De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden

More documents

Recommendations

Info

van de modernste installaties; kantoorpersoneel, met op de bureaus de allernieuwste kantoormachines, leidde de administratie in goede banen. Op het eind van de jaren '30 bedroeg de produktie zo'n één miljoen sigaren per week. 77 Een fabriek als Dejaco vereiste een logisch doordachte produktielijn, 'waar zich het proces van tabak tot sigaar in een bepaalde volgorde afspeelde. Het produktieproces was daartoe in diverse afdelingen opgesplitst: — tabak afwegen, de tabak werd in vijfpondszakken afgewogen en omblad en dekblad werden uitgegeven; — ombladplukkerij, het openvouwen, strippen en stapelen van het omblad werd gedaan door zo'n zestig jongens; — afdeling binnengoed; — bosjesafdeling, de bosjes werden machinaal vervaardigd; — deksorteerderij, de dekbladen werden hier op maat en kleur gesorteerd; — opdekken, dit gebeurde nog volledig als handwerk door rijen sigarenmakers; de bazen zelf hielden er toezicht op; — matteer afdeling, veel sigaren kregen een speciale behandeling, gericht op een betere brand of smaak; — sorteerden)', hier werden de sigaren op vele tientallen soorten, kleuren en maten gesorteerd; — ringerij, om de diverse sigaren voor de klant herkenbaar te maken, werden ze voorzien van een kleurig sigarebandje, de ring; — inpakkerij, op deze afdeling pakte men de geringde sigaren in houten kistjes of blikken; — het kantoor, zorgde voor de verzending, rekeningen, bestellingen e.d., maar ook voor de wekelijkse uitbetaling van de ca. 500 personeelsleden. 78 RANDBEDRIJF EN THUISWERK Hiervóór hebben we regelmatig groot- en kleinbedrij f met elkaar vergeleken. Het ongemechaniseerde, eenvoudige produktieproces liet het naast elkaar bestaan van bedrijven van diverse grootte toe. Ook toen de machine in de jaren 1930 opgang maakte, bleef het door geringe huisvestingkosten, sterke persoonlijke inzet, minimale sociale lasten en soms ontduiken van de tabaksaccijns mogelijk een klein- of zelfs eenmansbedrijf draaiende te houden. In perioden met een neergaande conjunctuur zetten diverse sigarenmakers een eigen bedrijfje op. Het betrof hier het zogenaamde randbedrijf, dat als een horzel in de pels van de grotere fabrikanten stak. De vele klachten in jaarverslagen duiden hierop. 79 De kleine baas moest vrijwel alles zelf doen: hij leverde zijn aandeel in de produktie, hield zich bezig met de inkoop van tabak, moest afzetkanalen zien te vinden voor zijn sigaren en voerde de administratie. Zijn loon steeg bij al deze inspanningen nauwelijks boven dat van zijn arbeiders uit. Dank zij een bewaard gebleven kasboek van de firma De Havana, van H. W. en A. W. Smits, beschikken we over de kostenverhouding in een kleine sigarenmakerij uit de jaren 1930. 80 In 1931, toen vijf man emplooi vonden, lagen de uitgaven als volgt: De salarispost bedroeg 47% van het totaal (35% loon knechten; 12% loon van de patroon); de inkoop van tabak 27,5% en ringen en accijns 11,1%. De financiële reserves van het randbedrijf waren klein. Sleepte de kleine fabrikant al eens een grotere order in de wacht, dan kostte het hem de grootste moeite om de zaak voor te financieren of om borgen te vinden. Zo slaagde het bedrijfje van Johannes van Gasteren er in 1932 in een flinke order te verkrijgen, waarvoor extra sigarenmakers aangesteld moesten
Sigarenfabriek Dorus Rijkers, aan de Zandstraat. Links zitten Kees Glasbergen, Stef van Gasteren, Terneuzen. Rechts: Leen van de Heuvel-Kuier, eigenaar J, van Gasteren, Van Gasteren, Terneuzen. Achterin, staand: Antoon Vermeulen. worden. De sigaren zouden evenwel pas in Amsterdam van een accijnsbanderol worden voorzien. Om die reden moest de partij ongebanderolleerd worden verzonden, met alle risico's van zoekraken of verduistering. In zo'n geval eiste de wet een waarborgsom; in dit geval ƒ120,-, die bij behouden aankomst van de sigaren in de hoofdstad zou worden terugbetaald. Dit bedrag bleek de financiële draagkracht van Van Gasteren te boven te gaan. Daarom deed hij een beroep op het Culemborgsche Crisis Comité om steun, waarbij hij als reden aanvoerde: 'Mijn personeel wat ik hiervoor noodig heb, onttrek ik aan de Crisis-steun. Dit zijn een 8-tal menschen en waarschijnlijk zal ik dit personeel nog met een iotal moeten uitbreiden, welke dus eveneens voor steun bewaard zullen blijven.' 81 Het Crisis Comité bleek gevoelig voor zijn argumenten, maar liet Van Gasteren wel schriftelijk beloven om minstens vijf arbeiders die eerst ten laste van het Comité kwamen, bij hem in dienst te houden. Op die voorwaarde kwam men met ƒ100,— over de brug. Stagnerende afzet of andere tegenslagen konden doorgaans niet worden opgevangen, tenzij een geldschieter werd gevonden. Bij de gebroeders Sjoer moest vader in de jaren 1930 zijn spaargeld in de onderneming steken om de zaak overeind
