Basisonderwijs - NMEGids.nl
Basisonderwijs - NMEGids.nl
Basisonderwijs - NMEGids.nl
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
GGD Riviere<strong>nl</strong>and<br />
Bezoekadres Teisterbantlaan 1b, Tiel<br />
Postadres Postbus 6062, 4000 HB Tiel<br />
Telefoon 0344 - 69 87 00<br />
E-mail info@ggd.regioriviere<strong>nl</strong>and.<strong>nl</strong><br />
Internet www.ggdriviere<strong>nl</strong>and.<strong>nl</strong><br />
overzicht lesmateriaal<br />
<strong>Basisonderwijs</strong><br />
schooljaar 2011 - 2012<br />
R i v i e r e n l a n d
INHOUDSOPGAVE<br />
INLEIDING.................................................................................................6<br />
BEWEGEN.................................................................................................7<br />
1. Kinderen en van sportdag tot speelfeest......................................................................... 7<br />
2. Feestelijke lessen met bewegen en voeding .................................................................... 7<br />
3. De klas beweegt : houding, beweging en ontspanning in het klaslokaal............................... 7<br />
4. Sportik...................................................................................................................... 7<br />
5. Kies voor hart en sport................................................................................................ 8<br />
6. Hupla: bewegingstussendoortjes ................................................................................... 8<br />
7. Rugla : rugoefeningen ................................................................................................. 8<br />
8. Bewegen met Nellie & Cezar ........................................................................................ 8<br />
DOOD EN ROUWVERWERKING..................................................................10<br />
9. Verdrietkoffer: voor kinderen van drie tot acht jaar ........................................................ 10<br />
10. Verdrietkoffer: voor kinderen van acht tot twaalf jaar................................................... 10<br />
11. Kinderen en ingrijpende situaties: over dood, rouwen en troosten................................... 10<br />
12. Kinderen en ingrijpende situaties: over levensbedreigende ziekte in de naaste omgeving ... 10<br />
13. Het leven duurt een leven lang.................................................................................. 11<br />
ECHTSCHEIDING .....................................................................................12<br />
14. Kinderen en ingrijpende situaties: scheiden ................................................................. 12<br />
15. Verdrietkoffer echtscheiding..................................................................................... 12<br />
GEHANDICAPT EN ANDERS ZIJN...............................................................13<br />
16. Ik heb ‘t! : over astma en COPD ............................................................................... 13<br />
17. Jou een zorg!?: een lespakket over het Rode Kruis....................................................... 13<br />
18. Lesprogramma stotteren .......................................................................................... 13<br />
GENOTMIDDELEN....................................................................................14<br />
19. Drugs ................................................................................................................... 14<br />
1
20. Alcohol?! ............................................................................................................... 14<br />
21. Drugs?! ................................................................................................................. 14<br />
22. Roken?!................................................................................................................. 14<br />
23. Kwartetspel alcohol en tabak .................................................................................... 14<br />
24. Alcohol, een ander verhaal ....................................................................................... 15<br />
(SEKSUELE) KINDERMISHANDELING ......................................................... 16<br />
25. Kinderen en omgaan met kindermishandeling............................................................... 16<br />
26. Kindermishandeling: wat is het & hoe kun je het stoppen .............................................. 16<br />
27. Kan wel zijn ........................................................................................................... 16<br />
LICHAAM(VERZORGING) ......................................................................... 17<br />
28. De mens................................................................................................................ 17<br />
29. Hoofdluiskoffer....................................................................................................... 17<br />
30. Leskist hygiëne....................................................................................................... 17<br />
31. Jumbo Boek van je lijf ............................................................................................. 17<br />
32. Hoortoren .............................................................................................................. 17<br />
MONDGEZONDHEID................................................................................ 18<br />
33. Leskist over mondgezondheid ................................................................................... 18<br />
34. Leskist over mondgezondheid ................................................................................... 18<br />
35. Hou je mond gezond!............................................................................................... 18<br />
36. Groot poetsgebit met borstel .................................................................................... 18<br />
37. Kies met cariës....................................................................................................... 18<br />
38. Wiebeltandje .......................................................................................................... 18<br />
PESTEN ................................................................................................. 19<br />
39. Leskist pesten ........................................................................................................ 19<br />
40. Kinderen en ingrijpende situaties: pesten .................................................................... 19<br />
41. Antipestspel........................................................................................................... 19<br />
42. Pesten, dat pikken we niet! ...................................................................................... 19<br />
2
43. Pesten op school: adequaat optreden tegen pestgedrag ................................................ 20<br />
44. Cyberpesten: who cares?......................................................................................... 20<br />
45. Internetkwartet ...................................................................................................... 20<br />
46. Pestkwartet ........................................................................................................... 20<br />
RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING......................................................21<br />
47. Relaties en seksualiteit ............................................................................................ 21<br />
48. Relaties en seksualiteit: van uk tot stuk onderbouw ..................................................... 21<br />
49. Relaties en seksualiteit: van uk tot stuk middenbouw................................................... 21<br />
50. Relaties en seksualiteit: van uk tot stuk bovenbouw..................................................... 21<br />
51. Liefdesplein ........................................................................................................... 22<br />
52. Girls’choice : wensen en grenzen in intimiteit.............................................................. 22<br />
53. Boys ‘r us : jongens, relaties en seksualiteit................................................................ 22<br />
54. Puberkwartet ........................................................................................................ 22<br />
55. Lekker in je vel ...................................................................................................... 23<br />
56. Wonderlijk gemaakt ................................................................................................ 23<br />
SOCIAAL-EMOTIONELE VORMING.............................................................24<br />
57. Kinder Kwaliteiten Spel............................................................................................ 24<br />
58. Superheld.............................................................................................................. 24<br />
59. De coole kikker : het sociale vaardigheden kwartetspel................................................. 24<br />
60. Meidenvenijn is niet fijn! .......................................................................................... 24<br />
61. Monsterkoffer ........................................................................................................ 25<br />
62. Zo gaan Roos en Tom met elkaar om : sociale vaardigheidstrainingen voor kinderen uit de<br />
groepen 2 tot en met 4 ................................................................................................. 25<br />
63. Zo gaan Sarah en Jerom met elkaar om : sociale vaardigheidstrainingen voor kinderen uit de<br />
groepen 5 tot en met 8 ................................................................................................. 25<br />
64. Kleuters en omgaan met elkaar ................................................................................. 26<br />
65. Uitstekend goed: sociale vaardigheidslessen met drama................................................ 26<br />
66. Kinderen en faalangst.............................................................................................. 26<br />
67. Kinderen en keuzen maken....................................................................................... 27<br />
3
68. Kinderen en hun rol als bemiddelaar ........................................................................... 27<br />
69. Ik kon mijn adem niet ademen: dramalessen over emoties ............................................. 27<br />
70. Kinderen en omgaan met conflicten ........................................................................... 28<br />
71. Kinderen en omgaan met waarden en normen ............................................................. 28<br />
72. De ander en ik: werkboek sociale vaardigheden ........................................................... 28<br />
73. Kinderen en ingrijpende situaties: agressie en geweld ................................................... 28<br />
74. Leefstijl: sociaal-emotionele vaardigheden voor het primair onderwijs .............................. 28<br />
75. Kinderen en hun sociale talenten ............................................................................... 29<br />
76. Een doos vol gevoelens............................................................................................ 29<br />
77. Een huis vol gevoelens en axen ................................................................................. 29<br />
78. Kinderen en van schoolplein tot speelplaats: een inspirerende aanpak voor de verbetering van<br />
het pedagogisch klimaat op de speelplaats........................................................................ 30<br />
79. Klets!: opkomen voor jezelf zonder anderen te kwetsen ................................................ 30<br />
80. Jij en ik: methode voor sociaal gedrag, waarden en normen en emotionele ontwikkeling ... 30<br />
81. Het blauwe boek: denken over anderen, dat kunnen kleuters ook ................................... 30<br />
82. Energize!: groepsactiviteiten voor groot en klein ......................................................... 31<br />
83. Energize!!: energizers voor volwassenen, jongeren, iedereen......................................... 31<br />
84. Beter omgaan met jezelf en de ander ......................................................................... 31<br />
85. Goed Gedaan Map: complimentjes daar groeien ze van! ................................................ 32<br />
VOEDING ............................................................................................... 33<br />
86. Beweeg smakelijk: leskist voeding en bewegen............................................................ 33<br />
87. Lekker fit! ............................................................................................................. 33<br />
88. Kinderen en eetgedrag en eetstoornissen .................................................................... 33<br />
89. Dik in orde: over gezond eten en bewegen.................................................................. 34<br />
90. Voeding: project dvd Huisje Boompje Beestje .............................................................. 34<br />
91. Voeding: de beste basis voor school .......................................................................... 34<br />
92. 7 eetmomenten per dag ........................................................................................... 35<br />
93. Gezond tussendoor: didactisch pakket gezonde voeding................................................ 35<br />
94. Brood aan de basis: een lesproject over brood ............................................................. 35<br />
4
95. Vetlekker............................................................................................................... 36<br />
96. Vet lekker, vet gezond ............................................................................................ 36<br />
5
INLEIDING<br />
Documentatiecentrum<br />
Het documentatiecentrum beschikt over<br />
lesmaterialen over diverse gezondheidsonderwerpen.<br />
Om u te laten zien welke<br />
lesmaterialen u kunt lenen is dit materialenoverzicht,<br />
dat jaarlijks uitkomt, gemaakt. De<br />
indeling van dit overzicht is als vanouds, per<br />
gezondheidsonderwerp staat het lesmateriaal<br />
gerangschikt.<br />
Met bijgevoegd reserveringsformulier kunt u<br />
aangeven welke lesmaterialen u uit het<br />
documentatiecentrum wilt lenen.<br />
Lenen<br />
De uitleentermijn is verdeeld in 8 periodes. De<br />
periodes voor schooljaar 2011-2012 zijn:<br />
Periode 1 29-08-11 t/m 23-09-11<br />
Periode 2 03-10-11 t/m 04-11-11<br />
Periode 3 14-11-11 t/m 09-12-11<br />
Periode 4 09-01-12 t/m 27-01-12<br />
Periode 5 06-02-12 t/m 02-03-12<br />
Periode 6 12-03-12 t/m 06-04-12<br />
Periode 7 16-04-12 t/m 18-05-12<br />
Periode 8 29-05-12 t/m 22-06-12<br />
U kunt het lesmateriaal reserveren voor één<br />
periode. Dit kunt u aangeven op bijgevoegd<br />
reserveringsformulier. De GGD zorgt ervoor dat<br />
het materiaal aan het begin van de<br />
uitleenperiode op school aanwezig is en zorgt<br />
ervoor dat het materiaal aan het eind van de<br />
periode weer opgehaald wordt. De<br />
documentalist geeft aan de school door<br />
wanneer het materiaal gebracht en gehaald<br />
wordt.<br />
De school zorgt ervoor dat de materialen<br />
klaarstaan.<br />
Tussentijds lenen<br />
Het aanbod uit dit materialenoverzicht kunt u<br />
ook buiten de uitleenperiodes reserveren. Het<br />
materiaal wordt dan echter niet op school<br />
gebracht en gehaald.<br />
6<br />
Website<br />
Via de website www.ggdriviere<strong>nl</strong>and.<strong>nl</strong> wordt u<br />
gedurende het hele jaar op de hoogte gehouden<br />
van nieuwe aanwinsten. Deze zijn in overleg met<br />
de documentalist te leen. Wij raden u dan ook<br />
aan om regelmatig de website te raadplegen.<br />
Ouderbijeenkomsten<br />
In het documentatiecentrum kunt u ook terecht<br />
voor het lenen van themapakketten voor ouderbijeenkomsten.<br />
Dit zijn complete pakketten<br />
waarmee u zelf een ouderbijeenkomst kunt<br />
verzorgen. Enkele themapakketten zijn: ‘kind en<br />
media’, ‘drukke kinderen’, ‘waarde(n)vol<br />
opvoeden’ en ‘pesten’. Een brochure met het<br />
uitgebreide aanbod kunt u aanvragen bij het<br />
documentatiecentrum, (0344) 69 87 00 of<br />
dow<strong>nl</strong>oaden op onze website.<br />
Bezoeken<br />
Het documentatiecentrum is geopend van maandag<br />
t/m vrijdag van 09.00 uur tot 16.30 uur. U<br />
kunt tijdens deze uren gewoon langs komen,<br />
maar u kunt ook van tevoren een afspraak<br />
maken. Vooral wanneer u specifieke vragen heeft<br />
of ondersteuning wenst is dit aan te raden. U<br />
kunt dan bellen met het documentatiecentrum,<br />
(0344) 69 87 00 of mailen naar:<br />
documentatiecentrum@ggd.regioriviere<strong>nl</strong>and.<strong>nl</strong>.<br />
Beoordeling<br />
Op www.loketgezondleven.<strong>nl</strong> van het RIVM<br />
Centrum Gezond Leven (CGL) staan meer dan<br />
100 leefstijlinterventies beschreven die in<br />
Nederland beschikbaar zijn. Ook steeds meer<br />
lesmaterialen uit dit lesmaterialenoverzicht<br />
worden opgenomen op deze website.<br />
Een door het CGL samengestelde<br />
Erkenningscommissie geeft ook een beoordeling<br />
over de kwaliteit van deze interventies. Dit geeft<br />
aan in hoeverre ze wel of niet effectief zijn.<br />
Er zijn verschillende beoordelingsniveau’s:<br />
- bewezen effectief;<br />
- waarschij<strong>nl</strong>ijk effectief;<br />
- theoretisch goed onderbouwd;<br />
- goed beschreven.<br />
De beoordeling is opgenomen in het<br />
materialenoverzicht. Als het lesmateriaal (nog)<br />
niet beoordeeld is staat dit ook aangegeven. Dit<br />
wil dus niet per definitie zeggen dat het materiaal<br />
niet geschikt of effectief is, maar alleen dat er<br />
nog geen onderzoek naar is gedaan of dat het<br />
niet beschreven is.
