.603 generatiestudenten of een afname
van 3.397 generatiestudenten of 67,8%
tegenover 20 jaar geleden.
Op 1 oktober 1987 waren er 804 generatiestudenten
burgerlijk ingenieur. Op 1 oktober
2007 waren er 1.201 generatiestudenten
burgerlijk ingenieur. In vergelijking
met 1987 zijn dat er 397 meer.
Per 1 oktober 2008 waren er 2.938 generatiestudenten
industrieel en burgerlijk
ingenieur. In vergelijking met 20 jaar geleden
nam het totaal met 50,9% af.
Op basis van het totale aantal generatiestudenten
dat zich op 1 oktober 2008 aan
de hogescholen en universiteiten
inschreef, zullen er in 2013 ongeveer 1.500
nieuwe Vlaamse industrieel en burgerlijk
ingenieurs voor de arbeidsmarkt beschikbaar
zijn. Dat is heel weinig!
Sinds vorig jaar is de afname van het aantal
generatiestudenten industrieel en burgerlijk
ingenieur gestopt en is het lichtjes
positief omgebogen.
Waarom de ingenieursstudies niet massaal
bij de jongeren aanslaan, blijft een
open vraag waarover nochtans al heel
veel is nagedacht. Bovendien worden er
heel wat acties op het getouw gezet om
jongeren te motiveren om voor die richtingen
te kiezen.
Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc
BRANDPUNT
Op basis van het totale aantal
generatiestudenten dat zich
op 1 oktober 2008 aan de
hogescholen en universiteiten
inschreef, zullen er in 2013
ongeveer 1.500 nieuwe
Vlaamse industrieel en
burgerlijk ingenieurs voor de
arbeidsmarkt beschikbaar zijn.
Dat is heel weinig!
5 I-mag november 2008

technologie
OOSTENDE. Over enkele jaren zullen alle Vlaamse wetenschappers gratis
gebruik kunnen maken van een van de meest hoogtechnologische onderzoeksschepen
uit Europa: de Simon Stevin. Het Vlaams Instituut voor de Zee
(VLIZ) coördineert de bouw, in nauwe samenwerking met DAB Vloot, de reder
van de overheid. De Vlaamse overheid financiert en zijn voorhanger, de
Zeeleeuw, wordt op non-actief gezet. “Het wordt een state of the art schip”,
zegt André Cattrijsse van het VLIZ. “Want zonder wetenschappelijke informatie
kan de overheid geen verantwoord beleid voeren.”
Met de keuze voor Simon Stevin als naam
van het nieuwe onderzoeksschip eert het
VLIZ een van de meest prominente
wetenschappers uit de Belgische
geschiedenis. De wiskundige uit de zestiende
eeuw hielp via zijn publicaties over
sluizen, dijkbouw, baggertechnieken en
pompsystemen onze Noorderburen het
wassende water in bedwang te houden. In
de mariene wereld is Simon Stevin verantwoordelijk
voor zijn vernieuwde navigatiehandleidingen
en de recreatieve
wereld is hem dankbaar voor zijn ontwerp
van zeilwagens, waarmee vandaag de dag
de vloedlijnen onveilig worden gemaakt.
State of the art
Voor zijn baanbrekende ontdekkingen
kreeg Simon Stevin de bijnaam ‘de Da
Vinci van de lage landen’ mee.
“Maar ook onze Simon Stevin zal een
state of the art-schip zijn”, zegt André
Cattrijsse, die als beheerder van de
TECHNOLOGIE
Simon Stevin in het spoor van de Zeeleeuw
Vlaanderen bouwt nieuw hoogtechnologisch onderzoeksschip
I-mag november 2008
6
onderzoeksfaciliteiten voor het VLIZ
instaat voor de opvolging van het nieuwe
onderzoeksschip. “Als het schip te water
zal worden gelaten, zal het een van de
modernst uitgeruste kustonderzoeksschepen
zijn. En dat is ook nodig, want
zonder wetenschappelijke informatie kan
de overheid geen verantwoord beleid voeren.
Vroeger mochten schepen bijvoorbeeld
kleine hoeveelheden olie storten.
Wetenschappers bestudeerden de milieueffecten
van die legale lozingen, o.a. aan
de hand van aangespoelde vogels en
vogeltellingen. De resultaten van dat
milieuonderzoek leidden uiteindelijk tot
een totaal verbod op olielozing. Zo zijn er
tientallen voorbeelden van menselijke
activiteiten die een effect hebben op het
milieu, het water en de bodem.”
Simon Stevins voorganger, de Zeeleeuw,
is een omgebouwde loodsboot uit 1977 die
in 2000 voorzien werd van kleine laboratoria.
Het moest operationeel zijn in de kustwateren
en aan de kortetermijnnoden van
de wetenschappers beantwoorden. Zo

was het complementair met de Belgica,
het Belgische onderzoeksschip dat ook
verder uit de kust vaart. De Zeeleeuw verricht
uitstekend werk, maar heeft zijn
beperkingen waardoor een deel van de
wetenschappelijke wereld nu niet kan
worden bediend. Het aantal mariene
wetenschappers dat via een bevraging
meehielp aan de uitbouw van het nieuwe
onderzoeksschip, is dan ook navenant.
Meer dan 500 onderzoekers waren het
anoniem met elkaar eens dat Vlaanderen
een hoge nood heeft aan een modern uitgerust
vaartuig, dat met een geringe diepgang
de ondiepe kustwateren van de zuidelijke
bocht van de Noordzee en de
Westerschelde vlot kan bereiken. En ook
hier schiet de oude Zeeleeuw te kort.
Wendbaar
“De Zeeleeuw is niet wendbaar genoeg
als modern onderzoeksschip”, verduidelijkt
Cattrijsse. “Voor de monitoring van
de fauna- en floraontwikkeling rond de
windmolens van de Thorntonbank, valt die
letterlijk uit de boot. De pylonen staan te
dicht bij elkaar. Daarnaast willen we met
de Simon Stevin ook meerdaagse reizen
maken. Met de Zeeleeuw moeten we vier
uur varen om halfweg de Westerschelde
te geraken, er een uurtje onderzoek te verrichten
om daarna vier uur terug te varen.
Enorm duur en tijdrovend.”
Maritiem onderzoek is ook heel erg onderhevig
aan snelle, hoogtechnologische
ontwikkelingen. Om steeds up-todate
te zijn, moest er een schip
komen dat alle nieuwe hoogtechnologische
snufjes
kan vervoeren en dus
specifiek is gebouwd
voor wetenschappelijk
onderzoek. Het arsenaal
aan technologisch
vernuft dat de
Simon Stevin aan
boord zal hebben, is
dan ook indrukwekkend.
“In de romp worden er
speciaal voor diverse onderzoeksdomeinen
hoogwaardige
sonarinstrumenten ingebouwd, zoals
akoestische stroommeters en de multibeam
voor de karakterisering van de bodem.
Die sensoren zullen worden gemonteerd
op een dropkeel, een systeem dat beneden
aan de romp hangt en dat alle storende
elementen, zoals luchtbellen, verwijdert.
Daarnaast zullen we met het dynamisch
positioneringssysteem al een enorme
sprong vooruit maken. De Zeeleeuw
heeft geen boegschroef en kan moeilijk
nauwkeurig een positie aanhouden, zeker
TECHNOLOGIE
als de wind en de stroming uit verschillende
richtingen komen. Maar voor faunaonderzoek
op de bodem is dat cruciaal. Idem
voor ons zopas aangekocht ROV-robotje
voor wrakonderzoek. Met de Simon Stevin
zullen we zo veel langer onderzoek kunnen
verrichten op één positie.”
Gebruiksvriendelijker
Een ander belangrijk onderdeel van de
Simon Stevin wordt de hydraulische dekkraan
voor het in- en ontschepen van
materiaal. De kraan van de Zeeleeuw
heeft een beperkte tilhoogte waardoor
bepaalde staalnametechnieken niet kunnen
worden gebruikt. Met de Simon
Stevin kunnen alle toestellen vanop de
achtersteven worden bediend, wat een
stuk gebruiksvriendelijker is en efficiënter
werken toelaat. Visserijonderzoek kan bijvoorbeeld
niet met de Zeeleeuw. Op de
Simon Stevin zal het VLIZ alle gewenste
apparatuur aan boord kunnen brengen en
zo alle wetenschapsdomeinen optimaal
kunnen bedienen.
De Simon Stevin wordt ook een stil schip
dankzij een dieselelektrische motoraandrijving.
Dat creëert perfecte geluidsomstandigheden
onder water voor bepaalde
akoestische meettechnieken, voor visserijonderzoek
of voor het werken met
hydrofoons die toelaten het reilen en zeilen
te achterhalen van witsnuitdolfijnen
en bruinvissen, die steeds meer voorkomen
in onze wateren.
André Catrijsse: “Die technologische
mogelijkheden zorgen
er allemaal voor dat
Vlaanderen kan intreden
in internationale
netwerken en dat is
een van de agendapunten
van het
VLIZ. Wij geven
onderzoekers
logistieke ondersteuning,
vergaren
en vertalen hun data
naar een breed publiek,
stellen een zeebibliotheek
open en bieden de
onderzoekers dus ook een internationale
verankering aan. Het Europees
beleid is er steeds meer op gericht om
onderzoeksinfrastructuren niet meer puur
op nationaal niveau te coördineren, maar
om de verschillende landen aan te zetten
hun investeringen en operaties op elkaar
af te stemmen. In de toekomst zullen
gespecialiseerde apparatuur en scheepstijd
sneller onder elkaar worden uitgewisseld.
De Zeeleeuw is te beperkt om ons op
Europees niveau te vertegenwoordigen,
maar met de Simon Stevin kunnen we in
zo’n netwerk een rol vervullen en vertrouwen
winnen. Op die manier reiken we ook
buitenlandse onderzoekers een platform
aan in België en krijgen Belgische onderzoekers
er op hun beurt één in het buitenland.”
Naast het aanbieden van een wetenschappelijk
platform zet het VLIZ zijn
onderzoeksschip ook in voor studenten uit
de marien-wetenschappelijke en maritieme
opleidingen en nodigt ze ook op tijd en
stond lagere- en middelbareschoolleerlingen
uit om te komen proeven van wetenschappelijk
onderzoek op zee.
“Een laatste doelstelling wil het schip
aanbieden als testplatform voor nieuwe
mariene of maritieme technologieën,
maar in België hebben we jammer genoeg
geen wetenschapsgroepen die zich concentreren
op de ontwikkeling van nieuwe
instrumenten. Met de Simon Stevin bieden
we alvast een stimulans, waardoor
dat in de toekomst wel zal kunnen.”
Voor de financiering van de Simon Stevin
sloegen Vlaams minister van
Wetenschapsbeleid, Patricia Ceysens
(Open VLD), en Vlaamse minister-president
Kris Peeters (CD&V) de handen in
elkaar. In totaal is die samenwerking goed
voor zowat 12 miljoen euro. Zij stellen het
schip gratis ter beschikking van marien
onderzoek, maar omdat er nog openbaar
moet worden aanbesteed, is nog niet
bekend wanneer de Simon Stevin gedoopt
zal worden met de gebruikelijke champagnefles.”
Tekst: Florian VANDE WALLE
Foto’s: VLIZ
André Cattrijsse
7 I-mag november 2008

technologie
GEEL. Officieel heet het 'Centraal onderzoekslaboratorium voor biomedische
en revalidatietechnologie', maar de populaire en makkelijker uitspreekbare
naam is Mobilab. Het laboratorium dat technologische toepassingen in de
gezondheidszorg onderzoekt, is in 2007 ontstaan uit de departementen
gezondheidszorg en chemie enerzijds en industriële biomedische wetenschappen
anderzijds. Uit elke richting kwam een verantwoordelijke mee:
Louis Peeraer en Bart Vanrumste coördineren Mobilab.
Epilepsie
I-mag november 2008
TECHNOLOGIE
Mobilab zorgt voor synergie tussen
gezondheidszorg en technologie
KHK Geel combineert toepassingsgericht onderzoek
met mogelijkheden om te doctoreren
Bart Vanrumste en Louis Peeraer
Kris Cuppens is industrieel ingenieur elektronica. Hij legt zich toe op het project
rond de detectie van nachtelijke epilepsieaanvallen.
“Wij werken met een camerasysteem en met accelerometers. De accelerometers
zijn op dit moment nog bedraad, maar een eindwerkstudent werkt nu een systeem
uit om ze draadloos te maken. Door die accelerometers aan polsen en enkels te
bevestigen kunnen we epileptische aanvallen automatisch detecteren. Als
patiënten een aanval krijgen, terwijl ze alleen zijn, dan worden die aanvallen niet
geregistreerd. Met dit systeem worden die onopgemerkte aanvallen wel geregistreerd.
Zo beschikt de behandelende arts over meer gegevens, kan men de evolutie
van het aantal aanvallen bijhouden en de medicatie daar beter op afstemmen.
Het camerasysteem gebruiken we om de bewegingen te registreren en om
een onderscheid te kunnen maken tussen epileptische aanvallen en normale
nachtelijke bewegingen. Zo kunnen we een gegevensbank aanleggen van de epileptische
aanvallen: aantal, soort, enz. per nacht.”
Voor dit project werkt Mobilab nauw samen met het revalidatiecentrum voor epilepsiepatiënten
Polderbos en met de afdeling kinderneurologie van Gasthuisberg
in Leuven.
LVE
8
Vanuit die gezondheidssector krijgt
Mobilab concrete vragen om oplossingen
te onderzoeken, die moeten leiden tot een
efficiëntere gezondheidszorg en die de
levenskwaliteit van patiënten aanzienlijk
moeten kunnen verbeteren. Biomedische
technologie, revalidatietechnologie en
orthopedische technologie zijn de drie
grote onderzoekslijnen. Mobilab gaat
vooral vraaggestuurd tewerk. Er bestaan
samenwerkingsverbanden met kmo's, ziekenhuizen
en revalidatie- en zorgcentra.
Bart Vanrumste, verantwoordelijke voor
de industriële biowetenschappen: “Onze
projecten draaien rond pijnherkenning bij
dementerende bejaarden, valdetectie bij
bejaarden en detectie van epilepsieaanvallen.
De projecten zijn onderzoeksprojecten
die normaal over een periode van
twee jaar lopen. Ze worden gefinancierd
vanuit Tetra en het IWT. Elk project zit in
een andere fase.”
De combinatie van twee
verschillende specialisaties,
technologie en gezondheidszorg,
biedt een serieuze meerwaarde.
Studenten en onderzoekers leren
'over het muurtje' te kijken en
buiten hun eigen discipline
samen te werken met anderen.
De combinatie van twee verschillende
specialisaties, technologie en gezondheidszorg,
biedt een serieuze meerwaarde.
Studenten en onderzoekers leren 'over
het muurtje' te kijken en buiten hun eigen
discipline samen te werken met anderen.
Dat leidt tot prototypes voor nieuwe toestellen,
waar de gezondheids- en welzijnssector
op termijn veel voordelen zal
kunnen uithalen.
Vanrumste: “Als je het vanuit het standpunt
van de bedrijven bekijkt, dan verkleinen
wij eigenlijk het risico voor commercialisatie.
We zoeken uit wat haalbaar is
voor een bepaald project. Zo zijn we een
soort wegvoorbereider voor bedrijven die
daarin willen investeren.”

Bij de Tetra-projecten hoort een gebruikerscommissie die de ontwikkeling
van het project viermaandelijks bekijkt. In die gebruikerscommissie zitten
bedrijven die ook echt belangstelling hebben in de latere commercialisatie
van dergelijke projecten.
Initiatief
Louis Peeraer: “We hadden binnen deze hogeschool een opleiding orthopedische
technologie. We hadden het departement gezondheidszorg en
chemie en we hadden onze ingenieursafdeling. Toen het departementshoofd
mij in het kader van de academisering van de opleidingen vroeg om
een plan uit te werken om meer onderzoek te gaan doen, ontstond het idee
van een multidisciplinair laboratorium, waar ingenieurs samenwerken met
mensen uit de gezondheidszorg. Zo is die structurele samenwerking ontstaan.”
Vanrumste: “Aan het profiel van industrieel ingenieur moet nu ook een
onderzoekscomponent verbonden worden. Een master impliceert dat er
ook onderwijs wordt gegeven, gebaseerd op onderzoek. Met het profiel van
industrieel ingenieur konden we dat heel goed realiseren. Een industrieel
ingenieur gaat meer in de
breedte: hij gaat de state
of the art van verschillende
dingen gebruiken om
een prototype te bouwen.”
Bij Mobilab werken afgestudeerde
ingenieurs en
eindwerkstudenten nauw
samen met afgestudeerden
uit de gezondheidszorg.
Peeraer: “Er zijn mensen met een meer technische achtergrond en mensen
met een meer paramedische achtergrond. Die leren van elkaar. Op dit
ogenblik doen hier 18 mensen onder-
“We beschouwen Mobilab
ook als een piste om meer
vrouwelijke studenten te
kunnen aantrekken voor
industrieel ingenieur.
Er is immers een heel
sterke sociale component
aanwezig.”
zoek. Binnenkort komen er daar nog
twee bij. Maar het is niet eenvoudig
om goede mensen te vinden voor
Mobilab. Onze stelling is dat je geen
dingen moet proberen te doen waar
je niet echt goed in bent. Als een
ingenieur iets nodig heeft over beweging
of pathologie, dan kan hij zich
wenden tot mensen die daarin
gespecialiseerd zijn en omgekeerd.”
Vanrumste: “De mensen werken hier
allemaal voltijds als onderzoeker. We kunnen hen wel het vooruitzicht van
een doctoraat aanbieden. De regelgeving voor doctoraten is vereenvoudigd
voor industrieel ingenieurs. Dat maakt het mogelijk om die mensen
op een onderzoeksproject te zetten en ze toch een doctoraatstraject aan
te bieden. De eindwerkstudenten komen van verschillende hogescholen.
Ze vullen een bepaald onderzoeksaspect in dat past binnen het doctoraatswerk
van de vaste onderzoekers.”
Gezondheidssector
De onderzoekers wisselen
geregeld informatie uit.
De meeste vragen komen uit de gezondheidszorg, maar Mobilab kan niet
op alle vragen ingaan.
Vanrumste: “Een vraag naar onderzoek moet uiteraard passen binnen mijn
expertisegebied. Is dat niet zo, dan kan ik het ook niet optimaal opvolgen.
Het belangrijkste criterium is natuurlijk dat de toepassing van de technologie
in de gezondheidszorg moet liggen. En we moeten er ook over waken
dat we in de breedte naar een prototype kunnen gaan. We moeten de pro-
TECHNOLOGIE
Voetafdrukken,
bewegingsanalyse
en gangpatroon
Centraal in Mobilab ligt een 21,5 meter lange
'catwalk', maar op bepaalde plaatsen ligt er verfijnde
meetapparatuur en staan er hoogtechnologische
camera's opgesteld.
Louis Peeraer: “Als een patiënt hier over stapt,
meten we alle bewegingen op in 3D en kunnen
we alle krachten in kaart brengen. Zo krijgen we
een volledige gang- en bewegingsanalyse. De
vorm van het been van de patiënt wordt ingescand.
De designcriteria worden bepaald door
wat de orthese moet kunnen voor die specifieke
patiënt.”
Het totaalbeeld leidt tot de vorming van een
model. Dat wordt mechanisch getest op de testbank
en het uiteindelijke resultaat moet het
gangbeeld van de patiënt worden met de orthese.
Stijn Van Melckebeke: “De bewegingsregistratie
vindt plaats met actieve infraroodmarkers, die
we bevestigen op de proefpersoon. Elke infraroodmarker
is uniek gedefinieerd en het infrarode
licht wordt opgevangen door het camerasysteem,
dat de signalen omzet in 3D. De camera's
hebben een zeer hoge resolutie: tot een halve
millimeter. Het resultaat is digitaal afleesbaar en
geeft de beweging volledig weer. Via een drukplaat
op de grond meten we tegelijk ook de
krachten en de drukverdeling onder de voet die
bij het stappen worden gegenereerd. We combineren
dus bewegingsregistratie en drukmeting
onder de voet in één opmeting. We kunnen dat
vergelijken met standaardpatronen en zo afwijkingen
vaststellen. Ik doe de berekeningen en de
software. Mijn collega doet de klinische interpretaties.”
Koen Janssens: “Daarnaast kunnen we ook
spiersignalen opmeten. We kunnen acht spiersignalen
tegelijk opmeten. Die gegevens hebben
we nodig om te kunnen vergelijken. Zo kunnen
we bijvoorbeeld nagaan of alle spieren naar
behoren werken en waar er ergens verhoogde of
verminderde spierwerking is.”
LVE
9 I-mag november 2008

