De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden

Tabel 3-5 De trek naar het Zuiden.
jaar
Noord (aantal arbeiders)
Zuid (aantal arbeiders)
Bron: Meyers.
1867
2700(67,5%)
1300(32,5%)
teit was. De kleine onderneming was daar doorgaans
niet toe in staat. Zij was, zoals gezegd, afhankelijk
van de tussenhandel en van verkregen
krediet. Perioden van stagnerende groei of afzet,
zoals rond het midden der jaren '80 van de 19de
eeuw en in de jaren '30 van de 20ste eeuw, brachten
de kleine ondernemer in sigaren spoedig in
liquiditeitsproblemen.
DE JAREN 20
Drie gebeurtenissen hebben in de jaren 1920 in
sterke mate hun stempel gedrukt op het karakter
van de Nederlandse sigarennijverheid. 51
Allereerst de ontwikkelingen op loongebied. In
maart 1920 waren de bonden en de fabrikanten
erin geslaagd een CAO af te sluiten, die voor de
sigarenmakers zonder meer gunstig te noemen
was. 52 De fabrikanten trokken aan het kortste
eind, vooral door de bepaling dat er voortaan één
beloning, zonder onderscheid naar de verkoopprijs
van een sigaar, zou worden betaald. Tot dan
toe kreeg een sigarenmaker die een 4-cents-sigaar
maakte, minder uitbetaald dan een collega
die er eentje van 7 cent rolde. Dit betekende dus
voor de fabrikant dat de loonkosten na 1920 veel
zwaarder doorwogen op de produktiekosten
van de goedkopere sigaren. De enige differentiatie
in de lonen school in het systeem der
'plaatsklassen'. Grote steden, zoals Amsterdam,
1916
13624(61%)
8756 (39%)
1931
8374 (44%)
11039(56%)
kwamen in klasse 1 of 2, de kleine plattelandsdorpen
in Brabant in 4 of 5. Het uiterste voordeel
bedroeg 16 % ten gunste van het platteland. De
toch al aanwezige trek der sigarenindustrie naar
het Zuiden werd door dit arbeidskosten voordeel
versterkt (tabel 3.5). Tegelijk met de loonontwikkelingen
werden de fabrikanten geconfronteerd
met een felle concurrentie uit het buitenland.
Door een grote inflatie in Duitsland was de
prijs voor een kilo sigaren uit dat land, die in 1920
nog/4,25 bedroeg, in 1922 gedaald tot ƒ1,45. 53
De enorme hoeveelheden goedkopere buitenlandse
sigaren drukten de Nederlandse produkten
eenvoudig van de markt. Bovendien liep ook
de export van sigaren naar Indië door een hoger
invoerrecht met de helft terug. 'Uiteindelijk
maakte de minister van financiën aan deze fnuikende
gang van zaken een eind via een in het
najaar van 1922 aangenomen wetsvoorstel,
waarin werd bepaald dat er op ingevoerde sigaren
een recht geheven zou worden van 30 % der
Tabel3.6 Relatie import en werkloosheid.
jaar
1921
1922
1924
Bron: Verhoeven.
ingevoerde
sigaren
kg
606 753
2 179 000
22 000
werkloosheid
%
22,6
30
15,4