BEWEGEN<br />
1. Kinderen en van sportdag tot<br />
speelfeest<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
In het reguliere bewegingsonderwijs, maar ook<br />
tijdens sport- en speldagen, komen steeds veel<br />
spelelementen voor die een negatieve<br />
uitwerking hebben op veel kinderen. Kinderen<br />
die ‘af’ zijn worden aan de kant gezet.<br />
Zij mogen dan verder naar de kinderen kijken<br />
die wel weten hoe het moet. Terwijl deze<br />
kinderen eige<strong>nl</strong>ijk meer oefening nodig zouden<br />
hebben dan de kinderen die al van nature goed<br />
zijn in sport en spel. Kinderen die zo worden<br />
buitengesloten, raken hun plezier in het spel<br />
kwijt en willen niet meer meedoen.<br />
Inhoud:<br />
In dit boek komen alternatieven aan de orde.<br />
Aan de hand van concrete voorbeelden laat het<br />
boek zien dat bewegingsonderwijs, sport- en<br />
speldagen voor alle kinderen een groot plezier<br />
kunnen vormen. Dat kan door de regels aan te<br />
passen of andere spelen te introduceren<br />
waaraan iedereen kan meedoen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
2. Feestelijke lessen met bewegen en<br />
voeding<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dagelijks bewegen is gezond en leuk.<br />
Kinderen concentreren zich beter als ze<br />
regelmatig bewegen en<br />
gezond eten. Ook zijn<br />
ze ’s avonds lekker<br />
moe, waardoor ze<br />
beter slapen. Door<br />
gezond te eten en goed<br />
te bewegen blijven ze<br />
ook langer gezond. De<br />
beweegnorm voor kinderen is een uur per dag<br />
matig intensief bewegen, dat wil zeggen flink<br />
doorlopen of fietsen, tot je voelt dat je hart<br />
sneller gaat kloppen en dit minstens vijf<br />
minuten achter elkaar.<br />
7<br />
Inhoud:<br />
Deze map bevat verschillende lesideeën en<br />
diverse programma’s over voeding en/of bewegen<br />
die afgelopen jaren zijn verzameld. In deze<br />
handleiding staan allerlei tips voor leerkrachten<br />
van basisscholen om voeding en bewegen te<br />
integreren in de lessen tijdens de<br />
Sinterklaasperiode, maar ook in de periode<br />
daarbuiten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
3. De klas beweegt : houding, beweging<br />
en ontspanning in het klaslokaal<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het doel van deze methode is de<br />
kinderen te motiveren om<br />
dagelijks veelzijdig te bewegen.<br />
Deze motivatie wordt<br />
opgebouwd doordat de kinderen<br />
het steeds weer leuk vinden te<br />
ontdekken dat ze een<br />
bewegingsopdracht met succes<br />
kunnen uitvoeren.<br />
Inhoud:<br />
Deze methode gaat uit van een Fysio-kalender. Er<br />
is per groep een handleiding en een kalender op<br />
posterformaat. Ieder kalenderblad geeft een<br />
aparte maand weer. Elke maand heeft zo zijn<br />
eigen thema en per maand staan er drie<br />
thematisch verwante opdrachten op het<br />
kalenderblad.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
4. Sportik<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen in de leeftijd van 10 tot 14 jaar.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het hoofddoel van dit lespakket is jongeren te<br />
motiveren tot actieve sportbeoefening op een<br />
manier die bij hen past. Ze leren hoe sporten in<br />
elkaar steken en hoe je met regels en de manier<br />
van sporten kunt variëren.
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit een dramaserie, een<br />
docentenhandleiding met lessuggesties en een<br />
interactieve internetsite. In de dramaserie<br />
worden jongeren gevolgd die allemaal wel iets<br />
met sport hebben.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
5. Kies voor hart en sport<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
De kinderen worden zich bewust van de relatie<br />
tussen bewegen, gevarieerde voeding en<br />
gezondheid. Ze worden geïnformeerd over het<br />
belang van verantwoord sporten en een goede<br />
lichaamshouding. De kinderen krijgen<br />
informatie over de werking van hart, longen en<br />
bloedvaten en het belang van een goede<br />
conditie. De kinderen denken na over hun eigen<br />
leefstijl.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit drie modules. Elke<br />
module is een thematische eenheid die<br />
afzonderlijk aan de orde kan komen. Het<br />
verdient echter de voorkeur het pakket in zijn<br />
geheel als compleet programma te gebruiken.<br />
Een module bestaat uit twee of drie lessen.<br />
Module 1 en 2 zijn bedoeld voor in het<br />
klaslokaal. Module 3 dient te worden<br />
uitgevoerd in de gymnastiekzaal. De modules<br />
hebben de volgende thema‘s: hart, sport en<br />
gezondheid, sportvoorlichting en -oriëntatie,<br />
sportintroductie. Elke module bestaat uit een<br />
docentenhandleiding en een aantal kopieerbare<br />
leerlingenkaarten. De kaarten hebben elk een<br />
afgebakend onderwerp zodat u ook kunt kiezen<br />
voor het behandelen van een beperkt aantal<br />
kaarten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
6. Hupla: bewegingstussendoortjes<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Bewegingstussendoortjes zijn korte<br />
onderbrekingsmomenten tijdens of na de les<br />
8<br />
waarbij men bewust de concentratie van alle<br />
kinderen gedurende enkele<br />
minuten doorbreekt door<br />
middel van een<br />
bewegingsactiviteit, met als<br />
doel de aandacht erna weer<br />
te kunnen verscherpen. Het<br />
lespakket wil op deze manier<br />
de concentratie na het<br />
tussendoortje weer<br />
optimaliseren, het komt tegemoet aan de<br />
natuurlijke bewegingsdrang van het schoolkind.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit een handleiding en 3<br />
klapblokken, boordevol bewegingstussendoortjes.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
7. Rugla : rugoefeningen<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het voorkomen van rug- en andere<br />
gezondheidsklachten, om de concentratie te<br />
bevorderen en om bewegen te stimuleren. Dit<br />
wordt bereikt door korte aangename<br />
bewegingspauzes.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit 3 klapblokken,<br />
boordevol bewegingstussendoortjes voor de rug.<br />
De oefeningen worden aangevuld met tips over<br />
gezonde voeding, een rugvriendelijke boekentas,<br />
groeitips en rugsparende tips.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
8. Bewegen met Nellie & Cezar<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 1 en 2.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het bewegen van kleuters met diverse<br />
materialen, zoals een krant, stok, wc-rol en<br />
hoepel.
Inhoud:<br />
Het pakket bestaat uit een doosje met<br />
handleiding en 80 originele<br />
bewegingsopdrachten met Nellie en Cezar.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
9
DOOD EN ROUWVERWERKING<br />
9. Verdrietkoffer: voor kinderen van<br />
drie tot acht jaar<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder- en middenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Met deze koffer bent u elk moment voorbereid<br />
op de vraag hoe kinderen en jongeren te<br />
ondersteunen die te maken hebben met een<br />
verlies door dood.<br />
Inhoud:<br />
De koffer bestaat uit een basisset van boeken,<br />
brochures, een lijst met tips, een lijst met<br />
adressen, verdrietbrieven, kindercondoleancekaarten<br />
en praatkaartjes. Daarnaast bevat de<br />
koffer voor deze doelgroep een handpop,<br />
muzieksuggesties en troostkaarten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
10. Verdrietkoffer: voor kinderen van<br />
acht tot twaalf jaar<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden-, en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Met deze koffer bent u elk moment voorbereid<br />
op de vraag hoe kinderen en jongeren te<br />
ondersteunen die te maken hebben met een<br />
verlies door dood.<br />
Inhoud:<br />
De koffer bestaat uit een basisset van<br />
boeken, brochures, een lijst met tips, een lijst<br />
met adressen, verdrietbrieven,<br />
kindercondoleancekaarten en praatkaartjes.<br />
Daarnaast bevat de koffer voor deze doelgroep<br />
boeken, handpop, troostkaarten, mandala.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
11. Kinderen en ingrijpende situaties:<br />
over dood, rouwen en troosten<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
10<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Hoe jong kinderen ook zijn, ze komen in<br />
aanraking met de dood. Een huisdier dat dood<br />
gaat, opa of oma die overlijdt. De dood brengt<br />
een verlies met zich mee. Een verlies dat nooit<br />
meer overgaat. Opeens voelt een kind wat het is<br />
om iemand voorgoed te moeten missen. Een<br />
leerkracht die voor de sociaal-emotionele vorming<br />
aanknoopt bij de normale ontwikkeling van de<br />
leerlingen, stelt ook de omgang met de dood aan<br />
de orde. Dit lesboek pleit voor openheid en<br />
helderheid en biedt een serie werkvormen om de<br />
dood in elke groep van de basisschool ter sprake<br />
te brengen.<br />
Inhoud:<br />
Boek bevat naast achtergrondinformatie voor de<br />
leerkracht ook werkvormen en een overzicht van<br />
kinderliteratuur.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
12. Kinderen en ingrijpende situaties:<br />
over levensbedreigende ziekte in de<br />
naaste omgeving<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en<br />
bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Wanneer een leerling plotseling wordt<br />
geconfronteerd met de angstaanjagende vraag of<br />
iemand uit zijn naaste omgeving (vader, moeder,<br />
broertje, zusje) beter zal worden of dood zal gaan,<br />
dan heeft dat ingrijpende gevolgen voor dat kind.<br />
Dit boek probeert de leerkracht, schoolteam te<br />
helpen bij de eerste opvang en later begeleiding<br />
van zo‘n kind en de groep.<br />
Inhoud:<br />
Boek bevat naast achtergrondinformatie voor de<br />
leerkracht ook werkvormen, informatie ernstige<br />
ziekten en een overzicht van kinderliteratuur.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
13. Het leven duurt een leven lang<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit lesmateriaal geeft houvast om ‘op een<br />
leuke manier aan rottige ervaringen in het leven<br />
te werken’. Rouwen is gewoon en hoort dus,<br />
zoveel als mogelijk, thuis in het dagelijkse<br />
leven. Het verlies delen samen met een tante,<br />
een vriend, op school met een fijne juf of<br />
meester, kan helpen of helen.<br />
Inhoud:<br />
De map bestaat uit een gedeelte met theorie en<br />
een gedeelte met handvatten om kinderen<br />
concreet te helpen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
11
ECHTSCHEIDING<br />
14. Kinderen en ingrijpende situaties:<br />
scheiden<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Scheiden is een groter verlies voor een kind<br />
dan vaak wordt aangenomen. Als ouders gaan<br />
scheiden, verandert de randvoorwaarde van de<br />
veilige thuisbasis ingrijpend. Dat heeft gevolgen<br />
voor het vertrouwen in alle relaties die een kind<br />
heeft en later aangaat. Op het moment dat het<br />
vertrouwen in de ouders gaat wankelen,<br />
worden andere volwassenen in de omgeving<br />
van een kind (buren, ouders van vriendjes,<br />
leerkracht) belangrijke. In deze uitgave wordt<br />
op rij gezet wat de scheiding van ouders voor<br />
een kind betekent en hoe kinderen erop kunnen<br />
reageren. Kinderen nemen hun reacties mee<br />
naar school.<br />
Inhoud:<br />
De werkvormen en lesactiviteiten gaan niet<br />
expliciet over scheiden. Gekozen is voor het<br />
thema ‘wonen’. Want in de woonsituatie<br />
verandert er van alles als ouders scheiden. In<br />
een open schoolklimaat zullen deze lessen<br />
bijdragen aan meer begrip voor andere<br />
gezinssamenstellingen. Ook zijn opgenomen<br />
een checklist wat je als school kunt doen ter<br />
ondersteuning van kinderen van gescheiden<br />
ouders, een begrippe<strong>nl</strong>ijst met termen die<br />
rondom scheidingen voorkomen en een<br />
overzicht van de verschillende regelingen voor<br />
de kinderen na de scheiding.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
15. Verdrietkoffer echtscheiding<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
De echtscheidingskoffer is bedoeld als toolkit<br />
bij het begeleiden van kinderen in<br />
echtscheidingssituaties.<br />
Het is geen themakoffer die is samengesteld<br />
om echtscheiding te behandelen als<br />
lesonderwerp.<br />
12<br />
Inhoud:<br />
De koffer bestaat o.a. uit boeken voor<br />
volwassenen, leerkracht, ouder, begeleider,<br />
boeken voor kinderen, brochures,(spel)materialen<br />
en de map Gedeeld Verdriet Echtscheiding (met<br />
tal van werkvormen). Er is ook een voorbeeld van<br />
een draaiboek toegevoegd. Alles is verpakt in een<br />
