10.09.2013 Views

LICHTFLITSEN - Lichtschip 12 NOORD HINDER

LICHTFLITSEN - Lichtschip 12 NOORD HINDER

LICHTFLITSEN - Lichtschip 12 NOORD HINDER

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>LICHTFLITSEN</strong><br />

van de “Noord-Hinder”<br />

Jaargang 15 - nummer 1 - Juni 2011


COLOFON<br />

Lichtfl itsen van de “Noord-Hinder” is een uitgave van de Stichting <strong>Lichtschip</strong> <strong>12</strong><br />

“Noord-Hinder”. Het blad verschijnt minimaal 2 x per jaar en wordt verspreid onder de<br />

relaties, sponsoren, begunstigers en vrienden van het <strong>Lichtschip</strong> <strong>12</strong> “Noord-Hinder”.<br />

BESTUUR<br />

Voorzitter D. van der Zee<br />

Secretaris W. Boot<br />

Penningmeester L.A. Koster<br />

Beheerder a.i. W.J. Risseeuw<br />

Coördinator Gidsen T. Pollemans<br />

Museale zaken C. de Jong<br />

REDACTIE<br />

D. van der Zee - L.A. Koster - W.J. Risseeuw<br />

DRUKWERK<br />

Kooiman Drukwerk, Barendrecht - www.kooimandrukwerk.nl<br />

CORRESPONDENTIE ADRES<br />

Stichting <strong>Lichtschip</strong> <strong>12</strong> “Noord-Hinder”<br />

Postbus 1014<br />

3220 BA Hellevoetsluis<br />

www.noordhinder.nl<br />

E-mail: info@noordhinder.nl<br />

Telefoon: 06 - 575 75 792<br />

Telefoon beheerder: 06 - 207 17 701<br />

ING Bank: 7619224


VAN DE VOORZITTER<br />

Door Derk van der Zee<br />

Foto's Leo Koster<br />

Wat hebben wij een prachtig voorjaar gehad en hopen wij met elkaar,<br />

dat de zomer net zo mooi en misschien zelfs nog wel wat<br />

mooier mag worden. Op het moment, dat ik dit schrijf trouwens giet<br />

het van de regen en dat schijnt dan weer goed te zijn voor de natuur.<br />

Vanwege het mooie weer zijn door de onderhoudsmedewerkers<br />

een groot aantal buitenwerkzaamhedenverricht.<br />

Verderop in dit blad<br />

leest u hier nog wat meer<br />

over. De stoelen en de<br />

banken van de bemanningsruimte<br />

zijn gedurende<br />

de wintermaanden opnieuw<br />

bekleed en zijn op het gehele<br />

schip de oude gordijnen<br />

vervangen door nieuwe.<br />

Alles in een en dezelf-<br />

<br />

een impressie van de geheel<br />

vernieuwde stoffering.<br />

Kortom het schip ligt<br />

er weer prachtig bij en wij<br />

zijn er klaar voor om weer<br />

een groot aantal bezoekers<br />

te mogen ontvangen<br />

aan boord. In het nummer<br />

van december 2010 schreef ik, dat wij de boer op moesten om<br />

nieuwe gidsen te werven. Ik kan u in elk geval melden, dat wij hiermee<br />

op de goede weg zijn. Via andere vrijwilligers van het <strong>Lichtschip</strong><br />