jecten kunnen afstemmen op industrieel
ingenieurs. Die zijn beter in het integreren
van die verschillende zaken tot een prototype.
Je moet dat durven bekennen en je
moet daar dan ook op inspelen, vind ik.”
“Ook in de fase van onderzoek en ontwikkeling
proberen we nog een zekere onderzoekscomponent
te leggen. Als een prototype
evolueert, wordt dat almaar complexer.
Als je dat kunt valideren op grotere
patiëntengroepen, is dat ook interessant.
De bedrijven kunnen zich daarin vinden.
De onderzoekers hebben ook allemaal
een kleine lesopdracht. We proberen
de lessen te laten aansluiten bij hun
onderzoeksopdracht. Zo worden ook de
studenten geconfronteerd met de nieuwste
aspecten in dat onderzoeksdomein. En
op die manier gaat onderzoek ook voor
een stuk terug naar het onderwijs. Het
omgekeerde gebeurt dus ook, want de
onderzoekers moeten nog vakken volgen
in hun eerste jaar om volwaardig toegelaten
te worden tot het doctoraatsstatuut.”
Peeraer: “We kunnen niet op elke vraag
ingaan. We kiezen voor die projecten die
volledig passen binnen onze strategische
lijnen en waar een maatschappelijk relevante
toepassing uit voortvloeit. We doen
geen projecten in het wilde weg. We hebben
heel duidelijke afspraken over welke
technologie we voort willen ontwikkelen
Pijndetectie bij bejaarden
TECHNOLOGIE
en verfijnen. Die technologie moet toepasbaar
zijn binnen de twee domeinen of
in feite binnen het gezamenlijke domein
'biomedische technologie' met ruime
revalidatietoepassingen. Dat we datacommunicatie
of complexere analyse van
signalen van het menselijk lichaam bekijken
vanuit twee standpunten, zorgt er juist
voor dat we daar sterk in zijn. We hebben
mensen die weten waar een arts, een therapeut
naar kijkt en we hebben mensen
die dat technologisch kunnen invullen.”
“Wij zijn hier voortdurend op zoek naar
jonge ingenieurs. Voor jonge ingenieurs is
het sowieso al een absolute meerwaarde
om in contact te komen met andere sectoren
en eens 'over het muurtje te kijken'.
We mogen trouwens echt wel zeggen dat
we hier de betere mensen hebben. Het
zijn echt gemotiveerde mensen die naar
hier komen.”
Vrouwen
Vanrumste: “We beschouwen Mobilab
ook als een piste om meer vrouwelijke
studenten te kunnen aantrekken voor
industrieel ingenieur. Er is immers een
heel sterke sociale component aanwezig.
Er is een tekort aan ingenieurs in het algemeen,
maar het zou leuk zijn, als we meer
vrouwelijke ingenieurs zouden kunnen
rekruteren.”
Bert Bonroy studeerde in 2002 af als industrieel ingenieur elektronica en ICT. Hij
werkt aan het project waarbij discomfort bij dementerende bejaarden wordt
gemonitord op basis van automatische beeldherkenning.
“Wij zijn met een painvisionproject bezig. Dat is een onderzoek in samenwerking
met de K.U.Leuven en met woonzorgcentrum de Wingerd. Wij onderzoeken pijn
bij dementerende bejaarden in het laatste stadium van hun leven. Die mensen
zijn vaak volledig bedlegerig en hebben geen mogelijkheden meer om verbaal te
communiceren. Zij kunnen vaak alleen nog via hun gelaatsexpressie laten zien
dat ze pijn lijden. Bij zulke mensen is dat nog vrij goed te herkennen. Vaak worden
die mensen enkel nog geobserveerd tijdens de verzorging. Tussen die verzorgingsmomenten
krijgen ze bijna
geen aandacht. Wij observeren
hen met een camerasysteem,
dat continu hun
gelaatsexpressies meet en
die omzet naar pijn of geen
pijn. Dat levert een permanente
observatie op en als
het systeem een pijnlijke
gelaatsuitdrukking herkent,
dan stuurt het een alarmsignaal
naar de verzorging,
zodat die kan ingrijpen.”
I-mag november 2008
10
LVE
Valdetectie bij
ouderen
Jared Willems is eindwerkstudent.
Hij werkt mee aan het project rond
valdetectie bij ouderen.
“In de ruimte waar de ouderen zich
bevinden, hangen wij een camera.
Dat kan in een ziekenhuis zijn,
maar ook thuis of in een serviceflat.
We analyseren die beelden
computergestuurd. Merkt de
camera op dat er iemand valt, dan
wordt er een alarm doorgestuurd,
zodat er hulp kan worden geboden.
Een optie is dat we gaan analyseren
hoe en waarom iemand valt,
maar dat is niet het hoofddoel van
dit project. Belangrijk is vooral de
alarmeringsfase.”
LVE
De onderzoeksruimte van Mobilab werd
multifunctioneel ingericht. Het meetinstrumentarium
bevindt zich centraal in
een loopvlak van 21,5 meter. Daarrond zitten
de onderzoekers. Maar Mobilab functioneert
amper een jaar en de ruimte
dreigt al te klein te worden. Hoe snel kan
Mobilab uitbreiden?
Vanrumste: “Dat moet geleidelijk aan
gaan, vind ik. Als begeleidend docent
moet je er ook voor zorgen dat alles haalbaar
blijft en dat er een evenwicht blijft,
als je projecten uitschrijft. Als er nog
meer medewerkers zouden komen, kunnen
we dat met ons tweeën ook niet meer
alleen begeleiden. Dan moeten er extra
begeleiders bijkomen en moeten we taken
kunnen delegeren.
Peeraer: “Er komen heel veel vragen op
ons af. Er zijn dus veel groeimogelijkheden,
maar we moeten inderdaad groeien
op een haalbare manier. We moeten dit
kunnen blijven combineren met andere
onderzoeksopdrachten en met onze lesopdrachten.
Wij werken vraaggestuurd en
in nauwe samenwerking met kmo's. De
valorisatieaspecten moeten kwalitatief
goed blijven. De complementariteit is hier
zeer groot. Onze projecten zijn toepassingsgericht
en dat trekt kmo's aan.”
Tekst: Luc VANDER ELST
Foto's: MOBILAB en
Luc VANDER ELST

technologie
Solarboat vooral door teamwerk verrijkende ervaring
ANTWERPEN. De succesvolle
Leuvense deelname
met een zelfgebouwde zonnewagen
aan de Solar Challenge, die breed in
de media werd uitgesmeerd, heeft de aandacht
blijkbaar meer dan ooit gevestigd op races
met zonne-energie. Drie Vlaamse hogescholen namen in
juni 2008 deel aan de tweede Frisian Solar Challenge: een remake
van de minder zonnige Elfstedentocht. De Karel de Grote-
Hogeschool nam voor het eerst deel met een team. Ze eindigden dan wel
achter het KHK uit Geel en achter de Hoge Zeevaartschool, maar hun eerste
deelname was beloftevol.
Karel de Grote-Hogeschool nam voor het eerst deel aan Frisian Solar
Om deel te nemen aan de Frisian Solar
Challenge moeten de teams een boot
bouwen die uitsluitend wordt aangedreven
op zonne-energie. Met die boot moeten
ze in zes dagen tijd iets meer dan 200
kilometer afleggen.
Bart Coen, toen projectmedewerker bij de
Karel de Grote-Hogeschool, legde het
idee van deelname aan de schooldirectie
voor en kreeg toelating om 8 studenten in
het project in te schakelen in het kader
van hun eindwerk. Ing. Tim van Wynsberge
MSc is industrieel ingenieur elektromechanica
en was één van die acht.
Projectmatig werken
“Aanvankelijk heb ik getwijfeld om in het
project te stappen, maar later heb ik me
dan toch bij het team aangesloten. Ik heb
er geen moment spijt van gehad. Het was
I-mag november 2008
een unieke ervaring en vooral op het vlak
van projectwerking en samenwerking
hebben we heel veel nuttige ervaring kunnen
opdoen. We hebben per slot van rekening
een project van A tot Z tot een goed
einde gebracht. Dat is toch iets dat op ons
cv zichtbaar mag zijn. We zijn in juliaugustus
2007 begonnen met de uitwerking
van verschillende bootmodellen, keuzes
maken, verschillende componenten
onderzoeken, een planning opstellen, enz.
Voor de deelnemers is vooral de ervaring
van het totaalproject belangrijk. We zijn
begonnen vanaf nul. Ook de communicatie
tussen de verschillende teams, de
samenwerking en de projectteamwerking
zijn belangrijke aspecten.”
Het startbudget heeft de Karel de Grote-
Hogeschool ter beschikking gesteld. De
rest werd door sponsoring bijeengehaald.
12
“Om leefbaar te zijn hadden we zo'n
25.000 euro nodig. Iedereen heeft zich met
die fondsenwerving beziggehouden. Voor
het overige hadden we wel een afgelijnd
takenpakket. We hadden een team voor
het mechanisch design: het ontwerp van
de boot met alle mechanische verbindingen.
Een ander team spitste zich toe op
alle elektrische componenten om zo optimaal
mogelijk energie uit de zonnepanelen
te halen. Het datacomteam stond in
voor de website en voor het contact met
de buitenwereld, maar ook voor de draadloze
communicatie tussen de boot en de
rest van het team. En tot slot was er nog
een strategisch team. Ik legde me toe op
het algehele projectoverzicht, het projectmanagement
en het logistieke kader, aan
de zijde van Bart Coen.”

Hoeveel uren en dagen het team aan de
Solarboat heeft besteed, kan Tim van
Wynsberge bij benadering zelfs niet
ramen. Maar alle inspanningen werden
ruimschoots gecompenseerd door de race
zelf.
Het was een unieke ervaring
en vooral op het vlak van
projectwerking en samenwerking
hebben we heel veel nuttige
ervaring kunnen opdoen.
We hebben per slot van
rekening een project van A tot Z
tot een goed einde gebracht.
Dat is toch iets dat op ons
cv zichtbaar mag zijn.
“De eerste vier dagen in Friesland waren
voorbereiding: technische keuring, stabiliteitstesten,
zwemtesten voor alle schippers,
... De race zelf duurde zes dagen.
Die tien dagen zijn voorbijgevlogen. 't Is
natuurlijk veel plezanter dan een gewoon
eindwerk, maar het is ook veel meer belastend.
Zeker vanaf Nieuwjaar, want toen
begon de eigenlijke bouw van de boot. We
hebben er zeer veel weekends en vakantiedagen
aan gespendeerd. We hebben de
boot zelf gebouwd. De romp werd uitbesteed,
maar alle accessoires hebben we
zelf ingebouwd. De boot moest in mei al
vaarklaar zijn, want de race ging onmiddellijk
na onze examens van start.”
Pijnlijk
Voor het team van de Karel de Grote-
Hogeschool was het de eerste deelname.
Sommige deelnemers hadden voordien
zelfs nog niet gehoord van de Frisian
Solar Challenge. Het team eindigde
twaalfde en moest de twee andere
Vlaamse hogescholen laten voorgaan.
Van Wynsberge: “We hadden wel als doel
vooropgesteld dat we als eerste Belgische
deelnemer wilden eindigen, maar
dat is jammer genoeg niet gelukt. De eerste
dagen moesten we wat technische
problemen oplossen. De laatste drie
TECHNOLOGIE
dagen hebben we perfect gevaren. Een
van de eerste dagen heeft de schroef een
obstakel op de bodem geraakt, waardoor
een splitpen gebroken is. Daardoor waren
we de boot uit het vizier verloren. Met
onze datacommunicatie hebben we de
boot dan vrij snel kunnen lokaliseren en
dan is er iemand in het water gedoken om
de schroef te vervangen. Dat heeft ons
wel een halfuur tijdverlies gekost. En de
avond van de eerste dag zagen we plots
de spanning van onze batterijen sneller
dalen dan verwacht. We hebben dan moeten
vaart minderen en ook dat heeft ons
veel tijd gekost, maar het tijdverlies had
veel groter kunnen zijn, als we die datalink
niet hadden gehad. We hadden op dat
moment juist de KHK en de Hoge
Zeevaartschool voorbijgestoken, maar we
moesten hen opnieuw laten gaan. Dat
was natuurlijk een pijnlijk moment.”
Klunen
Net zoals bij de schaatswedstrijd moet er
ook met de boot 'gekluund' worden: de
boot moet nu en dan uit het water worden
gehaald om over het land of over een
obstakel opnieuw naar het water te worden
gedragen.
Net zoals bij de echte
Elfstedentocht moet er ook met
de boot 'gekluund' worden.
“Twee keer moest de boot uit het water
worden gelicht om hem met vier mensen
te klunen. Om dat zo vlot mogelijk te laten
verlopen moesten we vooraf ook alle technische
details met het hele team bespreken.
Nochtans hebben we de boot veel
zwaarder gemaakt dan aanvankelijk
gepland. Dat heeft ons wat parten
gespeeld. De boot lag daardoor ook dieper
in het water dan gepland. Bij de technische
keuring bleek onze boot met zonnepanelen
230 kilogram te wegen. We hadden
gehoopt op 240 kilogram, schipper
incluis. Omdat de schipper volgens de
organisatie minstens 70 kilogram moet
wegen, kwamen we dus op een totaalge-
wicht van 300 kilogram. En dat moest dan
een paar keer uit het water worden
gehaald bij het klunen.”
Het team dat in juni de Friese wateren
bevoer, bestond uit studenten elektromechanica
en elektronica-ICT. Een stevige
basis voor een goed resultaat, toch?
“We hebben heel goed en heel vaak
samengewerkt. Dat creëert inderdaad een
speciale band. De sfeer in de groep was
trouwens altijd opperbest. We hebben
nooit ruzie gemaakt. Wel gediscussieerd
natuurlijk, maar dat is nodig om het project
te doen slagen. Ook na de race zijn we
nog vaak samengekomen. Een rijke ervaring
is het ook om eens te zien hoe andere
departementen een probleem benaderen.
Zo moesten studenten van elektromechanica
en elektronica samenwerken.
Normaal komen de departementen
mechanica en elektronica nauwelijks met
elkaar in contact. Nu lag dat heel anders.”
“Maar het is meer dan alleen maar techniek.
We legden zowat 220 km af in zes
dagen. Sommige riviertjes zijn zo smal
dat je er niet kunt voorbijsteken. Het kwam
er dus ook op aan goed te plannen wanneer
je in welke positie zou zitten, want
als je op smalle trajecten achter een trage
voorganger moet blijven hangen, dan verlies
je natuurlijk ook veel tijd.”
De delegatie van de Karel de Grote-
Hogeschool had drie schippers die elkaar
afwisselden. In de volgwagen zat de strateeg
en minstens altijd iemand van elektronica
en mechanica, zodat interventies
bij problemen snel konden gaan. De overige
teamleden concentreerden zich op het
logistieke: kamp afbreken, verplaatsen,
terug opbouwen, catering, enz.
“We voeren tussen de vijf en acht uur per
dag. Elke dag was een belevenis. Ik zou
het zeker opnieuw doen, als ik de kans zou
krijgen, maar hier en daar zou ik toch
enkele dingen anders aanpakken. Het volgende
team kan een beroep doen op onze
ervaring en het beschikt natuurlijk ook
over onze eindwerkteksten.”
De ambitie was voor een eerste deelname
bescheiden: de race uitvaren of als eerste
Belgisch team eindigen. De eerste doelstelling
is gehaald. De tweede kan een
doelstelling worden bij een volgende
deelname.
Tekst: Luc VANDER ELST
Foto's: KAREL DE
GROTE-HOGESCHOOL
13 I-mag november 2008

technologie
Naar vernieuwing in OPC als standaard
Onderzoeksgroep aan Artesis Hogeschool
werkt mee aan OPC Unified Architecture
ANTWERPEN. Op een frisse nazomerochtend bel ik aan bij
een statig herenhuis in Antwerpen. Ing. Dirk van de Linden
MSc en het onderzoeksteam elektromechanica van de
Artesis Hogeschool Antwerpen verwelkomen mij er. De
charmante locatie maakt deel uit van het gebouwencomplex
van de hogeschool. Via enkele schijnbaar geheime gangen
leidt de weg naar het hoofdgebouw. Dirk steekt meteen van
wal om de activiteiten van de onderzoeksgroep rond OPC
toe te lichten.
Halverwege de jaren 90 ontstond de nood
aan industriële vendor-cross communicatie.
Men wou apart functionerende machines
met elkaar kunnen laten praten,
anders gezegd: er was nood aan systeemintegratie.
Tegelijkertijd steeg de vraag
naar informatie: zo wou men bijvoorbeeld
grondstoffen in voedingsproducten kunnen
opsporen.
Machines werden geclusterd in functionele
groepen en aangestuurd door een PLC,
in feite een elektronisch apparaat met een
microprocessor (zoals een pc), dat
bepaalde informatie inleest, die verwerkt
volgens een voorgeschreven programma
en die in de vorm van output weer uitstuurt
om zo machines aan te sturen.
Enkele grote bedrijven, zoals Siemens,
Rockwell en Yokogawa, ontwikkelden los
van elkaar hun eigen types PLC. Door de
toenemende globalisering en uitbreiding
van de vrije markt was het nodig om met
verschillende merken van PLC's te kunnen
werken. Door fusies en overnames
van bedrijven of gewoon door verandering
van het management verandert immers al
snel ook de keuze van de PLC-leverancier.
Het resultaat liet niet lang op zich wachten:
het systeem liep compleet vast door
de honderden verschillende merken die
moesten samenwerken. Om de systemen
te laten communiceren moest men de
details van protocollen opvragen bij de
concullega's. En omdat ook protocollen
evolueren, werd dat dan ook stilaan onbegonnen
werk…
I-mag november 2008
Ing. Dirk van
de Linden MSc
Gemeenschappelijke
taal
Het was overduidelijk dat een standaard
zich opdrong en enkele grote bedrijven
begonnen in 1995 samen te werken om die
standaard te ontwikkelen. De standaard
werd OPC genoemd, als acroniem voor
OLE for Process Control. OLE van
Microsoft was dus de basis voor de
gemeenschappelijke standaard die zorgt
voor interoperabiliteit tussen systemen,
toestellen en software van verschillende
producenten. In de praktijk gebeurt dat
door een client-serveropstelling. De flexibiliteit
werd nu aanzienlijk verhoogd.
De OPC Foundation werd opgericht als
beheerder van de OPC-specificaties. Die
organisatie is ondertussen uitgegroeid
tot een wereldwijd netwerk, waarin de
meeste producenten van procescontrolesystemen
en instrumentatie vertegenwoordigd
zijn. De OPC Foundation heeft
in de afgelopen 10 jaar verschillende standaards
uitgebracht en geüpdatet.
Momenteel werken ze aan een volledig
nieuwe technologie: de OPC Unified
Architecture.
14
Unified Architecture
De OPC Foundation streeft met haar
Unified Architecture een wereldwijde
interoperabiliteit na. Het nieuwe systeem
zal na verloop van tijd alle bestaande
OPC-standaarden vervangen, moderniseren
en verbeteren.
OPC Unified Architecture heeft twee
belangrijke kenmerken. Met zijn platformonafhankelijkheid
kan een OPC UA-interface,
gebaseerd op webservices, ook niet-
Windowsplatformen zoals Linux en
embedded systemen zonder meer toegankelijk
maken. Een tweede kenmerk is dat
OPC UA-informatiemodellen aanreikt
naargelang het type toepassing en niet
langer op basis van communicatietypespecificaties,
zoals data-access, historical
data, alarms & events, …
Unified Architecture wil als nieuw framework
één overkoepelende structuur
maken waarin alle vorige standaarden
vervat zitten. Zo kan men de voordelen
van de bestaande standaarden beter
benutten. Het accent ligt nu op de combinatie
van standaarden en het verzorgen
van de communicatie ertussen. Dat zorg-

de ook voor een migratie van de naam. Eerst stond OPC voor OLE
for Process Control waarbij OLE staat voor 'object linking and
embedding'. Vanaf 2006 staat OPC eerder voor interOperability,
productivity & collaboration.
Unified Architecture is op zich complexer, maar door zijn toepassingsgerichtheid
kunnen de producten eenvoudiger en flexibeler
zijn: ze hebben alleen de profiles - sets van webservices voor een
specifieke taak - die nodig zijn.
Artesis
De onderzoeksgroep EMCO - elektromechanica cel onderzoek -
van de Artesis Hogeschool is onlangs begonnen met een project
'webgebaseerde communicatie in een industriële omgeving'.
Bedrijven vernemen immers al veel over OPC UA, maar het blijft
een abstract gegeven. Het onderzoek wordt uitgevoerd binnen het
kader van een TETRA - EraSME project (www.Era-SME.net). Het
EraSME-initiatief wil kmo's stimuleren om samen te werken rond
onderzoek en innovatie op Europees niveau.
SME staat voor Small en Medium Enterprises. Elk partnerland
heeft zijn eigen nationale organisatie die instaat voor de vastlegging
van de vereisten en de aanvraagprocedure. In België is dat
het IWT.
De partners in het onderzoek willen hun kennis rond de standaard
OPC UA uitbreiden, zowel met het oog op ontwikkeling van OPC
UA-interfaces als een locatie waar verschillende realisaties kunnen
worden getest en ontdaan van bugs inzake interoperabiliteit.
De focus moet liggen op industriële communicatie, ongeacht of
het concrete doel over gebouwenautomatisering, productieautomatisering,
MES of ERP-software gaat. De communicatieconcepten
van elektronische componenten en software zijn in principe
generiek, onafhankelijk van de eindtoepassing.
In deze fase van het onderzoek wil EMCO nu een consortium
samenbrengen. Enkele partners zijn al aangetrokken.
CEDO (Central Europe Design Office), gevestigd in Brno
(Tsjechië) is actief in het ontwerp van geïntegreerde schakelingen
(chips), elektronische systemen (pcb's en toestellen) en software
sinds 1994. Een belangrijk speerpunt is de ontwikkeling van
draadloze netwerken, waarbij CEDO al enkele veelbelovende ontwerpen
realiseerde. Er is nog ruimte voor verbetering op het vlak
van toepasbaarheid. EMCO kan daar door haar kennis van de
OPC UA en door het ter beschikking stellen van haar testlabo een
passend antwoord voor bieden.
TECHNOLOGIE
Andere toegetreden partners zijn
• Beckhoff, leverancier van componenten voor automatisering
en besturing,
• PICS (Process instrumentation and control systems), dealer
van diverse individuele procesinstrumentatie en leverancier
van volledige controlesystemen en
• WAGO, uitvinder van de originele kooiveeraansluittechniek
Cage Clamp® en leverancier van diverse componenten voor
automatisering.
De uitbreiding naar Europees niveau wordt verzekerd door contacten
in Tsjechië, München, Wenen en IJsland.
van der Linden
De Universiteit Antwerpen werd gevraagd voor een wetenschappelijk
peterschap. Er is een mooie aansluiting mogelijk met een
doctoraatsvoorstel over een generiek informatiemodel en communicatieconcept.
Dat onderwerp is sterk gerelateerd met OPC
UA. EMCO hoopt de abstracte aspecten van OPC UA op een
wetenschappelijke manier te kunnen benaderen om die modellen
te kunnen concretiseren in samenwerking met de partners van het
TETRA/EraSME-onderzoek.
Meer informatie over het onderzoek of toetreding tot het consortium
vindt u bij Ing. Dirk van der Linden MSc - dirk.vanderlinden@ artesis.be.
Dirk is in 1991 afgestudeerd als industrieel ingenieur elektromechanica.
Hij werkte enkele jaren in de industrie als software-ingenieur,
programmeerde toepassingen voor CNC, PLC and
SCADA-systems. Vanaf 1999 tot 2007 werkte hij als wetenschappelijk
onderzoeker in een labo 'automatisering' van de Karel de
Grote-Hogeschool in Antwerpen. Hij was medewerker in diverse
onderzoeksprojecten op het terrein van soft-, slot- en klassieke
PLC's, veldbussen (Profibus, Interbus, Modbus, Devicenet), online
collecteren van productiedata, manufacturing executing systems
en gestructureerd modelleren van productiesystemen volgens
de ANSI/ISA S88-standaard. Sinds oktober 2007 werkt hij
voor de Artesis Hogeschool Antwerpen in de opleiding elektromechanica,
vakgroep robotica. Hij is sinds 2006 lid van het OPC
compliance committee en bereidt de start voor van een internationaal
OPC certification testlab. Sinds januari 2007 is hij ook lid
van OMAC.
Tekst en foto's: Lic. Diane LUYTEN
Unified Architecture wil als nieuw framework één overkoepelende structuur maken waarin alle vorige standaarden vervat zitten.
Zo kan men de voordelen van de bestaande standaarden beter benutten.
15 I-mag november 2008