grote, stevige blauwe koffer.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
GEHANDICAPT EN ANDERS ZIJN<br />
16. Ik heb ‘t! : over astma en COPD<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het lespakket draagt bij aan meer begrip voor<br />
kinderen met astma, ze weten hoe de<br />
ademhaling werkt, ze weten wat astma is en<br />
kennen de oorzaken ervan.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit het prentenboek ‘Ik<br />
heb ‘t’, een dvd/cd, overzichtsposter van Long<br />
Eiland en een handleiding.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
17. Jou een zorg!?: een lespakket over<br />
het Rode Kruis<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het lespakket geeft invulling aan één van de<br />
centrale doelstellingen van het Rode Kruis:<br />
voorlichting geven en bewustwording creëren.<br />
De lessen geven inzicht in de kwetsbare<br />
situaties waarin veel mensen in onze<br />
same<strong>nl</strong>eving verkeren. Kinderen vormen de<br />
vrijwilligers en de hulpverleners van morgen.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit vijf katernen: de<br />
algemene docentenhandleiding en 4<br />
leskaternen voor de verschillende<br />
bouwgroepen. De thema’s zijn over alle<br />
bouwgroepen verdeeld:<br />
- Groep 1/2 sociale hulp, nationaal (zorgen<br />
voor jezelf en voor elkaar);<br />
- Groep 3/4 sociale hulp, nationaal (als je<br />
ziek, gehandicapt of eenzaam bent);<br />
- Groep 5/6 noodhulp, nationaal (nood aan<br />
de man);<br />
- Groep 7/8 sociale hulp en noodhulp,<br />
internationaal (over de grenzen).<br />
Elk katern bevat twee lessen. Per leskatern zijn<br />
er vijf of zes kopieerbladen.<br />
13<br />
Verder bevat het lespakket: posters voor elke<br />
groep en een dvd met twee afleveringen van het<br />
tv-programma Het Klokhuis voor groep 5 t/m 8<br />
en een korte animatiefilm over Humanitair<br />
Oorlogsrecht voor groep 7/8.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
18. Lesprogramma stotteren<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling<br />
Een stotterend kind in de klas roept dikwijls<br />
vragen op: moet ik als<br />
leerkracht het kind uit<br />
laten praten of<br />
onderbreken? Moet het<br />
net als de andere kinderen<br />
een leesbeurt krijgen?<br />
Mogen andere kinderen<br />
iets van het stotteren<br />
zeggen of is het beter om<br />
het te negeren? Stotteren<br />
wordt vaak beïnvloed door<br />
de reactie van de<br />
luisteraar. In een klas<br />
heeft een kind dat stottert<br />
vaak te maken met 25 of meer luisteraars.<br />
Een les over dit onderwerp met daarin informatie<br />
over stotteren en tips voor de luisteraars kan veel<br />
spanning verlichten en zo het stotterprobleem<br />
verminderen.<br />
Inhoud:<br />
Bij het lesprogramma hoort een dvd met<br />
verschillende fragmenten. Vier kinderen die<br />
stotteren, een ouderinterview, een interview met<br />
een leerkracht en een deel van de les.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
GENOTMIDDELEN<br />
19. Drugs<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze dvd geeft jongeren informatie over welke<br />
drugs er zijn, over waarom mensen deze<br />
middelen gebruiken, over de risico’s en over<br />
wat verslaving is.<br />
Inhoud:<br />
De dvd van tv-programma Het Klokhuis over<br />
drugs bestaat uit 2 delen van ongeveer 15<br />
minuten. Deel 1: genotmiddelen en softdrugs.<br />
Deel 2: risico’s van (hard)drugsgebruik.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
20. Alcohol?!<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
De doelstelling van dit pakket is voorkomen dat<br />
leerlingen uit groep 7 en 8 tabak en drugs gaan<br />
gebruiken. En uitstellen van het moment dat ze<br />
voor het eerst alcohol gaan gebruiken. De<br />
lessen hebben o.a. onderstaande doelstellingen:<br />
- Leerlingen kennen de risico’s van<br />
genotmiddelen.<br />
- Ze weten waarom mensen wel of geen<br />
genotmiddelen gebruiken.<br />
- Ze vormen zich een (voorlopige) mening<br />
omtrent toekomstig eigen gebruik.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit en een<br />
docentenhandleiding, werkboek en lesboek.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
21. Drugs?!<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
De doelstelling van dit pakket is voorkomen dat<br />
leerlingen uit groep 7 en 8 tabak en drugs gaan<br />
gebruiken.<br />
14<br />
En uitstellen van het moment dat ze voor het<br />
eerst drugs gaan gebruiken. De lessen hebben<br />
o.a. onderstaande doelstellingen:<br />
- Leerlingen kennen de risico’s van<br />
genotmiddelen.<br />
- Ze weten waarom mensen wel of geen<br />
genotmiddelen gebruiken.<br />
- Ze vormen zich een (voorlopige) mening<br />
omtrent toekomstig eigen gebruik.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit en een<br />
docentenhandleiding, werkboek en lesboek.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
22. Roken?!<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
De doelstelling van dit pakket is voorkomen dat<br />
leerlingen uit groep 7 en 8 tabak en drugs gaan<br />
gebruiken. En uitstellen van het moment dat ze<br />
voor het eerst gaan roken. De lessen hebben o.a.<br />
onderstaande doelstellingen:<br />
- Leerlingen kennen de risico’s van<br />
genotmiddelen.<br />
- Ze weten waarom mensen wel of geen<br />
genotmiddelen gebruiken.<br />
- Ze vormen zich een (voorlopige) mening<br />
omtrent toekomstig eigen gebruik.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit en een<br />
docentenhandleiding, werkboek en lesboek.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
23. Kwartetspel alcohol en tabak<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Door middel van een spel<br />
leerlingen meer inzicht geven<br />
in het onderwerp roken en<br />
drinken.<br />
Inhoud:<br />
Kwartetspel over roken en drinken.
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
24. Alcohol, een ander verhaal<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Leerlingen worden al jong geconfronteerd met<br />
de maatschappelijke norm dat het drinken van<br />
alcohol ‘normaal’ is. Anders dan vroeger, toen<br />
men alleen bij een feestelijke gelegenheid<br />
dronk, drinken veel volwassenen regelmatig als<br />
zij thuiskomen, bij het eten of voor het<br />
slapengaan een drankje met alcohol. Ook op<br />
televisie is regelmatig het gebruik van alcohol<br />
te zien. Onder een deel van de jeugd bestaat<br />
het idee dat (veel) alcohol drinken stoer en<br />
spannend is. Om leerlingen voor te bereiden op<br />
deze normen en maatschappelijke invloed en<br />
om hen de gelegenheid te geven om hun eigen<br />
standpunt te kiezen ten opzichte van (veel)<br />
alcohol drinken is goede en tijdige voorlichting<br />
van belang.<br />
Inhoud:<br />
Dit lespakket bestaat uit een handleiding en<br />
drie werkkaternen met verhalen waaruit de<br />
docent een keuze kan maken. Bij elk verhaal<br />
gaan de leerlingen eerst op zoek naar feitelijke<br />
informatie. Goede informatie is van groot<br />
belang bij goede voorlichting. Daarna bedenken<br />
zij welke problemen er kunnen ontstaan,<br />
wegen zij voor- en nadelen af van<br />
alcoholgebruik in de verschillende situaties en<br />
bepalen zij hun standpunt. Elk verhaal wordt<br />
afgesloten met een presentatie waarbij ook de<br />
ouders uitgenodigd worden.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
15
(SEKSUELE) KINDERMISHANDELING<br />
25. Kinderen en omgaan met<br />
kindermishandeling<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-,<br />
midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
In de lessen wordt<br />
aandacht besteed aan de<br />
volgende doelen:<br />
- weten wat kindermishandeling is;<br />
- weten wat je kunt doen en waar je terecht<br />
kunt als je mishandeld wordt;<br />
- weerbaar zijn.<br />
Inhoud:<br />
Dit boek vormt een praktische handleiding voor<br />
het omgaan met kindermishandeling. Het<br />
steunt elke beroepskracht in het<br />
basisonderwijs om alles te doen wat in zijn<br />
macht ligt om een mishandeld kind te helpen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
26. Kindermishandeling: wat is het &<br />
hoe kun je het stoppen<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze film is bedoeld om kinderen informatie te<br />
geven over het onderwerp kindermishandeling:<br />
wat is het en hoe kun je het stoppen?<br />
Inhoud:<br />
Deze dvd duurt 23 minuten. Aan de hand van<br />
4 scènes worden verschillende vormen van<br />
kindermishandeling besproken. De situaties zijn<br />
nagespeeld. In de eerste scène zien we Roy,<br />
die door zijn vader wordt geschopt en<br />
geslagen. Bij Roy is er sprake van lichamelijke<br />
mishandeling. In de tweede scène staat<br />
seksuele mishandeling centraal. We maken<br />
kennis met Nora. Elke week doet de vader van<br />
Nora seksspelletjes met haar. In de derde scène<br />
zien we Jim. Jim wordt thuis verwaarloosd.<br />
Zijn ouders zijn er bijna nooit en Jim moet<br />
meestal voor zichzelf zorgen. In de vierde<br />
scène gaat het om geestelijke mishandeling.<br />
16<br />
Monica krijgt van haar ouders altijd maar te horen<br />
dat ze niks kan en dat ze een geboren loser is.<br />
Bovendien maken de ouders van Monica vaak<br />
ruzie met elkaar. Deze voorlichtingsfilm kan voor<br />
kinderen behoorlijk aangrijpend zijn. Het zal<br />
daarom voor kinderen prettig zijn als de film in<br />
een vertrouwde en veilige omgeving bekeken<br />
wordt. De film kan allerlei emoties losmaken en<br />
vragen oproepen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
27. Kan wel zijn<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 5 en 6.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Leerlingen inzicht geven in de diverse vormen van<br />
kindermishandeling (lichamelijke en psychische<br />
mishandeling, seksueel misbruik en<br />
verwaarlozing) en biedt aanknopingspunten voor<br />
een oplossing.<br />
Doelstellingen van dit lespakket zijn:<br />
De leerlingen:<br />
- Zijn bekend met het begrip<br />
kindermishandeling en weten dat er diverse<br />
vormen van mishandeling zijn (lichamelijke<br />
en psychische mishandeling, verwaarlozing<br />
en seksueel misbruik).<br />
- Weten in voorkomende gevallen dat zij niet<br />
de enigen zijn met zulke problemen en<br />
kennen de wegen die mogelijk leiden naar<br />
een oplossing.<br />
- Weten dat mishandelde kinderen zelf<br />
mogelijkheden hebben iets aan hun<br />
problematische situatie te veranderen,<br />
bijvoorbeeld door erover te praten met een<br />
volwassene.<br />
- Zijn bekend met de Kindertelefoon.<br />
- Weten dat mishandeling nooit de schuld is<br />
van het kind zelf en zijn bekend met het<br />
gegeven dat mishandelde ouders vaak<br />
handelen uit overmacht.<br />
- Zijn op de hoogte van andere<br />
informatiebronnen waarmee ze zich verder<br />
in dit onderwerp kunnen verdiepen.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit een handleiding en 30<br />
leerlingenboekjes.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
LICHAAM(VERZORGING)<br />
28. De mens<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit lespakket wil de leerlingen kennis laten<br />
maken met de bouw en de werking van hun<br />
eigen lichaam.<br />
Bovendien zullen zij<br />
ervaren, dat het<br />
lichaam verzorging<br />
nodig heeft.<br />
Inhoud:<br />
Het pakket bestaat uit een handleiding,<br />
werkschrift, dvd en wandplaten. De dvd bevat<br />
vier programma‘s: geraamte, ademhaling, spijsvertering<br />
en bloedsomloop en duren 20<br />
minuten per programma. De wandplaten<br />
bestaan uit 4 kleurenposters die een<br />
uitstekende mogelijkheid bieden de<br />
onderwerpen klassikaal te behandelen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
29. Hoofdluiskoffer<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het bestrijden van hoofdluis op school en het<br />
doorbreken van het taboe rond hoofdluis.<br />
Inhoud:<br />
Koffer met een leidraad hoofdluisbestrijding,<br />
(voor)leesboekjes, diverse middelen tegen<br />
hoofdluis en een dvd over hoofdluis van het<br />
programma Het Klokhuis.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
30. Leskist hygiëne<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onderbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kinderen weten wat een goede hygiëne is.<br />
17<br />
De volgende onderwerpen worden o.a.<br />
behandeld:<br />
-haren wassen;<br />
-handen wassen;<br />
-welke kleding in welk jaargetijde;<br />
-hoofdluis;<br />
-tandenpoetsen.<br />
Inhoud:<br />
Deze leskist bestaat uit Meneer Wasje (handpop<br />
wasbeer), diverse lessen over hygiëne,<br />
(voor)leesboeken en puzzels.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
31. Jumbo Boek van je lijf<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit grote boek behandeld alles over het lichaam<br />