en naar aanleiding van een oproep in Groot Hellevoet heb-<br />

Lichtflitsen - juni 2011 - 3


en zich 5 kandidaten gemeld waaronder 4 vrouwen. Dat is op<br />

zichzelf vermeldenswaardig want tot op heden hadden wij slechts 2<br />

vrouwelijke gidsen. Uiteraard der zaak gaan wij met deze kandidaatgidsen<br />

een opleidingstraject in en hopen, dat zij aan het eind<br />

van het jaar daadwerkelijk zelfstandig dienst kunnen gaan doen.<br />

Door Cees de Jong, Roel Brouwer en Leo Koster is er de afgelopen<br />

maanden hard gewerkt aan een tentoonstelling over de Franse<br />

tijd en dan meer over Fresnel. Door een onderwijskracht van het<br />

Jacob van Liesveldt werd ondersteuning verricht met betrekking tot<br />

het technische gedeelte. Hierover kunt u verderop in de Lichtflits<br />

meer van te weten komen. Van 30 juni tot en met 5 juli gaan wij op<br />

uitnodiging van Stellendam<br />

naar de Visserijdagen.<br />

De aankomende<br />

dagen wordt alles in<br />

gereedheid gebracht<br />

om het <strong>Lichtschip</strong> tijdens<br />

de Visserijdagen<br />

te presenteren. Ik hoop<br />

samen met het bestuur,<br />

dat wij een hele fijne<br />

zomer mogen hebben<br />

en dat er vele bezoekers<br />

tijdens de diverse<br />

festiviteiten in Hellevoetsluis een weg weten te vinden naar ons<br />

prachtige schip. In deze Lichtflits staan weer een aantal lezenswaardige<br />

artikelen. Ik wens u dan ook heel veel leesplezier en tot<br />

ziens aan boord van ons <strong>Lichtschip</strong>.<br />

4 - Lichtflitsen - juni 2011


EXPOSITIE FRESNEL<br />

Door Cees de Jong en Roel Brouwer<br />

Aanleiding<br />

Dit jaar is het 200 jaar geleden, dat Keizer Napoleon Bonaparte,<br />

vrij onverwacht, tijdens een inspectiereis voet aan wal zette in de<br />

haven van Hellevoetsluis.<br />

Reden voor het Museumplatform Hellevoetsluis, waarin de plaatselijke<br />

museale instellingen samenwerken, aan deze gebeurtenis bijzondere<br />

aandacht te besteden en meer in het algemeen aan de<br />

zogenoemde Franse Tijd.<br />

Geschiedenis<br />

In 1789 brak de Franse revolutie uit en de<br />

Fransen waren stellig van plan de revolutie<br />

te delen met de rest van Europa. In<br />

1793 besloot de Franse regering om de<br />

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden<br />

binnen te vallen, maar de invasie mislukte.<br />

In de winter van 1794/95 werd een<br />

nieuwe poging ondernomen en het Franse<br />

leger onder leiding van generaal Pichegru<br />

trok de bevroren rivieren over en wist in<br />

korte tijd de Republiek te veroveren. Stadhouder<br />

Willem V vluchtte naar Engeland<br />

en vanaf dat moment heette ons land Bataafse<br />

Republiek.<br />

Dit was het begin van de Franse Tijd.<br />

In Frankrijk was in 1799 Napoleon Bonaparte aan de macht gekomen<br />

en hij was vastbesloten de tot dan nog grotendeels zelfstandige<br />

Bataafse Republiek onder leiding van Raadspensionaris Rutger<br />

Jan Schimmelpenninck directer onder zijn invloedssfeer te brengen.<br />

Lichtflitsen - juni 2011 - 5


In 1806 benoemde Keizer Napoleon Bonaparte zijn broer Lodewijk<br />

Napoleon tot Koning van Holland. In 1810 moest ook hij het veld<br />

ruimen en werd ons land ingelijfd bij het Franse Keizerrijk. Vanaf<br />

<br />

Nadat Keizer Napoleon de slag bij Waterloo verloor en naar St. Helena<br />

was verbannen, keerde op 30 november van dat jaar de zoon<br />

van Stadhouder Willem V vanuit Engeland terug en zette in Scheveningen<br />

voet aan wal. In 1815 werd na het Congres van Wenen<br />

ons land een soevereine staat onder leiding van Koning Willem I.<br />

August-Jean Fresnel<br />

In die Franse tijd, leefde in Frankrijk de natuurkundige<br />

August-Jean Fresnel (1788 1827). Hij<br />

was in zijn tijd een ware autoriteit op het gebied<br />

van de lichttechniek en ontwikkelde een lenzensysteem,<br />

waarmee het licht van een lichtbron<br />

gebundeld wordt en daardoor versterkt. Het<br />

door hem ontwikkelde lenzensysteem werd naar<br />

hem genoemd en is tot op heden bekend als de<br />

<br />

In tegenstelling tot de tot dan toe gebruikte bolle lenzen, is de fresnellens<br />

vlak en daardoor ook veel lichter in gewicht.<br />

De fresnellens werd en wordt op velerlei terreinen toegepast, onder<br />

andere in vuurtorens en aan boord van lichtschepen. Maar ook in<br />

scheepslantaarns en lantaarns op boeien wordt de fresnellens toegepast.<br />

In het dagelijks leven komen we de fresnellens in allerlei toepassin-<br />

<br />

taarns, verkeerslichten, schijnwerpers, toneelverlichting, enz. Kortom<br />

overal waar een sterke verlichting noodzakelijk is, komen we<br />

zijn vinding tegen.<br />

Expositie a/b van het lichtschip<br />

Mede dankzij de enthousiaste medewerking van de heer Henry de<br />

Klerk, natuurkundeleraar van de Chr. Scholengemeenschap Jacob<br />

van Liesveldt te Hellevoetsluis, is aan boord van het lichtschip een<br />

6 - Lichtflitsen - juni 2011


In 1806 benoemde Keizer Napoleon Bonaparte zijn broer Lodewijk<br />

Napoleon tot Koning van Holland. In 1810 moest ook hij het veld<br />

ruimen en werd ons land ingelijfd bij het Franse Keizerrijk. Vanaf<br />

<br />

Nadat Keizer Napoleon de slag bij Waterloo verloor en naar St. Helena<br />

was verbannen, keerde op 30 november van dat jaar de zoon<br />

van Stadhouder Willem V vanuit Engeland terug en zette in Scheveningen<br />

voet aan wal. In 1815 werd na het Congres van Wenen<br />

ons land een soevereine staat onder leiding van Koning Willem I.<br />

August-Jean Fresnel<br />

In die Franse tijd, leefde in Frankrijk de natuurkundige<br />

August-Jean Fresnel (1788 1827). Hij<br />

was in zijn tijd een ware autoriteit op het gebied<br />

van de lichttechniek en ontwikkelde een lenzensysteem,<br />

waarmee het licht van een lichtbron<br />

gebundeld wordt en daardoor versterkt. Het<br />

door hem ontwikkelde lenzensysteem werd naar<br />

hem genoemd en is tot op heden bekend als de<br />

<br />

In tegenstelling tot de tot dan toe gebruikte bolle lenzen, is de fresnellens<br />

vlak en daardoor ook veel lichter in gewicht.<br />

De fresnellens werd en wordt op velerlei terreinen toegepast, onder<br />

andere in vuurtorens en aan boord van lichtschepen. Maar ook in<br />

scheepslantaarns en lantaarns op boeien wordt de fresnellens toegepast.<br />

In het dagelijks leven komen we de fresnellens in allerlei toepassin-<br />

<br />

taarns, verkeerslichten, schijnwerpers, toneelverlichting, enz. Kortom<br />

overal waar een sterke verlichting noodzakelijk is, komen we<br />

zijn vinding tegen.<br />

Expositie a/b van het lichtschip<br />

Mede dankzij de enthousiaste medewerking van de heer Henry de<br />

Klerk, natuurkundeleraar van de Chr. Scholengemeenschap Jacob<br />

van Liesveldt te Hellevoetsluis, is aan boord van het lichtschip een<br />

6 - Lichtflitsen - juni 2011


DE REDDING VAN HET LIGHTSHIP DAUNT<br />

Bij het inventariseren en documenteren van de vele objecten aan<br />

boord van de Noord Hinder, kwam ik een klein object tegen. Een<br />

Ierse postzegel met de afbeelding van een reddingboot naast een<br />

lichtschip.<br />

Nu heb ik een zwak voor lichtschepen vandaar dat ik vrijwilliger<br />

ben op de Noord Hinder, maar ik heb ook een zwak voor reddingboten.<br />

Daarom besloot ik<br />

om uit te vissen waar die<br />

voorstelling op de postzegel<br />

vandaan kwam.<br />

Het was een afbeelding van<br />

een olieverfschilderij van de<br />

schilder B.F. Gribbele. De<br />

postzegel was uitgegeven in<br />

1974 ter gelegenheid van<br />

het 150-jarige bestaan van<br />

de Royal National Lifeboat<br />

Institution. Een zustermaatschappij<br />

van onze KNRM (Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij).<br />

De afbeelding op de postzegel stelde de zeer moeilijke redding<br />

voor van het redden van de volledige bemanning door de Ballycottonse<br />

reddingboot Maria Standford van het Ierse lichtschip Comet.<br />

De Comet lag op de positie Daunt.<br />

De betreffende reddingboot is als enige reddingboot geëerd met<br />

een gouden medaille. Ook haar bemanningsleden kregen allemaal<br />

een medaille voor deze redding.<br />

Wij moeten terug in de tijd. Daunt Rock, Banjaard en Bornrif waren<br />

en zijn gevaarlijke punten, zoals bij ons de gevaarlijke gronden van<br />

de Maasvlakte, waar vele schepen gebleven zijn.<br />

Het lichtschip bij Daunt Rock lag voor de aanlooproute naar Cork.<br />

8 - Lichtflitsen - juni 2011<br />

Door Ary van Waart


Het verhaal begint op 7 februari 1936. Ballycotton, een kleine vissershaven<br />

