KETTER AAN HET BINNENHOF Cornelis Hoen en zijn tractaat ...

1. CORNELIS HENRICXZ. HOEN
ZIJN LEVEN, VRIENDEN EN PROCES
Leven
Hier ligt in het graf, lezer, de bekende Cornelis,
de bekende Hoen, de grote roem van Hollands bodem.
Den Haag, dat heet naar ‘s Graven benoemde naam,
heeft hem voortgebracht, en evenzo koestert
die plaats hem in haar schoot nu hij gestorven is.
De man dien deze plaats in haar schoot houdt,
gestorven en door het lot te gronde gericht,
was het waard dat hij tot op de leeftijd van Nestor leefde.
Want hij behaalde de hoogste prijs,
namelijk de overwinningskrans,
toen hij, Phoebus, als jong recruut Uw vaandel volgde.
Maar toen zijn leeftijd die voor de studie had bereikt,
combineerde hij rechten met theologie.
Daardoor was hij als jurist van de hoogste reputatie
met zijn welgemeende adviezen zelfs zijn vaderland tot nut.
Terwijl hij echter als vroom man hevig de studie der vroomheid beminde,
en vrij van zonde leefde, en in liefde tot God,
werd hij, naijverig als de afgunst nu eenmaal is op de deugd,
met valse beschuldigingen aangevallen en zeer zwaar belaagd.
Want ook Hoen troffen gesels en horzels, dat kwalijk volk,
dat, naar men zou zeggen, slechts geboren is om als lijken door raven
weggepikt te worden.
Maar de Almachtige Vader maakte de raven tot hun verbazing te schande,
door aan de voortreffelijke man in een oogwenk een beter lot te verlenen.
Dit oorspronkelijk Latijnse grafdicht voor “Mr. Cornelis Hoen, zeer geleerd jurist te
Den Haag” stotterde in 1541 uit de pen van de humanist en hervormer Guilielmus
Gnapheus (Willem Claesz. van de Voldersgraft). Hij had Hoen goed gekend en
twintig jaar eerder samen met hem gevangen gezeten. Zijn in memoriam stelt de
latinist teleur vanwege de vele stoplappen, de historicus omdat het nauwelijks
concrete feiten voor Hoens biografie verstrekt. Dat is te meer te betreuren omdat ook
de gegevens uit andere bronnen niet meer dan een bleke impressie van zijn levensloop
bieden. Om Hoens lotgevallen in enigszins vaste contouren te kunnen schetsen dient
men daarom ook de toevlucht tot een tekening van zijn professionele, sociale en
intellectuele milieu te nemen.
Gnapheus‟ verzen kunnen wel als een goede leidraad dienen. Zij leren ons in ieder
geval dat Hoen in Den Haag is geboren en er als oude man ook is overleden. De
vermoedelijke datum van zijn geboorte kunnen we afleiden uit zijn inschrijving aan de
universiteit van Leuven. Daar begon Cornelis Henricxz. uit het bisdom Utrecht op 17
oktober 1454 zijn studie. Hij moet daarom omstreeks 1440 zijn geboren. Uit het
vervolg zal duidelijk worden dat Hoen in de winter van 1524/1525 overleed. Geen
wonder dus dat Gnapheus schreef dat Hoen de leeftijd van Nestor bereikte en
landvoogdes Margaretha van Oostenrijk hem in 1523 een “oude man” (“homme
eagié”) noemde.
6