van kinderen. Behandeld wordt het skelet,<br />
bewegen, spieren en ademhalen.<br />
Inhoud:<br />
Een aantrekkelijk, groot formaat boek met veel<br />
tekst en illustratie.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
32. Hoortoren<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Door zintuigen maken we contact met onze<br />
omgeving. Het gehoor is een belangrijk zintuig<br />
dat ons helpt om te communiceren en ons leven<br />
plezierig maakt. Horen betekent letterlijk ‘erbij<br />
horen’. Dit lespakket draagt ertoe bij dat de<br />
leerlingen bewuster omgaan met hun gehoor.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit vertelposters,<br />
opdrachtkaarten, dvd disco-oor voor groep 5 t/m<br />
8, decibelmeter voor alle groepen en cd’s.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
MONDGEZONDHEID<br />
33. Leskist over mondgezondheid<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onderbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze leskist heeft tot doel om leerkrachten te<br />
ondersteunen bij het geven van lessen over<br />
mondgezondheid.<br />
Inhoud:<br />
Deze leskist is met ingang van schooljaar<br />
2011-2012 geheel vernieuwd. De inhoud is op<br />
dit moment nog niet bekend. Zodra dit bekend<br />
is kunt u dit lezen in de Nieuwsflits Gezonde<br />
School.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
34. Leskist over mondgezondheid<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden- en<br />
bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze leskist heeft tot doel om leerkrachten te<br />
ondersteunen bij het geven van lessen over<br />
mondgezondheid.<br />
Inhoud:<br />
Deze leskist is met ingang van schooljaar<br />
2011-2012 geheel vernieuwd. De inhoud is op<br />
dit moment nog niet bekend. Zodra dit bekend<br />
is kunt u dit lezen in de Nieuwsflits Gezonde<br />
School.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
35. Hou je mond gezond!<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit lesmateriaal laat kinderen kennismaken met<br />
de belangrijkste onderwerpen rond het thema<br />
mondgezondheid. Waarmee houd je je mond<br />
gezond? En hoe doe je dat dan? Hoe voorkom<br />
je tanderosie? Ook leren ze waarom een bezoek<br />
aan de tandarts of mondhygiënist belangrijk is.<br />
18<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit een handleiding,<br />
lesideeën en een wandplaat ‘Bij de tandarts’.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
36. Groot poetsgebit met borstel<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Demonstratiemateriaal om leerlingen<br />
poetsinstructie te geven.<br />
Inhoud:<br />
Groot gebit met borstel.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
37. Kies met cariës<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Door middel van dit model kunnen de leerlingen<br />
zien hoe een gaatje in het gebit eruitziet.<br />
Inhoud:<br />
Een model van een kies (ongeveer 25 cm hoog)<br />
met cariës bestaande uit twee delen die uit elkaar<br />
kunnen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
38. Wiebeltandje<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onderbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kinderen kunnen zien hoe het is als de tanden<br />
wisselen.<br />
Inhoud:<br />
Houten gezicht van een jongen/meisje met een<br />
losse tand. Op de achterkant staat een<br />
voorleesverhaal.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
PESTEN<br />
39. Leskist pesten<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Door middel van lesmaterialen en<br />
achtergrondinformatie een ondersteuning<br />
bieden om op school aandacht aan het<br />
onderwerp pesten te besteden.<br />
Inhoud:<br />
De leskist pesten bevat o.a. het ‘Nationaal<br />
Onderwijs Protocol tegen Pesten’. De cd-rom<br />
‘No Limits?’ voor de bovenbouw, bevat<br />
informatie over de achtergrond en aanpak van<br />
pesten. Het boek ‘Kinderen en ingrijpende<br />
situaties, Pesten’ biedt naast<br />
achtergrondinformatie vooral lessuggesties<br />
voor de aanpak van pesten. De overige<br />
materialen is een verzameling van lesmateriaal,<br />
achtergrondinformatie en (voor)leesboeken over<br />
pesten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
40. Kinderen en ingrijpende situaties:<br />
pesten<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Over pesten is de afgelopen jaren veel gezegd<br />
en geschreven. Uit onderzoek is gebleken dat<br />
niet alleen pestkop<br />
en gepeste<br />
slachtoffer zijn,<br />
maar dat alle<br />
kinderen eronder<br />
lijden als er in een<br />
groep wordt gepest.<br />
De oorzaken van<br />
het pesten liggen op<br />
diverse terreinen.<br />
Een enkele strafmaatregel of een kringgesprek<br />
is daarom niet voldoende om iets tegen het<br />
pesten te doen. Alleen een brede aanpak kan<br />
daadwerkelijk tot resultaten leiden. Zo’n<br />
blijvende aanpak lijkt het best gegarandeerd als<br />
een school het bestrijden van pesten onderdeel<br />
maakt van het pedagogisch klimaat.<br />
19<br />
Dat vraagt om tijd en energie van de<br />
schoolleiding en de leerkrachten. Maar de<br />
beloning is er ook: scholen die inmiddels zo ver<br />
zijn, weten dat een structurele en preventieve<br />
aanpak leidt tot een prettiger schoolklimaat waar<br />
het makkelijker werken is; niet alleen voor de<br />
leerkrachten, maar ook voor de leerlingen die<br />
daardoor met meer plezier naar school gaan en<br />
betere resultaten behalen.<br />
Inhoud:<br />
In dit boek staat informatie over pesten, antipestbeleid<br />
en acute gevallen van pesten. Ook<br />
bevat het praktisch lesmateriaal waarmee u in de<br />
klas aan het werk kunt.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
41. Antipestspel<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het antipestspel is gemaakt door kinderen voor<br />
kinderen, om het pesten en het omgaan met<br />
elkaar bespreekbaar te maken.<br />
Inhoud:<br />
Het antipestspel bestaat uit:<br />
- een bedrukt, kunststof spelbord;<br />
- twee doosjes met in elk doosje 21 kaartjes;<br />
- 6 pionnen;<br />
- dobbelsteen;<br />
- handleiding.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
42. Pesten, dat pikken we niet!<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kinderen in de piekleeftijd van het pesten, rond<br />
de 11 tot 14 jaar, door een discussie na te laten<br />
denken over pesten en hun eigen rol daarin, zodat<br />
het pesten vermindert of liever zelfs stopt.<br />
Inhoud:<br />
Het lesmateriaal bestaat uit een handleiding en<br />
een dvd en is bedoeld om de zwijgende<br />
middengroep te mobiliseren.
De dvd Pest is een hulpmiddel dat de kinderen<br />
aanzet tot nadenken en discussiëren. De dvd<br />
duurt 6 minuten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
43. Pesten op school: adequaat<br />
optreden tegen pestgedrag<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Helaas komt het pesten van kinderen op school<br />
nog heel veel voor, zowel onder schooltijd als<br />
in de vrije tijd. Dit praktisch werkboek<br />
verschaft informatie over het signaleren van dit<br />
hardnekkig verschijnsel en concrete hulp bij het<br />
bestrijden ervan.<br />
Inhoud:<br />
In dit boek staan spelen die preventief gebruikt<br />
kunnen worden, maar ook als het pesten al<br />
begonnen is.<br />
De spelen zijn onderverdeeld in drie<br />
categorieën:<br />
- spelen over het onderwerp pesten;<br />
- spelen op het gebied van samenwerken en<br />
communiceren;<br />
- spelen op het gebied van waarnemen en<br />
sensitief worden.<br />
De drie groepen hebben verschillende<br />
doelstellingen die elkaar aanvullen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
44. Cyberpesten: who cares?<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het voorkomen van pesten via internet.<br />
Leerkrachten geven aan dat cyberpesten een<br />
dagelijks voorkomen probleem is, waar ze<br />
weinig grip op hebben. Leerlingen zeggen dat<br />
ze zich vaak niet realiseren waar ze mee bezig<br />
zijn.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit een handleiding met<br />
werkbladen en een dvd. De film ‘Chatbox, who<br />
cares?’ toont een praktijkvoorbeeld van<br />
20<br />
cyberpesten. Zowel de leefwereld van de<br />
jongeren (dader en slachtoffer), als de<br />
belevingswereld van volwassenen worden in<br />
beeld gebracht. De film duurt 11 minuten en<br />
nodigt uit om samen verder te praten over het<br />
fenomeen cyberpesten, de verantwoordelijkheden<br />
en de mogelijke oplossingen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
45. Internetkwartet<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden- en<br />
bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het internetkwartet is ontstaan<br />
uit lessen met kids over veilig<br />
internet. Door het<br />
internetkwartet worden kinderen<br />
zich bewust van hun eigen<br />
internet gedrag. Ze halen uit het<br />
kwartet wat voor hun van belang<br />
is.<br />
Inhoud:<br />
Het kwartetspel bestaat uit 40 kaarten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
46. Pestkwartet<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het doel van het Pestkwartet is kinderen en<br />
jongeren inzicht te geven in alle betrokken rollen<br />
in een pestsituatie.<br />
Inhoud:<br />
Het Pestkwartet bestaat uit elf setjes van elk vier<br />
kaarten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
RELATIONELE EN SEKSUELE<br />
VORMING<br />
47. Relaties en seksualiteit<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit lesmateriaal wil kinderen ondersteunen in<br />
hun ontwikkeling tot een persoon die respect<br />
heeft voor zichzelf en anderen. Iemand die zich<br />
bewust is van eigen en andermans gevoelens,<br />
wensen, opvattingen en mogelijkheden en die<br />
beslissingen kan nemen op het gebied van<br />
seksualiteit.<br />
Inhoud:<br />
Het pakket bestaat uit een map met 5<br />
katernen. Elk katern bevat lessuggesties over<br />
verschillende onderwerpen die te maken<br />
hebben met relaties en seksualiteit. Het<br />
lespakket behandelt per bouw de volgende<br />
driedeling: lichamelijke en emotionele<br />
ontwikkeling; sociale ontwikkeling en relaties;<br />
seksualiteit en gezondheid. Er is een apart<br />
katern voor gebruik in multiculturele klassen.<br />
Beoordeling:<br />
Goed beschreven.<br />
48. Relaties en seksualiteit: van uk tot<br />
stuk onderbouw<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onderbouw (groep 1, 2, 3).<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze leskist is een middel om leerkrachten in<br />
de onderbouw van het basisonderwijs te<br />
ondersteunen bij het geven van relationele en<br />
seksuele vorming. Deze leskist gaat niet alleen<br />
over seksualiteit. De onderwerpen<br />
relaties/vriendschap, verschillen tussen jongens<br />
en meisjes (lichaamsbesef), groeien en<br />
weerbaarheid nemen een belangrijke plaats in.<br />
21<br />
Inhoud:<br />
De leskist bevat naast een handleiding ook de<br />
methode ‘Relaties en seksualiteit’ van Sanderijn<br />
van der Doef, diverse (voor)leesboeken en<br />
spellen. De lessen gaan o.a. over ‘beeld van<br />
jezelf’, ‘hoe ben jij geboren’, ‘vriendschap en<br />
houden van’, ‘knuffelen en houden van’,<br />
‘weerbaar maken’ en ‘ik maak mij schoon’.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
49. Relaties en seksualiteit: van uk tot<br />
stuk middenbouw<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen middenbouw (groep 4, 5, 6).<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze leskist is een middel om leerkrachten in de<br />
middenbouw van het basisonderwijs te<br />
ondersteunen bij het geven van relationele en<br />
seksuele vorming.<br />
Inhoud:<br />
De leskist bevat naast een handleiding ook de<br />
methode ‘Relaties en seksualiteit’ van Sanderijn<br />
van der Doef, diverse (voor)leesboeken en<br />
spellen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
50. Relaties en seksualiteit: van uk tot<br />
stuk bovenbouw<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen bovenbouw (groep 7 en 8).<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Misschien heeft u twijfels bij het onderwerp van<br />
deze leskist: “hoe ga ik een klas vol met pubers<br />
vertellen over relaties, maar vooral over seks?”.<br />
Dan kunnen we u geruststellen: deze kist gaat in<br />
elk geval niet alleen over seksualiteit. Het<br />
onderwerp ‘relaties’ neemt ook een zeer<br />
belangrijke plek in. Verder blijkt dat<br />
volwassenenseksualiteit en kinderseksualiteit<br />
door elkaar gehaald worden. Bij volwassenen<br />
draait seks altijd om het orgasme. Bij kinderen zie<br />
je dat seksualiteit gericht is op het ontdekken van<br />
het eigen lichaam en dat van anderen en het<br />
ontwikkelen van gevoelens die daarbij horen.