centra
SINT- KATELIJNE-WAVER. Directeur ir.Willy Asselman van het De Nayer
Instituut wijdde zijn hele beroepsloopbaan aan het hoger onderwijs. Bij het
begin van het academiejaar 2008-2009 werd hij door vrienden en medewerkers
feestelijk uitgewuifd. Het werd een grandioze feestavond, muzikaal opgeluisterd
door het koperensemble van het Lemmensinstituut, met toespraken en
een panelgesprek, die de goede en kwade goede dagen van de gevierde
belichtten, allemaal keurig aan elkaar gebreid door Lieve Ketelsleger, de
nieuwspresentatrice van Kanaal Z en Tv Limburg.
Het feestprogramma vermeldde een toespraak
van kardinaal Godfried Danneels.
“Maar”, zei de aartsbisschop van Mechelen-Brussel,
“Een toespraak moet men
vandaag niet van mij verwachten. Ik ben
verrast dat op het feestprogramma te
lezen. Hoe moet ik daar trouwens aan
beginnen?” Voor de vuist hield hij, op de
hem eigen manier, het tot in de nok gevulde
auditorium in de ban.
Danneels
Directeur ir. Willy Asselman
feestelijk uitgewuifd
Willy Asselman wijdde hele
beroepsloopbaan aan De Naeyer
“Ten eerste is het cv van mijnheer
Asselman van een dergelijke omvang dat
ik er geen beginnen aan zie. En ten tweede:
moest het een toespraak zijn, dan zou
het misschien de indruk kunnen wekken
dat mijnheer Asselman van de aardbol is
verdwenen. Mijnheer Asselman zit hier
voor me en voor zover ik hem ken, is hij
niet de persoon om veel lof te assimileren.
Ik hoor hem ook nog niet zeggen “mijn
school was een mooi boek, ik heb het uit”.
Ik zou ook weinig zinvolle dingen kunnen
vertellen over zijn opleiding als ingenieur
of over wat hij allemaal technisch heeft
‘uitgespookt’. Mijnheer Asselman studeerde
immers exacte wetenschappen,
terwijl ik het bij de onexacte wetenschap
hield: die van de filosofie en theologie.
Maar veel verschil is er nu ook niet tussen
wat we beiden hebben gestudeerd. Men
kan nooit een onexacte wetenschapper
zijn zonder wat kennis te hebben van de
exacte wetenschappen. Als christen
I-mag november 2008
Van onze hoofdredacteur
mens denkt men meer globaal en soms
leidt dat tot paradoxale situaties. Ik vernam
dat mijnheer Asselman ook globaal
denkt en dus zijn we gelijkdenkenden. Er
zijn raakvlakken tussen onze opleidingen,
maar er bestaat geen hiërarchie.”
Ingenieurs
“Ingenieurs hebben daar wel eens een
andere mening over. Ik merk dat soms in
gesprekken met hen. Ze zeggen dat ik op
de televisie mag komen en zij niet. Dat is
niet helemaal juist. Ik verschijn per uitzondering
op de beeldbuis, als ik
gevraagd wordt. Maar ingenieurs zitten
altijd achter de beeldbuis. Zonder hen en
zonder technici zou er geen beeld zijn en
geen klank. Wat heeft men daaraan? Niet
alles hoeft zichtbaar te zijn. Soms is het
interessanter om onzichtbaar aanwezig te
zijn. Wie verborgen leeft, leeft vaak ook
geborgen.”
“Het De Nayer Instituut ligt me na aan het
hart. Nu doe ik een chauvinistische uitspraak,
maar van tijd tot tijd mag men
chauvinistisch zijn en als dat in eigen
streek gebeurt, is er minder kans dat men
mij dat kwalijk neemt. Natuurlijk heb ik
een band met het De Nayer Instituut en
nog niet van de minste. Met Gods zegen
heb in 1983 de nieuwe campus ingewijd. Ik
kom hier niet vaak, maar ik zie dat het
goed gaat met het De Nayer Instituut en
zo is het voor ons allen goed. Ik ben trots,
evenzeer als de vele aanwezigen, die van
16
Directeur ir. Willy Asselman
heinde en ver zijn gekomen om hulde te
brengen aan mijnheer Asselman. Ik ben
hem en zijn medewerkers erg dankbaar.
Dankbaarheid kan men op vele wijzen
tonen, bijvoorbeeld door bloemen te overhandigen.
Maar pas daarmee op. Wanneer
een man onverwacht thuis komt met vijftig
rozen voor zijn vrouw, dan worden er al
eens vragen gesteld over het waarom van
die ‘geste’. Ik heb geen bloemen bij. Ik heb
ze vervangen door mijn diepe waardering
voor het werk van mijnheer Asselman.
Omdat hij het De Nayer Instituut vele
jaren veilig heeft geloodst op de woelige
zee der tijden. En met een schitterend
doel voor ogen: dat van de vorming van de
studenten en de afgestudeerden, van
degenen die de maatschappij en de mensheid
vooruithelpen. Wie aan een dergelijk
project mag meewerken en er de leider
van mocht zijn, moet een gelukkig mens
zijn. Het is niet iedereen gegeven.
Dat mag gevierd worden. We zijn allen blij
aan de viering te mogen deelnemen. De
vele verdiensten van mijnheer Asselman
zullen de sprekers, die na mij aan de beurt
komen, belichten. Dat heb ik met hen
nochtans niet afgesproken. Het zou dus

onbeleefd zijn het gras voor hun voeten
weg te maaien. Ik wens mijnheer
Asselman een welverdiende rust toe. Dat
is een cliché, maar andere woorden heb ik
er niet voor. Behalve dat ik hem aanraad
om niet met de armen gekruist te blijven
zitten of zich te wentelen in een volstrekte
rust, een extreme vorm van onthaasten.
Ik geloof niet in het extreme. Mijn voorkeur
gaat naar een gematigde vorm van onthaasten
en van gematigd bezig blijven,
soms buiten het voorbije beroepsveld.
Nieuwe velden ontdekt men gemakkelijk.
Ze kunnen veel moois bieden. Mijnheer
Asselman kan nu zelf uit de korf van al dat
moois kiezen en dat zal hij wel doen, ook
zonder mijn raad. Ik ben trouwens geen
gezondheidstherapeut. Ik wens hem nog
vele genoegzame jaren en een bruisende
gezondheid.”
Heden en verleden
Priester Jan De Nayer kwam in 1920 bij de
toenmalige Sint-Lambertusnijverheidsschool
in Mechelen, die toen Technische
Scholen Mechelen (TSM) heette. Twee
jaar later begon hij met een voorbereidend
jaar met het oog op de afdeling elektromechanica
van de nieuwe Bijzondere school
voor technisch ingenieurs (BSTI), dat aan
de TSM was gehecht. In navolging van
gelijkaardige scholen in Wallonië, waarvan
de eerste in 1898 in Verviers het
levenslicht zag, was de BSTI van
Mechelen, de eerste in Vlaanderen voor
technisch ingenieurs. In die tijd lagen
priesters in Vlaanderen aan de basis van
de oprichting van scholen voor technisch
ingenieurs. In 1928 werd de op één na oudste
BSTI in Vlaanderen opgericht: het
Hoger technisch instituut in Oostende
door priester Urbain Ruysen.
Mijnheer De Nayer noemde zich directeur.
Priester Ruysen en zijn opvolger, priester
Ireen Maes, noemden zich rector van de
BSTI.
De eerste promotie in 1926, aan de
‘Milaan’ in Mechelen, telde 8 technisch
ingenieurs. Voor de eerste promotie in
1932, aan het HTI in Oostende, waren er 2
technisch ingenieurs.
Bouwkunde
In 1936 voegde directeur De Nayer de
afdeling bouwkunde aan de ‘Milaan’ toe.
Na zijn dood in 1942 volgde kanunnik ir.
Gustaaf Vermandere hem op. Door toedoen
van Vermandere kwamen er drie
nieuwe afdelingen bij: lastechniek, elektrotechniek
en scheikunde. Vermandere
was ruim 32 jaar directeur, tot in augustus
1974.
ONDERWIJS
“Willy heeft talloze eigenschappen die aan leiders worden
toegeschreven, zoals zijn openheid voor nieuwe en kritische ideeën
en zijn durf om standpunten te herzien en het roer om te gooien.”
Vanaf 1974 werd ir. Charles Verwilt (1929-
2004) de algemeen directeur en tevens de
gedelegeerd bestuurder. Hij was in het
academiejaar 1954-1955 als voltijdse
docent in dienst van het De Nayer
Instituut. Charles Verwilt, was een werktuigkundige
ingenieur van de K.U.Leuven
en had, net zoals zijn voorgangers, het
bouwvirus te pakken. Dat was ook begrijpelijk,
want door de wet van 18 februari
1977 op de organisatie (en de hervorming)
van de studies van technisch
naar industrieel ingenieur
was het aantal studenten
gevoelig toe genomen.
In de periode 1974-1993 werd
aan alle hogescholen
gebouwd en verbouwd en hele
nieuwe campussen voor de
opleiding van industrieel
ingenieur werden gebouwd.
Het VIK-archief heeft daarover
merkwaardige foto’s. De
directeurs waren trots om
hun ‘bouwwerk’ te tonen. Al
even trots stelde I-mag via
fotoreportages de
(ruw)bouwwerken aan haar
lezers voor. In 1977 werd
Verwilt adjunct-directeur van
de KIH Mechelen-Geel. Op 1
oktober 1991 ging hij voortijdig
met pensioen.
Vanaf 1977 kreeg het Hoger
Instituut De Nayer de nieuwe
naam Katholieke Industriële
Hogeschool Mechelen-Geel
(KIHMG).
In oktober 1982 verhuisde De Nayer-
Mechelen, zij het toen nog niet volledig,
van het stadscentrum in Mechelen naar
een nieuwe campus in Sint-Katelijne-
Waver. In juni 1982 wordt de KIHMG
gesplitst in een autonome hogeschool
voor industrieel ingenieurs in Mechelen
en in Geel. Begin 1983 was de campus in
Sint-Katelijne -Waver klaar. Kardinaal
Danneels wijdde hem op 24 februari 1983
in.
Ir. Odilon Mariman
Ir. Odilon Mariman werd in 1892 geboren.
In 1950 werd hij technisch directeur aan
het De Nayer Instituut, een functie die hij
uitoefende tot in oktober 1966. Hij was een
mijningenieur van de TU van Delft. Na zijn
studies werkte hij bij Gevaert in Mortsel,
om vervolgens, na het overlijden van zijn
vrij jonge broer, het bestuur van de ouderlijke
maalderij in Sint-Niklaas over te
nemen. Hij was in 1928 oprichter en eerste
voorzitter van de K.VIV.
Hij onderhield goede contacten met het
bedrijfsleven en had prima internationale
relaties. Onder zijn impuls werden de eerste
stages voor studenten technisch ingenieur
in het buitenland georganiseerd,
Tijdens de viering ter ere van ir. Willy Asselman
sprak kardinaal Danneels een opgemerkte rede uit.
vooral in Duitsland. Ir. Mariman leverde
een grote bijdrage voor de uitstraling van
het De Nayer Instituut en zijn naambekendheid
in binnen- en buitenland.
Asselman ook pionier
Ir. Willy Asselman studeerde in 1968 als
werktuigkundig burgerlijk ingenieur af aan
de universiteit van Gent. Op 1 oktober
1991 volgde hij ir. Charles Verwilt op. Na
zijn studies werkte hij enkele maanden op
een studiebureau in Elsene. In november
1969 kwam hij naar het De Nayer Instituut
als docent voor de vakken mechanica, uitvoeringstechnieken,
meettechniek en
werktuigbouwkundige ontwerpen. Hij
werd voorzitter van de kring van docenten
en hoofd van de onderwijseenheid mecha-
17 I-mag november 2008

nica. In 1995 werd hij departementshoofd
‘industriële wetenschappen’ en directeur
van de campus De Nayer.
In datzelfde jaar ontpopte hij zich tot
coördinator van de Vlaamse Katholieke
Industriële Hogescholen (VKIH), een pas
opgericht netwerk binnen zes katholieke
hogescholen in Vlaanderen. Het netwerk
omvatte de departementen IW&T van de
Karel de Grote Hogeschool (Hoboken), de
KH Kempen (Geel), de Hogeschool voor
Wetenschap en Kunst (De Nayer
Instituut), de KH Limburg (Diepenbeek),
de KaHo Sint Lieven (Gent) en de KHBO
(Oostende).
Toen de Europese eenmaking een vastere
vorm kreeg, promootte en stimuleerde hij,
samen met zijn collega’s-departementshoofden,
de Europese gedachte bij de studenten
en de uitwisselingsprogramma’s.
Een geschenk voor ir. Willy Asselman.
Europa
Internationalisering was de rode draad tijdens
de vele bijeenkomsten van de VKIH.
In 1995 lag hij mee aan de basis van de
oprichting van de werkgroep EUROKIH
van de zes Vlaamse katholieke industriële
hogescholen (industrieel ingenieur) en
voor de jaarlijkse organisatie van de
'Europadag', met het doel ingenieursstudenten
in Europa uit te wisselen. In zijn
school kreeg hij daarvoor een ongelooflijke
steun en inzet van zijn adjunct-directeur
dr. Gilbert Folens en van een deel van
het professorenkorps. De Europadagen
I-mag november 2008
ONDERWIJS
Op het afscheidsfeest zei iemand dat hij zich Willy Asselman
moeilijk kan voorstellen als iemand die zijn jarenlange tomeloze
inzet na zijn afscheidsfeest zal opbergen.
gingen samen met de organisatie van een
Euroquiz onder de studenten van de zes
industriële hogescholen van de VKIH. Het
evenement vond elk jaar in een andere
hogeschool plaats met de steun van de
Europese Unie.
De VKIH stelde een overzichtelijke brochure
samen met informatie over buitenlandse
instituten, waarmee de industriële
hogescholen samenwerkten en met allerlei
praktische gegevens voor wie aan een
Europees uitwisselingsprogramma wou
deelnemen. Op de bijeenkomsten van de
departementshoofden werden, wellicht
voor het eerst in Vlaanderen,
nieuwe begrippen onder de
loep genomen, zoals het
European Credit Transfer
System (ECTS). De zes gingen
na hoe dat toepasbaar
was op de studies van industrieel
ingenieur en legden
voor hun departementen vast
met hoeveel ‘studielast’ één
studiepunt overeenkwam.
Naderhand bleek dat in overeenstemming
te zijn met de
internationaal aanvaarde
norm. Bij elke vergadering
gooide ir. Willy Asselman
nieuwe Europese onderwijsitems
op tafel. Zonder zich op
het voorplan te willen plaatsen
was hij een voortrekker
en fervente stimulator om aan
de opleiding van industrieel
ingenieur een internationale
dimensie toe te voegen.
Jammer dat de sprekers dat
pionierswerk op de feestviering
en in het panelgesprek
niet ter sprake brachten.
De Smet
Mevrouw Maria De Smet, algemeen directeur
van de Hogeschool voor wetenschap
en kunst, belichtte het leiderschap van ir.
Willy Asselman.
“Willy heeft talloze eigenschappen die
aan leiders worden toegeschreven, zoals
zijn openheid voor nieuwe en kritische
ideeën en zijn durf om standpunten te herzien
en het roer om te gooien.”
Een voorvechter en belangenbehartiger
voor de industrieel ingenieurs is hij altijd
geweest en hij zal dat in de toekomst wellicht
blijven. Hij was immers met het wel
18
en wee van wetten en decreten vertrouwd.
Hij was een expert in de complexe regelgeving
die met de opleiding van industrieel
ingenieurs gepaard gaat. Vaak drukte
hij zijn bezorgdheid uit over de financiering
van de hogescholen en stak hij zijn
mening over de noodzaak voor een vijfjarige
opleiding van de industrieel ingenieur
niet onder stoelen of banken. Dat typeert
zijn openheid, zijn kritische geest en zijn
inzicht over de internationale evolutie van
de ingenieursopleiding.
Maria De Smet loofde zijn inzet als eerste
decaan van de geassocieerde faculteit
industriële wetenschappen en biowetenschappen
aan de K.U.Leuven en ze gaf
aandacht aan de grondslagen die hij mee
heeft gelegd voor het academiseren van
de ingenieursopleidingen met het oog op
hun volwaardige integratie in de universiteit
vanaf 2013-2014: “Hij was (en is) een
leider met hart en ziel, genereus en
dienstbaar.”
Zo kennen we hem al vanaf onze eerste
ontmoeting in 1985. Zijn kritische tussenkomsten,
op de vele vergaderingen die
door de VIK met de departementshoofden,
over de netten heen, werden georganiseerd
hadden een opbouwend en vruchtbaar
doel voor ogen.
Rust roest
Op het afscheidsfeest zei iemand dat hij
zich Willy Asselman moeilijk kan voorstellen
als iemand die zijn jarenlange
tomeloze inzet na zijn afscheidsfeest zal
opbergen. Daar hoeven we wellicht niet
voor te vrezen, want als werktuigkundig
ingenieur weet hij beter dan wie ook dat
rust tot roest leidt, maar hij weet ook dat
al wat veel beweegt, vlug slijtageverschijnselen
veroorzaakt. Er bestaat,
gelukkig maar, een middenweg: de weg
die wordt bepaald door activiteiten die
voor hem niet per se meer hoeven, maar
eerder mógen worden ingevuld. Tussen
‘mogen’ en ‘moeten’ ligt een wereld van
verschil. Maar dat zal ir. Willy Asselman,
die opgevolgd door ir. dr. Sven Liers, spoedig
ondervinden. De VIK dankt hem langs
deze weg voor de vele jaren van samenwerking
en voor het kundig advies, waarmee
hij ons steeds spontaan heeft geholpen
en hopelijk in de toekomst zal blijven
adviseren.
Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc
Foto's: DE NAEYER

centra
De UA-rector bij de uitreiking van het eredoctoraat van de UA
aan de Israëlische schrijver Amos Oz (midden).
Rector Verschoren werd op 9 augustus
1954 in Merksem geboren en volgde middelbaar
onderwijs aan het Koninklijk
Atheneum in Antwerpen. Twee leraars lieten
duidelijke sporen na: Raymond
Broeckx, zijn leraar wiskunde, en Frans
Verbist, zijn leraar Nederlands.
“Ze experimenteerden en analyseerden
graag. Iets dat ik ook graag doe”, zegt de
rector. “Mijnheer Broeckx schreef handboeken
over wiskunde, maar gebruikte ze
zelf nauwelijks. Leerstof reproduceren
vond hij maar niets. Experimenteren was
zijn dada. Zoals met moderne wiskunde, in
een tijd lang voor dat in het middelbaar
I-mag november 2008
“Opleiding industrieel
ingenieurs integreren in UA”
Prof. dr. Alain Verschoren is de nieuwe rector
van de Universiteit Antwerpen
ANTWERPEN. De Raad van Bestuur van de Universiteit Antwerpen (UA)
stelde in april jongstleden prof. dr. Alain Verschoren met ingang van 1 oktober
aan tot rector van de UA. Na een derde stemronde won hij op 20 maart de rectorverkiezing
met een ‘banddikte verschil’ van zijn tegenkandidaat. Vier jaar
eerder had hij ze nipt verloren van de uittredende rector prof. dr. Francis Van
Loon. Kort voor zijn aanstelling spraken
we met hem over een waaier
onderwerpen, maar vooral over de
toekomst voor de opleiding van industrieel
ingenieurs. We vroegen zijn
mening over de integratie van die
opleiding in een eigen faculteit van de
UA, over de studieduur (4 of 5 jaar) en
over doctoreren. En we polsten naar
de mens achter de nieuwe rector.
onderwijs werd ingevoerd. Wiskunde is
logisch en creatief denken. Mijn taalleraar
Nederlands was uit hetzelfde hout gesneden.
Klassiekers waren ondergeschikt
aan moderne literatuur. Hij wakkerde op
zijn typische manier de belangstelling
voor die moderne literatuur aan. Ik probeerde
hem wel eens te overvleugelen
met het lezen van wat ‘moeilijkere’
romans, maar dat nam hij me niet kwalijk.
Integendeel. Als het enigszins mogelijk is,
lees ik wekelijks één roman. Veelal in de
late avond, in de vakantie en tijdens kortstondige
vrije momenten. Goede literatuur
is opium voor de geest. Van romans
20
bestaan er voortreffelijke vertalingen,
maar niets kan aan de originele taal tippen.
Dat vond ook mijn taalleraar. Deels
lag hij zo aan de basis van mijn groeiende
belangstelling voor West- Europese talen.
Ik ben een talenfanaat. Leraars uit het
middelbaar onderwijs hebben een voortrekkersrol.
Ze zetten bakens uit. Dat was
toch tijdens mijn middelbare studies het
geval. Mijn leraars hebben me aangezet
om naar de universiteit te gaan. De lerarenopleiding
ligt me overigens nog steeds
na aan het hart.”
Wiskunde
Van onze hoofdredacteur
“Ik twijfelde tussen de studierichting
Germaanse en wiskunde. Pas op het laatste
moment hakte ik de knoop door. Ik
koos de richting wiskunde. Ik heb er nooit
spijt van gehad. Talen zitten heel mooi in
elkaar. Ze zijn een beetje met wiskunde
verweven, vind ik. Op mijn stervensbed zal
ik er wellicht spijt over hebben dat ik nog
heel wat ongelezen romans moet achterlaten
en dat ik me een aantal talen niet

