De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden

De fabrikanten
De sigarenfabrikanten in Culemborg
waren vogels van diverse
pluimage. Allereerst liep
het milieu waaruit men geboortig
was, nogal uiteen. Cornelis
Willem Dresselhuijs was de
zoon van Hendrik Coenraad
Dresselhuijs, omschreven als
'buiten beroep', maar vooral
bekend als de jong gestorven
romanschrijver. Zijn latere
compagnon Jacobus Lambertus
Nieuwenhuijsen groeide op in
een koopmansgezin. De vader
van Johannes van Malssen was
eveneens koopman. Marinus de
Jager kwam uit een arbeidersgezin.
Cornelis Laan ten slotte
Portret van Cornelis Willem Dresselhuijs
sr. (1834-1912). Olieverfop linnen;
gesigneerd en gedateerd P. Arntzenius
1912.
was de zoon van een hoofdonderwijzer.
Hoewel afkomst bij
het verkrijgen van kapitaal een
zekere rol kon spelen, was een
rijke familie geen absolute vereiste.
Ook kwam het voor een
belangrijk deel neer op individuele
capaciteiten bij het inkopen
van de tabak, het aantrekken
van krediet en het vinden
van goede afzetmogelijkheden.
Kortom: ondernemerschap.
Cornelis Willem Dresselhuijs
(Culemborg, *I4~I2-I834;
Culemborg, t9~io-i9i2) was
een echte I9de-eeuwse ondernemer:
liberaal in zijn economische
opvattingen, geprikkeld
door het onbekende — zo
maakte hij op 16-jarige leeftijd
een reis naar Amerika — en paternalistisch
ten opzichte van
zijn personeel.
Dresselhuijs bemoeide zich actief
met de politiek in zijn
woonplaats. Hij was eerst lid
en daarna ook voorzitter van
de liberale partij, in Culemborg
de Grondwettige genaamd.
1 Voor deze partij zat
hij, evenals compagnon
J.L.Nieuwenhuijsen, jaren in
de gemeenteraad. Enige keren
bekleedde hij een wethoudersfunctie.
Hij was voorstander
van een goede behandeling
van het personeel, werken te-
gen een redelijk loon en van
enige sociale voorzieningen,
zoals een 'ziekenbus'. Dit alles
echter wel binnen de oude vertrouwde
verhoudingen, waarbij
de fabrikant als een goed
huisvader voor zijn gehoorzame
werkvolk zorgde. Af en
toe een feestje met zijn personeel
paste geheel in zijn visie.
Zo bleef Dresselhuijs bij de
opening van een nieuw gedeelte
van de 'Oude Keet', aan
de Lange Meent, in 1896 tot
half vijf's ochtends temidden
van zijn arbeiders op de dansvloer.
2
Zakelijk bezien oogstte hij
grote successen. Via een eigen
tabakshandel, twee N v's en eigen
winkels beheerste hij de
hele keten van tabak tot sigaar
en van fabriek tot consument.
Het bleef niet bij sigaren alleen.
Samen met andere familieleden
participeerde hij in de
Culemborgse metaalwarenfabriek
Fax. 3 Dresselhuijs bezat
het vermogen mensen en instellingen
naar zijn hand te zetten.
Zo wist hij het in 1889 gedaan
te krijgen dat aan de goederentrein
van 6.05 uur uit
Utrecht een personenrijtuig
der 3 de klasse gekoppeld werd,
om sigarenmakers uit die stad,
die door gebrek aan woningen
niet in Culemborg konden
wonen, in staat te stellen