Inhoud:<br />
In deze leskist zitten 3 manieren om de lessen<br />
relaties en seksualiteit aan te bieden. U kunt<br />
zelf kiezen welke manier u de beste vindt. Voor<br />
de kinderen, maar ook voor uzelf. De leskist<br />
bestaat uit de methode ‘Relaties en<br />
Seksualiteit’ van Sanderijn van der Doef, een<br />
magazine ‘van uk tot stuk’. Deze vormen het<br />
uitgangspunt van de lessen. Daarnaast bevat<br />
de leskist boeken, het spel ‘Seks & Co’ en<br />
diverse materialen behorende bij de lessen.<br />
De lessen zijn opgebouwd uit 3 domeinen:<br />
lichamelijke en emotionele ontwikkeling; sociale<br />
ontwikkeling en relaties; seksualiteit en<br />
gezondheid.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
51. Liefdesplein<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het doel is dat kinderen zich ontwikkelen tot<br />
mensen die verantwoorde keuzes kunnen<br />
maken op het gebied van relaties en<br />
seksualiteit. En seksualiteit op een gezonde en<br />
bevredigde manier kunnen beleven, met<br />
respect voor zichzelf en anderen.<br />
Inhoud:<br />
Het lesmateriaal bestaat uit een handleiding<br />
met achtergrondinformatie over de<br />
onderwerpen die van belang zijn voor de<br />
begeleiding van leerlingen, werkboek voor<br />
leerlingen. De dvd bestaat uit vier afleveringen<br />
van 15 minuten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
52. Girls’choice : wensen en grenzen<br />
in intimiteit<br />
Doelgroep:<br />
Meisjes 10-13 jaar.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het doel van dit spel is een bijdrage leveren<br />
aan de preventie van onbedoelde/ongewenste<br />
tienerzwangerschappen.<br />
22<br />
Inhoud:<br />
Dit bordspel bestaat uit 2 spelen: basisspel voor<br />
meisjes van 10-13 jaar en voor meisjes van 13<br />
jaar en ouder. Van de leerlingen wordt enige<br />
basiskennis op het gebied van het eigen lichaam,<br />
anticonceptie en voortplanting verondersteld. Het<br />
spel voorziet niet in seksuele voorlichting. Bij dit<br />
spel horen 5 pionnen, dobbelsteen, handleiding,<br />
boekje met antwoorden en spelregels.<br />
Beoordeling:<br />
Goed beschreven.<br />
53. Boys ‘r us : jongens, relaties en<br />
seksualiteit<br />
Doelgroep:<br />
Jongens 10-13 jaar.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het doel van dit spel is het op een<br />
leeftijdadequate en speelse manier jongens<br />
bewust te maken van het belang van veilige,<br />
prettige, gewenste en gelijkwaardige seksuele en<br />
relationele contacten.<br />
Inhoud:<br />
Het bordspel bestaat uit 1 spelbord, 60<br />
opdrachtkaarten voor het basisonderwijs, 60<br />
opdrachtkaarten voor het voortgezet onderwijs,<br />
26 illustratiekaarten, 10 meningskaarten, 5<br />
pionnen, antwoordenboekje, spelregelboekje en<br />
handleiding.<br />
Beoordeling:<br />
Goed beschreven.<br />
54. Puberkwartet<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het doel van het Puberkwartet is om kinderen<br />
spelenderwijs kennis te<br />
laten maken met<br />
verschillende aspecten<br />
van de puberteit,<br />
waaronder relaties en<br />
seksualiteit. Door<br />
het spelen<br />
van het kwartetspel<br />
wordt kinderen gevraagd<br />
de woorden die met dit<br />
onderwerp te maken hebben uit te spreken.
Daarmee stimuleert het kwartetspel het<br />
bespreekbaar maken van onderwerpen rondom<br />
puberteit, relaties en seksualiteit.<br />
Inhoud:<br />
Het Puberkwartet bestaat uit 52 kaarten die<br />
samen dertien kwartetten vormen. Een kwartet<br />
is een verzameling van vier bij elkaar horende<br />
kaarten. De verschillende kwartetten zijn:<br />
gevoelens in de puberteit, meisjes in de<br />
puberteit, jongens in de puberteit, vriendschap,<br />
verliefd, verkering vragen, verkering hebben,<br />
uitmaken, zoenen, voorbehoedsmiddelen,<br />
seksueel overdraagbare aandoeningen en<br />
grenzen. Het spel kan gespeeld worden met<br />
drie tot zes spelers.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
55. Lekker in je vel<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit lespakket wil leerlingen ondersteunen in<br />
hun ontwikkeling tot een persoon die:<br />
- zijn/haar eigen lichaam kan waarderen;<br />
- zich bewust is van eigen en andermans<br />
gevoelens, wensen, opvattingen en<br />
mogelijkheden;<br />
- relaties kan aangaan en onderhouden;<br />
- beslissingen kan nemen op het gebied<br />
van seksualiteit en relaties.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit een<br />
docentenhandleiding, acht posters en<br />
werkbladen en behandelt de volgende thema’s:<br />
- ontdek jezelf;<br />
- wat gebeurt er nu weer met je?;<br />
- vrienden voor het leven?;<br />
- jij bent oké;<br />
- jij maakt het verschil;<br />
- jouw eigen stijl.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
56. Wonderlijk gemaakt<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8 (gereformeerd<br />
onderwijs)<br />
23<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit lesmateriaal wil antwoord geven op de<br />
volgende vragen:<br />
- Waarom zouden we seksuele vorming op de<br />
schoolagenda zetten?<br />
- Hoe kan dit onderwerp verantwoord in school<br />
geïntroduceerd worden?<br />
- Hoe kan seksuele vorming in de praktijk<br />
gestalte krijgen?<br />
De titel “Wonderlijk gemaakt” is een aanhaling uit<br />
Psalm 139, waar de dichter zich buitengewoon<br />
verwondert over God, Die het leven geschapen<br />
heeft.<br />
Het lespakket wil de kinderen primair het mooie<br />
van seksualiteit laten zien, en Gods bedoeling<br />
ermee.<br />
Ook wordt er gesproken over de zwarte kant van<br />
seksualiteit, het seksueel misbruik.<br />
Daarbij staat het weerbaar maken centraal. Zo wil<br />
het lespakket kinderen laten beseffen wat de<br />
grenzen en normen zijn die God aan de<br />
seksualiteit verbonden heeft en hen stimuleren<br />
om in hun eigen leven daarnaar te leven.<br />
Inhoud:<br />
Deze map bevat materiaal om gelijk aan de slag<br />
te gaan. Deel 1 bevat materiaal aan ter bezinning<br />
op het onderwerp, het bevat een stappenplan om<br />
het onderwerp zorgvuldig in de school te<br />
introduceren. Deel 2 biedt een complete<br />
lessenserie voor groep 7 en 8. Er is een<br />
uitvoerige handleiding, die per les stap voor stap<br />
aangeeft wat er van leerkracht en kinderen<br />
verwacht wordt.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
SOCIAAL-EMOTIONELE VORMING<br />
57. Kinder Kwaliteiten Spel<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kinderen krijgen een positieve kijk op zichzelf<br />
als ze positief benaderd worden door anderen.<br />
Daarnaast is het heel waardevol om hun eigen<br />
kwaliteiten te (her)kennen. Door met de<br />
kinderen over hun goede eigenschappen,<br />
kwaliteiten te praten, krijgen zij inzicht in<br />
zichzelf. Het benoemen van de eigen<br />
kwaliteiten van kinderen bevestigen in wie zij<br />
zijn, in wat ze de moeite waard maakt.<br />
Inhoud:<br />
Dit spel biedt een praktische werkwijze<br />
waarmee u als leerkracht op een eenvoudige en<br />
niet gekunstelde wijze kinderen positief<br />
aandacht kunt geven. De kinderen hebben een<br />
actieve bijdrage binnen deze methodiek. De<br />
kaartjes zijn een middel om met kinderen in<br />
gesprek te raken over het kind zelf. De kaartjes<br />
zijn ook goed inzetbaar buiten de groep,<br />
bijvoorbeeld bij de begeleiding van individuele<br />
leerlingen tijdens RT-uren.<br />
Het spel bestaat uit een handleiding, 46<br />
blauwe kaartjes, 9 rode kaartjes en 14 gele<br />
kaartjes.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
58. Superheld<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Doel van Superheld is kinderen inzicht geven in<br />
sociaal veilig en niet-veilig gedrag in alledaagse<br />
situaties.<br />
Inhoud:<br />
Dit lespakket bestaat uit een bordspel en een<br />
werkmap.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
24<br />
59. De coole kikker : het sociale<br />
vaardigheden kwartetspel<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Spelenderwijs raken<br />
kinderen vertrouwd met<br />
allerlei aspecten die<br />
belangrijk zijn bij het<br />
omgaan met<br />
leeftijdsgenootjes zoals: het<br />
kennismaken, vriendjes<br />
maken, samenwerken,<br />
onderhandelen, meespelen,<br />
uitschelden, als een kind<br />
wordt geplaagd,<br />
buitensluiten en pesten.<br />
Inhoud:<br />
Het kwartetspel bestaat in totaal uit 9 kwartetten<br />
van elk 4 kaartjes. Het spel kan zelfstandig<br />
gespeeld worden in de klas, thuis of in het kader<br />
van een sociale vaardigheidstraining. Bij dit<br />
kwartetspel hoort een boek en 2 posters.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
60. Meidenvenijn is niet fijn!<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen in de leeftijd van 9 tot 15 jaar.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit lespakket maakt meidenvenijn op een prettige<br />
manier bespreekbaar in teams, klassen en<br />
meidengroepen. Meidenvenijn is niet iets wat ‘er<br />
bij hoort’, zoals zo vaak wordt geroepen.<br />
Meidengroepjes zijn als kleine koninkrijkjes, met<br />
aan het hof de Queen bee.<br />
Zij bepaalt wie er bij hoort<br />
en wie niet. Zij maakt de<br />
regels in denken, doen en<br />
zijn. Een blik kan een groep<br />
meiden doen sidderen. Op<br />
subtiele wijze regeert ze<br />
over haar hofhouding. Bij<br />
meisjes is status gebaseerd<br />
op relaties. Meisjes maken<br />
gebruik en misbruik van relaties om elkaar te<br />
kwetsen en groepjes te vormen. Dit wordt ook<br />
wel relationele agressie genoemd.
