De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden

den doorgepraat; men vond snel een aanleiding
om in gezang uit te barsten; er werd soms gekaart
of gegokt. Daarbij kon bovendien 'een slok' gedronken
worden. En ook al was men op zijn
werk verschenen, dat garandeerde nog niet dat
men ook blééf. 'Zo zaten ze er, en zo gingen ze
weg', aldus een sigarenmaker over de situatie bij
Laan in de jaren omstreeks de Eerste Wereldoorlog.
62
Had men in het begin van de week verzuimd, of
weinig gedaan, dan werd er de andere dagen zo
hard mogelijk gewerkt om toch een behoorlijke
produktie te halen.
Onder ten minste eenvijfde van de sigarenmakers
van de Cadena werd omstreeks de Eerste
Wereldoorlog nog onregelmatig gewerkt. Van
hen ging een aantal van tijd tot tij d langer dan een
dag 'aan de sjouw'. De duur van het verzuim
varieerde van 'een paar dagen' of'een week' tot
'twee weken', 'drie weken' en 'enkele weken'.
Een van hen bleef's zomers 'twee tot drie maanden'
van het werk weg. Deze sigarenmaker was
een goede harmonicaspeler, die in die periode
geregeld optrad in de omgeving bij gelegenheden
als kermissen. Twee sigarenmakers werden
herinnerd als vogelaars, die in de periode van de
vogeltrek af en toe van het werk wegbleven. Anderen
bleven weg gedurende de zomerse kermis.
63
Ook op de kleine Culemborgse sigarenbedrijven
kwamen rond de Eerste Wereldoorlog nog
onregelmatige arbeidsgewoonten voor. Een
voorbeeld is de sigarenfabriek van Van Maarten.
Het bedrijf bevond zich in de Herenstraat. Beneden
werd er winkel gehouden en op de eerste
verdieping was de werkruimte. Volgens het gemeenteverslag
werkten er in 1916 met inbegrip
van de eigenaar tien man personeel. Onder hen
waren twee jongens van nog geen 16 jaar. 64 De
eigenaar was een voormalig meesterknecht van
Dresselhuijs, die voor zichzelf was begonnen.
Het was 'een grote zware kerel, zijn armen vol
met tatoeages'. 65 Iemand die in de jaren' 14 en '15
bij Van Maanen als bosjesmaker in dienst was,
tekent met de persoon de sfeer op het bedrijf:
'Het was een reuzebaas, hoor. Hij was overal
voor te porren, gekheid en flauwekul. Af en toe
was het een flesje bier en alles, feest! Hij gaf geregeld
een rondje. Dat liet-ie halen daar vlakbij op
het hoekje bij Van Oort. Dat was een kastelein en
die werkte daar ook.' 66 'Als we op maandag bij
elkaar zaten, werd er gezegd: "Jongens, gaan we
klootzakken?" Dat was een gokspelletje en dat
ging dan om flesjes bier.' 67
Ook afwezigheid van personeel op de maandag
kwam daar voor. 'Mijn baas was nogal een losse,
's Maandags ging hij naar Utrecht naar de hoeren.
Wij hadden het duurste werk bij Van Maanen.
Als hij weg was, zat ik die sigaren te maken.
Dat kon de patroon niet hebben. Die zegt: "Hij
gaat daar maar heen, die vieze hoerenloper; hij
gaat maar naar Utrecht toe." Toen kreeg ik werk
uit de vormen en toen moest ik voor mezelf als
sigarenmaker beginnen.' 68