De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden
De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden
vroegtijdig in de fabriek aanwezig te zijn. 4 Het woningprobleem in Culemborg was groot; velen kwamen uit noodzaak niet alleen met de trein, maar ook te voet na een tocht van soms 1½ uur naar de fabriek. Om deze nood te lenigen en uiteraard de arbeiders aan zich te binden, liet Dresselhuijs de Trio-wijk bouwen. 5 Bij zijn dood was C. W.Dresselhuijs de grootste werkgever in Culemborg, de ongekroonde koning van het Lekstadje, wiens topmerk Cadena in grote letters op de molenromp, die aan het huidige Jach staat, boven de huizen uitstak. Op 13 oktober 1912 droegen tien meesterknechts Cornelis Willem Dresselhuijs sr. ten grave temidden van talrijke werklieden, het gemeentebestuur, de protectoren van het Elisabeth-Weeshuis, waarvan hij veertig jaar lang protector en president-protector was geweest, weeskinderen en notabelen. Bij het graf sprak dominee Plette en herdacht de overledene als 'een man van stalen wilskracht, van talent en energie'. Zijn conclusie luidde zelfs, dat Culemborg 'er heel anders zou uitzien als Dresselhuijs er niet was geweest'. 6 Zijn zonen traden in de voetsporen van hun vader en bouwden zakelijk voort op de fundamenten die hij had gelegd. Willem Bernhard bleek een even rap koopman als zijn vader. In feite leverde deze Dresselhuijs-telg vrijwel alles. Hij was onder andere ook directeur van de Zambesie Handelscompagnie, die handelde in wel zeer uiteenlopende goederen: van aardewerk tot bronwater en van sigaren tot wapens en munitie. 7 Jarenlang was hij voorzitter van het in 1907 opgerichte Verbond van Vereenigingen van Sigarenfabrikanten in Nederland, in welke functie hij een werkzaam aandeel had in het tot stand komen van de eerste CAO in 1920. 8 Etiket van de Trio-fabriek, bestemd voor de Spaanstalige markt. In het medaillon een foto van A.M.J. Dresselhuijs. voerden. In feite was deze holdingmaatschapppij (VHS) de grootste prestatie van de Een andere zoon, tweede generatie. H.C.Dres- Hendrik Coenraad, was de intelselhuijs overleed op 16 decemlectueel van de familie. Hij stuber 1926. Zijn stoffelijk overdeerde na het gymnasium schot werd naar het geboorte- rechten in Utrecht, prohuis, villa Maria Regina aan de moveerde in 1894 op het Varkensmarkt in Culemborg, proefschrift 'De Wet op de overgebracht. De Culemborg- handels- en fabrieksmerken' en sche Courant beschreef zijn be- bracht het tot secretaris-genegrafenis met de volgende raal op het departement van woorden: 'Reeds lang voor Justitie, voorzitter van de Vrij- den aanvang der plechtigheid heidsbond en lid van de was er in de stad te zien, dat er Tweede Kamer. Hij was als iets bijzonders gaande was. commissaris verbonden aan de Van heinde en ver waren Vereenigde Hollandsche Sigaren- auto's over het pontveer gekofabrieken, waarover andere men met belangstellenden, en broers, W.B.Dresselhuijs, ook treinen en autobussen C. W. Dresselhuijs jr. en voerden zeer vele belangstel- A. M.J. Dresselhuijs, de directie lenden aan. In de straten be-