Relationele agressie tussen meiden kan voor<br />
problemen zorgen op school en de gevolgen<br />
voor slachtoffers zijn vaak levenslang.<br />
Inhoud:<br />
Het pakket bestaat uit een werkmap en diverse<br />
praatplaten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
61. Monsterkoffer<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onderbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kinderen ontwikkelen zich over het algemeen in<br />
een fascinerend tempo. Dag in dag uit spelen<br />
en leven ze in een complexe omgeving. Ze<br />
worden geconfronteerd met een enorme<br />
hoeveelheid indrukken en impulsen. Al die<br />
indrukken moeten verwerkt worden. Elk kind<br />
doet dat op zijn eigen manier. Je merkt dat dit<br />
het ene kind makkelijker afgaat dan het andere.<br />
Veel jonge kinderen scheppen een<br />
fantasiewereldje, waarin bijvoorbeeld enge<br />
dieren en monstertjes ten tonele worden<br />
gevoerd. Dat is volkomen normaal, het is een<br />
manier om de indrukken uit de buitenwereld te<br />
verwerken. Het is een fase die belangrijk is<br />
voor de sociaalemotionele ontwikkeling.<br />
De Monsterkoffer biedt een handvat om op een<br />
positieve manier met kinderfantasieën om te<br />
gaan.<br />
Inhoud:<br />
De set Monsterkoffertjes bestaat eige<strong>nl</strong>ijk uit<br />
twee koffertjes. In het eerste koffertje zit een<br />
aantal losse platen, in het tweede een t-shirt.<br />
Dit lespakket nodigt uit tot veel interactie.<br />
Hierdoor heeft het ook een positief (neven)<br />
effect op de taalontwikkeling. Ook de<br />
creativiteit van kinderen wordt erdoor<br />
gestimuleerd.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
25<br />
62. Zo gaan Roos en Tom met elkaar<br />
om : sociale vaardigheidstrainingen voor<br />
kinderen uit de groepen 2 tot en met 4<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder- en middenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze methode is gebaseerd op de principes van<br />
de Amerikaan Goldstein. De Goldstein-methode is<br />
gericht op het aa<strong>nl</strong>eren van sociale vaardigheden<br />
via het systematisch toepassen van<br />
leertheoretische en gedragstherapeutische<br />
principes. Doel van deze methode is: verwerven<br />
van kennis over sociale vaardigheden om beter te<br />
kunnen handelen in complexe sociale situaties;<br />
het kind competenter maken in de sociale<br />
omgang met leeftijdsgenootjes; minder spanning<br />
ervaren en minder faalangstig zijn in sociale<br />
situaties; het kind stimuleren het aangeleerde<br />
gedrag toe te passen in zijn dagelijkse omgeving.<br />
Inhoud:<br />
In dit boek komen verschillende vaardigheden aan<br />
bod zoals: kennismaking, hoe praat je met elkaar;<br />
vragen stellen, je mag ook nee zeggen; samen<br />
spelen is geven en nemen; samen spelen zonder<br />
regels gaat mis en complimenten geven en<br />
krijgen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
63. Zo gaan Sarah en Jerom met elkaar<br />
om : sociale vaardigheidstrainingen voor<br />
kinderen uit de groepen 5 tot en met 8<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze methode is gebaseerd op de principes van<br />
de Amerikaan Goldstein. De Goldstein-methode is<br />
gericht op het aa<strong>nl</strong>eren<br />
van sociale vaardigheden<br />
via het systematisch<br />
toepassen<br />
van leertheoretische en<br />
gedragstherapeutische<br />
principes. Doel van deze<br />
methode is: verwerven<br />
van kennis over sociale<br />
vaardigheden om beter te<br />
kunnen handelen in complexe sociale situaties;<br />
het kind competenter maken in de sociale<br />
omgang met leeftijdsgenootjes; minder spanning
ervaren en minder faalangstig zijn in sociale<br />
situaties; het kind stimuleren het aangeleerde<br />
gedrag toe te passen in zijn dagelijkse<br />
omgeving.<br />
Inhoud:<br />
In dit boek komen verschillende vaardigheden<br />
aan bod zoals: kennismaking, hoe praat je met<br />
elkaar; vragen stellen, je mag ook nee zeggen;<br />
samen spelen is geven en nemen; samen<br />
spelen zonder regels gaat mis en complimenten<br />
geven en krijgen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
64. Kleuters en omgaan met elkaar<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onderbouw (groep 1 en 2).<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Met dit werkboek leren kinderen op een speelse<br />
wijze sociale vaardigheden, zodat ze op een<br />
meer plezierige manier contact met<br />
leeftijdgenoten kunnen onderhouden. Via spel,<br />
rollenspel, gezelschapsspel en creatieve<br />
activiteiten wordt een proces van<br />
gedragsverandering op gang gebracht.<br />
Inhoud:<br />
De rode draad in dit werkboek wordt gevormd<br />
door een sprookje over een kleine prins. Hij<br />
gaat op weg om een prinses uit handen van<br />
een heks te bevrijden. Tijdens zijn tocht komt<br />
hij in allerlei situaties terecht, die vragen om<br />
sociaal vaardig gedrag. Door middel van<br />
gezame<strong>nl</strong>ijke (spel)activiteiten leren kinderen<br />
omgaan met gevoelens van zichzelf en de<br />
ander, problemen oplossen en adequaat sociaal<br />
gedrag.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
65. Uitstekend goed: sociale<br />
vaardigheidslessen met drama<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen middenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Sociaal-emotionele vorming is een weze<strong>nl</strong>ijk<br />
onderdeel van de ontwikkeling van ieder kind.<br />
Op school zijn leerkrachten vrijwel voortdurend<br />
bezig met de sociaal-emotionele ontwikkeling<br />
26<br />
van kinderen te stimuleren. Als situaties zich<br />
voordoen, spelen leerkrachten daar direct op in.<br />
Ruzies worden gesust, problemen opgelost en<br />
irritaties uitgesproken. Spelenderwijs krijgen<br />
kinderen alternatieven en regels aangereikt over<br />
hoe zij kunnen omgaan met elkaar. Naast<br />
probleemgericht werken is het ook mogelijk om<br />
gericht preventief te werken. Deze lesmethode<br />
biedt concrete handvatten om het trainen van<br />
sociale vaardigheden in het lesprogramma op te<br />
nemen. “Uitstekend goed” zijn sociale<br />
vaardigheidslessen rond vier basisvaardigheden:<br />
kennismaken, iets vragen, complimenten geven<br />
en sorry zeggen.<br />
Inhoud:<br />
In dit boek wordt allereerst doelgroep,<br />
doelstelling en ontstaan van de lesmethode<br />
toegelicht. Vervolgens wordt de methodiek<br />
geïntroduceerd en wordt ingegaan op de<br />
achtergronden en de werkwijze van de sociale<br />
vaardigheidslessen met drama, en de wijze<br />
waarop de lessen zijn opgebouwd. Daarna volgt<br />
een beschrijving van de lessenserie. Per les is de<br />
opbouw en de werkwijze zo nauwkeurig en<br />
concreet mogelijk uitgeschreven. Tot slot is er<br />
een overzicht van de gebruikte materialen en een<br />
literatuuroverzicht.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
66. Kinderen en faalangst<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kennis over faalangst is noodzakelijk voor elke<br />
leerkracht in het basisonderwijs. De leerkracht is<br />
de aangewezen persoon om faalangst bij<br />
leerlingen te signaleren of te begeleiden, of voor<br />
begeleiding te zorgen.<br />
Inhoud:<br />
Dit boek reikt handvatten aan waar leerkrachten<br />
in de praktijk van alledag hun voordeel mee<br />
kunnen doen. Het boek bevat<br />
achtergrondinformatie over faalangst en een<br />
groot aantal lessen voor de onder-, midden- en<br />
bovenbouw van het basisonderwijs.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
67. Kinderen en keuzen maken<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kinderen van nu worden voortdurend<br />
geprikkeld tot het maken van keuzen. Er valt<br />
ook steeds meer te kiezen, van het merk<br />
schoenen tot het soort ontbijtvlokken, de<br />
sportclub of zelfs je image. Meestal is dat leuk.<br />
Al die keuzevrijheid geeft ons het gevoel dat<br />
we invloed hebben op ons leven. Maar tegelijk<br />
groeit de keuzeplicht: sinds er zoveel te kiezen<br />
is, moet er ook gekozen worden. Maar hoe kies<br />
je? Op gevoel? Op kleur? Omdat je vrienden<br />
hetzelfde kiezen? Dit boek geeft handreikingen<br />
om leerlingen te helpen zich bewust te worden<br />
van de vele vormen van reclame, groepsdruk,<br />
beïnvloeding en verleiding en daarmee om te<br />
gaan. Het is niet de bedoeling dat ze elke<br />
reclame of beïnvloeding categorisch afwijzen,<br />
wel dat ze die leren herkennen en bewuste<br />
keuzen maken waar ze wel of niet op ingaan.<br />
Inhoud:<br />
In dit boek komt in het eerste deel aan de orde<br />
hoe kinderen keuzen maken, de rol van de<br />
commercie in het leven van kinderen en de<br />
verschillende manieren waarop kind en groep<br />
invloed op elkaar hebben. Het tweede deel van<br />
dit boek bevat een aantal lessen en een opzet<br />
voor een ouderavond.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
68. Kinderen en hun rol als<br />
bemiddelaar<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kinderen hebben dagelijks hun conflicten. Ze<br />
ontstaan frequent en zijn meestal weer snel<br />
voorbij. Maar soms zijn die conflicten<br />
indringend en hebben al een langere<br />
voorgeschiedenis. In de dagelijkse<br />
schoolpraktijk blijkt dat kinderen zeer wel in<br />
staat zijn om te leren hoe zij hun conflicten<br />
kunnen oplossen, al dan niet met behulp van<br />
een bemiddelaar.<br />
27<br />
Inhoud:<br />
In dit boek komen belangrijke zaken aan de orde:<br />
het belang van conflicten voor persoo<strong>nl</strong>ijke<br />
ontwikkeling, de verschillende soorten conflicten,<br />
de rol van emoties en win-winoplossingen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
69. Ik kon mijn adem niet ademen:<br />
dramalessen over emoties<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen middenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kinderen nemen emoties van anderen niet altijd<br />
serieus. Hoe vaak komt het niet voor dat een kind<br />
wordt uitgelachen omdat het verdriet toont? Of<br />
dat een jongen wordt uitgelachen omdat hij bang<br />
is of dat een meisje wordt gepest omdat ze<br />
uitgesproken blij is. Het is belangrijk dat kinderen<br />
leren positief te reageren op emoties van<br />
anderen. Je eigen gevoelens leren (h)erkennen en<br />
de gevoelens van de ander leren respecteren,<br />
vormen de kern van de lessen emotionele<br />
vorming. De dramalessen over emoties creëren<br />
openheid die voor iedereen belangrijk is.<br />
Onderwerpen bespreekbaar maken die voor<br />
kinderen taboe zijn, staat centraal ik dit boek.<br />
Aan de hand van de vier emoties: blij, bang, boos<br />
en verdriet worden manieren aangereikt om tot<br />
ander gedrag te komen.<br />
Er bestaan natuurlijk veel meer emoties en<br />
gevoelens, denk maar aan jaloezie en verliefdheid.<br />
Er is gekozen voor deze vier primaire emoties<br />
omdat zij het makkelijkst herkenbaar zijn voor<br />
kinderen. Alle andere emoties zijn als het ware<br />
afgeleid van deze vier emoties.<br />
Inhoud:<br />
In dit boek wordt allereerst doelgroep, doelstelling<br />
en ontstaan van de lesmethode toegelicht.<br />
Vervolgens wordt de methodiek geïntroduceerd<br />
en wordt ingegaan op de achtergronden en de<br />
werkwijze van de sociale vaardigheidslessen met<br />
drama, en de wijze waarop de lessen zijn<br />
opgebouwd. Daarna volgt een beschrijving van de<br />
lessenserie. Per les is de opbouw en de<br />
werkwijze zo nauwkeurig en concreet mogelijk<br />
uitgeschreven. Tot slot is er een overzicht van de<br />
gebruikte materialen en een literatuuroverzicht.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
70. Kinderen en omgaan met conflicten<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze serie is bedoeld als een handreiking aan<br />
een schoolteam dat met elkaar en met de<br />
kinderen serieus aandacht wil besteden aan het<br />
omgaan met conflicten.<br />
Inhoud:<br />
De serie bestaat uit:<br />
- praktijkboek;<br />
- werkboek onderbouw;<br />
- werkboek middenbouw;<br />
- werkboek bovenbouw.<br />
-<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
71. Kinderen en omgaan met waarden<br />
en normen<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Deze serie gaat over waarden en normen op de<br />
basisschool. Ze bieden onderwijsgevenden een<br />
schat aan tips, suggesties en praktische<br />
mogelijkheden aan om de ontwikkeling van het<br />
moreel besef van leerlingen te bevorderen.<br />
Inhoud:<br />
De serie bestaat uit:<br />
- praktijkboek;<br />
- werkboek onderbouw;<br />
- werkboek middenbouw;<br />
- werkboek bovenbouw.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
72. De ander en ik: werkboek sociale<br />
vaardigheden<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit werkboek legt de nadruk op de sociaalcognitieve<br />
benadering. Het kind inzicht geven<br />
in zichzelf. Dit werkboek kan gebruikt worden<br />
naast de boek ‘Zo gaan Sarah en Jerom met<br />
elkaar om’.<br />
28<br />
Inhoud:<br />
In dit werkboek staan stellingen waarbij kinderen<br />
zelf kunnen aangeven hoe zij zichzelf zien met<br />
betrekking tot die vaardigheden. Er is dus geen<br />
sprake van goed of fout. Het gaat erom dat het<br />
kind over zichzelf leert nadenken.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
73. Kinderen en ingrijpende situaties:<br />
agressie en geweld<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit boek wil een bijdrage<br />
leveren aan een<br />
vredescultuur, door<br />
leraren en leerlingen<br />
weerbaar te maken, hen<br />
te helpen onderkennen<br />
waar oorzaken van agressie en geweld te vinden<br />
zijn, zodat ze kunnen voorkomen dat geweld en<br />
agressie in de school toenemen en dat zij een<br />
cultuur kunnen opbouwen van rust, respect en<br />
ruimte voor elkaar.<br />
Inhoud:<br />
In deel 1 gaat het boek in op de oorzaken en<br />
achtergronden van agressief gedrag, met<br />
aandacht voor daders, slachtoffers en anderen die<br />
er mee te maken hebben. Deel 2 gaat over de<br />
verschijningsvormen van agressie en geweld in de<br />
school en hoe er mee omgegaan kan worden.<br />
Deel 3 geeft praktische werkvormen voor onder-,<br />
midden- en bovenbouw, gevolgd door nuttige<br />
adressen en leestips.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
74. Leefstijl: sociaal-emotionele<br />
vaardigheden voor het primair onderwijs<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
De belangstelling voor sociaal-emotionele<br />
vaardigheden in het onderwijs neemt sterk toe.<br />
Niet alleen om probleemgedrag te bestrijden en<br />
voor preventie van ongewenst gedrag.
