(2006) Professor Henk van Os - Vereniging Rembrandt

More documents

Recommendations

Info

affiche voor het astatheater, den haag ontwerp Chris lebeau, uitvoering drukkerij Luctor et Emergo, Den Haag 1921. rood gekleurde litho, 126 x 89 cm geMeenteMuseuM Den Haag de voetballers ontwerp Chris lebeau, uitvoering atelier Agathe Wegerif-Gravestein, apeldoorn 1921. Batik op fluweel, ieder 212 x 125 cm geMeenteMuseuM Den Haag Lebeau in 1920-1921 decoratieve onderdelen als wandbespanningen, tapijtwerk, verlichtingselementen, glasin-loodramen en bouwsculptuur. Jammer genoeg is er van zijn ontwerpen nagenoeg niets bewaard gebleven, omdat al tien jaar na de opening het gehele interieur werd vernieuwd. Ook het exterieur van het gebouw, dat de naam draagt van de in die tijd zo beroemde Zweedse actrice Asta Nielsen (1881-1972), herinnert op geen enkele wijze meer aan de vele ontwerpen van Lebeau die de bioscoop ooit de bijnaam ‘Museum Lebeau’ bezorgden. Vandaar dat het Gemeentemuseum Den Haag bijzonder gelukkig is met de recente aankoop van een viertal proeframen die dankzij het Jaap en Joanna van der Lee-Boersfonds kon worden gerealiseerd. De raampjes zijn vervaardigd door het Haagse glazeniersbedrijf van H. Liefkes via wiens nazaten de proeframen uiteindelijk in het Gemeentemuseum terechtkwamen. Het spreekt voor zich dat de firma Liefkes de uitvoering van de glasin-loodramen van het Astatheater werd gegund, omdat zij op dat moment tot de belangrijkste Haagse glasateliers behoorde. Het bedrijf hield zich niet alleen bezig met de vervaardiging van het zogenaamde confectiewerk, maar heeft evenzeer de ontwerpen uitgevoerd van kunstenaars als Pieter Hofman (1885-1965), Max Nauta (1896-1957) en Henri van der Stok (1870-1946). Het ontwerp van de vier proefraampjes stelt een sterk geabstraheerde, symbolische figuur voor die is opgebouwd uit een kubistisch spel van gekleurde stukken glas. Ze zijn exemplarisch voor de ontwerpstijl van de verloren 24 Vereniging reMBranDt naJaar 2006 gegane ramen die alle een allegorische betekenis hadden. Zo bevond zich boven de ingangsdeuren van de bioscoop een driedelig raam met als thema De aanbidding van het gouden kalf. Andere ramen verbeeldden thema’s als Moederweelde, Vrouw in verschillende levensomstandigheden, Industriearbeider en Arbeiders in diverse beroepen. Het trappenhuis was beglaasd met ramen die in leeftijd opklimmende Menstypen voorstelden. Deze moralistische onderwerpen lijken weinig adequaat voor de versiering van een mondaine uitgaansgelegenheid als een bioscoopgebouw, waarvoor zij dan ook niet waren bedoeld. De ramen waren namelijk oorspronkelijk ontworpen voor het Volksgebouw van de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (S.D.A.P.) dat rond 1917 aan de Haagse Prinsegracht gerealiseerd had moeten worden. De vier proeframen vormen een waardevolle aanvulling op de andere ontwerpen van Lebeau voor het Astatheater die de collectie van het Gemeentemuseum Den Haag rijk is. Zo kent de verzameling een tweetal batiks voor de bioscoopzaal die na een omzwerving via de vlooienmarkt (!) uiteindelijk in het Gemeentemuseum terechtkwamen. De gebatikte, fluwelen panelen stellen De fluitspeler en De dood voor. Dankzij een particuliere schenking konden deze batiks enige jaren geleden worden aangevuld met een tweetal andere ontwerpen. Deze batiks, De voetballers, hebben hoogstwaarschijnlijk eveneens deel uitgemaakt van het interieur van het Astatheater. Niet alleen omdat zij een vergelijkbare maatverhouding hebben en eenzelfde materiaalkeuze kennen, maar ook omdat zij verwant zijn vormgegeven. De krachtig gemodelleerde figuren van de voetballers zijn op meesterlijke wijze in het langwerpige paneel gevat. Afgezien van deze ontwerpen bewaart het Gemeentemuseum een gelithografeerd affiche dat Lebeau in deze zelfde periode ontwierp. Het in rode inkt uitgevoerde ontwerp bestaat uit een typografisch spel van meanderende vormen die het woord Asta verbeelden. Het affiche lijkt geïnspireerd te zijn op de voorgevel van het gebouw waarvoor Lebeau het beeldhouwwerk had ontworpen. De glas-in-loodramen, de batiks en het affiche vormen de schaarse, maar sterke getuigen van het rijke decoratieve programma dat Chris Lebeau voor het Astatheater heeft ontwikkeld s titus M. eliëns Hoofd collecties Gemeentemuseum Den Haag
Het schilderij Fauna van Constant is aangekocht met steun van het titusfonds van de Vereniging rembrandt. Deze aankoop past bij de doelstelling van het titus Fonds, namelijk het ondersteunen van met name moderne en hedendaagse kunst. Het titusfonds is ingesteld door de titus Cirkel, een groep kunstliefhebbers onder de vijftig jaar die de doelstellingen van de Vereniging rembrandt een warm hart toedragen. Cobra Museum voor Moderne kunst Amstelveen De collectie van het Cobra Museum voor Moderne Kunst is verrijkt met een buitengewoon spontaan, brutaal en fantasierijk schilderij van Constant. Mede dankzij de genereuze steun van de Vereniging Rembrandt, de Mondriaan Stichting, het VSB Fonds en de BankGiro Loterij is het doek Fauna uit 1949 verworven voor de Collectie