aan de Ierse Zuidkust, is station van de reddingboot Mary<br />

Standford (1930-1959). Op die 7 de februari stormde het hevig uit<br />

het Zuidoosten, met veel regen en sneeuwbuien die het zicht belemmerden.<br />

De storm ontwikkelde zich snel tot een orkaan. Reusachtige<br />

golven en brekers teisterden de pieren en kademuren van<br />

het kleine vissershaventje Ballycotton. De zee kookte en het buiswater<br />

vloog boven het lichthuis van de 196 voet hoge vuurtoren.<br />

Grote brokken steen werden uit de kademuren geslagen en vlogen<br />

als afgerukte boomtakken rond. Om 08.00 uur in de morgen wordt<br />

er een SOS opgevangen van het lichtschip Comet dat op positie<br />

Daunt-Rock ligt, en op drift is geraakt en naar de gevaarlijk rotsen<br />

van Daunt Rock afdreef.<br />

Toen dit onheilsbericht de<br />

bemanning van de reddingboot<br />

bereikte, besloten zij -<br />

zonder op orders te wachten-<br />

direct uit te varen. De<br />

motoren van de Maria<br />

Standford werden aangeslagen<br />

en weg was zij. Direct<br />

stoomde ze naar het onfortuinlijke<br />

lichtschip, wetende<br />

dat het daar buiten geen lolletje<br />

zal zijn. Inmiddels waren er schepen in de buurt van het lichtschip,<br />

maar door de storm en de zware zeegang konden zij niets<br />

beginnen en durfden ze niet te dichtbij het ongelukkige lichtschip te<br />

komen. Direct nadat de Maria Standford ter plaatse kwam, deed zij<br />

een poging om verbinding te maken met het lichtschip. Steeds<br />

weer werd de reddingboot weggeslagen en moest men opnieuw<br />

proberen in de buurt te komen. Maar na diverse pogingen lukte het<br />

hen een verbinding tot stand te brengen. Al heel snel echter brak<br />

de tros, en was al het werk voor niets geweest. Inmiddels was de<br />

duisternis ingevallen, en omdat brandstof en nieuwe trossen hard<br />

nodig waren besloot de schipper om naar Cobn te gaan. De volgende<br />

ochtend keerden zij terug bij het lichtschip. De wind woedde<br />

Lichtflitsen - juni 2011 - 9


nog net zo stormachtig en verder zat het dicht van de mist. Het lukte<br />

hen weer niet om verbinding te maken en de opvarenden van<br />

boord te halen. De reddingboot bleef de gehele dag en opvolgende<br />

nacht stand-by. De volgende avond was het lichtschip nog maar 60<br />

meter van de rots verwijderd en in een zeer gevaarlijke situatie terecht<br />

gekomen, zodat de reddingbootschipper besloot direct een<br />

poging te doen om de mensen eraf te halen. Hiervoor stuurde hij<br />

de reddingboot langszij. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan.<br />

De reddingboot danste alle kanten op en zat soms meer onder dan<br />

boven water. Het leek wel of ze in een achtbaan zaten. En dan<br />

<br />

lichtschip veilig overgenomen konden worden.<br />

Bij de eerste poging lukte het één man om over te springen. Wederom<br />

draaide de reddingboot terug naar het lichtschip, eenmaal<br />

weer langszij durfde niemand over te springen. Voor een nieuwe<br />

poging moest de boot weer een nieuwe aanloop maken. En bij deze<br />

derde poging lukte het om vijf personen veilig aan boord te nemen.<br />

Er was nog een vierde en een vijfde poging nodig om het merendeel<br />

van de lichtpitters veilig aan boord van de stampende reddingboot<br />

te krijgen. Twee man waren er nu nog aan boord, twee<br />

totaal uitgeputte mannen. In doodsnood hielden zij zich aan de railing<br />

vast. Te uitgeput om de sprong naar de reddingboot te maken.<br />

Een zesde poging moest gedaan worden. Heel nauwkeurig manoeuvreerde<br />

de schipper de reddingboot zo goed en zo kwaad<br />

langszij. En het lukte! Men kon de twee één voor één van het lichtschip<br />

afplukken. En het is dit moment, dat op de postzegel is afgebeeld.<br />

Nu iedereen veilig aan boord was, werd direct koers gezet naar<br />

Cobn om de geredden daar aan wal te brengen. Er volgde een<br />

woelige terugtocht naar de veilige haven. Nadat zij de mensen aan<br />

wal gebracht hadden restte hen nog een thuisreis naar hun station<br />

op Ballycotton. De Marie Standford was voor deze reddingtocht 79<br />

uur in touw geweest, de bemanning had tijdens deze redding<br />

slechts 3 uur slaap gehad. De redding zelf duurde 63 uur.<br />

Voor deze spectaculaire redding werd de reddingbootschipper Patrick<br />

Sliney geëerd met de gouden medaille van RNLI. Stuurman<br />

10 - Lichtflitsen - juni 2011


nog net zo stormachtig en verder zat het dicht van de mist. Het lukte<br />

hen weer niet om verbinding te maken en de opvarenden van<br />

boord te halen. De reddingboot bleef de gehele dag en opvolgende<br />

nacht stand-by. De volgende avond was het lichtschip nog maar 60<br />

meter van de rots verwijderd en in een zeer gevaarlijke situatie terecht<br />

gekomen, zodat de reddingbootschipper besloot direct een<br />

poging te doen om de mensen eraf te halen. Hiervoor stuurde hij<br />

de reddingboot langszij. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan.<br />