Ook voor het optimaal functioneren van<br />
kinderen en het ontwikkelen van hun talenten<br />
zijn vaardigheden als zelfvertrouwen,<br />
doordachte beslissingen nemen, luisteren, je<br />
gevoelens uiten en van je fouten leren,<br />
onmisbaar. Leefstijl is een methode die niet<br />
alleen de emotionele intelligentie stimuleert,<br />
maar ook de cognitieve intelligentie.<br />
Inhoud:<br />
Voor elke groep is er een pakket lesmateriaal<br />
dat bestaat uit:<br />
- handleiding;<br />
- werkboek;<br />
- (voor)leesboek.<br />
-<br />
Beoordeling:<br />
Theoretisch goed onderbouwd.<br />
75. Kinderen en hun sociale talenten<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het doel van deze methode is om sociaal<br />
competent gedrag van leerlingen te bevorderen.<br />
Om dit doel te kunnen bereiken, is er een visie<br />
ontwikkeld die laat zien uit welke bouwstenen<br />
sociaal competent gedrag bestaat en hoe deze<br />
bouwstenen onderling samenhangen. Deze<br />
methode is gebaseerd op een aantal<br />
didactische modellen. De didactische<br />
uitgangspunten van deze modellen zijn vertaald<br />
en toegesneden op het onderwijsdomein<br />
sociale competentie. De lessen zijn nadrukkelijk<br />
gericht op het aa<strong>nl</strong>eren van vaardigheden, en<br />
niet alleen op het overdragen van kennis, zodat<br />
de leerlingen zich daadwerkelijk sociaal<br />
competent leren gedragen, binnen de school,<br />
maar ook buiten de school.<br />
Inhoud:<br />
De methode bestaat uit drie lesmappen die<br />
bedoeld zijn voor groep 1 t/m 3, groep 4 t/m 6<br />
en voor groep 7 en 8. Daarnaast is er een boek<br />
met de theoretische verantwoording.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
76. Een doos vol gevoelens<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onderbouw (4 t/m 7 jaar).<br />
29<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit lespakket wil kinderen helpen dichter te<br />
komen bij wat in hen omgaat. Het wil kinderen<br />
helpen gevoelens beter te (h)erkennen, benoemen<br />
en differentiëren bij zichzelf en bij anderen.<br />
Inhoud:<br />
In de ‘Doos vol gevoelens’<br />
komen vier basisgevoelens<br />
aan bod: blij,<br />
bang, boos en verdrietig. Er<br />
bestaan uiteraard nog meer<br />
gevoelens, bijvoorbeeld<br />
jaloersheid, verliefd zijn,<br />
schuldig voelen. Omdat jonge kinderen nog niet in<br />
staat zijn meteen het hele gamma van gevoelens<br />
te bevatten, wordt in dit pakket alleen aandacht<br />
besteed aan de vier basisgevoelens. Het pakket<br />
bestaat uit plaatjes met gevoelsfiguren,<br />
situatieplaatjes, gevoelshuisjes, vingerpopjes,<br />
maskers, cd en kopieerbladen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
77. Een huis vol gevoelens en axen<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder- en middenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit pakket is een vervolg op ‘Een doos vol<br />
gevoelens’. De belangrijkste doelstellingen van dit<br />
themapakket zijn:<br />
- Een open sfeer in de klas creëren, waarin<br />
gevoelens en sociale vaardigheden een plaats<br />
krijgen.<br />
- Kinderen een kader bieden om de<br />
verschillende gevoelens en relatiewijzen bij<br />
zichzelf en bij anderen waar te nemen, te<br />
benoemen en te begrijpen.<br />
- Kansen bieden om te oefenen met<br />
verschillende relatiewijzen.<br />
- Kinderen een inzicht laten verwerven in<br />
verbanden tussen gevoelens en bepaald<br />
relationeel gedrag.
Inhoud:<br />
Het pakket bestaat uit de gevoelswaaier,<br />
gevoelsplaatjes, beelddominospel, vertelplaten,<br />
dierenbordspel, grabbelhuisjes, cd en een<br />
handleiding.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
78. Kinderen en van schoolplein tot<br />
speelplaats: een inspirerende aanpak<br />
voor de verbetering van het<br />
pedagogisch klimaat op de speelplaats<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Tijdens de pauzes kunnen ongeregeldheden<br />
voorkomen, bijvoorbeeld er wordt een spel<br />
gespeeld en er ontstaat ruzie omdat een aantal<br />
kinderen niet mee mag doen. Oude vetes<br />
worden uitgevochten en kinderen lopen elkaar<br />
te duwen en uit te dagen. Vaak worden<br />
individuele kinderen uitgepikt die straf krijgen<br />
en naar binnen worden gestuurd. Maar is er<br />
niet meer aan de hand? Nodigt het schoolplein<br />
wel uit tot spelen? Bezitten de kinderen de<br />
gewenste sociale vaardigheden en houding om<br />
zich op een goede manier op het plein te<br />
gedragen? Genoeg reden om het gedrag op het<br />
schoolplein eens onder de loep te nemen.<br />
Inhoud:<br />
In dit boek wordt op een systematische manier<br />
de schoolpleinproblematiek bij de kop gepakt.<br />
Er komen 3 fases aan bod: onderzoek,<br />
verbetering van de sociale vaardigheden en<br />
houding, verbetering van de inrichting. In de<br />
bijlagen wordt aandacht besteed aan spelletjes,<br />
zoals overloopspelletjes, kringspelen, knikkeren<br />
en elastieken. Zo wordt er bereikt dat het<br />
schoolteam in staat is om de speelkwaliteit van<br />
het schoolplein bij uw school aanmerkelijk te<br />
verhogen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
79. Klets!: opkomen voor jezelf zonder<br />
anderen te kwetsen<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
30<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Met dit programma leren kinderen effectieve<br />
sociale vaardigheden.<br />
Hierdoor bestaat minder kans op het (doen)<br />
ontstaan of verergeren van psychische- en<br />
gedragsproblemen.<br />
Inhoud:<br />
Het pakket bestaat uit een map, met daarin voor<br />
elke groep een katern. In elk katern komen 12<br />
lessen aan bod.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
80. Jij en ik: methode voor sociaal<br />
gedrag, waarden en normen en<br />
emotionele ontwikkeling<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Werken met deze leermethode bevordert de<br />
sociaal-emotionele ontwikkeling in brede zin.<br />
Daarnaast hebben leerlingen in de realiteit van<br />
alledag sociale ondersteuning van de leerkracht<br />
nodig. Ondersteuning is zeker noodzakelijk<br />
wanneer leerlingen een probleem van sociaalemotionele<br />
aard niet zelf kunnen oplossen. De<br />
voornaamste doelen van deze methode zijn:<br />
- Bevorderen van sociaal gedrag.<br />
- Bevorderen van moreel besef (waarden en<br />
normen).<br />
- Bevorderen van een gezonde emotionele<br />
ontwikkeling.<br />
Inhoud:<br />
De methode bestaat uit handleidingen,<br />
werkboeken en leerlingenboeken.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
81. Het blauwe boek: denken over<br />
anderen, dat kunnen kleuters ook<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onderbouw basisonderwijs (4-8 jaar).<br />
In het bijzonder kinderen die problemen hebben in<br />
hun sociale functioneren.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Sommige kinderen kunnen moeilijk met anderen<br />
samenspelen. Zij maken weinig contact met<br />
leeftijdgenootjes en worden, als ze het toch
proberen, vaak afgewezen. Dit is soms al op de<br />
kleuterleeftijd het geval. Het kan leiden tot een<br />
achterstand in sociale vaardigheden die, als ze<br />
wat ouder zijn, maar moeilijk in het halen is.<br />
Voor deze kinderen is een programma<br />
geschreven om hen op een speelse manier de<br />
ontbrekende vaardigheden bij te brengen. Het<br />
biedt een methode waarbij kleuters de<br />
gelegenheid krijgen zich in de gedachten en<br />
gevoelens van anderen in te leven.<br />
Inhoud:<br />
In achtentwintig rollenspelletjes komen emoties<br />
van toenemende complexiteit aan bod, in<br />
situaties die voor kleuters gemakkelijk<br />
herkenbaar zijn. Het boek is overzichtelijk<br />
samengesteld. Er zijn kijk- en praatplaten voor<br />
de leerlingen opgenomen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
82. Energize!: groepsactiviteiten voor<br />
groot en klein<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Energizers staan voor samenwerking,<br />
wisselwerking en ... dolle pret! Ze brengen<br />
mensen dichter bij elkaar en zorgen<br />
gegarandeerd voor een geanimeerde stemming.<br />
Spelenderwijs leert de groep elkaar beter<br />
kennen, wordt een gesprek op gang gebracht,<br />
wordt het tempo aangegeven of wordt een<br />
groepsactiviteit afgerond. De basisregels zijn<br />
samenwerking en respect voor de anderen.<br />
Inhoud:<br />
Energize is een handig naslagwerkje waarin<br />
voor iedere groep gemakkelijk een geschikte<br />
activiteit zal staan. Elk spel kan veranderd en<br />
aangepast worden. Materiaal en voorbereiding<br />
worden alleen vermeld indien nodig.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
83. Energize!!: energizers voor<br />
volwassenen, jongeren, iedereen<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
31<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Energizers staan voor spelend leren van sociaalemotionele<br />
vaardigheden. Energizers geven<br />
energie en inspireren deelnemers tot het creatief<br />
benaderen van thema’s en onderwerpen:<br />
kennismaken, rollenspel, samenwerken,<br />
communicatie, conflicthantering, pesten<br />
aanpakken, (zelf)vertrouwen en evalueren.<br />
Inhoud:<br />
Het boek bevat ruim 100<br />
leuke en leerzame<br />
Energizers.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
84. Beter omgaan met jezelf en de ander<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het programma gaat er vanuit dat de sociaalemotionele<br />
ontwikkeling van kinderen, positief<br />
beïnvloed kan worden. De vraag is alleen hoe de<br />
school dat kan doen; met welke middelen en op<br />
welk moment.<br />
De methode is niet zozeer probleemoplossend als<br />
wel preventief gericht. Hoewel de methode<br />
preventief van aard is, bevat zij ook<br />
gedragcorrigerende elementen. Het is daarbij<br />
overigens essentieel dat kinderen en leerkrachten<br />
vrijuit over hun gevoelens kunnen en willen<br />
praten.<br />
Dat zaken, hoe gevoelig misschien ook, op een of<br />
andere manier bespreekbaar zijn of worden<br />
gemaakt. Naast het creëren van een open<br />
pedagogisch klimaat, heeft het programma nog<br />
een aantal andere doelstellingen:<br />
- Het opbouwen en stimuleren van een<br />
positief zelfbeeld.<br />
- Het leren uiten en verwoorden van eigen<br />
gevoelens en gedachten. Ook als deze<br />
negatief zijn.<br />
- Het vergroten van het i<strong>nl</strong>evend vermogen;<br />
dit zorgt voor een betere omgang met<br />
zowel volwassenen als andere kinderen.<br />
Inhoud:<br />
Het programma bevat 96 lessen, verdeeld over<br />
drie mappen. De lessen zijn geclusterd per groep.<br />
Iedere map bevat ruim voldoende materiaal voor<br />
de aangegeven leerjaren. Als een groep aan een<br />
bepaald thema werkt, komen er achtereenvolgens
steeds drie blokken aan bod: het kind zelf,<br />
omgaan met anderen, het veranderen van<br />
situaties.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
85. Goed Gedaan Map: complimentjes<br />
daar groeien ze van!<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
De map is bedoeld als een hulpmiddel om een<br />
planmatige aanpak te ontwikkelen gericht op<br />
het positief beïnvloeden van het zelfbeeld van<br />
kinderen, het vergroten van het zelfvertrouwen<br />
en het verbeteren van de sociale contacten<br />
tussen kinderen onderling en kinderen en<br />
volwassenen. De Goed Gedaan Map is niet<br />
bedoeld om er ‘zo maar’ af en toe een oefening<br />
uit te kiezen die ‘wel leuk lijkt’ en om die met<br />
de kinderen uit te proberen.<br />
Inhoud:<br />
De Goed Gedaan Map bestaat uit drie<br />
onderdelen:<br />
- Lessuggesties Goed Gedaan-oefeningen<br />
voor de onder-, midden- en bovenbouw.<br />
- Suggesties voor het behandelen van het<br />
Goed Gedaan-thema met ouders.<br />
- Suggesties voor Goed Gedaan-dramalessen<br />
voor kinderen rond het thema<br />
samenwerking. Voorafgaand aan de drie<br />
onderdelen treft u een algemene i<strong>nl</strong>eiding<br />
aan over het ontstaan van de Goed Gedaan<br />
Map, de theoretische principes en de<br />
gebruiksmogelijkheden van de map.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
32
VOEDING<br />
86. Beweeg smakelijk: leskist voeding<br />
en bewegen<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Gezond eten en voldoende bewegen is<br />
belangrijk voor opgroeiende kinderen. Een goed<br />
ontbijt helpt ze om zich goed te concentreren<br />
op school en beweging is erg belangrijk voor<br />
hun fysieke en sociale ontwikkeling. Uiteraard<br />
heeft gezond eten en voldoende bewegen ook<br />
invloed op een gezond gewicht. Zoals bekend<br />
groeit het aantal kinderen met overgewicht in<br />
Nederland de laatste jaren sterk.<br />
Primair zijn ouders natuurlijk verantwoordelijk<br />
voor de opvoeding en het aa<strong>nl</strong>eren van<br />
gezonde leefgewoonten. Toch kunnen ook<br />