De enig bekende foto met Cornelis Laan (tweede van links) bij het afscheid in 1926 van burgemeester Van Walsem (rechts). leefde men overal een ongewone drukte. De sigarenfabrieken "Trio" waren stopgezet en het personeel had gelegenheid om de droevige plechtigheid te kunnen meemaken.' 9 De krant prees H.C.Dresselhuijs als een 'hard werker', 'altruïstisch' en 'een stalen werkkracht'; ja zelfs: 'Hij arbeidde veel, haast zonder ophouden.' Een andere opvallende persoonlijkheid was sigarenfabrikant Cornelis (Cees) Laan. Zijn uitlatingen tijdens de staking van 1891, die van weinig aristocratie getuigden, worden in hoofdstuk 4 gememoreerd. Hij kon maar moeilijk wennen aan de verworven rechten van de sigarenmakers, zoals een vrije tweede pinksterdag. In 1922 wenste Laan deze vrije dag niet te vergoeden en dreigde zelfs zijn gehele personeel te ontslaan, tenzij men van dit recht afstand deed. 10 Typerend is verder de uitspraak van oudere Culemborgers: 'Voor Dresselhuijs kropen ze; voor Laan rilden ze.' 11 Ook Laan was bekleed met vele maatschappelijke functies, zoals protector van het Elisabeth-Weeshuis vanaf 1904 en sinds 1925 president-protector, lid van de gemeenteraad en wethouder van 1920 tot 1932, voorzitter van het Algemeen Burgerlijk Armbestuur, lid van het Crisiscomité 1931, voorzitter van de Oudheidkamer voor Culemborg, bestuurslid van de zangvereniging Sappho, voorzitter van de Vrijheidsbond, heemraad van de polder Culemborg, president-commissaris van de Culemborgsche Bank en voorzitter van het Algemeen Ziekenhuis. De gebroeders De Jager ('De Kroos') waren weer van een totaal ander slag. Met een variatie op het gezegde 'van krantenjongen tot miljonair', kan men hun carrière omschrijven
- Page 17 and 18: tiaire sector samen. In dat jaar we
- Page 19 and 20: tale worden geïmporteerd.' 11 Omst
- Page 21 and 22: teitjenever, die vrijwel geheel in
- Page 23 and 24: Het maken van een sigaar Voordat ee
- Page 25 and 26: laadjes uit één zij. Afhankelijk
- Page 27 and 28: de omblaadjes en maakte je een bosj
- Page 29 and 30: oud, soms ouder dan het bedrijf dus
- Page 31 and 32: van de Culemborgers daarin? Uit het
- Page 33 and 34: Tabel 3.2 Belastingaanslagen Culemb
- Page 35 and 36: jaar. Beide compagnons brachten ied
- Page 37 and 38: pectus, die in februari 1916 bij de
- Page 39 and 40: kleine Culemborgse sigarenmakerij a
- Page 41 and 42: Foto uit de hiervoor genoemde expor
- Page 44 and 45: alleen voor binnenlands gebruik bes
- Page 46 and 47: Een van de kleinere bedrijven, siga
- Page 48 and 49: waarde met een bodem van ƒ15,—pe
- Page 50 and 51: Tabel 3.7 Werkgelegenheid in 1916,
- Page 52 and 53: Zoals uit de betonconstructie blijk
- Page 54 and 55: Bezien we het aantal arbeidsplaatse
- Page 56 and 57: MECHANISERING EN RATIONALISERING Ve
- Page 58 and 59: van de modernste installaties; kant
- Page 60 and 61: te houden, toen door betalingsachte
- Page 62 and 63: steeds moeilijker om de goede naam
- Page 64 and 65: in 1959. 96 Behalve de grootbedrijv
- Page 66 and 67: De laatst overgebleven sigarenmaker
- Page 70 and 71: als 'van bosjesmaker tot sigarenmag
- Page 72 and 73: Goilberdingerstraat. 18 In een late
- Page 74 and 75: minimale hoogte van de werkruimten,
- Page 76 and 77: Plattegrond van de fabriek van Dres
- Page 78 and 79: wel gezegd: "We gaan niet aan de ga
- Page 80 and 81: Overzicht van een deel van de Dejac
- Page 82 and 83: kosten van levensonderhoud zeer ong
- Page 84 and 85: een loon hebben kunnen halen vanƒ7
- Page 86 and 87: De fabriek van Sjoer met het person
- Page 88 and 89: den doorgepraat; men vond snel een
- Page 90 and 91: Ook nam men wel vrijaf om een eigen
- Page 92 and 93: gokker. Dan werd er potverdomme 's