Nederland. Na een langdurig verblijf in de privé-collectie van een verzamelaarsechtpaar keert het schilderij naar Nederland terug om permanent tentoon te worden gesteld in het Cobra Museum. Portret constant 1949 Foto door k.o. götz experimentele groep in holland [rechts] De leden bijeen op de zolder van karel appel, amsterdam 1948 v.l.n.r.: appel, elburg, kouwenaar, wolvecamp, Corneille, Constant, J. nieuwenhuys, Brands, rooskens. Fotograaf onbekend het exPeriment Constant was een van de medeoprichters van CoBrA (Copenhagen-Brussel-Amsterdam), de kunstenaarsgroep die tussen 1948 en 1951 het experiment in de kunst voorop stelde en daarmee aan de wieg stond van een omwenteling in het nationale en internationale kunstklimaat. Zowel binnen de CoBrA-groep als haar Nederlandse voorganger, de Experimentele groep in Holland, nam Constant de rol van theoreticus op zich. 1 Hij was de aanjager van de ontwikkeling en verwoording van een revolutionaire opvatting over de aard van hedendaagse kunst en de maatschappelijke rol van de kunstenaar. In het manifest ter gelegenheid van de oprichting van de Experimentele Groep in Holland zette hij zijn denkbeelden uiteen. 2 Een schilderij moest niet beoordeeld worden op zijn formele kwaliteiten, zoals lijnvoering en kleurgebruik, maar gezien worden in het licht van een natuurlijke drang naar expressie. De kunstenaar had de verantwoordelijke taak om de scheppende instincten die onbewust in ieder mens sluimerden tot ontwaken te brengen. De weg die leidde tot de bevrijding van de kunst was die van het experiment met uitdrukkingswijzen en materialen. Fauna kan in het licht van deze standpunten van Constant worden beschouwd. Ondanks het relatief bescheiden formaat van het schilderij valt bij een eerste kennismaking de sterke zeggingskracht van de voorstelling onmiddellijk op. Pas in een later stadium verplaatst de aandacht zich naar de manier waarop Constant de compositie heeft opgebouwd, de heldere kleuren en de spontane lijnvoering. Deze primaire, welhaast universele impact is precies wat Constant nastreefde met zijn werk. Hij wilde de glorie van de schilderkunst tonen, in al haar opstandigheid, agressiviteit en bevrijdende kracht. Fauna is opgebouwd uit een beeldvullende voorstelling van een drietal fantasiewezens en een vorm die op een bloem of een plant lijkt. Als gevolg van de transparante en lichte achtergrond treden de vormen prominent 25 Vereniging reMBranDt naJaar 2006 Fauna Constant (anton nieuwenhuys) (amsterdam 1920-2005 utrecht) 1949. verf op waterbasis op doek, 70 x 85 cm. Herkomst: collectie Hans en alice de Jong, Zwitserland op de voorgrond. Het stralende middelpunt van het schilderij is een heldere zon, getooid met een enkel oog en een mond, opgezet in een felle geel-groene kleur. Rechts van de zon bevindt zich een figuur die associaties oproept met een libelle. Het insect is hoofdzakelijk neergezet in blauwe tinten, afgewisseld met zacht roze en geel. In het onderste vlak van het doek bevindt zich een langgerekt dier in zwart en wit dat volledig ontsproten lijkt aan de fantasie van de kunstenaar. Kenmerkend voor de schilderwijze van Constant tijdens deze jaren is een sterke, op het eerste gezicht slordige lijnvoering. Als gevolg hiervan ervaart de beschouwer de voorstelling als bijzonder levendig en spontaan. De libelle lijkt ieder moment van het doek af te kunnen vliegen en de vibraties van de stralende zon zijn bijna voelbaar. Al met al een vrolijk tafereel. Maar er wringt iets. Bij nadere beschouwing oogt het fantasiedier boosaardig. En de zon heeft met haar sliertige stralen en grijnzende blik iets weg van een hippie die in hogere sferen verkeert. 3 De combinatie van agressie, brutaliteit en vrolijkheid in Fauna is bij uitstek een voorbeeld van de experimentele schilderkunst van Constant gedurende de CoBrA-periode. herKOmst In de jaren tijdens en na CoBrA verliep de receptie van het werk van de naoorlogse nieuwe generatie kunstenaars op zijn zachtst gezegd problematisch. Recensenten reageerden met krachttermen als geklieder, rotzooi en kinderachtig. Men voelde zich in het algemeen in het ootje
Page 1 and 2: ulletin van de vereniging rembrandt
Page 3 and 4: De Vereniging rembrandt is een part
Page 5 and 6: aanvulling bij het artikel uit het
Page 7 and 8: 7 Vereniging reMBranDt naJaar 2006
Page 9 and 10: koninklijk kabinet van schilderijen
Page 11 and 12: evenwichtige combinatie van planken
Page 13 and 14: legermuseum Delft Koppel ivoren pis
Page 15 and 16: gorcums Museum Gorinchem vier gezic
Page 17 and 18: amoenus, een lieflijk oord met wate
Page 19 and 20: ijksmuseum Amsterdam Portret van ma
Page 21 and 22: Foto van het atelier van Philippe Z
Page 23: Het Gemeentemuseum Den Haag heeft e
Page 27 and 28: genomen door deze expressieve en fa
Page 29 and 30: maecenas wordt komt de overheid, me
Page 31 and 32: het poppenhuis van sara rothé, ca,
Page 33 and 34: v a n d e v e r e n i g i n g bestu
Page 35 and 36: de leden van de vereniging rembrand

(2006) Professor Henk van Os - Vereniging Rembrandt

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?