heb kunnen eigen maken. Maar goed, wie
weet of ik dan nog in staat zal zijn om te
denken.” (lacht)
Talenkennis en
gastvrijheid
De rector woonde 6 jaar in Wallonië, vlak
bij de Oostkantons. Frans werd hem ingelepeld.
Duits volgde zonder moeite en
Engels had hij op school geleerd en via
zijn activiteiten ontwikkeld. Het lijstje
vulde hij aan met Spaans, Italiaans en
Portugees. Momenteel leert hij Arabisch,
een taal die volgens hem veel gelijkenissen
vertoont met wiskunde. Zijn brede
talenkennis komt hem goed van pas, niet
alleen voor zijn dagelijks werk en voor zijn
professionele ontmoetingen, maar ook
voor het buurtwerk dat hij in zijn schaarse
vrije tijd verricht. Door de taal van de
migranten te spreken hoopt hij beter in
hun leefwereld te geraken en toont hij als
gezagsdrager van de UA aan dat de universiteit
een gastvrije instelling is.
Gastvrijheid draagt de rector hoog in het
vaandel. Dat konden we zelf ondervinden.
“Ik spreek te vlug”, merkt hij een paar keer
op. “Ik moet meer op de rem leren staan.”
“Ik hou van de
universiteit”
De rector is een harde werker, een bezige
bij, zo blijkt uit zijn imposant cv. Hij is
enthousiast, sympathiek, charismatisch
en stelt de mens centraal. Hij gelooft in de
vrijheid van de mens, in verdraagzaamheid
en in de humanistische elementen
van een universiteit, waar alle levensbeschouwingen
aan bod kunnen komen.
Daar wil hij als nieuwe rector, zoals zijn
voorganger, een erezaak van maken.
“Ik hou van de universiteit, van deze plek
waar men wetenschap kan bedrijven en
tot interactie kan komen met andersdenkenden.
Ik wil voortbouwen op het werk
van mijn voorgangers, maar koken kost
geld. We hebben weliswaar geen grote
financiële overschotten, maar ook geen
tekort aan werkingsmiddelen. We zullen
moeten optimaliseren. Dat wil zeggen dat
we begrotingsmatig enkele ingrepen zullen
moeten doen. De faculteiten zullen
daarom niet noodzakelijk minder middelen
krijgen. De financiële situatie van de
ONDERWIJS
UA is gezond, al is de basisfinanciering
onvoldoende. Maar dat geldt voor alle universiteiten
en hogescholen. En geen
paniek: er zal geen personeel moeten
afvloeien.”
Onderwijsstructuur
Het hoger onderwijs is in een voortdurende
evolutie, niet alleen qua inhoud, maar
ook qua structuren. De structuurwijziging
van het hoger onderwijs in Antwerpen,
was in de voorbije halve eeuw wellicht het
meest uitgesproken van alle provincies.
Tot 2003 had het universitair onderwijs in
Antwerpen een hybride structuur en dat
lokte veel kritiek uit. De huidige
Universiteit Antwerpen (UA) werd op 1
oktober 2003 opgericht als een samenvoeging
van 3 universitaire instellingen: Ufsia
(Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius
Antwerpen), Ruca (Rijksuniversitair
Centrum Antwerpen) en UIA
(Universitaire Instelling Antwerpen).
Het Ruca werd in het kader van de universitaire
expansiewet van 1965 opgericht.
De lessen vonden plaats in de gebouwen
van de voormalige Koloniale Hogeschool
nabij het Middelheimpark. Het Ruca
begon met een volwaardige faculteit
Toegepaste Economische Wetenschappen.
Het Hoger Instituut voor
Vertalers en Tolken (HIVT) werd er aan
toegevoegd, maar het diploma had geen
universitair statuut. De situatie van het
diploma van het HIVT was dezelfde als
die voor het diploma van industrieel ingenieurs,
waarvan de opleiding in 1970 werd
gerangschikt onder het universitair
niveau, maar ook zonder universitair statuut.
Het Ruca kreeg er nieuwe faculteiten
bij: wetenschappen en geneeskunde,
maar mocht aanvankelijk voor die nieuwe
faculteiten alleen de kandidaturen organiseren.
De studies werden aan een andere
universiteit afgerond.
Hervormingen zijn er in het hoger onderwijs
altijd geweest, al meer dan een eeuw.
Toen de jezuïeten de Ufsia oprichtten in
1852, werd daar eerst middelbaar onderwijs
verstrekt. Daarna werd de onderwijsinstelling
een handelshogeschool en in
1965 kreeg ze het statuut van universiteit.
In Antwerpen heeft men op dat vlak een
lange traditie. Dat is niet onbelangrijk voor
Door de taal van de migranten te spreken hoopt hij beter in hun
leefwereld te geraken en toont hij als gezagsdrager van de UA aan
dat de universiteit een gastvrije instelling is.
wat er nu op til staat: de integratie van de
opleidingen van twee cycli in de UA.
In 1971, na de kaderwet van 7 juli 1970 over
het geheel van het hoger onderwijs, inbegrepen
de opleiding voor industrieel ingenieur,
ontstond de Universitaire Instelling
Antwerpen (UIA). De UIA werd opgericht
om te voorzien in doctoraats- en licentiaatsonderwijs
voor de studierichtingen
(lees kandidaturen) die aangeboden werden
in de Ufsia en het Ruca. Ook het
Universitair Ziekenhuis Antwerpen
(UZA) werd toen opgericht.
Met de start van de UA kwam er op 1 oktober
2003 een einde aan de hybride structuur.
De UA is vandaag opgebouwd rond 7
faculteiten: rechten, geneeskunde, letteren
en wijsbegeerte, politieke en sociale
wetenschappen, toegepaste economische
wetenschappen, wetenschappen en de
faculteit farmaceutische, biomedische en
diergeneeskundige wetenschappen. Met
inbegrip van doctoraatsstudenten en buitenlandse
studenten telt ze een kleine
11.000 studenten.
Ervaren beleidsmaker
De rector maakte de geschiedenis van de
UA van dichtbij mee. Hij kent het klappen
van de zweep om structuren te vereenvoudigen
en efficiënter te maken. De associatie
van hogescholen en universiteit zijn
als het ware een verlengstuk van de
geschiedenis van de UA.
“Veel uitzonderlijk nieuws is er niet onder
de zon”, zegt de rector. “De invoering van
de bama en het hele academiseringsproces
zijn een nieuwe vertrekbasis om tot
een transparant binair systeem te komen.”
In 1976 studeerde hij als licentiaat wiskunde
af aan de Universitaire Instelling
Antwerpen (UIA), waar hij ook in 1976 tot
doctor in de wiskunde promoveerde.
In het bestuur van de UIA vertegenwoordigde
hij de studenten en later de assistenten
en navorsers. Na zijn doctoraat
werkte hij een tiental jaren als navorser
bij het vroegere Nationaal fonds voor
wetenschappelijk onderzoek (NFWO). In
1986 werd hij lid van het zelfstandig academisch
personeel (ZAP) van de UIA. Hij
vertegenwoordigde er de docenten,
hoofddocenten en hoogleraren die door
de overheid worden bezoldigd.
In 1989 werd hij lid van de Raad van
Bestuur van het Ruca. In de periode 1996-
2001 was hij er decaan van de faculteit
wetenschappen. In 2001 werd hij de eerste
rector van het Ruca. Hij bleef dat tot bij de
samenvoeging van de instellingen tot de
Universiteit Antwerpen in 2003.
21 I-mag november 2008

“De vraag om de opleiding van industrieel ingenieur samen te
voegen, werd al voor de invoering van de bama gesteld. Het
kaderde in het rationalisatieplan van de minister van onderwijs.”
Bij de verkiezing voor de eerste rector van
de UA moest hij nipt de duimen leggen
voor Francis Van Loon. Hij werd voorzitter
van de Raad van Bestuur van de UA en
sinds kort is hij de tweede rector van de
UA.
Alain Verschoren: “Ik ben me bewust van
de zware opdracht die me te wachten
staat. Toen ik mijn kandidatuur stelde, heb
ik dat goed afgewogen en besproken met
mijn toffe echtgenote en mijn toffe zoon
en dochter die nu beide twintigers zijn. Ik
zei hen dat ik ‘s avonds weinig thuis zou
zijn, dat mijn job niet aan uren is gebonden.
De weekends wil ik in gezinsverband
doorbrengen, want ik wil mijn reputatie
van gezinsvriendelijke man niet kapot te
maken.”
Industriële
wetenschappen
Het zou Alain Verschoren geen moeite
kosten om een lijst van titels en activiteiten
uit het verleden voor te leggen, maar
dat doet hij nu net niet. Hij focusseert het
gesprek op de toekomst.
Als oud-rector en voorzitter van de Raad
van Bestuur van de UA was hij een eerstelijnsbeleidsmaker
om de Karel de Grote-Hogeschool,
de Hogeschool Antwerpen
(Artesis), de Plantijn-Hogeschool en
de Antwerpse Hogere Zeevaartschool te
laten opgaan in de Associatie van de UA
en de hogescholen Antwerpen, de AUHA.
We vragen hem wat er zal gebeuren met
de departementen Industriële Wetenschappen
(opleiding voor industrieel ingenieur)
van de Karel de Grote hogeschool
in Hoboken en van de Artesis Hogeschool
Antwerpen (Paardenmarkt).
Alain Verschoren: “De vraag om de opleiding
van industrieel ingenieur samen te
voegen, werd al voor de invoering van de
bama gesteld. Het kaderde in het rationalisatieplan
van de minister van onderwijs.
Als we dat rationeel bekijken, dan moeten
we toegeven dat de vraag gegrond is. Dat
geldt niet alleen voor Antwerpen, maar
voor alle hogescholen. Er zijn eigenlijk
weinig argumenten om het huidige aantal
universiteiten of hogescholen te verminderen.
Anderzijds moeten overlappingen
I-mag november 2008
binnen eenzelfde agglomeratie, die op
een boogscheut van elkaar liggen, toch
vermeden worden, waar dat zinvol is.”
Kansen
“Ik beperk me tot de situatie in Antwerpen
en specifiek tot die voor de industrieel
ingenieurs. We hebben het dus over de
‘IW’s, de masters (industriële wetenschappen
voor industrieel ingenieur), niet
over de ‘T’s’ (technologie of professionele
bachelor). In totaal gaat het in
Antwerpen over circa 1.100 studenten
industrieel ingenieur aan de twee instellingen.
De kwaliteit van de opleiding is
aan die instellingen uitstekend en aanvullend.
Daar twijfelt niemand aan. Maar het
in stand houden van de opleiding op twee
verschillende plaatsen, op enkele kilometer
van elkaar, is een verkwisting van middelen
en inspanningen. Het opleidingsaanbod
overlapt bovendien en dat geldt
niet alleen voor Antwerpen. Het zou ten
aanzien van de belastingbetalers oneerlijk
zijn de ogen voor die situatie te sluiten.
Welnu, Antwerpen wil en durft daarvoor
haar nek uitsteken. Ik kan alleen
maar hopen dat anderen dat ook doen.
Financiering is natuurlijk belangrijk. Als
de overheid, naast onze eigen financiële
inbreng, niet met geld over de brug komt,
is er wel een probleem. Maar dat is tijdelijk.
Daarom hoeft men het project nog
niet af te voeren. Als we niets doen, missen
we kansen, én voor de associatie, én
voor de gemeenschap, én voor de industrieel
ingenieurs.”
“Er is al heel wat verwezenlijkt: de academische
master voor industrieel ingenieurs
is er en onze associatie heeft vanuit financieel
oogpunt haar inschikkelijkheid
getoond ten aanzien van de overheid. We
rekenen dan ook op een financiële tegemoetkoming
vanwege die overheid. Ik ben
honderd procent voorstander van de fusie
van beide IW’s in een eigen faculteit op
een geschikte plaats.”
15 miljoen euro
Bij de aanvang van het academiejaar van
de Assocatie Universiteit en
Hogescholen Antwerpen deelde gastspreker
,Vlaamse minister-president, Kris
22
Peeters, op 25 september 2008 mee dat de
Vlaamse regering 15 miljoen euro voor het
infrastructuurgedeelte voor het project
industiële wetenschappen uittrekt.
Academiseren
Academiseren betekent dat onderzoek en
onderwijs samengaan. Voor de industrieel
ingenieurs hoeft academiseren niet de
betekenis te hebben die men er soms aan
geeft.
“Voor de opleiding tot industrieel ingenieur
gaat het over toegepast onderzoek,
met eerder patenten als finaliteit, dan
publicaties over zuiver wetenschappelijk
onderzoek. Het onderzoek dat aan de
opleiding van industrieel ingenieurs wordt
gekoppeld, moet tot een specifiek doctoraat
leiden. De toegang tot het doctoraat
moet op basis van onderzoekservaring
kunnen. Maar men mag de kwaliteit van de
opleiding niet alleen meten op basis van
de aflevering van doctoraten.”
Associatie en
universiteit
Alain Verschoren: “De universiteit heeft
de rol van ‘academisator’. Ik bedoel dat
het de universiteit toekomt om het academiseringsproces
te sturen. Dat houdt
geen superieure positie van de universiteit
in en het betekent ook niet dat de universiteit
zich boven de associatie wil stellen.
Het is allemaal een kwestie van
afspraken, van gezond verstand en efficiënte
werking. De associatie is een middel
om de doelstellingen te bereiken, een
werkinstrument. De huidige associaties
zijn een bemiddelende structuur, maar
geen doel op zich. Het is evenwel onduidelijk
wat er met de associaties moet
gebeuren, zodra de tweecycliopleidingen
geacademiseerd zijn of in de universiteit
zijn geïntegreerd. Dan hebben de associaties
in hun huidige vorm geen zin meer.
Vanuit het internationaal perspectief
heeft de huidige vorm van associatie trouwens
geen betekenis. Wellicht zullen er
associaties van de hogescholen onderling
ontstaan of evolueren de associaties naar
‘zachtere’ overlegorganen tussen de
diverse partners.”
Doctoreren
In het kader van een aangepaste wetgeving
is doctoreren aan de UA mogelijk
voor bepaalde hogescholen van de
Associatie Universiteit Hogescholen
Antwerpen. Dat geldt voor de afgestudeerden
in de studiegebieden architectuur,
audiovisuele en beeldende kunst,

muziek en podiumkunsten, nautische
wetenschappen en productontwikkeling.
Begin september 2008 werd het eerste
doctoraat in de kunst van de UA uitgereikt
in het Museum voor Schone Kunsten van
Antwerpen. In dezelfde periode werd een
tweede doctoraat in de kunst van de UA
uitgereikt in Londen.
Waarom is dat niet mogelijk aan de UA
voor industrieel ingenieurs, die net als de
collega’s in andere studierichtingen, aan
een hogeschool studeerden?
Alain Verschoren: “Dat is een pertinente
vraag. Het decreet laat dat op dit moment
niet toe. Ik moet u het antwoord daarom
voorlopig schuldig blijven. Maar een doctoraat
in de industriële wetenschappen
moet voor industrieel ingenieurs mogelijk
worden. Daar ben ik zeker een grote voorstander
van. Misschien ligt het vandaag
voor de industrieel ingenieurs aan het
gemis van een vijfjarige opleiding, zoals
de studierichtingen waarnaar u verwijst.”
Vijf jaar?
Alain Verschoren: “Persoonlijk meen ik
dat de opleiding van industrieel ingenieurs
op 5 jaar (3+2) moet worden
gebracht. We moeten de internationale
trend volgen en ons niet vastpinnen op
regionale denkpatronen. In de opleiding
moet er meer ruimte komen voor werkstages,
projectwerk, masterproef, enz. Het
tweede masterjaar zou daarbij perfect
een stagejaar kunnen worden. De Franse
Gemeenschap koos al voor een vijfjarige
opleiding. Ik treed dat bij. We moeten de
opleiding van industrieel ingenieur internationaal
profileren. We maken ons belachelijk
en ongeloofwaardig, als we in het
buitenland uitleggen dat we in België
twee soorten industrieel ingenieurs hebben:
met een opleiding van 4 en van 5 jaar.
Natuurlijk moet de complementariteit met
de opleiding van burgerlijk ingenieur
behouden blijven. De twee opleidingen
hebben een duidelijk verschillend profiel
en dat is ook in het voordeel van de opleidingen.
Het onderlinge onderscheid zal ik
stevig blijven verdedigen.”
‘Industriële
wetenschappen’
We leggen de rector een enquête van de
VIK voor, waaruit blijkt dat jongeren niet
weten dat de studierichting ‘industriële
wetenschappen’ voor de opleiding van
industrieel ingenieur staat.
Alain Verschoren: “Ik kan me best voorstellen
dat de jongeren niet weten waar-
ONDERWIJS
voor ‘industriële wetenschappen’ staat.
Wat niet duidelijk is, slaat ook niet aan.
Iedereen weet waarvoor ‘industrieel ingenieur’
staat. Hoe de benaming ‘industriële
wetenschappen’ voor de studierichting
van industrieel ingenieur is ontstaan, is
me niet bekend. Maar goed: als blijkt dat
dat moet worden aangepast, dan moet het
maar. Mijn departement heet ‘wiskunde
en informatica’ en dat is duidelijk voor wie
voor wiskunde en informatica kiest. Dat
Toegepaste Biologische Wetenschappen
en bio-ingenieurs bij elkaar horen is dan
weer minder duidelijk. Ik zei al dat de taal
een middel is om dingen beter te begrijpen.
Verkeerd taalgebruik berokkent vaak
schade.”
MSc
Wat denkt de rector over de toevoeging ‘of
science’ bij de mastertitel voor industrieel
ingenieurs?
“Bij mijn weten bestaat daarover internationaal
nogal wat verwarring. De meest
voorkomende toevoegingen voor ‘bachelor’
en ‘master’ zijn ‘arts’ en ‘science’. Je
kan natuurlijk zeggen: we volgen geen
studierichting ‘kunst’, maar industriële
wetenschappen en wetenschap is toch
‘science’ in het Engels? Anderzijds wordt
die ‘science’ meestal eerder gekoppeld
aan fundamenteel onderzoek. In verschillende
landen bestaat dan weer een afzonderlijk
M. Eng, een ‘master of engineering’.
Misschien moet men internationaal
eens de moed hebben om de hele nomenclatuur
te actualiseren en te uniformiseren.
Ook de ‘Ph.’ in ‘Ph.D.’ heeft steeds
minder betekenis.”
Bekende afgestudeerden
Op het einde van het interview, als de teller
van de bandopnemer het anderhalf uur
heeft overschreden, polsen we naar enkele
markante feiten uit zijn leven.
Zijn wetenschappelijke activiteiten zijn er
enkele van. Hij deed onder meer onderzoek
op het gebied van de niet-communicatieve
algebra en algebraïsche meetkunde.
Zijn cv is indrukwekkend: als onderzoeker,
publicist van wetenschappelijke
artikels in verband met wiskunde, samensteller
en medesamensteller van boeken,
gastdocent aan binnen- en buitenlandse
universiteiten, spreker op internationale
congressen of als medeorganisator.
Het Atomium in Brussel, dat voor de
Wereldtentoonstelling van 1958 werd
gebouwd is voor hem een ‘wonder’. Toen
het werd gebouwd, was hij 4 jaar oud. De
gigantische constructie liet bij hem een
grote indruk na, en ook de vele andere
technische realisaties die de Wereldtentoonstelling
rijk was. “Ja , ik heb heel
veel bewondering voor de techniek en voor
de ingenieurs die dat allemaal weten te
realiseren.”
Of hij hobby’s heeft?
“Weinig”, zegt hij. ”Mijn werk is een
hobby, want dat doe ik graag. En wat men
graag doet, impliceert dat het een hobby
is. Maar ik ben zeker geen werkverslaafde.
Ik voel me opperbest bij mijn gezin en
onder mensen. Ik wandel graag, soms 20
tot 30 kilometer. Ik ben nogal een talenfanaat,
lezen en muziek beluisteren horen er
zeker ook bij of al eens een ‘game’ op mijn
pc ‘uittesten’. Geen spectaculaire dingen
dus. Ach, ik ben niet sportief aangelegd.”
Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc
Foto: Ing. Marc DEMOLDER MSc
De UA is een van de vijf universiteiten in Vlaanderen, naast die van Gent, Leuven,
Brussel en Hasselt. Het is een pluralistische onderwijsinstelling, gegrondvest op
de verscheidenheid van overtuigingen. Onder haar alumni heeft ze heel wat
bekende gezichten, zoals weervrouw Sabine Hagedoren die er scheikunde studeerde.
Andere bekende alumni zijn Patrick Janssens (politieke en sociale wetenschappen
en toegepaste economie), burgemeester van Antwerpen, Jan Leyers (wijsbegeerte),
Bart Peeters (Germaanse filologie), Kris Peeters (rechten), Vlaams
minister-president, Rudi Thomaes (rechten) VBO, Christine Van Broeckhoven
(scheikunde), Johan Vande Lanotte (politieke en sociale wetenschappen), Johan
Van Hecke (pol en soc), Mieke Vogels (pol en soc), Gerolf Annemans (rechten)
en vele anderen.
NL
23 I-mag november 2008

centra
Zeg nooit meer ‘inkantelen’ maar ‘integreren’
Studiedag over integratie van hogeschoolopleidingen in de universiteit
DIEPENBEEK. Het Vlaams hoger
onderwijs zal er na het academiejaar
2012-2013 helemaal anders uitzien.
Dat is toch de bedoeling van Vlaams
minister van Werk, Onderwijs en
Vorming, Frank Vandenbroucke. De
minister wil daarover nog voor de
verkiezingen van medio 2009 een
voorstel indienen in het parlement.
Het voorstel komt neer op het optimaliseren
en rationaliseren van het
hoger onderwijs in Vlaanderen.
Professor Soete beweert dat het drieledig hogeronderwijssysteem
omgevormd is tot een tweeledig stelsel door de invoering van de
bachelor-masterstructuur.
Zo’n ingreep moet natuurlijk goed voorbereid
worden en daarom installeerde minister
Vandenbroucke op 4 juni 2007 een commissie
van rectoren van de Vlaamse universiteiten,
voorzitters van de associaties,
algemeen directeurs van de hogescholen
en deskundigen. Amper 8 maanden na de
installatie overhandigde de commissie
haar rapport van 134 bladzijden aan de
minister. En het moet gezegd: het is een
degelijk en gedetailleerd werkdocument in
vier delen.
Het eerste behandelt de uitdaging waarvoor
het hoger onderwijs staat, het tweede
gaat over de ontwikkeling van de structuur,
het derde deel geeft een numerieke analyse
van de bezettingsgraad van de bestaande
opleidingen (enkel de professionele
bachelors) en het vierde deel gaat over
algemene en concrete aanbevelingen.
Algemeen wordt verwacht dat de minister
de aanbevelingen zal overnemen en zijn
beleid inzake rationalisatie op het rapport
zal afstemmen.
Een belangrijk punt is de ‘inkanteling’
(integratie) van de hogeschoolopleidingen
(van twee cycli) in de universiteit. Andere
items gaan over de toekomstige rol van de
associaties, de positionering van de professionele
bachelors en de komende rol
van de hogeschool.
Onlangs behandelde een studiedag, georganiseerd
door het Interuniversitair centrum
voor onderwijsrecht (ICOR) en de
XIOS Hogeschool Limburg, in samenwer-
I-mag november 2008
king met de Associatie Universiteit-
Hogescholen Limburg (AUHL), die thema’s.
De grote belangstelling voor die studiedag,
met uiteenzettingen door de hoofdrolspelers
van het hoger onderwijs, geeft aan
dat de behandelde thema’s heel wat mensen
aanspreken.
Rationalisatie
Prof. dr. Luc Soete, voorzitter van de
ministeriële commissie voor de optimalisatie
en de rationalisatie van het hoger
onderwijs, schetste de opdracht van de
commissie en stelde dat de academische
opleidingen op een evenwichtige wijze
gespreid moeten worden over de Vlaamse
Gemeenschap. Niet elke denkbare opleiding
moet in Vlaanderen worden aangeboden.
Voor professionele bacheloropleidingen
is een groter aantal plaatsen, gespreid
over de Vlaamse Gemeenschap, aanvaardbaar.
De overheid moet zich beperken tot
het uittekenen van een algemeen kader. De
commissie Soete doet met haar verslag
een voorstel aan de minister.
Professor Soete: “Het Vlaams onderwijsveld
heeft de collectieve verantwoordelijkheid
om de rationalisatie effectief aan te
pakken. Rationalisatie houdt in dat we met
een bepaald budget meer kwaliteit van
onderwijs en onderzoek realiseren. Maar
overgangsmaatregelen die uit rationalisatie
voortkomen, vereisen ook de nodige
24
Van onze hoofdredacteur
Een goedgevulde en geïnteresseerde zaal voor de Limburgse studiedag
budgettaire inspanningen. Er zijn allerlei
vormen van rationalisatie mogelijk, zoals
de sluiting van bepaalde vestigingsplaatsen,
de organisatie van gemeenschappelijke
opleidingen met een gezamenlijk diploma
met instellingen buiten de Vlaamse
Gemeenschap en vermindering van het
aantal opties en keuzemogelijkheden.”
Naar tweeledig stelsel?
Professor Soete beweert dat het drieledig
hogeronderwijssysteem omgevormd is tot
een tweeledig stelsel door de invoering
van de bachelor-masterstructuur. Als hij
daarmee het stelsel van professioneel
gerichte en academisch gerichte opleidingen
bedoelt, heeft hij gelijk. De huidige
situatie is evenwel zo dat academisch
gerichte opleidingen (masters) zowel aan
hogescholen als aan universiteiten worden
georganiseerd. Een hogeschool kan dus
vandaag én de professionele bachelor én
de academische master inrichten. Een universiteit
richt eveneens een master in.
Masters zijn volgens het decreet van 4 april
2003 ‘academische’ opleidingen. En daar
wringt het schoentje voor wat betreft de
internationale erkenning van academische
opleidingen. Vanuit internationaal oogpunt
horen academische opleidingen thuis aan
een universiteit, niet aan een hogeschool.
Tot nader order is het Vlaams hogeronderwijssysteem
dus drieledig, maar naar
oriëntatie tweeledig. En dus heeft prof.
Soete op dat vlak gelijk.
Er is - althans vanuit internationaal oogpunt
- dus een onduidelijkheid bij gecreëerd.

