(2006) Professor Henk van Os - Vereniging Rembrandt

O V E R A A N W I N S T E N
18 8 3 – 18 9 3 – 19 0 3 – 191 3 – 19 2 3 – 19 3 3 – 19 4 3 – 19 5 3 – 19 6 3 – 19 7 3 – 19 8 3 – 19 9 3 – 2 0 0 3 – 2 0 0 8
FuSIEN BIjl dE VROE
‘Het stemt tot verheugenis en
dankbaarheid, dat het de vereniging
mogelijk is geweest thans reeds gedurende
driekwart eeuw mede te werken aan
behoud en vermeerdering van nederlands
kunstbezit en niet minder, dat haar
financiële positie zodanig is, dat zij – naar
het zich laat aanzien – nog lange tijd
daarmede zal kunnen voortgaan’, zo opent
het verslag over de jaren 1956 en 1957.
‘Maar’, zo schreef Hans redeker naar
aanleiding van dit 75-jarig bestaan,
‘aan de vanzelfsprekendheid, waarmee
het volk en de museumbezoeker de in
besloten bescheidenheid door de
Vereniging rembrandt verrichte
wonderen van culturele weldaad aanvaard,
aan die vanzelfsprekendheid moet door
de wijzigingen in onze samenleving en
cultuur een einde komen. De taak van
Rembrandt kan in de wereld van nu
niet meer door een elite worden vervuld
maar wacht op ons gehele volk […]’
28 Vereniging reMBranDt naJaar 2006
Hoe u een moderne
en vrije toegang tot 30 musea krijgt
grOte belangstelling vOOr Kunst
‘uitgestrooid over alle contreien van ons
land staan de musea en behoeden hun
aandeel in een onvervangbare erfenis’, zo
schrijft redeker verder. ‘[…] Zij betekenen
meer dan een plechtig verheven tijdverdrijf
voor een culturele elite. Met de dag immers
groeit de erkenning, dat kunst, speels of
ernstig, oud of jong, een ontmoeting is
met onszelf, ons als mens toespreekt en
verandert omdat zij wezenskernen van ons
eigen leven in geconcentreerde, verhevigde
of gezuiverde vorm voor ons stelt. Musea
zijn daarbij onmisbare behuizingen, waar
kunstwerken het veiligst en voor heel het
volk toegankelijk zijn. Minder algemeen,
zelfs nauwelijks nog ontwaakt is de bezorgdheid
om hun inhoud, nu en in de
toe komst, de vraag naar het ontstaan en
voortbestaan van wat wij ons nationaal
kunstbezit noemen als gold het een vanzelfsprekende
grootheid. in werkelijkheid
bestaat er een ontwikkeling, niet alleen van
het museum als instelling maar ook van de
inhoud van ons openbaar kunstbezit.’ 1
‘De grote belangstelling voor kunst wordt
bewezen door het succes van Openbaar
Kunstbezit. 2 wat aan deze belangstelling
ontbreekt is een echte, eigen verantwoordelijkheid
voor dit bezit, de behoefte
persoonlijk deel te nemen aan behoud en
uitbreiding, zelf aandeel te hebben in wat
wij de trots van onze musea noemen. De
Vereniging rembrandt vormt daarvan het
instrument!’
geheel in overeenstemming met deze
woorden werd ook een folder uitgegeven
met als wervende tekst: HOE U EEN
MODERNE MAECENAS WORDT EN VRIJE
TOEGANG TOT 30 MUSEA KRIJGT, om na
de opsomming van een aantal belangrijke
aankopen te eindigen HOE DEZE LIJST ER
OVER WEER 70 JAAR ZAL UITZIEN HANGT
OOK VAN U AF.
in de eerste 75 jaar van haar bestaan was
de positie van de vereniging al flink verstevigd.
in 1958 werd door het bestuur besloten
‘door de stijging van het ledental en
aangezien mede door een aantal genereuze
giften het vermogen van de vereniging
– nog afgezien van het nationaal Fonds –
thans de ƒ1.000.000,- is gepasseerd’, om
de boeken der vereniging voortaan door
een accountant te laten controleren.
sinds de oprichting van de vereniging werd
565 keer steun verleend aan 46 musea.
in totaal werd een bedrag van ƒ 1.054.739
geschonken en een bedrag van ƒ 3.275.919
aan renteloze voorschotten verstrekt; ruim
30 musea stelden inmiddels hun deuren
gratis open voor de rembrandtleden.
“vereeniging rembrandt weeK”
aanvankelijk bedacht het bestuur het
75-jarig bestaan te vieren met een overzichtstentoonstelling
maar het zag daarvan
af omdat het de musea ‘[…] niet gaarne,
zelfs niet tijdelijk – van deze topstukken
wilde beroven’. Het bestuur vroeg alle tot
dan toe gesteunde musea mee te werken
aan een “Vereeniging rembrandt week”.
alle musea werd gevraagd in de week van
11 tot 18 oktober aandacht te geven aan
de gesteunde werken en daarbij ook
aandacht van pers, radio en wellicht ook
televisie voor de vereniging te vragen. De
meeste musea zegden hun medewerking
toe, waarbij het eigenbelang soms duidelijk
was. Zo voegde de directeur van het Frans
Hals Museum in zijn brief toe: ‘ik hoop van
harte dat ik op dat tijdstip ook de aankoop
van het Poppenhuis in verband zal kunnen
brengen met de zegenrijke activiteiten van
de jubilerende Vereniging.’ een hoop die
ook uitkwam!
in een radiorede riep de heer Mr F.P.th.
rohling van het Ministerie van onderwijs,
kunsten en wetenschappen, ook niet
geheel vrij van eigenbelang, de luisteraar
op de Vereniging rembrandt te steunen:
‘iedereen weet dat in nederland veel
verenigingen bestaan die van de overheid
subsidies ontvangen. Maar weinig mensen
weten dat er een vereniging bestaat welke
aan de overheid subsidies geeft. in dit opzicht
is de Vereniging uniek. De Vereniging