(basis)scholen een belangrijke rol spelen.<br />
Bijvoorbeeld door afspraken te maken met<br />
ouders over hoe wordt omgegaan met<br />
tussendoortjes, trakteren, overblijven, en<br />
bewegen. Maar ook door in lessen aandacht te<br />
besteden aan zowel gezonde voeding als aan<br />
beweging. Deze leskist is ontwikkeld om uw<br />
school bij deze lessen te ondersteunen.<br />
Inhoud:<br />
De methode ‘Voeding de beste basis’ en ‘Hupla<br />
bewegingstussendoortjes’ vormen de basis van<br />
deze leskist. Daarnaast bevat de kist een cd<br />
met en boek met beweegliedjes, een cd-rom<br />
over spijsvertering en gezonde voeding, het<br />
pakket schoolgruiten, leesboekjes, enkele<br />
posters, de flash-klok placemat met<br />
beweegsuggesties en diverse andere<br />
lesmaterialen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
87. Lekker fit!<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
33<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Dit lespakket heeft een preventief doel. Het<br />
speelt in op het eet- en beweeggedrag van<br />
kinderen in de basisschoolleeftijd. Het maakt hen<br />
bewust van het belang van gezonde voeding en<br />
bewegen. De nadruk van dit lespakket ligt op fit<br />
zijn. Door het fit zijn en de slogan ‘fit zijn is fijn’<br />
centraal te stellen, wordt<br />
het overgewicht indirect aangepakt, zonder<br />
kinderen met overgewicht te stigmatiseren.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket behandeld drie thema’s:<br />
- bewegen;<br />
- voeding;<br />
- gezonde keuzes.<br />
Binnen de thema’s staan de volgende vijf<br />
leerlijnen centraal:<br />
- het belang van bewegen en kennis van het<br />
lichaam;<br />
- het begrijpen, ervaren en uitvoeren van<br />
bewegingsvormen;<br />
- het herkennen van gezonde voeding;<br />
- het begrijpen van de energiebalans;<br />
- het bewust zijn van en invloed hebben op de<br />
eigen leefstijl.<br />
Per groep is er een handleiding met daarin<br />
werkbladen.<br />
Beoordeling:<br />
Theoretisch goed onderbouwd.<br />
88. Kinderen en eetgedrag en<br />
eetstoornissen<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Eetstoornissen brengen veel ellende met zich mee<br />
die zich op steeds jongere leeftijd voordoet. Het<br />
groeiend aantal jonge kinderen met eetproblemen<br />
baart zorgen omdat de gevolgen juist bij deze<br />
kinderen enorm zijn. Het gaat dan om problemen<br />
met de lengtegroei en de hormonale ontwikkeling.<br />
Eetstoornissen hebben niet alleen ernstige<br />
gevolgen voor de patiënt, de impact van de ziekte<br />
op kinderen in de naaste omgeving zoals<br />
vriendinnetjes, broertjes of zusjes, mag niet<br />
worden onderschat. Voorkoming en tijdige<br />
signalering kunnen veel narigheid voorkomen.<br />
Een leerkracht speelt een belangrijke rol bij het<br />
vroeg signaleren van eetstoornissen en kan door
lessen in de klas bijdragen aan de preventie<br />
ervan.<br />
Inhoud:<br />
Het boek bevat achtergrondinformatie en<br />
lessen voor de onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
89. Dik in orde: over gezond eten en<br />
bewegen<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
De leerlingen leren veel over gezonde voeding,<br />
een gezond gewicht en hoe belangrijk bewegen<br />
is. Het uiteindelijke doel is dat de leerlingen<br />
hierdoor een beter inzicht krijgen in hun eigen<br />
eet- en leefgewoonten en, indien nodig, hun<br />
gewoonten kunnen veranderen.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit een handleiding met<br />
kopieerbare werkbladen en een werkboekje<br />
voor de leerlingen. Het lespakket behandeld<br />
onderstaande onderwerpen:<br />
- de energiebalans;<br />
- de schijf van vijf;<br />
- het belang van bewegen;<br />
- een ‘ideaal’ gewicht;<br />
- zes gouden regels voor een gezond eet- en<br />
leefpatroon.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
90. Voeding: project dvd Huisje<br />
Boompje Beestje<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 3 en 4.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Wij hebben eten nodig als brandstof. Die<br />
brandstof wordt in het lichaam omgezet in<br />
energie om te spelen, te rennen, te werken en<br />
te groeien. Maar als je steeds meer brandstof<br />
naar binnen werkt dan nodig is voor al deze<br />
activiteiten, dan word je dikker. Steeds een<br />
beetje meer. In Nederland is het aantal dikke<br />
kinderen in de afgelopen twintig jaar<br />
verdubbeld.<br />
34<br />
Het project voeding gaat in op vragen als “waar<br />
komt ons eten vandaan” en “wat eten mensen in<br />
andere landen”.<br />
Inhoud:<br />
Dvd met daarop 4 afleveringen van elk 15<br />
minuten en handleiding met werkbladen. De<br />
afleveringen zijn: Lekker, lekker P(uh); Groente +<br />
Fruit; Dank je koe! en Eten is een feest.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
91. Voeding: de beste basis voor school<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 1 t/m 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Kinderen op de basisschool moeten meer zicht<br />
krijgen op wat een gevarieerde voeding inhoudt<br />
en hoe zij daar zelf aan kunnen bijdragen. Dit<br />
project wil leerlingen een beter inzicht geven in<br />
de relatie voeding en gezondheid. De eigen<br />
voeding staat hierbij centraal. Ze worden zich<br />
bewust van de invloed die ze er zelf op uit<br />
kunnen oefenen.<br />
Inhoud:<br />
Het materiaal bestaat uit vier leskaternen, ieder<br />
met een docentenhandleiding en kopieerbare<br />
werkbladen voor de leerling. Ook is er een katern<br />
met voedingsinhoudelijke achtergrondinformatie<br />
voor de leerkracht. De vragen "wat eten en<br />
drinken kinderen, hoe vaak, wanneer, waarom,<br />
wat kiezen ze zelf en wat is een verantwoord<br />
voedingspatroon" worden in 3 thema's<br />
uitgewerkt: voeding en gezondheid,<br />
voedingsgewoonten en cultuur en voeding en<br />
sociaal-emotionele ontwikkeling.<br />
Kleuterkost (4-5 jarigen)<br />
Komen op een speelse manier met eten en<br />
drinken in aanraking. Ze gaan proeven, ruiken,<br />
kijken, voelen, op kleur uitzoeken en eigen eet-<br />
en drinkervaringen verwoorden. Er zijn 10<br />
werkbladen voor de kinderen en 1 brief voor<br />
ouders.<br />
Igminia, het eetfeetje (groep 3 en 4)<br />
Igminia is het eetfeetje. Samen met het meisje<br />
Julia beleven ze alles op het gebied van eten en<br />
drinken. De volgende vragen komen aan de orde<br />
"hoe smaakt eten, hoe ruikt het, welke kleur<br />
heeft het, hoe ziet het eruit, hoe voelt het?"<br />
Er zijn 16 werkbladen voor de leerlingen.
Felix in Eetsprookjesland (groep 5 en 6)<br />
Felix komt in Eetsprookjesland terecht en gaat<br />
daar op zoek naar het lievelingseten van<br />
Repelsteeltje. In 8 lessen komen allerlei vragen<br />
aan de orde, o.a. welke smaken zijn er in eten<br />
en drinken, wanneer geniet ik van eten en<br />
drinken. Voor de leerlingen zijn er 17 werkbladen.<br />
De beter(w)eters (groep 7 en 8)<br />
Deze groepen maken groepswerkstukken. De<br />
leerlingen krijgen 23 werkbladen. Ook wordt er<br />
een diploma uitgereikt.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
92. 7 eetmomenten per dag<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Veel scholen hebben behoefte aan informatie,<br />
materiaal en suggesties met betrekking tot<br />
gezonde en leuke traktaties en tussendoortjes.<br />
Dit materiaal biedt de mogelijkheid om op dit<br />
gebeid een praktisch toepasbaar beleid te<br />
ontwikkelen en uit te voeren. Door het<br />
realiseren van duidelijkheid en structuur in de<br />
voorlichting en regels voor leerkrachten,<br />
leerlingen en ouders/verzorgers, wordt een<br />
gezond voedingsgedrag van leerlingen wat<br />
betreft traktaties en tussendoortjes<br />
gestimuleerd.<br />
Inhoud:<br />
Het pakket bestaat uit:<br />
- een handleiding;<br />
- poster;<br />
- folder;<br />
- 3 werkbladen;<br />
- Schoolkrantartikel;<br />
- artikel voor het informatieboekje;<br />
- kleurplaat;<br />
- traktatietip.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
93. Gezond tussendoor: didactisch<br />
pakket gezonde voeding<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onderbouw.<br />
35<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Voedingsgewoonten worden gevormd op jonge<br />
leeftijd. Het is eenvoudiger om op jonge leeftijd<br />
reeds een goede gewoonte aan te leren, dan de<br />
voedingsgewoonte op<br />
latere leeftijd te<br />
veranderen. Doelstelling<br />
van dit pakket is dan<br />
ook dat kinderen<br />
onderscheid maken<br />
tussen tussendoortjes<br />
die deel uitmaken van<br />
een evenwichtige voeding en tussendoortjes die<br />
dat niet doen.<br />
Inhoud:<br />
Het lespakket bestaat uit een map met<br />
achtergrondinformatie, lessen met o.a. als thema<br />
‘waarom eten wij’, ‘eten met smaak’, ‘wat eten<br />
wij’, informatie om ouders bij dit onderwerp te<br />
betrekken en een cd-rom ‘Mimi in de buik van de<br />
reus’.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
94. Brood aan de basis: een lesproject<br />
over brood<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen onder-, midden- en bovenbouw.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Na afloop van het project kunnen kinderen<br />
zeggen:<br />
- Dat brood een vanzelfsprekend onderdeel is<br />
van hun voeding.<br />
- Hoe brood is ontstaan.<br />
- Waarvan brood wordt gemaakt.<br />
- Hoe brood wordt gemaakt.<br />
- Wat de belangrijkste werkzaamheden van de<br />
bakker zijn.<br />
Inhoud:<br />
Het project ‘Brood aan de basis’ bestaat uit een<br />
handleiding voor de onder-, midden- bovenbouw<br />
en een dvd.<br />
De dvd is een korte (ca. 34 minuten) speelfilm,<br />
waarin presentator Jeroen Kramer (bekend van<br />
ondermeer Het Klokhuis) een spannende<br />
zoektocht onderneemt naar de oorsprong van ons<br />
brood.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.
95. Vetlekker<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Veel kinderen weten dat elke dag patat eten<br />
niet goed is en dat een appel gezonder is dan<br />
snoep. Ze weten ook dat het voor je conditie<br />
beter is om te fietsen, skaten of voetballen dan<br />
om achter de computer te zitten. Maar vaak is<br />
de verleiding groot en het is nu eenmaal<br />
moeilijk om “nee” te zeggen tegen dingen die je<br />
leuk of lekker vindt. Als leerkracht wordt u<br />
geconfronteerd met leerlingen die een<br />
ongezond eet- en bewegingspatroon hebben.<br />
Sommige leerlingen ontbijten niet, anderen eten<br />
te veel, te vet en te zoet of bewegen te weinig<br />
waardoor er op den duur problemen kunnen<br />
ontstaan. Overgewicht komt steeds vaker voor<br />
en de gezondheidsrisico’s zijn enorm. Inmiddels<br />
heeft één op de acht kinderen in Nederland<br />
overgewicht. Hoogste tijd dus om iets te<br />
ondernemen.<br />
Inhoud:<br />
Dit lespakket gaat over de relatie tussen<br />
voeding, beweging en gezondheid. De<br />
hoofdrolspelers zijn kinderen uit groep 8. Ze<br />
zitten op een gewone school en wonen in een<br />
gewone wijk. Samen met uw leerlingen ziet u<br />
wat, waar, wanneer, hoe en hoeveel de<br />
kinderen eten, hoe en hoe vaak ze bewegen en<br />
hoe ze over hun eigen lichaam denken. Tussen<br />
door wordt informatie gegeven over<br />
voedingsmiddelen, voedingsstoffen, energie,<br />
calorieën, verbranding en over de voordelen<br />
van een gezond gewicht. Stellingen prikkelen<br />
de kinderen om na te denken over hun eigen<br />
gezonde dan wel ongezonde eet- een<br />
leefgewoontes.<br />
Het lespakket bestaat uit een handleiding,<br />
werkboek en dvd. De dvd bestaat uit 4<br />
programma’s: patatje oorlog, fit fitter fitst,<br />
strak in je vel en gezonde gewoontes. Elk<br />
programma duurt 15 minuten.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.<br />
96. Vet lekker, vet gezond<br />
Doelgroep:<br />
Leerlingen groep 7 en 8.<br />
36<br />
Uitgangspunt/doelstelling:<br />
Het is de bedoeling dat kinderen, nadat ze<br />
gewerkt hebben met dit lesmateriaal weten:<br />
- Hoe een gezonde voeding is opgebouwd.<br />
- Dat het belangrijk is matig en gevarieerd te<br />
eten.<br />
- Dat vet een essentieel voedingsmiddel is,<br />
dat energie en vitamines levert.<br />
- Dat vetten vitamines bevatten die het<br />
lichaam niet op een andere manier binnen<br />
kan krijgen.<br />
- Dat er een belangrijk verschil is tussen<br />
ongezonde (verzadigde) en gezonde<br />
(onverzadigde) vetten.<br />
- Dat het belangrijk is de verpakking van<br />
voedingsstoffen te bestuderen.<br />
Kortom: het pakket biedt leerlingen mogelijkheden<br />
om een beter inzicht te krijgen in hun eigen<br />
voedingsgedrag en geeft handige tips om dit<br />
gedrag te verbeteren waar nodig.<br />
Inhoud:<br />
Dit lespakket bestaat uit een handleiding en<br />
leerlingenbladen.<br />
Beoordeling:<br />
Deze interventie is nog niet beoordeeld.