Maar professor Soete voegt eraan toe:
“Academisch gerichte opleidingen zijn uitdrukkelijk
gericht op onderzoek.”
Academiserende
opleidingen
Prof. Soete: “Vandaag zijn de academiserende
opleidingen aan de hogescholen als
academische opleidingen erkend. Overdracht
(‘inkantelen’) van die opleidingen
aan de universiteiten houdt een structurele
inbedding in. Aan het eind van het academiejaar
2012-2013 zal de balans opgemaakt
worden van de opleidingen die geaccrediteerd
zijn en van degene die niet geaccrediteerd
zijn. Zolang de hogescholen academiserende
opleidingen aanbieden, moeten
de associaties blijven bestaan, precies
omdat ze alleen in associatieverband academische
bachelors en masters kunnen
aanbieden en de associaties bijgevolg zorgen
voor onderzoeksgebonden academische
opleidingen. Wanneer de academische
opleidingen overgedragen worden
aan de universiteit, verliezen de associaties
een deel van de verplichtingen van hun
oorspronkelijke opdracht, met name alle
taken die te maken hebben met onderzoek.
In dat geval moet het takenpakket van de
associaties herzien worden.
Pas vanaf het academiejaar 2013-2014 kunnen
de geaccrediteerde academische
hogeschoolopleidingen, zoals die voor
industrieel ingenieur, overgedragen worden
aan de universiteit. Opleidingen die de
norm niet halen, moeten gerationaliseerd
worden. Dat kan door de opleiding af te
bouwen of stop te zetten of door weinig
bevolkte opleidingen samen te voegen.”
Pas in februari 2009 zullen de volledige
inschrijvingscijfers van de masters met
een studieduur van één en twee jaar
bekend zijn. Het rapport-Soete heeft daarom
ook geen numerieke analyse gemaakt
van het aanbod van academische opleidingen
(masters), maar enkel van de professionele
bacheloropleidingen.
Tegenwind
Ann Demeulemeester, voorzitter van de
VLOR en algemeen secretaris van het
ACW, heeft heel wat vragen bij het rapport-
Soete. Ze vraagt zich af welke gevolgen de
operatie zal hebben voor het personeel en
ze heeft haar twijfels over de ‘binaire ordening’
tussen professionele en academische
opleidingen.
ONDERWIJS
“De academische masters aan de hogescholen scoren internationaal
niet al te best. De overheveling van de masters naar de universiteit
zou een goede zaak zijn.”
“De afbakening van het ‘academisch’
karakter is een permanente ‘gevoeligheid’
van de universiteiten”, zegt ze. Ze vraagt
zich af of de ‘binaire weg’ wel de juiste is.
“Inkanteling gaat uit van een hiërarchisch
model. ‘Inkantelen’ is geen goed woord.
Ook mijn computer geeft dat als fout aan.
‘Inkantelen’ is bovendien geen goede zaak
en ik maak voorbehoud voor centralisatie
en campusmodellen.”
Ze pleit voor een nieuw soort hoger onderwijs,
het hoger beroepsonderwijs (HBO)
van 2 jaar, als aanvullend niveau voor de
professionele bachelor. Dat HBO-onderwijs
is niet hetzelfde als het HBO in
Nederland. Het moet nog sterker beroepsgericht
zijn.
Paneldiscussie
In het daaropvolgend panelgesprek werd
langdradig uitgeweid over het begrip
‘inkantelen’. Een welles-nietesgedoe.
Een van de panelleden, prof. dr. Marc
Vervenne, rector K.U.Leuven, merkte op dat
hij de uitvinder is van de term ‘inkantelen’.
“Ik geef toe dat het geen goed woord is. Dat
mogen we niet meer gebruiken. De universiteit
bevindt zich vandaag in een identiteitscrisis.
De ‘harde kern’ wil dat de universiteit
haar identiteit terugkrijgt: die van
‘traditie’ en ‘cultuur’. Laten we niet meer
spreken over ‘inkantelen’, maar over ‘integreren’.
Zo’n integratieproces is niet
nieuw. Ik verwijs naar de initiatieven uit
1991, met onderwijsminister Daniël Coens
en later Luc Vanden Bossche.
Integratiebewegingen zijn al heel oud. Er is
al altijd een proces van academiseren
geweest, van studieduurverlenging, van
ontwikkeling van onderzoekslijnen en van
wisselwerking tussen onderzoek en onderwijs.
2013 mag dan wel een soort van
magisch getal zijn voor de hervorming en
aanpassing van het hoger onderwijs, het is
geen absolute deadline. Ik ben niet er zeker
van dat we het idee van het binair stelsel
moeten verlaten, zoals mevrouw
Demeulemeester suggereert. We moeten in
Vlaanderen afstappen van ideologische
discussies. Ik heb soms de indruk dat sommige
mensen in Vlaanderen nog leven
zoals in de 19de eeuw. Ik ben voorstander
van een echt pluralisme. De integratiebeweging
komt op gang en we moeten haar
een kans geven. Nu is de tijd daarvoor rijp.”
Prof. dr. Benjamin Van Camp, rector VUB,
wiens laatste werkdag het was als rector,
stelde dat hij een probleem heeft met het
begrip ‘binair onderwijssysteem’.
“In de VS bestaat het binair onderwijs uit
de bacheloropleidingen en de zogenaamde
‘schools’. In de Europese landen werd de
bama op een verschillende manier ingevoerd.
Ik geloof niet in opleidingen die opgesplitst
zijn in academisch en professioneel.
Ik ben arts, een ‘professionele arts’.
Mijn patiënten verlangen van mij professionalisme,
beroepsbekwaamheid, minder
academische competenties. De inhoud van
een diploma is belangrijker dan de benaming
ervan. Associaties mogen niet door
machtsstructuren worden bepaald. Dat
verhindert dat men over de grenzen kijkt.
Ik ben lid van de werkgroep van professor
Soete, maar ik heb mijn bedenking over die
groep van experts van collega Soete.
Eigenaardig, maar ik ben als lid van de
werkgroep al twee keer niet meer uitgenodigd.”
Prof. dr. Bert Hoogewijs, algemeen directeur
van de Hogeschool Gent, hield een
pleidooi om de bachelor- en masteropleidingen
in een internationale context te
plaatsen.
“De academische masters aan de hogescholen
scoren internationaal niet al te
best. De overheveling van de masters naar
de universiteit zou een goede zaak zijn. Het
vereenvoudigt de internationale transparantie.
Maar ik wil toch even waarschuwen
dat van de circa 4.000 universiteiten die de
VS kent, er slechts een 200-tal een doctoraatsdiploma
mogen afleveren. We moeten
dus niet noodzakelijk Amerika als voorbeeld
nemen, maar zelf behoedzaam onze
weg gaan. Als we te snel ‘inkantelen’, riskeren
we ‘om te kantelen’. Ik denk dat het al
met al hoog tijd is om een oplossing te
geven aan een nu al lang aanslepend probleem,
zij het inzonderheid van de tweecycliopleidingen
of masters aan de hogescholen.”
Prof. Luc Soete: “Ik heb aandachtig geluisterd
naar de pro’s en contra’s over de rationalisatie
en ik heb me wat geamuseerd met
de discussie of het nu al of niet ‘inkantelen’
moet zijn. Het rationalisatieplan zit perfect
op schema. De discussie over ‘inkantelen’
of ‘integreren’ zal de minister worst wezen.
Ons rationalisatieplan hebben we in
februari (2008) bij de minister neergelegd.
Het zou wel eens sneller tot een parlementair
initiatief kunnen komen dan de meesten
verwachten. Hou er rekening mee.”
Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc
Foto: XIOS Hogeschool
25 I-mag november 2008

afdelingen
Op zondagavond 14 december 2008 organiseren de VIKafdeling
Zuid-West-Vlaanderen en K VIV West-Vlaanderen
samen de achtste Ingenieurshappening onder het
motto 'Ingenieurs voor een betere wereld'. Na een brok
cultuur trakteren beide verenigingen de sponsors en alle
aanwezigen op een champagnereceptie met hapjes.
ACTIVITEIT IN DE KIJKER > ZUID-WEST-VLAANDEREN
INGENIEURSHAPPENING
• PRAKTISCH
Plaats: Cultureel Centrum 'De Guldenberg', Wevelgem.
Datum: zondag 14 december 2008 om 20 uur.
Kostprijs: 12 euro per persoon voor VIK en K VIV-leden en hun partner, niet-leden
betalen 15 euro. Uw inschrijving is slechts geldig na overschrijven op rek. nr. 465-
3188441-83 van de VIK-afdeling Zuid-West-Vlaanderen met de vermelding: happening
voor (aantal) personen. Kaarten af te halen aan de ingang van de zaal
vanaf 19 uur.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: CAZWV11208.
zondag 14 december
Dit jaar staat de cabaretier-goochelaar-entertainer 'Gili' op het
programma. Hij is al menige jaren actief op het podium en zijn
onemanshows oogsten keer op keer groot succes. Zijn optredens
boeien, verrassen en ontspannen terzelfder tijd altijd de
toehoorders, zowel jong als oud. (www.gili.be).
De opbrengst van de avond gaat integraal naar de provinciale
afdeling van Downsyndroom Vlaanderen. De vereniging wil
informatie rond het Downsyndroom bundelen en verspreiden
en de kinderen met die beperking, evenals hun ouders en familieleden,
een passende ondersteuning bieden en er hulpmiddelen
voor aanreiken. (www.downsyndroom.eu).
Bedrijven die als sponsor willen meewerken of wie nu al wil
intekenen, kan dat via de gewone kanalen voor deelname aan
de activiteiten van beide verenigingen. Meer informatie volgt
later.
27 I-mag november 2008

afdelingen
I-mag november 2008
KEMPEN
20-11-2008 Bezoek ASML, Veldhoven, NL, 13 uur
04-12-2008 Bezoek IRMM, Geel, 13.45 uur
20-12-2008 Theater 'Rijen en vrijen', Antwerpen, 20 uur
Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten
ASML Eindhoven
donderdag 20 november 2008
Vandaag is halfgeleidertechnologie een essentieel deel van
ons leven. Je iPhone, je digitale camera, je mp3-speler, je
auto, je paspoort: overal zitten er chips in. En dan hebben we
het alleen nog maar over vandaag. Hoe hightech ons leven er
morgen uitziet, weet ASML, wereldwijd marktleider in chipproductiesystemen.
Van alle chips wereldwijd wordt nu al
tweederde gemaakt op ASML-machines. Ze gaan de uitdaging
aan om machines te ontwikkelen die nóg snellere, nóg
nauwkeurigere, nóg kleinere chips kunnen produceren.
Kortom: technologie die de kwaliteit
van ons high-techleven
nóg verder kan verbeteren.
ASML is een relatief jong
bedrijf, dat zich ongekend snel
heeft ontwikkeld tot wereldmarktleider.
In twintig jaar
groeiden ze van niets uit tot een
multinational met meer dan 50
vestigingen in veertien landen
en een jaaromzet van 3,809 miljoen
euro in 2007.
Op donderdag 20 november organiseert de afdeling Kempen
een bedrijfsbezoek bij dat toonaangevende bedrijf. We worden
om 13 uur ontvangen met koffie/thee en een stukje cake. Na
een algemene presentatie over ASML volgt wat meer diepgang
over de manier van werken bij ASML. Na de uitleg volgt
er een rondleiding langs de cleanroom waar de machines zelf
te bewonderen zijn. Tijdens die rondleiding wordt er wat meer
ingegaan op de technische aspecten van de machines. Om af
te sluiten wordt er nog een drankje met versnaperingen aangeboden
voor wie dat wil. Einde is gepland rond 17 uur.
• PRAKTISCH
Plaats: ASML Nederland bv (gebouw 7), De Run 6501,
5504 DR Veldhoven, NL
Datum: donderdag 20 november 2008 om 13 uur.
Spreker: ASML-medewerkers
Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: BBKPN11108.
Instituut voor referentiematerialen
en -metingen
donderdag 4 december 2008
Het Instituut voor referentiematerialen en -metingen (IRMM)
is opgericht in 1960 als Europees nucleair onderzoekscen-
28
trum. Het instituut behoort tot het Gemeenschappelijk
Centrum voor Onderzoek (Joint Research Centre - JRC), dat
deel uitmaakt van de Europese Commissie. Het IRMM heeft
ongeveer 340 mensen in dienst uit alle lidstaten van de EU.
Mede dankzij de 150 MeV lineaire elektronenversneller en 7
MV Van de Graaff-versneller, is het IRMM uitgegroeid tot een
expert in de nucleaire sector. Beide elektronenversnellers
zijn uniek in de wereld en spelen een belangrijke rol voor het
uitvoeren van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek.
Buiten de nucleaire expertise heeft het IRMM zich ook actief
gericht op de niet-nucleaire sector. Die niet-nucleaire toepassingen
zijn de laatste jaren sterk toegenomen en zijn vandaag
goed voor meer dan
2/3 van IRMM's activiteiten.
Eén van de belangrijkste
taken van het IRMM
bestaat uit de bevordering
van een gemeenschappelijk
en betrouwbaar Europees meetsysteem ter ondersteuning
van het EU-beleid. Het IRMM is een wereldleider op het
vlak van de wetenschappelijke metrologie en een van 's
werelds belangrijke producenten van gecertificeerde referentiematerialen.
Het IRMM is internationaal erkend als een
expert op het vlak van voedings- en veevoederveiligheid.
We bezoeken de verschillende installaties en laboratoria van
het IRMM. De rondleiding vindt plaats in het Engels. Het aantal
beschikbare plaatsen is beperkt.
• PRAKTISCH
Plaats: Ingang IRMM, Retieseweg 111, Geel.
Routebeschrijving: zie aankondiging op www.vik.be.
Datum: donderdag 4 december 2008 om 13.45 uur.
Kostprijs: gratis voor VIK-leden; niet-leden betalen 5 euro.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: BBKPN11208.
Rijen en vrijen
zaterdag 20 december 2008
De VIK-afdeling Kempen gaat op 20 december weer op theaterbezoek.
Traditiegetrouw is dat bij 'Theater Zeemanshuis'.
Zij brengen 'Rijen en vrijen', oorspronkelijk van Ray Cooney,
maar vertaald en bewerkt door Alex Van Haecke.
Willy Peeters is taxichauffeur en woont samen met Vera in
Merksem. Maar hij woont ook samen met Rita in Deurne. Dat
maakt een en ander héél bijzonder en vooral verschrikkelijk
ingewikkeld. Dankzij een slim uitgekiende en strak aangehouden
organisatie lukt het Willy wonderwel die 'train de vie'
toch al enige tijd vol te houden.
Tot hij zich op een nacht aan het Sportpaleis bemoeit met
twee hooligans die de handtas van een oud vrouwtje proberen
af te pakken. Door de schermutselingen die daarop volgen,
komt hij in het Jan Palfijnziekenhuis in Merksem terecht
en van dan af begint zijn perfecte organisatie vierkant te
draaien. In het ziekenhuis geeft hij namelijk als adres zijn
appartement met Vera in Merksem op, wordt daar door de
politie ook naartoe gebracht, hoewel hij eigenlijk volgens zijn

'werkschema' die ochtend bij Rita in Deurne moest zijn. Van
dan af wordt het hilarisch. Het zou ons te ver leiden om in te
gaan op alle complicaties die de organisatiefout teweegbrengt
… Je kunt het je niet voorstellen!
Wil je erbij zijn, reageer dan snel, want er zijn slechts 20
plaatsen.
• PRAKTISCH
Plaats:Theater Zeemanshuis, Falconrui 21, Antwerpen.
Datum: zaterdag 20 december 2008 om 20 uur.
Kostprijs: 15 euro per persoon. Eerst inschrijven op het
VIK-secretariaat, daarna betalen op rek. nr. 403-9504811-48
van Guy Roymans in 2300 Turnhout, met de vermelding
'theater rijen en vrijen'.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: CAKPN11208.
LEUVEN-HAGELAND
14-11-2008 Gastronomisch weekend in Bütgenbach
(14 tot 16/11/2008)
18-11-2008 Lezing: EPB-richtlijnen voor bouwers en
verbouwers, Diest, 20 uur
05-12-2008 Bowling, ACRO,Tienen, 21 uur
13-02-2009 Bezoek Stradus
14-03-2009 Bezoek JAVA
24-04-2009 Bezoek Audi Vorst
Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten
Ingenieuze gastronomie
in de Oostkantons
van 14 tot 16 november 2008
In elk even jaar organiseert de VIK-afdeling Leuven-
Hageland naar traditie een gastronomisch weekend. Dus ook
in 2008 en dit jaar hebben we gekozen voor het mooie
Bütgenbach in de gezellige Oostkantons, vlak bij het meer.
Het hotel 'Bütgenbacher Hof' is de
ideale uitvalsbasis voor actieve ontspanning.
Wandelingen rond het
meer van Bütgenbach, met zicht op
de stuwdam, en in de bossen staan
alvast op het wandelmenu. Op
zaterdagnamiddag bezoeken we het
gezellige Monschau, een historisch stadje met prachtige
straatjes en gevels en een mooi aanbod van kunst, cultuur,
romantiek en gezelligheid.
Uiteraard mag 's avonds de
goede Ardeense gastronomie
niet ontbreken. In het hotel
kunt u vrij gebruikmaken van
fitness, zwembad of sauna.
Volledige tekst en programma
in I-mag mei en op www.vik.be.
ACTIVITEITEN
• PRAKTISCH
Plaats: Hotel Bütgenbacher Hof, Marktplatz 8, Bütgenbach.
Datum: vrijdag 14 november (vanaf 19 uur) tot zondag 16
november (einde voorzien rond 13.30 uur).
Kostprijs: 250 euro per persoon (inbegrepen: 2
overnachtingen met ontbijtbuffet; 2x gastronomisch menu
inclusief dranken; 2x lichte lunch 's middags met dranken).
Bedrag over te schrijven op rek. nr. 431-0647591-86 van de
VIK-afdeling Leuven-Hageland met vermelding '
gastronomisch weekend'.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: RELVN11108.
EPB voor bouwers en verbouwers
dinsdag 18 november 2008
Al wie bouwt of verbouwt komt in aanraking met EPB. Of u
heeft het drieletterwoord al verschillende keren gezien of
gehoord in de media. Maar wat houdt EPB precies in?
Wat moet u doen om van uw droomhuis een goed geïsoleerde,
geventileerde en energiezuinige woning te maken? Wat
met het certificaat? De energieprestatieregelgeving is bij
wet opgelegd, maar als eigenaar kunt u er zeker ook voordelen
uit halen. Een goed geïsoleerde en geventileerde, energiezuinige
woning zal u juist geld besparen in de toekomst,
want het energieverbruik ligt lager. Uw energiefactuur vaart
er wel bij. En een goede ventilatie zorgt voor een gezonde
woning en een aangenaam wooncomfort. En last but not
least: ook het leefmilieu wordt er beter van.
Er zijn nog vele vraagtekens rond de energieprestatieregelgeving.
Daarom heeft de VIK-afdeling Leuven-Hageland een
spreekster gevonden die met beide voeten in de praktijk
staat. Els De Ketelaere is EPB-verslaggeefster bij het architectuur-
& algemeen studiebureau Bewust Bouwen en zal
vanuit de praktijk de energieprestatieregelgeving verduidelijken
met tal van praktische tips omtrent klimaatregeling, isolatie,
ramen en deuren, glas, zonwering, ventilatie, verwarming
en sanitair warm water.
De lezing is dan ook een must voor al wie gaat bouwen of verbouwen.
Een lezing die u veel geld kan opbrengen!
• PRAKTISCH
Plaats: Cultureel Centrum Begijnhof Diest
(Aula Geertrui Cordeys), Infirmeriestraat 2/N, Diest.
Datum: dinsdag 18 november 2008.
Ontvangst vanaf 19.30 uur, lezing begint om 20 uur;
aansluitend wordt u een receptie aangeboden.
Spreker: Els De Ketelaere, studiebureau Bewust Bouwen.
Kostprijs: 5 euro voor VIK-leden en hun partner,
bedrijfsleden betalen 7,5 euro per persoon, niet-leden
betalen 10 euro. Bedrag te betalen rekening 431-0647591-86
van de VIK-afdeling Leuven-Hageland met vermelding
'EPB'.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met het engagement
zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid 24 uur vooraf te
verwittigen.
Referte: VOLVN11108.
29 I-mag november 2008

Jaarlijkse bowling
vrijdag 5 december 2008
De VIK-afdeling Leuven-Hageland nodigt u uit op haar jaarlijks
avondje bowling met snelheid, precisie, de nodige souplesse,
… Gaat u voor de overwinning of bent u op zoek naar
een avondje relaxen, netwerken of gewoon gezellig een pintje
bij een kegeltje werpen? Misschien bent u wel die geluksspeler
die zelf niet weet hoe hij iedere keer aan een strike
komt?
• PRAKTISCH
Plaats: Bowling ACRO, Leuvenselaan 472, Tienen.
Datum: vrijdag 5 december 2008 om 21 uur.
Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden en partners, 12,50 euro
voor VIK-bedrijfsleden en 15 euro voor niet-leden.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: SALVN11008.
I-mag november 2008
LIMBURG
24-11-2008 Lezing: Elektriciteit in eigen huis
25-11-2008 Bezoek brouwerij Alken-Maes
13-12-2008 Toneel: Hakkelgaren, Hasselt, 20 uur
17-01-2009 Hotel Van Eyck gecombineerd met VIKKaffee
02-02-2009 Lezing: Netwerken
03-02-2009 Voordracht over China
10-02-2009 Fakbar
19-02-2009 Nacht van de Ingenieur, Diepenbeek
24-02-2009 Wijnproefavond bij Tony, Zonhoven
30-03-2009 Lezing: Duurzaam bouwen
14-04-2009 5-daagse reis naar Dresden (tot 18/04/2009)
18-04-2008 Bezoek NAVO-basis Geilenkirche:
AWACS en flight simulator
27-04-2009 Lezing: Solliciteren
13-06-2009 Golfinitiatie
03-04-2010 Reis naar Peru (tot 18 april 2010)
Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten
Toneel: Hakkelgaren
zaterdag 13 december 2008
Een intrigerende thriller gekruid met zwarte humor
Een jonge moeder en haar dochtertje zijn al enkele maanden
spoorloos. De politie arresteert een intieme vriend, tevens
buurman van het tweetal. Men heeft een sterk vermoeden dat
hij de moordenaar is. De verdachte blijkt een intelligent man
te zijn met een spraakprobleem. Zijn ongebreidelde fantasie
maakt het de speurders zeker niet gemakkelijk.
Een stevig onderbouwd verhaal dat blijft boeien.
Een verhaal dat aan de ribben blijft kleven.
• PRAKTISCH
Plaats: zaal Centrum, Hollandsveldlaan 32, Hasselt.
Datum: zaterdag 13 december 2008 om 20 uur.
Kostprijs: 9 euro per persoon.
30
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 30 november
2008 en bevestigen door overschrijving vóór 10 december
2008 van het juiste bedrag op rekening 451-8527851-34 van de
VIK-afdeling Limburg met de vermelding “toneel
13/12/2008”.
Referte: CALBG11208.
Vijfdaagse reis naar Dresden
van 14 tot 18 april 2009
We vertrekken op dinsdag 14 april 2009 (tweede week paasvakantie)
voor een bezoek aan de schitterende kunststeden
Weimar (14 april) en Dresden (15, 16, 17 april) en een boottocht
op de Elbe met bezoek aan Pillnidz Schloss en
Meissen, de porseleinstad.
Op 18 april zijn wij in het historische Leipzig, stad van
Wagner en Goethe. Daarna keren wij terug naar huis.
Wij verblijven zoals gewoonlijk in schitterende hotels en
dineren in uitgelezen restaurants. Vervoer met luxe autocar
(drie sterren).
Onze medereizigers weten dat wij de lat hoog leggen.
Prijzen: 635 euro per persoon, toeslag single: 99 euro, annulatie-
en bijstandsverzekering: 15 euro. Prijzen alles inbegrepen,
behalve dranken en persoonlijke uitgaven.
Maximum aantal deelnemers: 35.
Voor het volledige programma verwijzen wij naar de website:
www.vik.be/activiteiten.
Inschrijven voor deze reis kan bij: geert.gaens@alkreizen.be.
Noteer nu al: van 3 tot 18 april 2010 organiseert de VIK-afdeling
Limburg een 16-daagse reis naar Peru - de Inca's, volk
van Zo. Het programma vindt u op de website: www.vik.be/activiteiten.
Meer info en inschrijvingsmodaliteiten volgen later
nog.
MECHELEN
15-11-2008 Quiz, Mechelen, 15 uur
11-12-2008 Bestuursvergadering, Mechelen, 20 uur
Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten
VIK-quiz
zaterdag 15 november 2008
De afdeling Mechelen organiseert een voornamelijk technisch
georienteerde quiz in de lokalen van het Centrum voor
Volwassenenopleiding (CVO) in Mechelen.
Voorbeeld van een mogelijke vraag:
Iedereen kent de lithium-ionbatterij van zijn gsm, maar hoeveel
bedraagt de nominale spanning in volt (+/- 0,1 V) van één
cel?

