Ezechiël: een bewogen grensganger - Protestantse Gemeente ...

Voortdurend hamerde hij er op dat de ballingen hun hoop op bevrijding en nationale redding niet kunnen
baseren op Israëls relatie met God in het verleden of met Jeruzalems bevoorrechte positie. Over de situatie
in de tempel te Jeruzalem was Ezechiël verbijsterd. In een van zijn visioenen (8-11) kreeg hij een rondleiding
door de tempel. Tot zijn afgrijzen zag hij dat de mensen van Juda, hoewel ze op het punt stonden,
uitgeroeid te worden, afgoden aanbaden. De tempel zelf was ontwijd: de muren van de vertrekken waren
beschilderd met kronkelende slangen en afstotende dieren; priesters deden verschrikkelijke dingen; vrouwen
beweenden de stervende god Tammoez (8:14) 13 en mannen aanbaden de zon met hun gezicht naar
het Oosten en hun rug naar het heiligdom gekeerd. Tenslotte zag de profeet dat de vreemde wagen die hij
in zijn eerste visioen gezien had, de kabood 14 (het imponerende, de bevrijdende kracht, de stralende verschijning)
van de Eeuwige meevoerde.
Ezechiël keerde zich ook tegen de niet-Israëlitische
volken. Sommige van deze volken verweet hij een ‘ha-haha-mentaliteit’:
ze namen een spottende toeschouwershouding
aan tegenover de ondergang van Juda en de verwoesting
van Jeruzalem. Ezechiël beschuldigde Ammon en
Moab van een leedvermaak zonder daden (25:3, 6, 8) en
Edom, Filistea en Tyrus van een leedvermaak gepaard met
vijandelijke acties of een profiteursmentaliteit (25:12, 15;
26:2). Andere volken, meestal verpersoonlijkt in de figuur
van de koning, verweet hij een ‘bla-bla-bla-mentaliteit’. Hij
klaagde de hoogmoed, opgeblazenheid en zelfhandhavingshouding
van Tyrus en Egypte aan (27-32). Tyrus verweet
hij onrecht op handelsgebied en Egypte het verleiden
van Juda om zijn vertrouwen te stellen in de politieke en
militaire macht van Egypte. 15 Het doel van de onheilsprofetieën
was gelegen in de erkenning van de kabood (bevrijdende
kracht) van Israëls God. De onheilspellende verschrikkingen
die Ezechiël de volken aankondigde (25-32), be-
Ezechiël, fresco in Novgorod Volotovo.
schreef hij in dezelfde woorden als die hij zijn eigen volk
aanzei (4-24).
Na de verwoesting van Jeruzalem en van de tempel
(33:21) in 586 v.Chr., toen een grote moedeloosheid en uitzichtloosheid het volk beheerste, veranderde
Ezechiëls boodschap van een vonnis in een aankondiging van bevrijding: De Eeuwige zal in de toekomst
Israëls ‘goede herder’ zijn (34:15; vergelijk Psalm 23, Psalm 100:3; Jesaja 40:11), het volk zal vrede en
voorspoed mogen ervaren in het eigen hernieuwde land (36:8-12), Hij zal nieuw leven scheppen waar het
menselijkerwijs niet meer verwacht mag worden (37:1-14). Een laatste kosmische strijd, die begonnen is
toen de strijdkrachten van de Eeuwige Israël aanvielen, zal de oppermacht en heiligheid van de Eeuwige
aantonen. Deze heeft betrekking op alle volken (38-39).
Het boek besluit met een groot visioen van de tempel die weer wordt opgebouwd, van de opnieuw
gevestigde godsdienst en van een vernieuwd, goed georganiseerd geboorteland.
Het spreken van Ezechiël werd begeleid door tekenen (handelingen die in zichzelf al een boodschap aan
de ballingen waren) om zijn woorden te bekrachtigen (4:1-5:4; 12:1-20; 24:15-40). Op een tichelsteen tekende
hij een diagram van Jeruzalem onder beleg, met schansen, legerkampen en stormrammen (4:1-3).
Honderdvijftig dagen lang lag hij op zijn linkerzijde en daarna veertig dagen op zijn rechterzijde om aan te
13 De Babyloniërs markeerden de terugloop van de uren daglicht en het begin van de hete zomer die vergezeld gaat van droogte
met een zesdaagse rouwperiode voor de god Tammoez, de god van de vegetatie en de oogst die opkwam en stierf zoals het graan
en het ontstaan en vergaan in de natuur representeerde. Tammoez werd de naam voor de vierde maand van het jaar. De joden
namen deze naam over van de Babyloniërs.
14 Het begrip kabood komt negen maal bij Ezechiël voor. Letterlijk betekent het: dat wat iemand zwaar of gewichtig maakt; het
imponerende van iemand. Kabood (Grieks: doxa = glans) maakt de betekenis van een persoon of een zaak aanschouwelijk. Vooral
het bezit aan goederen (Genesis 31:1; Psalm 49:17) of hoge positie (Genesis 45:13) maakte iemand in het oude Oosten tot een
persoon van aanzien. Dikwijls is er sprake van de kabood van de Eeuwige. De mens kan het bij de aanblik van die kabood niet
uithouden. Het openbaar worden van de kabood werd door sommige groepen in het Oude Testament pas in de heilstijd verwacht
(Jesaja 40:50). Het Nieuwe Testament volgt het oudtestamentisch spraakgebruik. Doxa is er Gods aanzien; zijn schitterende majesteit,
die soms wordt waargenomen (Lucas 2:9). Doxologie (lofprijzing): ‘eer aan God’ betekent de erkenning of lovende vaststelling
dat God de kabood bezit (1 Petrus 4:11); het is tegelijk een oproep om Hem als zodanig te erkennen.
15 Streefkerk 1971, 1758.
8