Page 3 and 4:
De sigarennijverheid in Culemborg M
Page 5 and 6:
Verantwoording Wie door Culemborg w
Page 7 and 8: De fabrikanten 68 4 DE SIGARENMAKER
Page 9 and 10: jes. Het wordt in beschaduwde kiemb
Page 11 and 12: toback off tobackblaederen, achter
Page 13 and 14: velijk voorƒ 105,— aan tabak. Er
Page 15 and 16: INLEIDING De nijverheid in Culembor
Page 17 and 18: tiaire sector samen. In dat jaar we
Page 19 and 20: tale worden geïmporteerd.' 11 Omst
Page 21 and 22: teitjenever, die vrijwel geheel in
Page 23 and 24: Het maken van een sigaar Voordat ee
Page 25 and 26: laadjes uit één zij. Afhankelijk
Page 27 and 28: de omblaadjes en maakte je een bosj
Page 29 and 30: oud, soms ouder dan het bedrijf dus
Page 31 and 32: van de Culemborgers daarin? Uit het
Page 33 and 34: Tabel 3.2 Belastingaanslagen Culemb
Page 35 and 36: jaar. Beide compagnons brachten ied
Page 37 and 38: pectus, die in februari 1916 bij de
Page 39 and 40: kleine Culemborgse sigarenmakerij a
Page 41 and 42: Foto uit de hiervoor genoemde expor
Page 44 and 45: alleen voor binnenlands gebruik bes
Page 46 and 47: Een van de kleinere bedrijven, siga
Page 48 and 49: waarde met een bodem van ƒ15,—pe
Page 50 and 51: Tabel 3.7 Werkgelegenheid in 1916,
Page 52 and 53: Zoals uit de betonconstructie blijk
Page 54 and 55: Bezien we het aantal arbeidsplaatse
Page 56 and 57: MECHANISERING EN RATIONALISERING Ve
Page 60 and 61: te houden, toen door betalingsachte
Page 62 and 63: steeds moeilijker om de goede naam
Page 64 and 65: in 1959. 96 Behalve de grootbedrijv
Page 66 and 67: De laatst overgebleven sigarenmaker
Page 68 and 69: vroegtijdig in de fabriek aanwezig
Page 70 and 71: als 'van bosjesmaker tot sigarenmag
Page 72 and 73: Goilberdingerstraat. 18 In een late
Page 74 and 75: minimale hoogte van de werkruimten,
Page 76 and 77: Plattegrond van de fabriek van Dres
Page 78 and 79: wel gezegd: "We gaan niet aan de ga
Page 80 and 81: Overzicht van een deel van de Dejac
Page 82 and 83: kosten van levensonderhoud zeer ong
Page 84 and 85: een loon hebben kunnen halen vanƒ7
Page 86 and 87: De fabriek van Sjoer met het person
Page 88 and 89: den doorgepraat; men vond snel een
Page 90 and 91: Ook nam men wel vrijaf om een eigen
Page 92 and 93: gokker. Dan werd er potverdomme 's
Page 94 and 95: doken werd, maar dit zal zich voorn
Page 97 and 98: troon deed zich waarschijnlijk het
Page 99 and 100: naar toe te gaan en ze vroegen: "Wa
Page 101 and 102: quentie in het wisselen van werk en
Page 104 and 105: Hilversum 111 bestond nog niet Het
Page 106 and 107: van a tot z vertelde. Dan zat-ie da
Page 108 and 109:
Men denkt bijvoorbeeld aan beter on
Page 110 and 111:
ging ruw te keer. Des winteravonds,
Page 112 and 113:
aden en gereedschappen over. Natuur
Page 114 and 115:
REPERCUSSIES VAN DE STAKING De werk
Page 117 and 118:
Liederen gezongen bij het driejarig
Page 119 and 120:
Na 3 maanden strijd. Een deel van d
Page 121 and 122:
Tabel 5.1 Aantal leden van de Culem
Page 123 and 124:
af. Nieuwenhuijsen zou zich bezigho
Page 125 and 126:
Gekleurd houten reclamebord van de
Page 127 and 128:
Als bronnen voor dit overzicht hebb
Page 129 and 130:
de oprichting van een sigarenmakeri
Page 131 and 132:
Muurschildering op de zijgevel van
Page 133 and 134:
Tabaksfabriek Gelria, aan de Tweede
Page 135 and 136:
Op 6 december ïgys legde een brand
Page 137 and 138:
geval was. De Provincie stuurde een
Page 139 and 140:
Jacobus Schuyt (Beverwijk, *17-6-18
Page 141 and 142:
J. KUYPERS J. Kuypers wordt vermeld
Page 143 and 144:
Nog in 1883 vroeg Middelbeek vergun
Page 145 and 146:
vaardigd); Meeuwtje (Panatela, lekk
Page 147 and 148:
Enkele jongens aan het werk in siga
Page 149 and 150:
spuitmiddel gebruikten. De sigaren
Page 151 and 152:
van Uden. De zaak wordt dan voortge
Page 153 and 154:
ontvingen zij jarenlang geen divide
Page 155 and 156:
Merken: het hoofdmerk was Cadena, e
Page 157 and 158:
drik Coenraad Dresselhuijs, Karel P
Page 159 and 160:
De drie directeuren van de Trio-sig
Page 161 and 162:
Gerrit Vermeulen trad op als gevolm
Page 163 and 164:
Bronnenoverzicht LITERATUUR Bedrijf
Page 165 and 166:
•Bevolkingsregister • Stukken b
Page 167 and 168:
13 Klep e.a.. De kohieren. 14 Sluyt
Page 169 and 170:
de ontwikkeling van de kosten van l
Page 171 and 172:
VERKOOP EN RECLAME 1 Vergelijk ook
Page 173 and 174:
Illustratieverantwoording Tenzij an
show all

De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?