De reddingboot danste alle kanten op en zat soms meer onder dan<br />

boven water. Het leek wel of ze in een achtbaan zaten. En dan<br />

<br />

lichtschip veilig overgenomen konden worden.<br />

Bij de eerste poging lukte het één man om over te springen. Wederom<br />

draaide de reddingboot terug naar het lichtschip, eenmaal<br />

weer langszij durfde niemand over te springen. Voor een nieuwe<br />

poging moest de boot weer een nieuwe aanloop maken. En bij deze<br />

derde poging lukte het om vijf personen veilig aan boord te nemen.<br />

Er was nog een vierde en een vijfde poging nodig om het merendeel<br />

van de lichtpitters veilig aan boord van de stampende reddingboot<br />

te krijgen. Twee man waren er nu nog aan boord, twee<br />

totaal uitgeputte mannen. In doodsnood hielden zij zich aan de railing<br />

vast. Te uitgeput om de sprong naar de reddingboot te maken.<br />

Een zesde poging moest gedaan worden. Heel nauwkeurig manoeuvreerde<br />

de schipper de reddingboot zo goed en zo kwaad<br />

langszij. En het lukte! Men kon de twee één voor één van het lichtschip<br />

afplukken. En het is dit moment, dat op de postzegel is afgebeeld.<br />

Nu iedereen veilig aan boord was, werd direct koers gezet naar<br />

Cobn om de geredden daar aan wal te brengen. Er volgde een<br />

woelige terugtocht naar de veilige haven. Nadat zij de mensen aan<br />

wal gebracht hadden restte hen nog een thuisreis naar hun station<br />

op Ballycotton. De Marie Standford was voor deze reddingtocht 79<br />

uur in touw geweest, de bemanning had tijdens deze redding<br />

slechts 3 uur slaap gehad. De redding zelf duurde 63 uur.<br />

Voor deze spectaculaire redding werd de reddingbootschipper Patrick<br />

Sliney geëerd met de gouden medaille van RNLI. Stuurman<br />

10 - Lichtflitsen - juni 2011


nog net zo stormachtig en verder zat het dicht van de mist. Het lukte<br />

hen weer niet om verbinding te maken en de opvarenden van<br />

boord te halen. De reddingboot bleef de gehele dag en opvolgende<br />

nacht stand-by. De volgende avond was het lichtschip nog maar 60<br />

meter van de rots verwijderd en in een zeer gevaarlijke situatie terecht<br />

gekomen, zodat de reddingbootschipper besloot direct een<br />

poging te doen om de mensen eraf te halen. Hiervoor stuurde hij<br />

de reddingboot langszij. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan.<br />

De reddingboot danste alle kanten op en zat soms meer onder dan<br />

boven water. Het leek wel of ze in een achtbaan zaten. En dan<br />

<br />

lichtschip veilig overgenomen konden worden.<br />

Bij de eerste poging lukte het één man om over te springen. Wederom<br />

draaide de reddingboot terug naar het lichtschip, eenmaal<br />

weer langszij durfde niemand over te springen. Voor een nieuwe<br />

poging moest de boot weer een nieuwe aanloop maken. En bij deze<br />

derde poging lukte het om vijf personen veilig aan boord te nemen.<br />

Er was nog een vierde en een vijfde poging nodig om het merendeel<br />

van de lichtpitters veilig aan boord van de stampende reddingboot<br />

te krijgen. Twee man waren er nu nog aan boord, twee<br />

totaal uitgeputte mannen. In doodsnood hielden zij zich aan de railing<br />

vast. Te uitgeput om de sprong naar de reddingboot te maken.<br />

Een zesde poging moest gedaan worden. Heel nauwkeurig manoeuvreerde<br />

de schipper de reddingboot zo goed en zo kwaad<br />

langszij. En het lukte! Men kon de twee één voor één van het lichtschip<br />

afplukken. En het is dit moment, dat op de postzegel is afgebeeld.<br />

Nu iedereen veilig aan boord was, werd direct koers gezet naar<br />

Cobn om de geredden daar aan wal te brengen. Er volgde een<br />

woelige terugtocht naar de veilige haven. Nadat zij de mensen aan<br />

wal gebracht hadden restte hen nog een thuisreis naar hun station<br />

op Ballycotton. De Marie Standford was voor deze reddingtocht 79<br />

uur in touw geweest, de bemanning had tijdens deze redding<br />

slechts 3 uur slaap gehad. De redding zelf duurde 63 uur.<br />

Voor deze spectaculaire redding werd de reddingbootschipper Patrick<br />

Sliney geëerd met de gouden medaille van RNLI. Stuurman<br />

10 - Lichtflitsen - juni 2011


nog net zo stormachtig en verder zat het dicht van de mist. Het lukte<br />

hen weer niet om verbinding te maken en de opvarenden van<br />

boord te halen. De reddingboot bleef de gehele dag en opvolgende<br />

nacht stand-by. De volgende avond was het lichtschip nog maar 60<br />

meter van de rots verwijderd en in een zeer gevaarlijke situatie terecht<br />

gekomen, zodat de reddingbootschipper besloot direct een<br />

poging te doen om de mensen eraf te halen. Hiervoor stuurde hij<br />

de reddingboot langszij. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan.<br />