Antwoord: 3,6 V.
Zin om uw kennis te testen?
Schrijf dan vlug in, want het aantal
deelnemers is beperkt tot 30 groepen
met 5 deelnemers per groep.
• PRAKTISCH
Plaats: CVO Mechelen,
Vaartdijk 86, Mechelen.
Datum: zaterdag 15 november
2008 om 15 uur,
deuren: 14.30 uur.
Kostprijs: 30 euro per ploeg van 5 deelnemers, incl.
5 bonnen voor een consumptie ter plaatse.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 7 november
2008.
Referte: CAMLN11108.
NOORD-WEST-VLAANDEREN
06-11-2008 Bezoek V.A.C.-machines, Brugge, 18.15 uur.
Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten
V.A.C.-machines
donderdag 6 november 2008
V.A.C. Machines is al meer dan 20 jaar de referentie voor
plaatbewerkingsmachines en lasertechnologie. Als verdeler
van TRUMPF-machines in België tonen zij de mogelijkheden
van lasersnijden, ponsen, plooien tot laserlassen en lasermarkeren
in hun nieuw training- en technologiecenter.
• PROGRAMMA
18.15 uur: ontvangst en verwelkoming.
18.30 uur: voorstelling van het bedrijf
18.45 uur: presentatie over de mogelijkheden in
plaatbewerking van vandaag
19.15 uur: demonstratie in het nieuwe
'Training & technology center'
20.00 uur: napraten met broodjes en een drankje
• PRAKTISCH
Plaats: V.A.C. Machines, Kleine Pathoekeweg 13-15,
Brugge
Datum: donderdag 6 november 2008 om 18.15 uur.
Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: BBNWV11108.
Maximum 30 deelnemers.
ACTIVITEITEN
OOST-VLAANDEREN
18-01-2009 Nieuwjaarsconcert en -aperitief, Gent
Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten
WAASLAND
27-11-2008 Lezing: Nieuwe predictieve onderhoudstechnieken,
ook betaalbaar?, Lokeren, 20 uur
05-02-2009 Bestuursvergadering + presentatie Basic Visual
Basic, Sint-Niklaas, 20 uur
05-03-2009 Bestuursvergadering + presentatie 3D modelling
van gebouwen, Sint-Niklaas, 20 uur
02-04-2009 Bestuursvergadering + presentatie Normering van
speeltoestellen, Sint-Niklaas, 20 uur
Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten
Presentaties tijdens
bestuursvergaderingen
Sinds kort wordt de maandelijkse bestuursvergadering van
de VIK-afdeling Waasland voorafgegaan door een korte presentatie.Voor
de komende maand is de volgende presentatie
gepland.
6 november 2008: Resonantie
Aan de hand van een didactisch model zal worden aangetoond
wat resonantie van een structuur betekent. Via dat
model zal je kunnen zien, horen en voelen wat resonantie is
en hoe je iets kunt doen aan dat fenomeen.
De presentatie en bestuursvergadering vindt plaats in Den
Antus, Grote Markt, Sint-Niklaas om 20 uur. Iedereen is welkom!
Nieuwe predictieve
onderhoudstechnieken
donderdag 27 november 2008
Onze spreker, Franky Oste, heeft meer dan 20 jaar ervaring
op het vlak van predictief en proactief onderhoud. Gedurende
18 jaar heeft hij de dienst uitgebouwd binnen een chemisch
bedrijf. Hij heeft er een groep van gemaakt met de verschillende
technieken. De doelstelling daarbij was altijd de maximale
levensduur uit het machinepark te halen en ervoor te
zorgen dat de veiligheid gegarandeerd bleef. In die periode
heeft hij ook verschillende audits uitgevoerd in de papierindustrie.
Vervolgens heeft hij bijna 3 jaar voor een servicebedrijf
gewerkt waar zijn ervaringen nog verder uitgebouwd zijn in
verschillende industrieën: zware staalindustrie, papierindustrie,
water- en wegenwerken, afvalverwerking, cementindustrie,
marine, havenbedrijven, farmaceutica, enz.
31 I-mag november 2008

Zijn nieuwste uitdaging, sinds meer dan een jaar in een
petrochemisch bedrijf, is de betrouwbaarheid garanderen
door, waar mogelijk, nieuwe technieken te ontwikkelen en te
gebruiken om zo de levensduur van het machinepark op te
drijven. Zeer belangrijk in dat vak is het schadeonderzoek en
het volgen van nieuwe ontwikkelingen binnen procestechnologie,
maar ook vernieuwingen op heel wat andere domeinen:
lagers, aandrijfsystemen, smeertechnieken, smeermiddelen,
computer- en monitoringsystemen, enz.
Tijdens de lezing wordt een kort overzicht gegeven van de
verschillende technieken, die op zich misschien niet echt
nieuw zijn, maar door computer, miniaturisatie en draadloze
communicatie een grote verandering op gang brengen om zo
een maximale levenscyclus te halen en het proces optimaal
te runnen.
Er zal worden aangetoond met welke technieken welke schadeoorzaken
gevonden kunnen worden. Aan de hand van
enkele voorbeelden uit de praktijk zal worden getoond wat de
bijdrage kan zijn om predictieve technieken te integreren in
een proces als procesparameter.
Eveneens zal er een kleine tentoonstelling zijn waar men de
evolutie van enkele technieken kan volgen.
• PRAKTISCH
Plaats: VTI, Prosper Thuysbaertlaan 1, Lokeren.
Datum: donderdag 27 november 2008 om 20 uur.
Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot uiterlijk 24
november 2008.
Referte: VOWLD11108.
Dertig jaar VIK
Proficiat, Francine!
Collega's van nu hebben er geen idee van hoe het allemaal begon voor Francine
Demaret, zowat 30 jaar geleden. Van oud-medewerkers van het toenmalige VVTI
hoorden ze allerlei anekdotes over de prille start van onze vereniging. In die pionierstijd
waren er nog geen computers en vierden de fichebakken hoogtij. Voor
de logistieke operaties werd de witte R4 van Francine regelmatig tot het dak
gevuld…
Ze stond letterlijk aan de wieg en heeft onze organisatie vele watertjes zien
doorzwemmen.
Veel verhalen, herinneringen en… een reden tot feest!
Haar huidige collega's stelden een fotoboek samen van de 30-jarige loopbaan
van Francine bij de VIK. Bij enkele felgesmaakte glazen champagne werd er
duchtig in het boek gebladerd en werden er herinneringen opgehaald. Ook een
bloemetje ontbrak niet.
I-mag november 2008
32
ZUID-WEST-VLAANDEREN
ACTIVITEITEN
01-12-2008 Bezoek Reo Veiling, Roeselare, 18.30 uur
14-12-2008 Ingenieurshappening met optreden van Gili,
Wevelgem, 20 uur
Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten
Reo Veiling
maandag 1 december 2008
Onder het motto “Enterprise… where VIKj has not yet gone
before…” brengen we een bezoek aan de Reo Veiling.
Met de REO Veiling in Roeselare bezoeken we het belangrijkste
agrarische handelscentrum van België. De REO Veiling
(REO staat voor Roeselare en omstreken) is een coöperatieve
groente- en fruitveiling waarin meer dan 3.000 producenten
samenwerken om gemiddeld 60 verschillende soorten
groenten in optimale omstandigheden te commercialiseren.
De producten worden zesmaal per week dagvers geveild. De
meeste groenten zijn bijna het hele jaar door beschikbaar.
De REO Veiling won in 2006 de award voor energievriendelijkste
onderneming. Dat moeten we dus van dichterbij bekijken!
Volledige tekst in I-mag september en op www.vik.be
• PRAKTISCH
Plaats: REO Veiling, Oostnieuwkerkesesteenweg 101,
Roeselare.
Datum: maandag 1 december om 18.30 uur.
Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat uiterlijk tot en met
zondag 23 november 2008 met het engagement zeker
aanwezig te zijn en bij afwezigheid zeker tijdig te
verwittigen via telefoon 0475 26 31 91 (Wendy Samyn).
Referte: BBZWV11208.
Proficiat Francine! We hebben bewondering voor
jouw kennis van zaken en je ijzersterk geheugen.
Jouw niet aflatend enthousiasme en echte 'VIKspirit'
bezorgen je een enorme drive om het werk
tot in de puntjes te regelen.
Bedankt voor de mooie samenwerking in de afgelopen
jaren en op naar een volgende mijlpaal bij de
VIK.
De collega's van het VIK-secretariaat.

netwerk
VIK wedde-enquête 2008
succesvol afgerond!
WOMMELGEM. Onze leden reageren opnieuw zeer goed op onze weddeenquête.
Zoals vorig jaar ontvingen we van 30% van onze doelgroep bruikbare
antwoordformulieren.
De hoge respons van alle leden, tewerkgesteld
in de industrie of de dienstensector
zorgt ervoor dat onze enquête een
representatief beeld geeft van de lonen
van de industrieel ingenieurs in
Vlaanderen en Brussel. Ook dit jaar
gebruikten we weer de meer gedetailleerde
vragenlijst, zoals bij de enquête 2006.
bruto maandwedde
14.000 €
12.000 €
10.000 €
8.000 €
6.000 €
4.000 €
2.000 €
0 €
De enquête werd ook dit jaar door onze
leden zeer nauwgezet ingevuld. Ze komt
dus duidelijk tegemoet aan een reële
behoefte bij onze leden.
De bevraging bij onze bedrijfsleden heeft
dezelfde hoge respons als in 2006. Dat
wijst duidelijk op een blijvende verhoogde
belangstelling bij de werkgevers. De krapte
op de arbeidsmarkt voor ingenieurs is
daar zeker niet vreemd aan.
Ook dit jaar stemmen de bedragen die
onze startende ingenieurs melden overeen
met die van de bedrijven. Wat bewijst
dat onze informatie over de lonen van de
industrieel ingenieurs in Vlaanderen correct
en praktisch bruikbaar is.
Vandaag publiceren we als voorsmaakje
het scatter-diagram met al de onbewerkte
gegevens. Het volledige rapport verschijnt
in ons volgende nummer.
Ing. Paul BERTELS MSc
Directeur VIK
20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70
leeftijd in jaren
35 I-mag november 2008

netwerk
I-mag november 2008
Communicatiedagen 2008
Een organisatie van de K VIV-jongeren
Je kan er niet omheen dat er steeds meer aandacht
wordt besteed aan soft skills. Tijdens de ingenieursopleiding
komen die evenwel weinig of niet aan bod.
Daarom organiseren de K VIV-Jongeren de
Communicatiedagen of kortweg de C-dagen. Tijdens
verschillende workshops, gegeven door professionele
trainers, worden enkele aspecten van communicatie
uit de doeken gedaan. De C-dagen worden specifiek
voor jonge ingenieurs en student-ingenieurs georganiseerd.
Maar iedereen, ongeacht leeftijd of ervaring, is
welkom om aan zijn/haar communicatieve vaardigheden
te sleutelen.
De C-dagen vinden plaats op zaterdag 15 november in
Leuven en op zaterdag 22 november in Gent. Het aanbod
bestaat uit 10 workshops waarvan je er per C-dag
2 kunt volgen: één in de voormiddag en één in de
namiddag.
C-dagen
Workshops:
• Conflicthantering
• Efficiënt netwerken
• Inspirerend motiveren
• Meer genieten door minder stress
• Meer uit je presentatie halen
• Priority management
• Samenwerken met superieuren en collega's
• Slecht nieuws brengen
• Snel een goed artikel schrijven
• Succesvol onderhandelen vanuit je eigen persoonlijkheid
• PRAKTISCH
Plaats: KU Leuven, Campus Heverlee, Celestijnenlaan 200 B; Universiteit
Gent, Campus Zwijnaarde, Technologiepark.
Data: zaterdag 15 november 2008 in Leuven en zaterdag 22 november 2008 in
Gent telkens 08.30 uur tot 17.00 uur.
Kostprijs: 15 euro voor studenten; 25 euro voor K VIV en VIK-leden; 55 euro
voor niet-leden. Inbegrepen: 2 workshops, een syllabus, een broodjeslunch,
koffiepauzes en receptie.
Inschrijvingen en bijkomende informatie via http://www.kvivjongeren.be/cdagen of
lieve.lauwers@vub.ac.be. De inschrijving is pas geldig na betaling van het
inschrijvingsgeld op het rekeningnummer van de K VIV-jongeren (390-
0568888-38). De deelnemers krijgen een bevestiging van hun inschrijving na
storting.
36
C-dagen

denken & doen
Puzzelaar 88 De kortste weg
A
Vermits de oplossing van collega Theo
Renckens zeer degelijk uitgebouwd was,
heb ik ze gemakshalve gekopieerd.
Zij a het aantal soldaten vóór de veldslag.
De som van de cijfers van a is 17.
Zij b het aantal doden en gewonden na de veldslag.
De som van de cijfers van b is 17.
Zij c het aantal soldaten dat na de veldslag
afmarcheert in rijen van 9.
Stellen we a voor als a (n-1) …. a3a2a1a0 Met a (n-1) de 10 (n-1) …
tallen
a3 de duizendtallen
a2 de honderdtallen
a1 de tientallen
a0 de eenheden
We schrijven a als de som
a 0 + 10a 1 + 100a 2 + 1000a 3 + …+ 10 (n-1) a (n-1)
Na splitsing van de termen in a 1 , a 2 , a 3 , …. , a (n-1) komt er
a = a 0 + (a 1 + 9a 1 ) + (a 2 + 99a 2 ) + (a 3 + 999a 3 ) + …
+ (a (n-1) + (10 (n-1) -1)a (n-1) )
en na groeperen volgt a = a 0 + a 1 + a 2 + a 3 + …
+ a (n-1) + 9a 1 + 99a 2 + 999a 3 + … + (10 (n-1) -1)a (n-1)
De term (10 (n-1) -1)a (n-1) is een veelvoud is van 9.
Bijvoorbeeld voor n=6 wordt de term 99999a 5
Nu is a 0 + a 1 + a 2 + a 3 + … + a (n-1) = Som cijfers a
Zodat a = (Som cijfers a) + 9a 1 + 99a 2 + 999a 3 + … + (10 (n-1) -1)a (n-1)
Stellen we b voor als b (n-1) …. b 3 b 2 b 1 b 0
We volgen dezelfde redenering als gedaan voor getal a en vinden:
b = (Som cijfers b) + 9b 1 + 99b 2 + 999b 3 + … + (10 (n-1) -1)b (n-1)
Bepalen we het verschil c = a - b
c = (Som cijfers a) + 9a 1 + 99a 2 + 999a 3 + … + (10 (n-1) -1)a (n-1) –
(Som cijfers b) - 9b 1 - 99b 2 - 999b 3 - … - (10 (n-1) -1)b (n-1)
B
Hoofdvraag :
Alicet en Bruno bevinden zich dicht bij
een bochtige rivier.
Wat is de kortste weg die Alice moet
nemen om bij Bruno te geraken,
als je weet dat ze eerst nog een
emmertje water moet scheppen
aan deze rivier?
Oplossing:VIK puzzelaar 86: de soldaten van Napoleon
Volgens gegeven is (Som cijfer a) = 17
= (Som cijfers b) en zodat die termen wegvallen.
c = 9(a1- b1) + 99(a2 - b2 ) + 999(a3 - b3 ) …
+ (10 (n-1) -1)(a (n-1) - b (n-1) ) (1)
Daar elke term van c deelbaar is door 9 is c een veelvoud van 9
Conclusie:
Als de som van de cijfers van a gelijk is aan de som van de cijfers
van b dan is het verschil c = a - b altijd een veelvoud van negen.
De waarde van de som van de cijfers speelt geen rol.
Voor deze toch niet zo moeilijke puzzel heb ik maar veertien juiste
antwoorden gekregen, namelijk van: Theofiel Demets, Evergem
(12); Patrick Goes, Roeselare(15); Bart Laeremans, Rumst (15);
Theo Renckens, Hamont (15); Lieven Hautekeete, Ooigem (15); Erik
Van Cleemut, Wetteren (18); Raphael Baptist, Houthalen-
Helchteren (18); Jan Doornaert, Wondelgem (19), Raf Aerts (21);
Jozef Ooms, Stekene (32); Peter Lindebrings, Sint-Truiden (33);
Klaas Verhoeve, Zwijnaarde(38).
Deze keer zijn de winnaars Erik Jansen,Kardinaal Cardijnplein 4,
2950 Kapellen en Koen Matthijsen, Bosstraat 25, 9190 Stekene. Ze
schoten in de roos op de bijvraag (beiden 14).
Voor allen een proficiat.
Ing. Roland MEBIS MSc
PUZZELAAR 87
Bijvraag :
Hoeveel juiste antwoorden
zullen we krijgen?
PUZZELAAR
Stuur of mail je antwoorden naar:
Ing. Roland Mebis MSc,
Tabaartstraat 23, 3740 Bilzen
roland.mebis@scarlet.be
vóór 15 december 2008.
in de formule van de opgave ‘Het theorema van Jean de
Ceva’ is een foutje geslopen. In plaats van de mintekens
moesten er vermenigvuldigingstekens staan.
We hebben derhalve
BX X CY X AZ = 1
CX AY BZ
Antwoorden op de correcte opgave kunt u nog insturen tot
1 december 2008.
37 I-mag november 2008

Expectra wordt Randstad Professionals:
“Nieuwe pet, zelfde passie”
Na de fusie tussen Randstad en Vedior, officieel afgerond in juni 2008, bereiden
ook de rekrutering- en detacheringdivisies Randstad Professionals en
Expectra Group alles voor om vanaf 1 januari 2009 naar buiten te komen als
één bedrijf: de nieuwe marktleider "Randstad Professionals". De synergie die
wordt gecreëerd in het instroomproces van kandidaten, maakt het fusiebedrijf
slagkrachtiger en efficiënter dan ooit. Randstad Professionals wordt
meer dan ooit dé copiloot voor professionals in al hun carrièretrajecten.”
We legden ons oor te luisteren bij Isabelle Callebaut, national manager van
Randstad Professionals, voor meer uitleg over het verloop van de integratie.
We gingen ook de temperatuur opnemen bij drie Expectra-medewerkers die
hun Expectra-pet en -toegangsbadge binnenkort inruilen voor een nieuw
exemplaar van Randstad.
Volgens Isabelle Callebaut
wordt de integratie met
Expectra Group erg krachtig:
“We integreren de
Expectra Group-afdelingen
Expectra, Sapphire
Technologies, Expectra
Group Life Sciences en
SmartForce allemaal binnen
Randstad Professionals.
Daardoor verruimen
we ons aanbod voor hoger
opgeleide profielen met
vier gespecialiseerde sec-
Isabelle Callebaut:
toren: Technology, IT,
Het wordt één zeer sterke vloot onder de Randstad-vlag.
Finance én Life Sciences.
Daarbij gaat het enerzijds
om projectwerk bij diverse bedrijven en
anderzijds om werk bij éénzelfde bedrijf
via rekrutering en selectie.”
“Ook INSEL zal de groep komen vervoegen,
maar dan wel als aparte merknaam.
Dit gereputeerde werving- en selectiebureau
is toegespitst op ingenieurs en technische
bachelors. INSEL heeft daartoe
specifieke rekruteringsprocessen, een
uitgebreid netwerk én een grote naambekendheid.
Daarom hebben we ervoor
gekozen het merk “INSEL” te behouden.”
Peterschap voor detachering
Bedrijven en professionals zullen op veel
manieren genieten van de integratie. Zo
gaat Randstad Professionals zijn rol als
werkgever voor de gedetacheerde projectmedewerkers
nog verder uitbreiden.
Isabelle Callebaut: “Met name Expectra
Group Academy is een grote troef.
Dankzij deze gespecialiseerde opleidingsafdeling
verbreden wij ons aanbod
op het vlak van kennisdeling en vorming.
In die context denken we ook aan een systeem
van peterschap: meters en peters
die instaan voor de opvang en de integratie
van nieuwe projectmedewerkers.
Kortom, we hebben veel troeven in handen
om onze Professionals-divisie nog sterker
te positioneren.”
Drie Expectra-specialisten
over de fusie
Er zijn van die driehoeksrelaties die het
leven van vakspecialisten gesmeerd doen
lopen. Het trio dat wij ontmoeten bij
Expectra in Antwerpen is daar een levend
bewijs van. Herwig Cools is instrumentatiespecialist,
Paul Dierick business development
manager en Lisette Van Hoecke
HR-coördinator. Binnenkort ruilen zij de
Expectra-pet voor die van Randstad.
“Professionals”, voegen ze er in koor aan
toe.
De instrumentatiespecialist
Wanneer we praten met Herwig Cools,
gedetacheerde instrumentatiespecialist