- Page 94 and 95: doken werd, maar dit zal zich voorn
- Page 97 and 98: troon deed zich waarschijnlijk het
- Page 99 and 100: naar toe te gaan en ze vroegen: "Wa
- Page 101 and 102: quentie in het wisselen van werk en
- Page 104 and 105: Hilversum 111 bestond nog niet Het
- Page 106 and 107: van a tot z vertelde. Dan zat-ie da
- Page 108 and 109: Men denkt bijvoorbeeld aan beter on
- Page 110 and 111: ging ruw te keer. Des winteravonds,
- Page 112 and 113: aden en gereedschappen over. Natuur
- Page 114 and 115: REPERCUSSIES VAN DE STAKING De werk
- Page 117 and 118: Liederen gezongen bij het driejarig
<strong>De</strong> enig bekende foto met Cornelis Laan (tweede <strong>van</strong> l<strong>in</strong>ks) bij het afscheid <strong>in</strong> 1926 <strong>van</strong><br />
burgemeester Van Walsem (rechts).<br />
leefde men overal een ongewone<br />
drukte. <strong>De</strong> sigarenfabrieken<br />
"Trio" waren<br />
stopgezet en het personeel had<br />
gelegenheid om de droevige<br />
plechtigheid te kunnen meemaken.'<br />
9 <strong>De</strong> krant prees<br />
H.C.Dresselhuijs als een 'hard<br />
werker', 'altruïstisch' en 'een<br />
stalen werkkracht'; ja zelfs:<br />
'Hij arbeidde veel, haast zonder<br />
ophouden.'<br />
Een andere opvallende persoonlijkheid<br />
was sigarenfabrikant<br />
Cornelis (Cees) Laan. Zijn<br />
uitlat<strong>in</strong>gen tijdens de stak<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> 1891, die <strong>van</strong> we<strong>in</strong>ig aristocratie<br />
getuigden, worden <strong>in</strong><br />
hoofdstuk 4 gememoreerd. Hij<br />
kon maar moeilijk wennen aan<br />
de verworven rechten <strong>van</strong> de<br />
sigarenmakers, zoals een vrije<br />
tweede p<strong>in</strong>ksterdag. In 1922<br />
wenste Laan deze vrije dag niet<br />
te vergoeden en dreigde zelfs<br />
zijn gehele personeel te ontslaan,<br />
tenzij men <strong>van</strong> dit recht<br />
afstand deed. 10 Typerend is<br />
verder de uitspraak <strong>van</strong> oudere<br />
<strong>Culemborg</strong>ers: 'Voor Dresselhuijs<br />
kropen ze; voor Laan rilden<br />
ze.' 11 Ook Laan was bekleed<br />
met vele maatschappelijke<br />
functies, zoals protector<br />
<strong>van</strong> het Elisabeth-Weeshuis<br />
<strong>van</strong>af 1904 en s<strong>in</strong>ds 1925 president-protector,<br />
lid <strong>van</strong> de gemeenteraad<br />
en wethouder <strong>van</strong><br />
1920 tot 1932, voorzitter <strong>van</strong><br />
het Algemeen Burgerlijk<br />
Armbestuur, lid <strong>van</strong> het Crisiscomité<br />
1931, voorzitter <strong>van</strong> de<br />
Oudheidkamer voor <strong>Culemborg</strong>,<br />
bestuurslid <strong>van</strong> de zangverenig<strong>in</strong>g<br />
Sappho, voorzitter<br />
<strong>van</strong> de Vrijheidsbond, heemraad<br />
<strong>van</strong> de polder <strong>Culemborg</strong>,<br />
president-commissaris<br />
<strong>van</strong> de <strong>Culemborg</strong>sche Bank<br />
en voorzitter <strong>van</strong> het Algemeen<br />
Ziekenhuis.<br />
<strong>De</strong> gebroeders <strong>De</strong> Jager ('<strong>De</strong><br />
Kroos') waren weer <strong>van</strong> een totaal<br />
ander slag. Met een variatie<br />
op het gezegde '<strong>van</strong> krantenjongen<br />
tot miljonair', kan<br />
men hun carrière omschrijven
Change language