De reddingboot danste alle kanten op en zat soms meer onder dan<br />

boven water. Het leek wel of ze in een achtbaan zaten. En dan<br />

<br />

lichtschip veilig overgenomen konden worden.<br />

Bij de eerste poging lukte het één man om over te springen. Wederom<br />

draaide de reddingboot terug naar het lichtschip, eenmaal<br />

weer langszij durfde niemand over te springen. Voor een nieuwe<br />

poging moest de boot weer een nieuwe aanloop maken. En bij deze<br />

derde poging lukte het om vijf personen veilig aan boord te nemen.<br />

Er was nog een vierde en een vijfde poging nodig om het merendeel<br />

van de lichtpitters veilig aan boord van de stampende reddingboot<br />

te krijgen. Twee man waren er nu nog aan boord, twee<br />

totaal uitgeputte mannen. In doodsnood hielden zij zich aan de railing<br />

vast. Te uitgeput om de sprong naar de reddingboot te maken.<br />

Een zesde poging moest gedaan worden. Heel nauwkeurig manoeuvreerde<br />

de schipper de reddingboot zo goed en zo kwaad<br />

langszij. En het lukte! Men kon de twee één voor één van het lichtschip<br />

afplukken. En het is dit moment, dat op de postzegel is afgebeeld.<br />

Nu iedereen veilig aan boord was, werd direct koers gezet naar<br />

Cobn om de geredden daar aan wal te brengen. Er volgde een<br />

woelige terugtocht naar de veilige haven. Nadat zij de mensen aan<br />

wal gebracht hadden restte hen nog een thuisreis naar hun station<br />

op Ballycotton. De Marie Standford was voor deze reddingtocht 79<br />

uur in touw geweest, de bemanning had tijdens deze redding<br />

slechts 3 uur slaap gehad. De redding zelf duurde 63 uur.<br />

Voor deze spectaculaire redding werd de reddingbootschipper Patrick<br />

Sliney geëerd met de gouden medaille van RNLI. Stuurman<br />

10 - Lichtflitsen - juni 2011


Wat te doen als blijkt dat er water binnen druppelt in het schip?<br />

Het nagaan van deze situatie leidde ertoe dat er regenwater in de<br />

gang op het hoofddek aan stuurboord werd waargenomen. En natuurlijk<br />

precies boven een kabelbaan vol met elektrische leidingen.<br />

Dan doemt direct het spookbeeld op waar elke beheerder van au-<br />

-<br />

<br />

kunnen over het algemeen niet met lapmiddelen worden opgelost.<br />

En natuurlijk blijkt dan dat boven op het sloependek, de stalen platen<br />

bekleed zijn met een behoorlijk dik teak houten dek. Ditzelfde<br />

dek is er ook de oorzaak van dat de lekkage optreedt. Een teakdek<br />

is prima, maar als er lekkage tussen de naden van de houten delen<br />

optreedt, watert het in en op termijn kom je dus de ellende aan de<br />

onderkant van het dek tegen. Dus allereerst maar eens te rade gegaan<br />

bij de firma Maaskant te Stellendam. Ik wilde beslist niet dat<br />

de kabelbaan verwijderd zou moeten worden, dit zou enorm kosten<br />

verhogend werken en stelde voor om allereerst een flink deel van<br />

het houten dek te verwijderen en daarna de door geroeste stalen<br />

dekplaten te verwijderen, liefst slijpen en dan een nieuw dekdeel er<br />

weer opnieuw in te lassen, waarna het teakdek weer aangeheeld<br />

kan worden. Dat lijkt dan eenvoudig, maar veroorzaakte toch nog<br />

wat denkwerk. Uiteindelijk werd ingezet op deze manier van werken<br />

met de afspraak dat onze vrijwilligers tijdens de werkzaamheden<br />

aan boord zijn, de brandwacht voor hun rekening namen en<br />

dat de conservering van het nieuwe dekdeel, voordat het teakdek<br />

weer werd aangebracht, met eigen middelen tot stand werd gebracht.<br />

Uiteindelijk is mede gelet op de uitstekende weercondities dit voorjaar<br />

het werk op een fantastische wijze uitgevoerd. Firma Maaskant<br />

verzorgde het ijzerwerk en firma IJtema tekende voor het teakdek.<br />

14 - Lichtflitsen - juni 2011<br />

ONDERHOUD<br />

Door Win Risseuw


kunnen. En ondertussen maar hopen dat we voor nog meer van<br />

deze verassingen bespaard blijven<br />

Lichtflitsen - juni 2011 - 15


16 - Lichtflitsen - juni 2011<br />

LICHTSCHEPEN OP POSTZEGELS<br />

Bron: Diversen


DE GESCHIEDENIS VAN DE VERLICHTING<br />

Zeemerken.<br />

Behalve het in de voorgaande delen geschrevene over vuurbakens<br />

en lichttorens is er ook al vroegtijdig sprake van "zeemerken".<br />

( Boeien en Tonnen ). Deze moeten in het gebied van de monding<br />

van Rijn en Maas al in het jaar <strong>12</strong>84 hebben bestaan. In het boek<br />

"Seezeichen" van dr. Alfred Hiebel wordt vermeld dat in het genoemde<br />

jaar Graaf Floris V van Holland de stad Dordrecht al ontheffing<br />

verleende voor "Baken en Geleidegeld" ("van bakiinghelde<br />

jof van gheleede").In de 15e eeuw had de stad Amsterdam 60 tonnen<br />

en 4 zeemerken in de Zuiderzee uitgelegd. In 1452 gaf Hertog<br />

Philips van Bourgondië de stad Amsterdam toestemming om voor<br />

het onderhoud van deze zeemerken een belasting te heffen. Vuurbakens<br />

moeten op de Maas al in de 14 e eeuw hebben gebrand.<br />

Met de opbloei van de Nederlandse scheepvaart in de 16 e en 17 e<br />

eeuw valt ook de oprichting van meerdere vuurbakens samen. In<br />

15<strong>12</strong> werd de ingang naar Goeree aan de Maasmonding bevuurd.<br />

en in 1594 op Terschelling, de meest vooruitspringende punt aan<br />

de Noordzeekust. Spoedig daarop volgen dan de vuren bij de stijgende<br />

ontwikkeling van de scheepvaart na de succesvolle strijd<br />

tegen de Spanjaarden. In 1617 volgt Urk met een kolenvuur op een<br />

ijzeren toren, en in 1800 krijgt het een lampenapparaat, in 1845<br />

een Fresnel's apparaat, n.l. een vast vuur met lichte glans. In 1620<br />

heeft Hindeloopen, aan de Zuiderzee, een havenverlichting. In<br />

1636 volgt Vlieland met een kolenvuur gedurende de wintermaanden.<br />

In 1843 een Fresnel's apparaat van de vierde orde. Scheveningen<br />

heeft een kolenvuur op een stenen toren gedurende de wintermaanden.<br />

In 1824 een parabool met Argandse lamp. In 1850<br />

een Fresnel's apparaat der 3e orde. In 1875 één van de 2e orde,<br />

n.l. een schitterlicht wit en rood op een ijzeren toren. Egmond daarentegen<br />

