(2006) Professor Henk van Os - Vereniging Rembrandt

More documents

Recommendations

Info

O V E R A A N W I N S T E N 18 8 3 – 18 9 3 – 19 0 3 – 191 3 – 19 2 3 – 19 3 3 – 19 4 3 – 19 5 3 – 19 6 3 – 19 7 3 – 19 8 3 – 19 9 3 – 2 0 0 3 – 2 0 0 8 FuSIEN BIjl dE VROE ‘Het stemt tot verheugenis en dankbaarheid, dat het de vereniging mogelijk is geweest thans reeds gedurende driekwart eeuw mede te werken aan behoud en vermeerdering van nederlands kunstbezit en niet minder, dat haar financiële positie zodanig is, dat zij – naar het zich laat aanzien – nog lange tijd daarmede zal kunnen voortgaan’, zo opent het verslag over de jaren 1956 en 1957. ‘Maar’, zo schreef Hans redeker naar aanleiding van dit 75-jarig bestaan, ‘aan de vanzelfsprekendheid, waarmee het volk en de museumbezoeker de in besloten bescheidenheid door de Vereniging rembrandt verrichte wonderen van culturele weldaad aanvaard, aan die vanzelfsprekendheid moet door de wijzigingen in onze samenleving en cultuur een einde komen. De taak van Rembrandt kan in de wereld van nu niet meer door een elite worden vervuld maar wacht op ons gehele volk […]’ 28 Vereniging reMBranDt naJaar 2006 Hoe u een moderne en vrije toegang tot 30 musea krijgt grOte belangstelling vOOr Kunst ‘uitgestrooid over alle contreien van ons land staan de musea en behoeden hun aandeel in een onvervangbare erfenis’, zo schrijft redeker verder. ‘[…] Zij betekenen meer dan een plechtig verheven tijdverdrijf voor een culturele elite. Met de dag immers groeit de erkenning, dat kunst, speels of ernstig, oud of jong, een ontmoeting is met onszelf, ons als mens toespreekt en verandert omdat zij wezenskernen van ons eigen leven in geconcentreerde, verhevigde of gezuiverde vorm voor ons stelt. Musea zijn daarbij onmisbare behuizingen, waar kunstwerken het veiligst en voor heel het volk toegankelijk zijn. Minder algemeen, zelfs nauwelijks nog ontwaakt is de bezorgdheid om hun inhoud, nu en in de toe komst, de vraag naar het ontstaan en voortbestaan van wat wij ons nationaal kunstbezit noemen als gold het een vanzelfsprekende grootheid. in werkelijkheid bestaat er een ontwikkeling, niet alleen van het museum als instelling maar ook van de inhoud van ons openbaar kunstbezit.’ 1 ‘De grote belangstelling voor kunst wordt bewezen door het succes van Openbaar Kunstbezit. 2 wat aan deze belangstelling ontbreekt is een echte, eigen verantwoordelijkheid voor dit bezit, de behoefte persoonlijk deel te nemen aan behoud en uitbreiding, zelf aandeel te hebben in wat wij de trots van onze musea noemen. De Vereniging rembrandt vormt daarvan het instrument!’ geheel in overeenstemming met deze woorden werd ook een folder uitgegeven met als wervende tekst: HOE U EEN MODERNE MAECENAS WORDT EN VRIJE TOEGANG TOT 30 MUSEA KRIJGT, om na de opsomming van een aantal belangrijke aankopen te eindigen HOE DEZE LIJST ER OVER WEER 70 JAAR ZAL UITZIEN HANGT OOK VAN U AF. in de eerste 75 jaar van haar bestaan was de positie van de vereniging al flink verstevigd. in 1958 werd door het bestuur besloten ‘door de stijging van het ledental en aangezien mede door een aantal genereuze giften het vermogen van de vereniging – nog afgezien van het nationaal Fonds – thans de ƒ1.000.000,- is gepasseerd’, om de boeken der vereniging voortaan door een accountant te laten controleren. sinds de oprichting van de vereniging werd 565 keer steun verleend aan 46 musea. in totaal werd een bedrag van ƒ 1.054.739 geschonken en een bedrag van ƒ 3.275.919 aan renteloze voorschotten verstrekt; ruim 30 musea stelden inmiddels hun deuren gratis open voor de rembrandtleden. “vereeniging rembrandt weeK” aanvankelijk bedacht het bestuur het 75-jarig bestaan te vieren met een overzichtstentoonstelling maar het zag daarvan af omdat het de musea ‘[…] niet gaarne, zelfs niet tijdelijk – van deze topstukken wilde beroven’. Het bestuur vroeg alle tot dan toe gesteunde musea mee te werken aan een “Vereeniging rembrandt week”. alle musea werd gevraagd in de week van 11 tot 18 oktober aandacht te geven aan de gesteunde werken en daarbij ook aandacht van pers, radio en wellicht ook televisie voor de vereniging te vragen. De meeste musea zegden hun medewerking toe, waarbij het eigenbelang soms duidelijk was. Zo voegde de directeur van het Frans Hals Museum in zijn brief toe: ‘ik hoop van harte dat ik op dat tijdstip ook de aankoop van het Poppenhuis in verband zal kunnen brengen met de zegenrijke activiteiten van de jubilerende Vereniging.’ een hoop die ook uitkwam! in een radiorede riep de heer Mr F.P.th. rohling van het Ministerie van onderwijs, kunsten en wetenschappen, ook niet geheel vrij van eigenbelang, de luisteraar op de Vereniging rembrandt te steunen: ‘iedereen weet dat in nederland veel verenigingen bestaan die van de overheid subsidies ontvangen. Maar weinig mensen weten dat er een vereniging bestaat welke aan de overheid subsidies geeft. in dit opzicht is de Vereniging uniek. De Vereniging
