De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden

Hilversum 111 bestond nog niet
Het maken van vele honderden
sigaren per dag was natuurlijk
vrij eentonig werk.
Maar de produktiewijze bood
tamelijk veel ruimte voor afleiding
door onderling contact.
Luidruchtige machines ontbraken
en men zat bij elkaar aan
lange tafels. De opgedane routine
liet toe dat men de aandacht
niet voortdurend volledig
bij het werk hoefde te houden.
Er was dus volop
gelegenheid voor een praatje,
het uitwisselen van nieuwtjes
en zang. Ondertussen kon er
gewoon doorgewerkt 'worden.
Iemand die omstreeks 1920 als
bosjesmaker op de Trio-fabriek
heeft gewerkt, en daarna
in de meubelmakerij terecht is
gekomen, kan deze bedrijfstakken
goed met elkaar vergelijken.
Met enige 'weemoed
denkt hij terug aan de sigarennijverheid:
'Het is jammer,
hoor, want dat was toen een
industrie 'waarinje goedje
brood kon verdienen. En leuk
ook; je zat allemaal aan die
grote tafels, met een man of
twaalf en een paar jongens ertussen.
Er was één zaal bij Trio,
en een vleugel; daar zaten
meisjes te strippen. Het was
leuk, want wat de één niet
wist, wist de ander. Alsje er
een paar aan tafel had die leuk
konden vertellen, moppen
vertellen en alles, dan zat je te
genieten. We hadden er op de
Trio één bij ons aan tafel zitten
en die kerel kon vertellen! En
altijd handel; later toen hij van
de fabriek is afgegaan, is hij
vertegenwoordiger geworden.
We hadden er nog één aan tafel,
die kon ook zo goed vertellen.
En dan moesten er twee
strijd krijgen met elkaar..., dat
was helemaal mooi! Over politiek
of zoiets. Dan kwam er
geen eind aan, och, och. En ze
hadden allemaal een horloge
voor zich hangen; de meesten
tenminste, en die probeerden
ze soms te verhandelen. En dan
deden ze, portemonnee uit de
zak: "Wie wil die portemonnee
kopen?" Er zat nooit veel
in, hoor. Als jongen van dertienjaar,
alsje ertussen zat, was
dat hartstikke leuk.' 1
Zijn oordeel over de arbeidsomstandigheden
op een meubelfabriek
is minder gunstig:
'Nee, op een meubelfabriek
was dat heel anders; daar was
Pagina uit een onbekend tijdschrift (1917), die de sigarenfabricage in de Trio-fabriek in beeld brengt.
het de hele dag maar jagen en
achter je aan zitten. En dan
stond je allemaal aan een draaibank
of aan een zaagbank, en
een lawaai... Die doppen had
je in die tijd nog niet. En die
exhauster, die ik later altijd,
veertig jaar lang, voor me had
hangen, die afzuiging van dat
spuiten, poeh... daar word je
helemaal doof van. Eenjaar of
tien heb ik zo'n cirkelzaag
voor me gehad, nou, dan ben
je ook klaar, hoor.' 2
Hij vertelt dat er in de tijd dat
hij er werkte op de Trio onder
het werk ook gezongen -werd:
'En dan kon er wel eens een
mooi lied gezongen worden,
watje allemaal kende. En in de
•winterdag, dan was het vroeg
donker, en wat denk je, dan
begon er één: "Steek de lamp
aan, want het is zo donker."
En dan met zijn allen, met zo'n
honderd of meer mensen,
galmde dat door die fabriek.
En het eind van het liedje was,
dat er een lamp werd aangedraaid.
Want ze lieten je net zo
lang werken... Ze waren zo
zuinig, hè.' 3
Een sigarenmaker over de repertoirekeuze:
'Je had van die