heeft weer kolenvuren gedurende de wintermaanden,<br />

18 - Lichtflitsen - juni 2011<br />

Door Egbert van der Weide


twee naast elkaar geplaatst als "tweelingsvuur". In 1833 twee stenen<br />

torens, waarvan alleen de meest zeewaarts gelegen toren verlicht<br />

was met een Fresnel's apparaat van de 3e orde. De landinwaarts<br />

gelegen toren diende overdag als "merk in één".Zanddijk,<br />

een kolenvuur gedurende de wintermaanden. In 1822 werd een<br />

stenen toren opgericht voorzien van 26 parabolen met Argandse<br />

lampen. In 1852 vervangen door een Fresnel's apparaat van de 1e<br />

orde en in 1878 een ijzeren toren met een Fresnel's apparaat van<br />

de 1e orde.<br />

De vuurtoren "De Ven" op de Gelderse Hoek tussen Andijk en Enkhuizen<br />

bestond op 1 juli 1950 tweehonderdvijftig jaar. In het jaar<br />

1700 besloten commissarissen tot de pilotage, als gevolg van een<br />

verzoek van alle zeevarenden op de Zuiderzee, tot het stichten van<br />

deze vuurtoren. De bouwkosten werden geraamd op 16.000.-<br />

waarin de Staten van Holland de helft zouden bijdragen. De commissie<br />

kreeg toestemming voor de heffing van een vuurgeld van<br />

alle schepen, die de Zuiderzee bevoeren, bedragende 32 stuivers<br />

per jaar voor schepen van <strong>12</strong> last en groter en 16 stuivers voor<br />

kleinere vaartuigen. De verlichting geschiedde in het begin met<br />

brandende takkenbossen. Later werden tuitlampen gebruikt, daarna<br />

patentolie, vervolgens petroleum, blauwgas en vervolgens propaan.<br />

West-Schouwen heeft een vuur in 1744. In 1861 gevolgd<br />

door een Fresnel's apparaat van de 4e orde. Goeree heeft in 1510<br />

een kolenvuur. In 1834 gevolgd door een Fresnel's apparaat van<br />

de 2e orde en in 1879 een van de 1e orde.<br />

Hier volgt een overzicht van de verschillende karakters van de<br />

lichten omstreeks 1900:<br />

Vast licht is onveranderlijk van dezelfde sterkte en kleur.<br />

Draailichten kunnen onderling in karakter verschillen, als volgt:<br />

Een gewoon draailicht, tonende elke 2, 1 of 2 minuut een gaan-<br />

deweg in sterkte toenemend en tevens afnemend licht, gevolgd<br />

door een verduistering (revolving);<br />

Lichtflitsen - juni 2011 - 19


Een schitterlicht, tonende een aantal schitteringen, enkel of in groepen<br />

van 2, 3 enz. wit, rood of afwisselend wit en rood, de groepen<br />

gescheiden door verduisteringen (flashingen group flashing);<br />

Een vast licht met schitteringen, tonende een vast licht, wit of rood,<br />

regelmatig afgewisseld met een witte of rode schittering voorafgegaan<br />

en gevolgd door een korte verduistering (fixed en flashing);<br />

Een vast licht met verduisteringen, een plotseling verschijnend en<br />

plotseling verdwijnend licht; enkel of in groepen (occulting en group<br />

occulting);<br />

Een wissellicht, beurtelings meestal rood en wit, zonder verduistering<br />

(alternating).De lichten worden onderscheiden in zes grootten,<br />

naar gelang de middellijn van het toestel, respectievelijk 1.84, 1.40,<br />

1.00, 0.50, 0.375 en 0.30 m.<br />

Kustlichten worden genoemd de lichten van de 1e, 2e, 3e en 4e<br />

grootte.<br />

Bakenlichten zijn de lichten van de 5e en 6e grootte en voor bijzondere<br />

doeleinden ook die van de 4e grootte, bijvoorbeeld als<br />

"verklikker".<br />

In de volgende uitgave een opsomming van de kaarten in het<br />

Scheepvaartmuseum.<br />

Uiterste inleverdatum kopij voor de volgende lichtflitsen<br />

20 - Lichtflitsen - juni 2011<br />

15 november 2011


22 - Lichtflitsen - juni 2011<br />

JAARLIJKS UITJE<br />

Door Kees Tijsze<br />

<br />

De zon scheen maar het was wel fris die morgen. Het was <strong>12</strong><br />