maecenas wordt komt de overheid, met haar ontoereikende aankoopbudgetten, te hulp met aanzienlijke giften of met belangrijke voorschotten.’ aanwinsten in de jaren 1953-1963 steunde de Vereniging rembrandt 121 aankopen, verdeeld over 38 musea uit tien van de toen elf provincies van nederland; alleen Drenthe ontbrak. ter vergelijking: in de eerste tien jaar van haar bestaan, van 1883 tot 1893, steunde de Vereniging 25 aankopen, waarvan 20 voor het rijksmuseum en het rijksprentenkabinet, twee voor het Provinciaal Museum assen en drie voor respectievelijk het Frans Hals Museum, het groninger Museum en het Fries Museum in leeuwarden. Bij de gesteunde aankopen ging het soms niet om één kunstwerk maar ook om 29 Vereniging reMBranDt naJaar 2006 meerdere werken tegelijk. Zo kreeg het Prentenkabinet van de universiteit van leiden steun bij de aankoop van vijf tekeningen uit de serie Scheppingsdagen van H. goltzius, werd het museum de amstelkring in staat gesteld 22 penningen met amsterdamse personen aan te kopen. Het Haags gemeentemuseum kon zeven stuks Venetiaans glas uit de zestiende en zeventiende eeuw, alsook een collectie kantonees porselein uit de veertiende, zeventiende en achttiende eeuw aan haar collectie toevoegen, dankzij de Vereniging rembrandt. cOllectie lieFtincK De grootste collectie in de periode 1953- 1963 toegevoegd aan het openbaar kunstbezit betrof de aankoop van de collectie F. lieftinck: voor het Museum voor Volken- kunde, leiden, 3000 Japanse tekeningen, schetsen, ontwerpen en albumbladen, en voor het rijksprentenkabinet 4125 losse bladen en 236 Japanse prenten. De verzamelaar Ferdinandus lieftinck (1879-1959) was oorspronkelijk geïnteresseerd in de Haagse school en in de schilder Hoytema, waarvan hij veel werk verzameld had. wellicht was het zijn contact met Hoytema dat zijn interesse wekte voor Japanse houtsneden. in 1938 besloot lieftinck, mede geïnspireerd door de tentoonstelling Oude Japansche Prentkunst in het gemeentemuseum Den Haag in 1938 een uitgelezen collectie van Japanse houtsneden van topkwaliteit bijeen te brengen. in de jaren hierna breidde hij zijn collectie uit tot 236 stuks. toen hij in 1956 besloot zijn inmiddels tot ver over de grenzen bekende verzameling over te willen doen aan het rijk maakte de ruime steun van de Vereniging rembrandt dit ook mogelijk. ‘Het aesthetisch genoegen om in een rustige omgeving Japanse prenten te bekijken was tot voor kort de talrijke bezoekers van de studiezaal van het Prentenkabinet ontzegd’, zo schreef de toenmalige conservator k.g. Boon in het Portret van een courtisane kitagawa utamaro (1754-1806) kleurenhoutsnede, papier, 37,6 x 24,6 cm VoorMalige ColleCtie lieFtinCk, nu ColleCtie riJksPrentenkaBinet aMsterDaM een courtisane van de ibarakiya houdt een voorbijganger staande suzuki Harunobu (1725-1770) kleurenhoutsnede, papier, 27,2 x 19,8 cm VoorMalige ColleCtie lieFtinCk, nu ColleCtie riJksPrentenkaBinet aMsterDaM
Page 1 and 2: ulletin van de vereniging rembrandt
Page 3 and 4: De Vereniging rembrandt is een part
Page 5 and 6: aanvulling bij het artikel uit het
Page 7 and 8: 7 Vereniging reMBranDt naJaar 2006
Page 9 and 10: koninklijk kabinet van schilderijen
Page 11 and 12: evenwichtige combinatie van planken
Page 13 and 14: legermuseum Delft Koppel ivoren pis
Page 15 and 16: gorcums Museum Gorinchem vier gezic
Page 17 and 18: amoenus, een lieflijk oord met wate
Page 19 and 20: ijksmuseum Amsterdam Portret van ma
Page 21 and 22: Foto van het atelier van Philippe Z
Page 23 and 24: Het Gemeentemuseum Den Haag heeft e
Page 25 and 26: Het schilderij Fauna van Constant i
Page 27: genomen door deze expressieve en fa
Page 31 and 32: het poppenhuis van sara rothé, ca,
Page 33 and 34: v a n d e v e r e n i g i n g bestu
Page 35 and 36: de leden van de vereniging rembrand

(2006) Professor Henk van Os - Vereniging Rembrandt

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?