PUBLIREPORTAGE
Drie Expectra-specialisten over de switch naar Randstad
Professionals: vlnr. Herwig Cools, Lisette Van Hoecke,
Paul Dierick
bij Expectra, is er net een opleiding van de 'Academy' aan de
gang. “Een breed opleidingsaanbod is een van de voordelen
van onze job.” Op dit moment is hij aan het werk bij BASF als
werfverantwoordelijke voor een 7-koppig SEI-team
(Services, Electrical & Instrumentation). Deze week op het
programma: de uitbreiding van een productie/buffertank
voor natriumhydroxide. Al bijna twintig jaar gooit deze meeten
regeltechnicus zich in opeenvolgende projecten.
Herwig Cools: “Mijn eerste opdracht in '89 kwam er dankzij
Paul Dierick. Het ging toen om een project voor een engineeringbureau.
Via een ander bureau werkte ik daarna vijf
jaar lang aan de verbetering van de ontspanningsstations
van Distrigas. In '98 kwam ik Paul weer tegen en kon ik voor
Expectra aan de slag. Projectwerk kan een loopbaan worden.
Voor schoolverlaters is het dé manier om erin te komen.
Maar ook later heeft het voordelen. Je geniet een zekere vrijheid.
Zelfs al heb je, net zoals iedereen, rechten en plichten.
Ik heb me altijd goed gevoeld bij projectwerk en ik hoop
gewoon dat ik op dezelfde manier aan de slag kan blijven.”
De coach
Business development manager Paul Dierick heeft zowel
techniek als de Antwerpse haven door zijn aders stromen. In
een vorig leven werkte hij als technisch conducteur zelf mee
aan grote bouw- en infrastructuurprojecten, zoals het waterzuiveringsstation
aan de Schijnpoort met de ronde slibgistingstanks,
de 'tiekeneikes' in de volksmond. De overstap
naar de coaching-kant bleek niet zo groot. Petten wisselen
deed hij wel vaker in de engineeringwereld. Hij kent er dan
ook (haast) iedereen. Wat is de sleutel tot succes?
Paul Dierick: “Goeie klanten én goeie medewerkers hebben:
dat is het voornaamste.” In dertig jaar tijd is het er wel niet
makkelijker op geworden. “De profielen die we zoeken zijn
soms echt wel witte raven. Daarom ook is ons opleidingscentrum,
Expectra Group Academy, zo belangrijk. We waren
pioniers in Autocad en ook rond piping bijvoorbeeld zit hier
veel kennis samen.” Kiezen voor projectwerk is volgens hem
de beste manier om je cv te verrijken en om mensen te leren
kennen.
17 jaar personeelszaken
Zeventien jaar Expectra heeft zij er al opzitten, Lisette Van
Hoecke. Personeelszaken waren altijd de rode draad.
Daarvoor was zij vijftien jaar aan de slag bij kleinere selectie-
en engineeringbureaus. Paul kent zij al uit een vorig
leven, toen ze met zijn zessen een 1000-tal professionals bijstonden,
zonder computer. Vandaag noemen ze haar “de
moeder van de gedetacheerden”, en dat zegt iets over de
warmte waarmee ze haar ervaring ten dienste stelt van
hoogopgeleide professionals. Net zoals Paul staat zij voor
een belangrijk traject in haar carrière: de landingsbaan, het
stuk waar kennisoverdracht de grootste uitdaging is.
Lisette Van Hoecke: “Ik kijk er vooral naar uit om samen met
Hans Willemyns van Randstad Professionals het competentiemanagement
op poten te zetten. Dat geeft een duidelijke
meerwaarde. Professionals worden gevolgd in hun evolutie,
een loopbaan lang. Ik heb nog de tijd meegemaakt dat de
“gedetacheerden” stiefmoederlijk werden behandeld. Als ik
zie wat er nu mogelijk is, dan kan ik alleen maar zeggen: we
gaan erop vooruit.”
info@randstadprofessionals.be info@expectra.be
www.randstadprofessionals.be www.expectra.be

studiegroepen
Nieuwe generatie wil traditie voortzetten
Manuel Francot
Manuel Francot: “Wat goed is,
hoeft niet noodzakelijk te worden
veranderd. Ik kende mijn voorganger,
Leo Maes, al jaren. Hij wou in
eerste instantie vers bloed en nieuwe krachten voor de studiegroep.
Hoewel ik mij gewoon was komen aanmelden als lid van de
studiegroep was ik vanaf de tweede vergadering al voorzitter. Als
we een ambitie hebben, dan is het dat we die verjonging nog willen
versterken. Bijna alle kernleden zijn 'oude rotten' in het vak.
Dat betekent dat onze studiegroep een enorme denktank is met
heel veel ervaring. Die kennis willen we vooral gaan delen met
jongere mensen. Onze groep wat uitbreiden met de nieuwe generaties
in het havenvak is op dit moment dus ons belangrijkste
doel. Voor het overige is er een vrij grote algemene tevredenheid
over de manier van werken. En er is altijd een grote opkomst en
een heel positieve respons. Er is op dit moment dus weinig reden
om iets te veranderen.”
Diehards
De studiegroep is indertijd ontstaan als een denktank, waar mensen
van de technische diensten van de haven samenkwamen om
er hun specifieke problemen met elkaar te bespreken. De VIK was
daarvoor een ideaal forum.
I-mag november 2008
Studiegroep Haventechnologie mikt
zowel op specifiek als op ruimer publiek
WOMMELGEM. Met Manuel Francot ontmoeten we wellicht de jongste voorzitter
van de studiegroepen. Of toch: de voorzitter die het minst lang die
functie waarneemt. Manuel Francot maakte nog maar pas deel uit van de
studiegroep Haventechnologie of hij volgde Ing. Leo Maes MSc al op in de
functie van voorzitter. Meteen kwam er ook een nieuwe secretaris. Ing.
Danny Broeckx nam de fakkel over van Ing. Eric Schoonbaert MSc. Het
gebeurde allemaal in het voorjaar van 2008. Een nieuw bestuur en dus ook
een nieuwe wind, een nieuw programma, nieuwe ambities?
“Onze groep wat uitbreiden met de nieuwe
generaties in het havenvak is op dit moment
dus ons belangrijkste doel.”
De studiegroep behandelt de meest
uiteenlopende onderwerpen.
40
“Er zijn nog wel andere fora, maar
de VIK was neutraal. In de haven is
er heel veel concurrentie tussen
de bedrijven. Het gevolg daarvan
is dat er op bedrijfsniveau zeer weinig gesproken wordt. Op het
niveau van werknemers en ingenieurs gebeurt dat wel. Zo is dat
gegroeid. Ik denk trouwens dat de studiegroep Haventechnologie
een van de oudste studiegroepen binnen de VIK is.”
Manuel sloot bij de studiegroep aan, omdat hij er heel wat mensen
al heel lang kent. Zoals zovelen, wou hij met die collega's
meer en beter kunnen netwerken.
“Ik zit bijna 20 jaar in de haven en dat is zo'n aparte wereld, waar
je maar moeilijk afstand kunt van nemen. Dat is vergelijkbaar met
de scheepvaart of de luchtvaart. Je hebt daar niet alleen een
aparte sfeer, maar ook zeer specifieke toestellen, die je nergens
anders vindt. Het is een wereld op zich. Als we het echt heel specifiek
over haventechniek hebben, dan wordt het een groepje diehards
rond een vakgebonden materie die weinig andere mensen
aanspreekt dan degenen die in dat wereldje zitten. Dat mag ook
niet altijd de bedoeling zijn. Maar als we onze onderwerpen wat
ruimer bekijken, komen we snel in het vaarwater van andere studiegroepen
terecht.”
Eindgebruikers
De studiegroep Haventechnologie had tot nu
toe de traditie om vier keer per jaar een studieavond
te organiseren. Ze gingen daarbij vaak
zo breed mogelijk, zodat ook andere ingenieursrichtingen
en andere studiegroepen zich
aangesproken voelden.
Manuel Francot: “In de haven zijn wij eindgebruikers.
Je kunt moeilijk een thema opnoemen
dat niet op de een of andere manier aansluit
bij een andere studiegroep: haventech-

Dat de studiegroep
in Antwerpen is opgericht,
is uiteraard geen toeval.
Maar de studiegroep heeft
ook vertegenwoordigers
van andere havens.
Kennisuitwisseling was
de eerste bedoeling bij
de oprichting.
niek heeft te maken met micro-elektronica,
hoogspanning, automatisatie,
onderhoud, vetten, kabels, enz. Onze
laatste studieavond ging bijvoorbeeld
over het Amoras-project, een project in
Antwerpen om het slib te verwerken. Dat ging dus niet uitsluitend
over technologie, maar ook over milieu, veiligheid, waterbeheer,
enz. Heel interessant en daar zijn bijgevolg ook mensen van
andere havens en andere beleidsdomeinen op afgekomen.
Enerzijds willen we specifiek genoeg blijven, maar anderzijds willen
we er ook zoveel mogelijk mensen bij betrekken.”
Dat de studiegroep in Antwerpen is opgericht, is uiteraard geen
toeval. Maar de studiegroep heeft ook vertegenwoordigers van
andere havens. Kennisuitwisseling was de eerste bedoeling bij de
oprichting.
“Dat is nog altijd het hoofddoel. En die kennisuitwisseling mag
zeker niet louter commercieel zijn. Leveranciers, verkopers en
vertegenwoordigers kunnen perfecte sprekers zijn, maar het mag
niet hun hoofdbedoeling zijn om hun producten aan de man te
brengen. Met alle respect, maar dat is niet de bedoeling van onze
studiegroep. Meestal zijn het mensen van de kerngroep die
iemand aanspreken uit hun netwerk. Het zijn meestal ook de kernleden
die dat voort uitwerken. Om er zeker van te zijn dat de uiteenzetting
interessant genoeg zal zijn vragen we de sprekers om
vooraf tijdens een vergadering van het kernteam gedurende een
kwartiertje te komen uitleggen waarover zij het allemaal zouden
kunnen hebben. Dan wordt het vrij snel duidelijk of het onderwerp
interessant is en of het niet zuiver commercieel wordt gebracht.
Als het te commercieel van inslag is, dan maken we wel duidelijk
dat zulks niet de hoofdbedoeling van de avond kan zijn.”
Cultureel
STUDIEGROEP IN DE KIJKER > HAVENTECHNOLOGIE
De studiegroep Haventechnologie telt momenteel een vijftiental
kernleden. Die zijn er bijna nooit allemaal tegelijk. De studiegroep
vergadert maandelijks en doorgaans dagen er tussen de
zes en de tien leden op.
“We proberen de traditie aan te houden om per jaar toch minstens
vier studieavonden en een bedrijfsbezoek op het programma
te krijgen. Daarnaast doen we ook nog iets in de meer cultu-
Haventechniek heeft te maken met micro-elektronica, hoogspanning,
automatisatie, onderhoud, vetten, kabels, enz.
rele sfeer, waar we dan onze partners bij vragen: een fietstocht of
een wandeling. Soms komt daar ook wel een technisch aspect bij
kijken, maar dat is dan eerder beperkt. Zo bezochten we al het
radarcentrum in Vlissingen en het Zuiderpershuis.”
Op de studieavonden komen ook vaak nieuwe mensen af uit interesse
voor het onderwerp. De studiegroep heeft niet direct de
ambitie om die mensen aan de kerngroep te binden.
Manuel Francot: “Op studieavonden komen doorgaans zo'n 30
belangstellenden af. Ik weet niet of er in het verleden veel moeite
werd gedaan om die mensen bij de studiegroep te betrekken. De
mensen die wat blijven napraten, spreken
we wel aan. Zo hebben we al een paar
interessante contacten gelegd, maar dat
zijn daarom nog niet de mensen die eventueel
interesse hebben voor onze studiegroep.
Met een nieuwe secretaris en een
nieuwe voorzitter is het verjongingsproces
ingezet. We willen de studiegroep
vooral uitbreiden via de kennissenkringen
van de kernleden.”
Tekst: Luc VANDER ELST
Foto's: Luc VANDER ELST en STU-
DIEGROEP HAVENTECHNOLOGIE
Stuurgroep studiegroep
Haventechnologie
Voorzitter: Manuel Francot,
manuel.francot@gmail.com - 0473 43 50 01
Secretaris: Ing. Danny Broeckx MSc,
dannybroeckx@skynet.be - 0473 57 00 49
41 I-mag november 2008

studiegroepen
BEDRIJFSBELEID
Efficiënt projectmanagement bij
invoering van ERP-project
dinsdag 16 december 2008
Een succesvolle ingebruikname is de kiem om achteraf
krachtige software te oogsten.
Een bedrijf zonder software is tegenwoordig ondenkbaar.
Software stroomlijnt bedrijfsprocessen, sluit vergissingen
uit, verlicht het werk... Tenminste, als de ingebruikname ervan
een succes is. Software valt of staat immers met de ingebruikname:
ziet u op dat moment iets over het hoofd, dan kan dat
zwaar doorwegen bij uw dagelijkse bedrijfsactiviteiten. Het
is dan ook belangrijk om even stil te staan bij het projectmanagement
van een softwareproject.
Astena's projectmanager doet een volledig softwareproject
uit de doeken, van de eerste analysefase, over de ingebruikname
tot de updates. Ontdek wat er u te wachten staat als
lid van een IT-werkgroep binnen uw bedrijf. U leert hoe u van
een intern softwareproject een succes maakt, hoe u valkuilen
vermijdt en hoe u kansen benut.
Astena is softwarespecialist voor service- en projectbedrijven.
Voor meer info: www.astena.be.
• PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.
Datum: dinsdag 16 december 2008 om 20 uur.
Sprekers: Patrick Galleyn en Wim Vandesompele
(Managing partner Astena).
Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor
medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.
Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen.
Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de
aanvang van de activiteit gebeuren zonder kosten.
Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: VOBED11208.
ELEKTRICITEIT
Energie-efficiëntie bij productie -
elektrische motoren
donderdag 20 november 2008
Met deze presentatie willen we de toehoorders wegwijs
maken in de energiebesparingsmogelijkheden bij elektrische
motoren. Dat is een heel belangrijk item, als u er rekening mee
houdt dat elektrische motoren 75% van de wereldwijde elektriciteitsproductie
voor industriële toepassingen verbruiken.
Rode draad van onze presentatie:
• Summiere omschrijving van een elektromotor
• Energiebesparingsmogelijkheden bij elektromotoren:
- correcte dimensionering
- motoren met verhoogd rendement
I-mag november 2008
42
- gebruik van elektronische regelingen
voor pomp- en ventilatoraandrijvingen
- nieuwe generatie elektromotoren met
extreem hoog rendement
- berekening van de terugverdientijd
• PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643,
Wommelgem.
Datum: donderdag 20 november 2008 om 19.30 uur,
ontvangst vanaf 19 uur.
Spreker: Wim Janssens (Leroy Somer nv).
Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor
medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.
Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen.
Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de
aanvang van de activiteit gebeuren zonder kosten.
Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: VOELE11108.
HAVENTECHNOLOGIE
Bevloering van bedrijven
donderdag 20 november 2008
Bedrijfsvloeren verschillen van wegverhardingen door de
grotere bandbreedte in specifieke gebruikseisen en de aard
en de grootte van de belastingen. Onder bedrijfsvloeren vallen
talloze verhardingen, zoals vloeren in magazijnen, garagebedrijven,
bedrijfswegen, op- en overslagbedrijven, containerterminals,
enz. Vanwege het uiteenlopende toepassingsgebied,
de aard en de grootte van de belasting, maar
ook vanwege specifieke zaken zoals vlakheid en chemische
bestendigheid variëren de eisen per bedrijf. De gewenste
verharding kan dan ook alleen worden bereikt na het opstellen
van een gedegen programma van eisen waarin naast de
belastings- en gebruiksaspecten ook aandacht wordt geschonken
aan inrichting, lay-out, vergunningen en milieuzaken.
Onze gastsprekers zijn de heren Frits Stas en Jan Van Drent
van KOAC-NPC. Zij hebben hun sporen verdiend bij o.a. de
Rijkswaterstaat en de luchthaven van Schiphol en zijn
momenteel actief als adviserend studiebureau bij een grootschalige
renovatie van een containerterminal in de
Antwerpse haven. KOAC-NPC is een onafhankelijke specialist
voor onderzoek, keuring en advies op het gebied van
bouwmaterialen en hun hergebruik, verhardingen en wegoppervlakeigenschappen.
We zijn er dan ook van overtuigd dat
deze avond zeer interessant zal zijn voor al wie betrokken is
bij aanbestedingen, ontwerp en aanleg, maar ook bij het
onderhoud van een bedrijfsterrein.
• PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.
Datum: donderdag 20 november 2008 om 20 uur.
Sprekers: Frits Stas en Jan Van Drent, KOAC-NPC.

Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor
medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: VOHAV11108.
PIPING EN PIJPLEIDINGEN
ASME BioProcessing Equipment
dinsdag 18 november 2008
ASME BPE is een internationale norm voor het ontwerp en
de constructie van systemen en componenten die gebruikt
worden in hooghygiënische toepassingen. ASME BPE reikt
ontwerpers en procesingenieurs betrouwbare en meetbare
criteria aan bij de selectie van componenten voor toepassingen,
zoals 'Water for injection' (WFI), 'pure steam' (PS), bioreactoren,
CIP-installaties, enz.
De toepassing van ASME BPE leidt tot een beter beheersbare
ontwerp- en constructiefase, draagt bij tot minimalisatie
van de validatie- en onderhoudskosten en bijgevolg ook tot
minimalisatie van de totale projectkosten.
• PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.
Datum: dinsdag 18 november om 20 uur, ontvangst vanaf
19.30 uur
Spreker: Peter Van der Sanden, projectengineer, actief
in farmacie, biotechnologie, cosmetica en fijnchemie.
Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor
medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.
Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Annuleren van een
inschrijving kan tot 48 uur voor de aanvang van de activiteit
gebeuren zonder enige kosten. Daarna is de volledige
deelnameprijs verschuldigd.
Referte: VOPPL11108.
MEET- EN REGELTECHNIEK
Elektrische installaties in ruimtes met
stofexplosiegevaar
dinsdag 18 november 2008
Elektrische installaties in ruimtes met stofexplosiegevaar
'J. Van Hemelen keuringsorganisme vzw' is een door de
Belgische overheid erkend keuringsorganisme en EDTC
(externe dienst voor technische controles) die vooral in de
industrie wettelijke veiligheidsonderzoeken uitvoert. Van bij
de oprichting is zij zeer actief in Ex-zoneringen en in de
inspecties in ruimten waar gas en/of stofexplosiegevaar kunnen
heersen.
In sectoren met gasexplosiegevaar is men met de materie
meestal al langer vertrouwd. Maar elders worden ontvlamba-
ACTIVITEITEN
re stoffen in poedervorm nog al te vaak als onschuldig
beschouwd. Ondanks regelmatige incidenten worden zij zelden
in verband gebracht met mogelijk explosiegevaar.
Daardoor is niet iedereen zich bewust is van de reële gevaren.
Tijdens de uiteenzetting wordt de huidige wetgeving in kaart
gebracht en zullen de recente wetswijzigingen toegelicht
worden, zodat men een duidelijk overzicht krijgt op de actuele
stand van zaken.
Vertrekkende van een Ex-zoneringsdossier (AREI) en/of
explosieveiligheidsdocument (ATEX), uitgewerkt op basis
van gegevens van de exploitant inzake producten en installaties,
maakt men een correcte keuze van materialen en neemt
men bepaalde maatregelen bij de realisatie van technische
installaties. Verschillende genormaliseerde beschermingswijzen
zijn daarbij aanleiding voor specifieke maatregelen
voor zowel installatie als gebruik.
Ten slotte wordt de aandacht getrokken op te nemen maatregelen
die vaak uit het oog verloren worden bij de exploitatie
van elektrische installaties in ruimten met explosiegevaar.
Tijdens de voorstelling zal voor de behandelde onderwerpen
telkens verwezen worden naar handige hulpmiddelen en
informatie uit internationale normalisatie.
Spreker: Koen Van Hemelen
Statische ladingen in de industrie
De firma Athex is een belangrijke speler op de markt van statische
aardingen en controlesystemen (Cenelectrex -
Newson Gale). Ook op het vlak van ionisatie zijn zij enorm
actief (Fraser). Zo kunnen zij oplossingen aanbieden voor het
bestrijden van statische ladingen in bijna alle sectoren van
de industrie.
De grote spelers op de markt rusten hun bedrijven standaard
uit met controlesystemen. Maar kleinere bedrijven weten
soms niet eens dat ze gevaar lopen. Dagelijks is in Europa
statische elektriciteit de oorzaak van een ongeluk. In België
is dat bijna wekelijks het geval. In vele gevallen heeft dat
dodelijke gevolgen. Door enkele eenvoudige regels in acht te
nemen kunnen al veel problemen verholpen worden.
Met deze lezing trachten we door een praktische benadering
heel eenvoudig de oorzaken te schetsen waardoor statische
elektriciteit een gevaar kan vormen in de werkomgeving. Ook
worden oplossingen beschreven om het probleem aan te
pakken.
Spreker: Ben Van Tichelen
• PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.
Datum: dinsdag 18 november 2008 om 20.00 uur.
Sprekers: Koen Van Hemelen (J. Van Hemelen,
keuringsorganisme) en Ben Van Tichelen (Athex)
Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor
medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.
Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen.
Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de
aanvang van de activiteit gebeuren zonder kosten.
Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: VOREG11108.
43 I-mag november 2008

TECHNISCH-COMMERCIEEL
Meer resultaat met meer gemak
dinsdag 25 november 2008
Hoe uw zelfsturend vermogen als verkoper vergroten vanuit uw
werkorganisatie?
Welke problemen kent de hedendaagse verkoper? Stijgende
targets, complexere techniciteit, grotere concurrentie,
mobielere klanten.
Hoe vertaalt zich dat in de werkorganisatie? Hoge werkdruk,
overvolle agenda's, chronisch tijdsgebrek,
overuren en weekendwerk, overvolle
inboxen, veel ad hoc, groeiende
papierstapels, in het privéleven gebrek
aan energie, geen tijd voor ontwikkeling
en lange termijn.
Annemarieke van
den Boogaard
I-mag november 2008
Wat leren de toehoorders door deze
presentatie bij te wonen? Bewustwording
en leren zien wat de eigen
mogelijkheden zijn om met meer gemak
resultaten te halen, herkennen van
(in)effectieve werkgewoonten, aanleren
van effectieve werkgewoonten,
onderscheiden 'automatisch' van
'bewust werken', onderscheid proactief
en reactief werken.
Sprekers:
Annemarieke van den Boogaard heeft
in haar loopbaan in binnen- en buitenland
brede ervaring opgedaan op het
Jetty Michielsen
vlak van verkoop, consultancy, personeelsbeleid
en management. Zij is sinds 6 jaar gecertificeerd
trainer/coach bij Impulsus.
Jetty Michielsen heeft brede commerciële ervaring opgedaan
in kleine en grote bedrijven. Ze is sinds 5 jaar gecertificeerd
trainer/coach bij Impulsus.
Op de website www.impulsus.com vindt u quotes van deelnemers
bij referenties, België, handel en industrie.
• PRAKTISCH
Plaats: Hotel Ramada Plaza Antwerp, Desguinlei 94,
Antwerpen (Berchem).
Datum: dinsdag 25 november 2008 om 20 uur;
verwelkoming vanaf 19.30 uur. Na de lezing receptie
en netwerking tot 23 uur.
Sprekers Annemarieke van den Boogaard en Jetty
Michielsen.
Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor
medewerkers van bedrijfsleden; 25 eu-ro voor niet-leden.
Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen.
Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de
aanvang van de activiteit zonder enige kosten.
Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: VOTCM11108.
44
VOEDING
Industrial applications of high power
ultrasonic
maandag 10 november 2008
Since the change of the millennium, high power ultrasound
has become an alternative food processing technology,
applicable to large-scale commercial applications, such as
emulsification, homogenization, extraction, crystallization,
dewatering, low temperature pasteurization, degassing,
defoaming, activation and inactivation of enzymes, particle
size reduction, extrusion and viscosity alteration. This can be
attributed to significant improvements in equipment design
and efficiency during the late nineties. Like most innovative
food processing technologies, high power ultrasonics is not
an off-the-shelf technology and requires careful development
and scale-up for each and every application. The objective of
this presentation is to share examples of ultrasonic applications
that have made it to the commercialization stage, its
advantages and limitations, as well as some key learning's,
involving scale up of an innovative food technology in general.
Dr. Alex Patist received his BS, MS (Eindhoven,
Netherlands) and Ph.D (Florida, USA) in chemical engineering.
In 1999, Dr. Patist joined Cargill Research in
Minneapolis, where he is currently a principal research engineer,
leading multiple research- and engineering teams
across the US, Europe, Asia, and Australia. His main responsibility
is creating distinctive value by
taking innovative processing technologies
from concept to commercialization.
Patist is a member of the American
Institute of Chemical Engineers
(AIChE), American Oil Chemists'
Society (AOCS), Institute of Food
Technologists (IFT), Royal Dutch
Chemical Society (KNCV) and serves
on the Board of Directors of the
Dr. Alex Patist
Minnesota High Tech Association
Dr. Bates holds both a Ph.D in high
power ultrasonics, applied to industrial
chemical processing and a bachelor's
degree in chemistry from the University
of Coventry (UK). Over 20 years, his
professional career has focused on
building a globally recognised technical/engineering
consulting and equipment
supply business in the application
Dr. Darren Bates of high-power ultrasonics across multiple
industries, with a significant focus
on food and beverages. Dr. Bates' clients have included various
well known firms and enterprises. He is a member of the
Royal Society of Chemists in the UK and a member of the
European Society of Sonochemistry.

• PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.
Datum: maandag 10 november 2008 om 19 uur, ontvangst
vanaf 18.30 uur.
Sprekers: Alex Patist Cargill, Inc. Minneapolis, USA;
Darren Bates, Cavitus PTY LTD, Adelaide, Australia.
Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor
medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.
Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen.
Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de
aanvang van de activiteit gebeuren zonder kosten.
Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: VOVOE11108.
VEILIGHEID - MILIEU
Zone 0: een explosief onderwerp!
donderdag 13 november 2008
Met deze avond willen we de toehoorders enkele mogelijkheden
voorstellen hoe explosieve zone 0-dampmengsels kunnen
worden behandeld. We denken daarbij aan het transport
en de behandeling van dampemissies die vrijkomen bij het
verladen van vluchtige producten naar scheepstanks/tankwagens
en dampemissies van opslagtanks op een economische,
milieuvriendelijke en gecontroleerde wijze.
• PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.
Datum: donderdag 13 november 2008 om 20 uur.
Spreker:Theo Martens, verkoop- en marketingleider
Europem nv.
Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor
medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.
Annulatie van een inschrijving kan tot 48 uur voor de
aanvang van de activiteit zonder kosten.
Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd.
Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: VOVEI11108.
AGENDA BIJEENKOMSTEN
Studiegroep Bedrijfsbeleid
16-12-2008 Efficiënt projectmanagement bij de invoering
van een ERP-project, VIK-huis, 20 uur
17-02-2009 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur
17-03-2009 Lezing: Multidimensioneel ondernemen, de
nieuwe zingeving van het ondernemersschap,
VIK-huis, 20 uur
Studiegroep Bouwkunde
26-11-2008 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur
ACTIVITEITEN
Studiegroep Elektriciteit
20-11-2008 Lezing: Energie-efficiëntie bij productie -
elektrische motoren, VIK-huis, 19.30 uur
11-12-2008 Windturbines, VIK-huis, 19.30 uur
15-01-2009 Lezing: rendementsmetingen op motoren,
VIK-huis, 19.30 uur
19-02-2009 De nieuwe machine RL + EN 60204-1, VIK-huis,
19.30 uur
19-03-2009 Lezing: lichtberekeningen, VIK-huis, 19.30 uur
16-04-2009 Goed vakmanschap elektrische aansluitingen:
Van Hemelen, VIK-huis, 19.30 uur
21-05-2009 Lezing: Fouttracing in kabels, de technologie,
VIK-huis, 19.30 uur
18-06-2009 Lezing: SIL in de elektrotechniek, VIK-huis,
19.30 uur
Studiegroep Haventechnologie
20-11-2008 Lezing: bevloering van bedrijven, VIK-huis,
20 uur
Studiegroep Piping, Pijpleidingen en Lastechnieken
18-11-2008 Lezing: ASME BioProcessing Equipment
(ASME BPE), VIK-huis, 20 uur
Studiegroep Regeltechniek
18-11-2008 Lezing: Statische elektriciteit:hoe kunnen we
die elimineren in stofomgevingen? VIK-huis,
20 uur
02-12-2008 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur
25-03-2009 Bedrijfsbezoek Rodax
Studiegroep Technisch-commercieel
25-11-2008 Lezing: Meer resultaat met meer gemak,
Antwerpen, 20 uur
Studiegroep Veiligheid en milieu
13-11-2008 Lezing: Zone 0 een explosief onderwerp!,
VIK-huis, 20 uur
Studiegroep Voeding
10-11-2008 Lezing: Industrial applications of high power
ultrasonic, VIK-huis, 19 uur
02-12-2008 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 18.30 uur
HOWEST haalt Europese
designprijs binnen
KORTRIJK. De masteropleiding 'Industrieel ontwerpen'
van de Hogeschool West-Vlaanderen
(HOWEST) heeft de eerste
plaats behaald in de Europese
finale van de Design
Management Europe Award.
De hogeschool haalde het in
de categorie 'non-profit'.
45 I-mag november 2008

VIK Vorming
VIK Vorming
WOMMELGEM. Enkele jaren geleden kwam op de
bestuursvergadering van het VIK-departement Beroepsbelangen
het probleem ter sprake van het gebrek aan
erkenning van de collega's industrieel ingenieur als
expert in conflictsituaties bij rechtbanken en verzekeringszaken.
Bij nader onderzoek van dat dossier bleek er
een nijpend tekort te zijn aan experts
die zowel technisch als juridisch
onderlegd zijn. Kwam daarbij dat de
expert meestal onbekend is en over
geen officiële erkenning beschikt.
Technische expertise kan nochtans
een hulp bieden in onder meer de
afhandeling op het vlak van justitie,
aan arbitrage bij betwistingen in
industriële of contractuele omstandigheden
en ook aan de afhandeling
van schadeclaims bij verzekeringen of
bij discussies tussen partijen.
Het bestuur van het VIK-departement
Beroepsbelangen nam het initiatief om een
ad-hocwerkgroep op te richten. Al snel
kwam die werkgroep tot het besluit dat de
toen al bestaande opleidingen bij de universiteiten, noch de cursussen
en voordrachten bij de expertsverenigingen een oplossing
boden voor het gebrek aan juridische kennis bij onze collegaingenieurs
die de taak van gerechtelijk expert als opdracht aanvaarden.
I-mag november 2008
Fellow in gerechtelijke expertise
en VIK-ingenieur-expert®
Op 24 januari begint vijfde promotiejaar!
Op vrijdag 21 november vindt de eerste editie van 'Licht op leren'
plaats, het VOV-forum rond actuele beleidsopties en praktijkervaringen
inzake leren. Een boeiende conferentiedag met plenaire
keynotes, parallelsessies, een plenair debat, met lunch en netwerkborrel.
Kortom, een niet te missen evenement! VIK Vorming
is dan ook sponsor van dit event!
46
Het was dus logisch dat er in het kader van VIK Vorming in 2005
een langlopende masterclass VIK-certified® 'Fellow in gerechtelijke
expertise' werd uitgebouwd.
Eind januari 2009 begint de cursus aan zijn vijfde editie. Daarbij
worden aan de hand van de reacties van onze cursisten jaarlijks
de nodige correcties en aanvullingen aangebracht om de cursus
up-to-date te houden en in overeenstemming
met de huidige stand van zaken inzake wetgeving.
Meer info over de cursus vindt u op
www.vik.be/fge.
Parallel aan de organisatie van die cursus
door VIK Vorming besliste het VIK-departement
Beroepsbelangen een Centrum Experts
op te richten dat aan alle collega's industrieel
ingenieurs die als expert of deskundige
opdrachten uitvoeren (of willen uitvoeren)
een ontmoetingsplatform en wederzijdse
ondersteuning kan aanbieden. We maken er
daarbij geen onderscheid in of iemand dat
doet als zelfstandige, in bijberoep of occasioneel.
Zie hiervoor: www.vik.be.
Ook werd besloten de titel van VIK-ingenieurexpert®
in het leven te roepen. Collega's met
de nodige ervaring kunnen die erkenning aanvragen.
Het register 2008-2009 waarin die
geregistreerde en door de VIK erkende collega's
werden opgenomen, werd ondertussen
ook in gerechtelijke kringen verspreid.
Hebt u nog geen exemplaar van dat register ontvangen, dan kunt
u dat aanvragen op het VIK-secretariaat: ing@vik.be.
Ing. Etienne BEERNAERTS MSc
'Licht op leren' met VIK Vorming
vrijdag 21 november 2008
Vrijdag 21 november, Nationale Bank van België, Warmoesberg
61, 1000 Brussel.
Inschrijven als deelnemer kan via www.vov.be/lichtopleren.

VIK Vorming
VIK Vorming
Slechtnieuwsgesprekken
donderdagen 17 november en 11 december 2008
Uw slechtnieuwsgesprekken verlopen niet altijd
vlekkeloos? Ontstaan er soms problemen die u kon
vermijden? Weet u niet hoe om te gaan met de
emotionele reacties?
Hoewel elk slechtnieuwsgesprek uniek is, kunnen gespreksstrategieën
de effectiviteit van elk gesprek aanzienlijk verhogen. Het
is niet voldoende om te weten wat die strategieën zijn. U kan ze
alleen succesvol toepassen na oefening in een veilige trainingsomgeving.
Na dit programma zult u:
> strategieën beheersen die een slechtnieuwsgesprek
voorspoedig doen verlopen
> beter omgaan met de emoties van anderen en
met uw eigen emoties
> waardevolle adviezen meenemen voor verdere
ontwikkeling in de praktijk
• DOELGROEP
U voert slechtnieuwsgesprekken met klanten, fabrikanten,
opdrachtgevers, collega's, medewerkers, chefs,...?
• PROGRAMMA
Van de deelnemers wordt een zeer actieve deelname verwacht.
Naast theorie is er veel aandacht voor de realiteit:
• oefenen van gesprekstechnieken in de vorm van
laagdrempelige rollenoefeningen
• observatie van je eigen gesprekken via vrijwillige
video-opnamen
• voorbereiden van een gesprek met iemand buiten de cursus
Dag 1
• Doel bepalen
• Efficiënt voorbereiden
• Soorten slechtnieuwsgesprek
• De fasen van een slechtnieuwsgesprek
• Slecht nieuws waarnemen & de emotionele reactie
• Omgaan met de emotionele reactie
Dag 2
• Opvolging ervaringen sinds dag 1
• Feiten en filters in een slechtnieuwsgesprek
• Filters (obstakels) omdraaien
• Actie: motiveren, oplossing, exit, daadkracht,...
• Typische valkuilen vermijden
• Omgaan met je eigen emotionele reactie
• Een actieplan opstellen
• PRAKTISCH
27.11 - 11.12 telkens van 9 tot 17 uur (lunch inbegrepen), VIK-huis
Snellezen
vrijdagen 21 november en 5 december 2008
Wordt u ook elke dag overstelpt met stapels informatie
en heeft u soms het gevoel dat uw leesstapel
voortdurend toeneemt in plaats van af te nemen?
Heeft u ook massa's memo's, brieven, vakliteratuur,
rapporten, kranten... te verwerken en neemt u
dat dan mee naar huis om het daar 'rustig' te kunnen
lezen? Slaagt u erin om dat dan ook te doen?
• DOELGROEP
Al wie zijn leesindex (snelheid en begrip) wil optimaliseren,
zodat ook zij of hij de leesstapel ziet verminderen. Ook personen
met leesmoeilijkheden kunnen hun leesresultaat aanzienlijk verbeteren.
• PROGRAMMA
De opleiding is gebaseerd op de basisprincipes van Tony Buzan,
waarbij ernaar gestreefd wordt om uw rechter- en linkerhersenhelft
meer samen te benutten. De principes van breinvriendelijk
leren worden u aangeleerd en dat resulteert in een aanzienlijke
toename van uw leessnelheid (een verdubbeling tot verdrievoudiging).
U onthoudt bovendien beter wat u gelezen hebt. Door uw
ogen en uw brein optimaal te laten samenwerken leest u sneller
en efficiënter.
• PRAKTISCH
21.11 - 05.12 telkens van 14 tot 17 uur, VIK-huis.
47 I-mag november 2008

VIK Vorming
VIK Vorming
I-mag november 2008
Validatie, kwaliteitscontrole en
meetonzekerheid in laboratoria
volgens ISO/IEC 17025
Vanaf maandag 19 januari 2009
Tijdens de eerste dag van deze cursus krijgt u de nodige theoretische
achtergrond over de basisstatistiek in laboratoria en de
validatieparameters. Daarna volgt dan het opstellen van controlekaarten
en het interpreteren van intervergelijkingen aan bod,
alsook de 'bottom-up'-berekening van de meetonzekerheid op
basis van de GUM-guide (Guide to the expression of uncertainty
in measurement). De derde dag wordt de 'top-down'-methode
toegelicht, waarbij sterk de nadruk wordt gelegd op het gebruik
van validatiegegevens, zoals reproduceerbaarheid en precisie om
meetonzekerheid te berekenen. Die benadering is zeer sterk aangewezen
in laboratoria waar de rigoureuze aanpak van de GUM
niet kan worden gevolgd, zoals bij meerdere chemische of fysische
laboratoria.
• DOELGROEP
De opleiding is voornamelijk bedoeld voor technisch verantwoordelijken
en kwaliteitsmedewerkers die instaan voor de validatie,
de opvolging van kwaliteitscontroles en de berekening van
de meetonzekerheid in een ruim gebied van kwantitatieve analytische
methodes, zoals milieu, voedselveiligheid, bouwkunde, ...
Bij voorkeur heb je al een basiskennis statistiek. Na de cursus
bent u in staat om zelf de gepaste validatiecriteria te bepalen en
te berekenen voor uw methode, om een goed kwaliteitscontrole-
Praktisch toegepaste regelgeving voor bouw
en uitrusting in de vleeswarenindustrie
18 november 2008 - Gent
Campus Kaho Sint-Lieven
• HET SYMPOSIUM ...
• geeft een duidelijk beeld van hoe men in de praktijk
moet omgaan met de normering en de wetgeving in
de vleesverwerkende industrie. De wetgeving wordt
verduidelijkt door het Federaal Voedselagentschap
en wordt telkens verduidelijkt aan de hand van reële
cases, fotomateriaal en praktijkvoorbeelden.
Tot op het bot
dinsdag 10 februari 2009
48
systeem uit te bouwen en te beheren en om een meetonzekerheidsbudget
op te stellen en te interpreteren voor uw methode.
• PROGRAMMA
• Introductie tot statistiek in het laboratorium
• Introductie rond validatie
• De validatieprocedure
• Validatieparameters berekenen
• Een kwaliteitscontrolesysteem opzetten
aan de hand van controlekaarten
• Intervergelijkingen en ringtesten interpreteren
• De basisprincipes van de onzekerheidsberekening
volgens de GUM
• Het gebruik van gegevens over juistheid
op basis van referentiematerialen, interlaboratoriumproeven
en terugvindingsexperimenten
• Het gebruik van precisiegegevens op basis van QC-kaarten
of duploanalyses
• Telkens worden enkele oefeningen uitgewerkt
• PRAKTISCH
19.01-22.01-27.01 telkens van 9 tot 17 uur (lunch inbegrepen),
VIK-huis.
• wil een antwoord geven op vragen uit de volledige
sector van de vleesverwerking. Zowel betreffende
de inrichting van de werkplaatsen, de bouw en de
bouwhygiëne (speciale technieken, koeling en energiebesparing)
als de inrichting en de binnenaankleding
en de volledige wijze waarop de controles en
inspecties verlopen.
• PROGRAMMA
Vraag nu de folder aan! 03 259 11 06
of manuella.goyvaerts@vik.be.
Of neem een kijkje op onze website www.vik.be/symposia.
Symposium

VIK Vorming
VIK Vorming
Studiedag
Impact van mechanical seals op LCC
en up-time bedrijfsinstallaties
donderdag 13 november 2008
VIK-huis Wommelgem
• PROGRAMMA
• 5 elementen mechanical seals
• Aspecten en falingsoorzaken gerelateerd aan LCC
• Inbouwparameters mechanical seals
• Overzicht van alle mechanical sealstypes
• Root cause analysis en belang van correct
gedefinieerde bedrijfsparameters
• Veranderende omgeving en impact op mechanical seals
• 12 cases uit de praktijk en stand met foutvoorbeelden
• DOELGROEP
Deze studiedag is niet te missen voor elke bedrijfsverantwoordelijke
die betrokken is bij beslissingen die het correcte gebruik van
mechanical seals kan beïnvloeden, zoals:
• aankoopverantwoordelijken van mechanical seals,
• procesoperatoren en -verantwoordelijken voor processen
waarin mechanical seals voorkomen,
• technisch verantwoordelijken betrokken bij ontwerp/
engineering, montage/demontage, indienststelling/opstarten,
opvolging van goede werking van mechanical seals.
• Nog niet ingeschreven?
Stuur dan snel een mailtje naar vikvorming@vik.be of vul het
inschrijvingsformulier in via de website www.vik.be/symposia.
Clear English in technical reports
donderdagen 4 en 18 december 2008
You know what you are writing about. Do your readers know what
you have written? After this training course you will:
• adopt writing strategies for reports and similar texts
• write in a contemporary style
• formulate the message clearly
• orientate towards the reader
• avoid common pitfalls for foreign users of English
Will you bring your own reports along? You will receive personalized
advice. Sanitize your texts first, i.e. make non-relevant information,
such as names and numbers, illegible.
• DOELGROEP
You often write technical reports, memoranda or summaries in
English. Even if you write English reports only occasionally and
you want to tackle it professionally.
• PROGRAMMA
• To prepare efficiently
• To determine the aim
• To adapt contents and aim to the reader
• To adopt strong strategies for analysis and synthesis
(structure clearly, distinguish essence and details, select
and delete information, establish relationships: internal and
external, represent information: mindmap, chunks, ...)
• To adopt strategies for structure
(chronological order, topical order, inverted pyramid,
semi-chronological order, reporting structure)
• To master an appropriate writing style
(sentence level, word level, jargon)
• To rely on a checklist
• PRAKTISCH
04.12 - 18.12 telkens van 9 tot 17 uur (lunch inbegrepen), VIK-huis.
49 I-mag november 2008

VIK Vorming
VIK Vorming
Cursusagenda november - december 2008
CURSUS STARTDATUM EINDDATUM AANTAL SESSIES LEDENTARIEF
TECHNOLOGIE
CE-markering: de nieuwe machinerichtlijn 15/11/2008 06/12/2008 4 550
Plannen van bouwprojecten met MS Project 2003 17/11/2008 08/12/2008 4 500
Energieprestatierichtlijn in Vlaanderen 17/11/2008 24/11/2008 2 330
Stoom aan de ontwerptafel 17/11/2008 11/12/2008 8 860
Geluid in en onderhoud van ventilatiesystemen 18/11/2008 02/12/2008 3 380
Verwarmingstechnische calculaties: basis 19/11/2008 17/12/2008 5 560
Verwarmingstechnische calculaties 19/11/2008 18/02/2009 10 1010
Bekistingen en zichtbeton 20/11/2008 04/12/2008 5 560
Risicomanagement in de bouw 20/11/2008 27/11/2008 2 330
Pompen, het kwetsbare hart van de installatie 20/11/2008 27/11/2008 4 620
S88 - gestructureerd modelleren van productieprocessen 21/11/2008 28/11/2008 4 720
Verwarmingstechnische calculaties: gevorderden 21/01/2009 18/02/2009 5 560
BEDRIJFSKUNDE
Moderne smeertechnieken 18/11/2008 16/12/2008 5 560
Projectplanning en -management gevorderden 18/11/2008 25/11/2008 4 620
Validatie, kwaliteitscontrole en meetonzekerheid 19/01/2009 27/01/2009 6 920
Total productive maintenance 19/11/2008 03/12/2008 6 840
Omsteltijdreductie: SMED-methode 21/11/2008 28/11/2008 4 620
Intern auditor in een geïntegreerd zorgsysteem 21/11/2008 21/11/2008 2 360
Basisopleiding EEx 04/12/2008 04/12/2008 1 210
Besparingen in operationele kosten van een bedrijf 05/12/2008 05/12/2008 2 360
Lean voor admininistratieve en ondersteunende processen 05/12/2008 12/12/2008 4 620
MS Project server en epm 11/12/2008 11/12/2008 1 440
Gevorderden cursus Atex-richtlijn 11/12/2008 11/12/2008 1 210
Basisveiligheid voor operationele medewerkers (b-vca) 19/12/2008 19/12/2008 2 135
Veiligheid voor operationeel leidinggevenden (vol-vca) 3 240
VAARDIGHEDEN
Hoe prospecten succesvol benaderen 18/11/2008 16/12/2008 3 380
Omgaan met klachten 19/11/2008 26/11/2008 4 540
Snellezen 21/11/2008 05/12/2008 2 370
Slechtnieuwsgesprek 27/11/2008 11/12/2008 4 620
Clear English in technical reports 04/12/2008 18/12/2008 4 540
Mentale weerbaarheid en assertiviteit 05/12/2008 10/12/2008 6 880
Inkoop negotiatietechnieken 05/12/2008 12/12/2008 4 540
U heeft graag een duidelijk overzicht van de programmatie najaar 2008 en voorjaar 2009?
Vraag dan onze vormingsgids najaar 2008 aan!
Stuur een mailtje naar vikvorming@vik.be of geef even een belletje: 03 259 11 05.
U kan het up-to-date aanbod ook steeds bekijken via onze website www.vikvorming.be.
I-mag november 2008
50

VIK Vorming
VIK Vorming
Fellow in
gerechtelijke expertise
Academici die expertiseopdrachten
willen uitvoeren
Programma:
> inleiding: de expert, expertise
> juridisch: het gerecht, wetgeving,
aanstelling, verslagen, ...
> de praktijk - expertise afhandeling:
administratief verloop, de rechter,
keuringsorganismen, analyse,
praktijkgevallen, specifieke deskundigen,
schadeberekening
> ondersteunende opleiding: psychologie,
fiscaliteit en verzekeringen
> rollenspel/eindwerk
Praktisch:
Start: 24 januari 2009
Aantal sessies: 15
Wanneer: zaterdag van 9 tot 13 uur
Waar: VIK-huis in Wommelgem
Info: www.vik.be/fge
Start op 24 januari 2009
Meer informatie?
Kijk op de website www.vikvorming.be
of neem contact op met VIK Vorming:
03 259 11 06 of
manuella.goyvaerts@vik.be
VIK Vorming - Herentalsebaan 643 - 2160 Wommelgem