maart om ongeveer tien voor negen dat wij aankwamen lopen bij<br />

de garages die voorheen toebehoorden aan de Fa. Vermaat op de<br />

Amnesty Internationallaan. De bus stond al klaar met daarnaast<br />

Ton. Hij zwaaide met een lijst en noteerde iedereen die in de bus<br />

stapte. Om vijf over negen vertrok de bus nadat de laatste gasten<br />

waren ingestapt. De reis ging naar het Nationaal Baggermuseum te<br />

Sliedrecht. De buschauffeur stuurde soepel de bus door de nauwe<br />

straatjes van Sliedrecht.<br />

<br />

fie maar al deed de naam van de zaal het niet vermoeden je kon er<br />

ook thee krijgen. Bij de koffie een baggerkoekje en bij het tweede<br />

kopje een gebakje.<br />

Het museum is gevestigd<br />

in een schitterend herenhuis<br />

dat bewoond werd<br />

door de familie Volker. Het<br />

huis was gebouwd in 1886<br />

en in 1974 overgedragen<br />

aan de Vrienden van het<br />

Baggermuseum die het ter<br />

beschikking stelden aan<br />

de museumorganisatie. De<br />

conservator is een betaalde<br />

kracht, de overige medewerkers van het museum zijn vrijwilligers.<br />

De rondleiding ging van handbaggerbeugel tot de meest moderne<br />

snijkopzuiger. Door een groot aantal zalen waarin schitterende modellen<br />

opgesteld stonden werd het duidelijk dat het baggeren een<br />

heel speciaal beroep is. Ook waren er modellen van stoomslepers


die de baggermolens<br />

versleepten<br />

over de hele wereld.<br />

Op kleine TV<br />

schermpjes werd<br />

een animatie weergegeven<br />

hoe verschillendebaggerschepen<br />

werkten.<br />

Buiten lag in het<br />

Kleine Diep de<br />

originele emmerbaggermolen Friesland.<br />

Deze molen is door de vrijwilligers<br />

geheel gerestaureerd en werkend<br />

gemaakt. Hiermee gaan zij op<br />

uitnodiging naar evenementen.<br />

In een zijvleugel die tegen het herenhuis<br />

is aangebouwd was een<br />

maquette opgesteld van de huidige<br />

situatie van het Panamakanaal. Aan<br />

het Panamakanaal hebben de Nederlandse<br />

baggeraars een grote<br />

klus gehad.<br />

Op de om de maquette heen opgestelde<br />

borden werd een uitleg gegeven<br />

over de bouwplannen. Aan beide<br />

zijden van de sluizen worden<br />

nieuwe kanalen gegraven vanuit<br />

zee naar het kanaal. Deze kanalen<br />

worden circa 220 meter breed. Het gehele nieuwe systeem was<br />

schematisch in plexiglas boven de maquette aangebracht wat een<br />

duidelijk beeld gaf van de werkzaamheden.<br />

In het Koetshuis in de tuin naast het herenhuis staan een aantal<br />

miniatuur stoommachines die echt werken. Maar ook een model<br />

van een moderne snijkopzuiger.<br />

Lichtflitsen - juni 2011 - 23


Na het bezoek aan het Baggermuseum bracht de bus ons voor een<br />

lunch naar Restaurant Bellevue. Het restaurant is direct gelegen<br />

aan de rivier de Merwede. Een druk bevaren rivier en we zagen<br />

behoorlijk wat schepen voorbij komen. De lunch die was uitgeserveerd<br />

was smakelijk en goed verzorgd.<br />

Na de lunch ging het richting Rotterdam waar een bezoek aan de<br />

SS Rotterdam op het programma stond.<br />

De SS Rotterdam is één van de bekendste naoorlogse Nederlandse<br />

passagiersschepen, in dienst van de Holland-Amerika Lijn. Tussen1959<br />

en 1971 voer het schip op de Trans-Atlantische lijnvaart,<br />

en daarna als cruiseschip en was daar zeer succesvol mee. Sinds<br />

4 augustus 2008 ligt het schip aan het Derde Katendrechtse Hoofd<br />

in de Maashaven in Rotterdam als drijvend multifunctioneel centrum.<br />

<br />

was voor zijn tijd<br />

één van de meest<br />

luxueus uitgeruste<br />

schepen dat bij<br />

binnenkomst al<br />

direct te zien is.<br />

De groep splitste<br />

zich in tweeën op.<br />

Een groepje ging<br />

een rondleiding<br />

doen. Op de brug<br />

gekomen wachtte<br />

Jan Schenk hen op. Hij gaf een uitgebreide rondleiding door de radiokamer.<br />

In de radiokamer waren ook enkele voorwerpen, waaronder<br />

een etalagepop en een Decca te zien met de begeleidende<br />

<br />

<br />

Hier zaten ze heerlijk in het zonnetje te genieten van een versnapering.<br />

De terugreis verliep voorspoedig en het hele gezelschap<br />

was weer op tijd in Hellevoetsluis om deel te nemen aan het diner.<br />

24 - Lichtflitsen - juni 2011


Na het bezoek aan het Baggermuseum bracht de bus ons voor een<br />

lunch naar Restaurant Bellevue. Het restaurant is direct gelegen<br />

aan de rivier de Merwede. Een druk bevaren rivier en we zagen<br />

behoorlijk wat schepen voorbij komen. De lunch die was uitgeserveerd<br />

was smakelijk en goed verzorgd.<br />

Na de lunch ging het richting Rotterdam waar een bezoek aan de<br />

SS Rotterdam op het programma stond.<br />

De SS Rotterdam is één van de bekendste naoorlogse Nederlandse<br />

passagiersschepen, in dienst van de Holland-Amerika Lijn. Tussen1959<br />

en 1971 voer het schip op de Trans-Atlantische lijnvaart,<br />

en daarna als cruiseschip en was daar zeer succesvol mee. Sinds<br />

4 augustus 2008 ligt het schip aan het Derde Katendrechtse Hoofd<br />

in de Maashaven in Rotterdam als drijvend multifunctioneel centrum.<br />

<br />

was voor zijn tijd<br />

één van de meest<br />

luxueus uitgeruste<br />

schepen dat bij<br />

binnenkomst al<br />

direct te zien is.<br />

De groep splitste<br />

zich in tweeën op.<br />

Een groepje ging<br />

een rondleiding<br />

doen. Op de brug<br />

gekomen wachtte<br />

Jan Schenk hen op. Hij gaf een uitgebreide rondleiding door de radiokamer.<br />

In de radiokamer waren ook enkele voorwerpen, waaronder<br />

een etalagepop en een Decca te zien met de begeleidende<br />

<br />

<br />

Hier zaten ze heerlijk in het zonnetje te genieten van een versnapering.<br />

De terugreis verliep voorspoedig en het hele gezelschap<br />

was weer op tijd in Hellevoetsluis om deel te nemen aan het diner.<br />

24 - Lichtflitsen - juni 2011


Na het bezoek aan het bagger museum te Sliedrecht en de SS<br />

Rotterdam kwamen de vrijwilligers op zaterdag <strong>12</strong> maart 2011 sa-<br />

<br />

die avond namen wij afscheid van onze vrijwilligers Wim van der<br />

Velde en Victor Slors. Het is altijd jammer als je weer afscheid<br />

moet nemen van vrijwilligers, die een groot aantal jaren na hun arbeidzaam<br />

leven zich ingezet hebben voor vrijwilligerswerk en in dit<br />

geval voor het <strong>Lichtschip</strong>. Zij zijn beide meer dan 10 jaar vrijwilliger<br />

geweest en verdienden het dan ook om die avond ter gelegenheid<br />

van hun afscheid in het zonnetje gezet te worden. In het bestuur is<br />

afgesproken, dat personen die meer dan 10 jaar vrijwilliger zijn geweest<br />

vriend voor het leven worden. Als bestuur zijn wij de mening<br />

toegedaan, dat mensen die zo vele jaren hun vrije tijd gegeven<br />

hebben voor het in stand houden van een stukje cultuur in Hellevoetsluis<br />

de rest van hun leven betrokken moeten blijven bij allerlei<br />

festiviteiten het <strong>Lichtschip</strong> betreffende. Wij zijn er trots op, dat zij zo<br />

veel jaren werkzaam zijn geweest op het <strong>Lichtschip</strong> en dat zij beide<br />

hebben meegeholpen dat het <strong>Lichtschip</strong> er momenteel zo puik bijligt.<br />

