KETTER AAN HET BINNENHOF Cornelis Hoen en zijn tractaat ...

Lucinius vervullen: de uit te geven geschriften, verzameld in één codex, waren
bijgesloten.
Aurelius kende niemand die beter voor deze taak was berekend dan de met vele
morele en intellectuele deugden begaafde Hoen. Hij was een advocaat van de armen
die hij genereus van aalmoezen voorzag. Hij was welbespraakt, beschikte over een
buitengewone kennis en was een ijverig student van de humaniora, want alle tijd die
hij naast zijn drukke publieke werkzaamheden kon vrijmaken besteedde hij daaraan.
Bovendien waren zij naamgenoten en voelde Aurelius zich al voor de eerste
persoonlijke kennismaking tot Hoen aangetrokken vanwege diens lijden voor de zaak
van Christus. Ze hadden elkaar voor het eerst op 19 januari 1524 bij de Agnietenkapel
in Den Haag ontmoet, zo bracht Aurelius in herinnering, en hun verhouding placht hij
sindsdien met de relatie tussen David en Jonathan te vergelijken. Hij hoopte dan ook
dat Hoen, “het andere deel van mijn hart”, de tractaatjes tot nut van de kerk zou
uitgeven, “de kerk die jij zo liefhebt en in hoog respect houdt en voor wie jij zo
onwaardig hebt moeten lijden”.
Het tractaat De patientia is aan Hoen opgedragen. Hoen immers, zo schrijft Aurelius
in de opdrachtbrief, wordt weliswaar wijd en zijd in hoge achting gehouden vanwege
zijn eruditie en bekwaamheden als advocaat, maar het is zijn volharding (patientia)
die hem beroemd heeft gemaakt. Ondanks alle ontberingen en het lijden in de
gevangenis, was Hoen geduldig en lankmoedig gebleven, had hij kunnen volharden en
was hij uiteindelijk in zijn waardigheden hersteld.
Je kunt je opponenten trouwens ook met een rake woordspeling van je afschudden,
weet Aurelius uit eigen ervaring. De dag na zijn ontmoeting met Hoen had hij
deelgenomen aan een feestelijk diner in Delft. Eén van de aanwezigen - “een wolf in
schaapsklederen” - had hem uitgedaagd frank en vrij zijn mening over Luther te
geven. Aurelius had daarop een woordspeling op Luthers naam gemaakt: Luther was
naar zijn mening de luter (het wasvat) dat de oud-testamentische priesters gebruikten
om hun bezoedelde kleding te reinigen. Zo wilde Luther nu, uit verlangen de kerk in
haar oorspronkelijke, apostolische zuiverheid te herstellen, de bloedvlekken van de
kerkelijke geldgierigheid en simonie wegwassen. Alle aanwezigen hadden hartelijk
om dit woordenspel gelachen en zijn tegenstander was tot zwijgen gebracht. In zijn
verhandeling beschrijft Aurelius in tien hoofdstukken verschillende aspecten van de
deugd van de patientia, zoals haar oorsprong en nut. Strijk-en-zet richt hij zich direct
tot Hoen, hem troostend en aanmoedigend om in de christelijke deugden te volharden.
Zoals alle leden van het lichaam van Christus lijden als één van hen lijdt, zo had
Aurelius telkens met Hoen meegeleefd, verzekert hij. Christus had hem bijgestaan en
de gebeden der armen, die Hoen altijd vaderlijk had bijgestaan, verhoord. Hoens
vervolging was bovendien door Christus voorzegd in Johannes 15: 20, waar Hij zijn
discipelen waarschuwt dat zij zouden worden vervolgd zoals Hij zelf ook vervolgd
werd. Tegenspoed is geen teken van iemands verworpenheid, maar een beproeving.
Het kwaad dat goddelozen ons aandoen komt ons ten goede want het brengt de zonde
er onder, bewijst iemands rechtvaardigheid en toont aan hoe ellendig het aardse leven
is.
Ondanks zijn eerherstel en alle betuigingen van steun en troost is de oude Hoen kort
daarop overleden. Hij stierf waarschijnlijk in de winter van 1524-1525. Zijn vriend en
medegevangene Gnapheus schreef dat hun in oktober 1523 begonnen voorwaardelijke
in vrijheidstelling zich over twee jaar uitstrekte en dat Hoen in die periode is
overleden. Toen de borgtochten voor Gnapheus en Hondebeke in april 1525 werden
vernieuwd, werd Hoen al niet meer genoemd.
19