De sigarennijverheid in Culemborg - Voet van Oudheusden

gang van de arbeidsmobiliteit als onregelmatige
arbeidsgewoonte voltrokken. De teruglopende
vraag naar arbeidskrachten in de sigarennijverheid
na de Eerste Wereldoorlog verminderde de
kansen elders uitzicht op werk te vinden. Als indicator
voor deze ontwikkeling kan het vóórkomen
van rondtrekkende sigarenmakers dienen.
'Na de Eerste Wereldoorlog was het daarmee al
afgelopen, joh', aldus een sigarenmaker. 116
De situatie op de arbeidsmarkt maakte het de
Culemborgse fabrikanten mogelijk selectiever
te werk te gaan bij het aannemen van personeel.
Het risico dat een sigarenmaker na korte tijd
weer zou vertrekken, wilde men, tegen de achtergrond
van de scherpere concurrentie, kennelijk
liever niet meer lopen. Waar men vroeger
reizende sigarenmakers als een welkome arbeidskracht
binnenhaalde, werden ze nu - behalve
als het erg druk was — buiten de poort ge-
, houden. 'Als het druk was, namen ze nog wel
deze of gene aan die aan kwam waaien, maar zo
gauw als de tijd slap was, pfft, gingen ze er meteen
uit.' 117
Aan de andere kant droegen waarschijnlijk ook
culturele factoren bij tot de afkalving van de overige
traditionele arbeidsgewoonten. In dit verband
is het van betekenis dat een van de eerder
aangehaalde sigarenmakers zegt dat hij al die
oude sigarenmakers ging nadoen. De mentaliteitsverandering
bij de jongere generatie beperkte
waarschijnlijk de vanuit traditionele
werkopvattingen gemotiveerde arbeidsmobiliteit.
Men kan er verder nog op wijzen dat de afzetmogelijkheden
voor de reizende sigarenmakers
door infrastructurele verbeteringen terugliepen,
als gevolg waarvan de plattelandsbevolking haar
waren nu gemakkelijker in de stad kon kopen.