Daarvoor geldt dan ook onze hartelijke dank. Wij hopen, dat<br />

Wim en Victor nog vele jaren mogen genieten van het feit, dat zij<br />

nu vriend voor hun leven zijn en ik hoop, dat wij ze nog vele malen<br />

aan boord mogen begroeten. Mannen beide bedankt voor jullie inzet,<br />

betrokkenheid en interesse bij ons prachtige schip.<br />

26 - Lichtflitsen - juni 2011<br />

AFSCHEID VRIJWILLIGERS<br />

Door Derk van der Zee<br />

Foto's Leo Koster


Elektrotechnische Installaties<br />

Beveiligingsinstallaties<br />

Communicatiesystemen<br />

Mechanische Ventilatiesystemen<br />

Systeemplafonds<br />

DISTELSTRAAT 19A - TEL (0181) 31 34 88 - HELLEVOETSLUIS<br />

E-MAIL: INFO@BARENDRECHTELEKTRA.NL<br />

WEBSITE: WWW.BARENDRECHTELEKTRA.NL


Ten behoeve van de expositie<br />

Fresnel hebben wij een koolstoflamp<br />

en een set ringen, tesamen<br />

vormend een Fresnellens, verkregen.<br />

Van de firma ORGA te<br />

Rotterdam hebben wij een ledlamp<br />

cadeau gekregen die in de<br />

offshore-industrie worden gebruikt.<br />

28 - Lichtflitsen - juni 2011<br />

NIEUWS<br />

Van de in ons bezit zijnde tekeningen<br />

hebben wij ansichtkaarten laten maken.<br />

Indien U geïnteresseerd bent hierin laat<br />

het ons weten. Deze kaarten kosten<br />

<br />

Door Cees de Jong<br />

Foto's Leo Koster


SCHOOL DE HOUTHOEFFE BEZOEKT<br />

DE <strong>NOORD</strong> <strong>HINDER</strong><br />

De Noord Hinder is een groot lichtschip in Hellevoetsluis.<br />

Vroeger werd het gebruikt om schepen weg te houden ij ondiep water.<br />

Dat deden ze door de misthoorn of het vuurtorenlicht.<br />

Er waren kleine slaapruimtes voor de bemanning.<br />

Voor de bellangrijke mensen aan boord hadden ze mooiere kamers.<br />

De kok was het aller belangrijkste aan boord van de Noord-Hinder<br />

als er geen eten aanboord is zou iedereen verhongeren.<br />

Desirée<br />

De Noord-hinder is een rode grote boot. Het werd vroeger als licht schip<br />

gebruikt. Nu licht het in de vesting. Nu staat het er als museum.<br />

Heel groep 6 is er naar toe geweest. Je kon veel doen op het schip.<br />

Je kreeg ook nog wat te drinken. Het was super leuk.<br />

Ik hoop dat jullie ook veel plezier op de boot krijgen.<br />

Groetjes van Lisette<br />

Lichtflitsen - juni 2011 - 29


We waren in de klas. Alle moeders waren in de gang, de moeder van<br />

Desirée ging mee, de moeder van Berit, de moeder van Esmée en<br />

mijn mama. Toen we uit de klas mochten.<br />

Moesten alle moeders vestjes aan.<br />

En daar gingen we. Toen we er waren.<br />

Gin de meneer de regels vertelen.<br />

Toen kwamen er nog een paar kinderen in onze groep.<br />

En toen gingen we.<br />

we gingen eerst naar een klein kamertje. Daar ging de meneer vertelen.<br />

En ging de ramen laten draaien. Dat is voor de regen. En we mochten<br />

ook emmers uit de boot gooien. En toen gingen we het water voelen.<br />

Hoe koud het was. En het was 6 graden. En de lucht was 5 graden.<br />

Toen kregen we ook nog limonade met een koekje. Leuk joh.<br />

Toen we weg gingen kregen we ook nog een boekje.<br />

30 - Lichtflitsen - juni 2011<br />

Van Celina<br />

De Noord-hinder is een rode grote boot. Het werd vroeger als licht schip<br />

gebruikt. Nu licht het in de vesting. Nu staat het er als museum.<br />

Heel groep 6 is er naar toe geweest. Je kon veel doen op het schip.<br />

Je kreeg ook nog wat te drinken. Het was super leuk.<br />

Ik hoop dat jullie ook veel plezier op de boot krijgen.<br />

Groetjes van Lisette<br />

Woensdag 26 januari zijn we met de hele klas naar een licht schip<br />

geweest. Dat schip heet: De Noord - Hinder. Met heel groep 6<br />

we zijn op de fiets naar het schip gegaan. We hebben leuke<br />

opdrachtjes gedaan. Het water was 2,5 garde, dat was heel<br />

koud. We gooiden een emmertje ondersteboven in het water.<br />

En je hield het binnen in met een touw. En als het boven was<br />

gooiden je het weer weg. En het water ging door gaatjes naar<br />

buiten. En ik heb in de stoel van de kapitein gezeten. Het leukste<br />

was de bestuurders kamer. En op het laats kregen we een<br />

koekje en limonade.<br />

Rishana


OPENINGSTIJDEN<br />

Het schip is regelmatig geopend voor bezichtiging. U kunt er altijd terecht op<br />

dinsdag en donderdag van 10:00 uur tot 16:00 uur.<br />

Mei en juni ook op zaterdag.<br />

Juli en augustus alle dagen behalve maandag van 13:00 tot 17:00 uur.<br />

Op verzoek op alle dagen voor groepsbezoek Inlichtingen tel.: 06 57 57 57 92<br />

Toegangsprijs volwassenen 1 euro.<br />

Kinderen tot <strong>12</strong> jaar gratis onder begeleiding.<br />

Voor meer informatie: www.noordhinder.nl.<br />

COMITÉ VAN AANBEVELING<br />

C.J. Kleywegt, burgemeester van Hellevoetsluis<br />

drs. A. van den Ban, historicus<br />

C.J. Clement, ondernemer<br />

A. van Hoorn, ondernemer<br />

B. van den Wollenberg, ondernemer<br />

Steun onze activiteiten en wordt<br />

Vriend van de Noord-Hinder<br />

Onze stichting staat geregistreerd als een ANBI onder dossiernummer<br />

58.153. Onder voorwaarden zijn de donaties fi scaal aftrekbaar.<br />

Postbus 1014 • 3220 BA Hellevoetsluis<br />

informatie: info@noordhinder.nl


Stichting <strong>Lichtschip</strong> <strong>12</strong> “Noord-Hinder”<br />

Postbus 1014<br />

3220 BA Hellevoetsluis<br />

<br />

<br />

<br />

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!