Ezechiël: een bewogen grensganger - Protestantse Gemeente ...

Ezechiël heeft mogelijk de stad Babylon bezocht. De toegang
tot het stadscentrum werd bewaakt door de grootse Ishtarpoort,
genoemd naar Ishtar, de moedergodin en vrouw van de
staatsgod Mardoek. Door deze poort betrad men een processieweg
die leidde naar de zikkurat (tempeltoren), die als een
hoge berg boven de stad uitrees. Deze immense, ceremoniële
poort is bedekt met draken en stieren en werd door Nebukadnessar
aan de godin Ishtar gewijd. De poort was de belangrijkste
toegang tot de straten en tempels in Babylon.
De Ishtar-Poort was de achtste poort in Babylon, gebouwd
tijdens de heerschappij van Koning Nebukadnessar II (604- 562
v.Chr.). De fundering werd tussen 1899 en 1914 ontdekt. De
poort werd vroeger beschouwd als een wereldwonder, maar
werd van de lijst gehaald en de Pharos van Alexandrië werd het
nieuwe zevende wereldwonder. De poort was gewijd de godin
Ishtar, een van de Assyrische godinnen uit het antieke gebied
Mesopotamië. De poort is versierd met blauwe tegels met
daarop onder andere draken, leeuwen en stieren. De deuren
waren vermoedelijk gemaakt van cederhout. De complete
Ishtar-Poort werd tot een hoogte van meer dan 14 meter gereconstrueerd
en bevindt zich nu in het Pergamon Museum in
Berlijn.
Babylon was een middelpunt van handel. De stad had een muur
van 17,5 km lang en 24 m breed. Een strijdwagen kon op de
muur keren. De binnenstad had acht poorten.
Ezechiël worstelde in stilte en in eenzaamheid
met de grote vragen die hem sinds de
deportatie bezig hielden. Tot er iets gebeurde
dat zijn leven nog meer op zijn kop zette dan de
deportatie. In 593 kreeg hij als dertigjarige 3 een
verpletterend visioen, dat eeuwen later voor
joodse mystici van groot belang zou worden. 4
Door zijn bijzondere ervaring wist Ezechiël zich
geroepen tot profeet. Meer dan twintig jaar
sprak hij onvermoeibaar en met ijzeren plichtsbetrachting
steeds opnieuw zijn medeballingen
toe. Hij bleef proberen hen ervan te overtuigen
dat de God tegen wie zij en hun voorouders
gezondigd hadden, hen rechtvaardigheid bijbracht,
hen van hun onreinheid zuiverde en hun
de goddelijke heerschappij over de wereld
toonde. 5 Zelfs toen zijn vrouw stierf, bleef hij
doorgaan. Ezechiël had het daarbij niet gemakkelijk.
Nu eens brak hij onder de spanningen
van zijn ambt, dan weer werd hij stom en stijf,
was beangst of kreunde hij (3:14v; 12:17v;
21:11; 4:4v). Pas na een harde strijd tegen de
fanatieke weerstand (2:3, 6; 3:7), de apathie
(33:31-33) en de vertwijfeling (20:32) van zijn
landgenoten die niet meer geloofden in een
nieuw begin, werd hij door hen als een profetische
autoriteit aanvaard (8:1; 14:1; 20:1).
Als priester moet Ezechiël gehecht zijn
geweest aan de tempel en de liturgie, de fundamenten
van Israëls bestaan, van de bestaande
traditionele orde. Als profeet moest hij constateren
dat dit alles door de schuld van het volk
waardeloos was geworden. In de ballingschap
werd hem duidelijk dat God ook zonder tempel
de weg naar zijn volk weet te vinden. De priester
zag met pijn in het hart het bankroet van
alles wat hem dierbaar was. De profeet waakte
tegen de wanhoop (13) en opende nieuwe perspectieven.
Hij sprak over opstanding uit het
graf van de ballingschap, een nieuwe vredevorst,
een nieuw verbond (37), een nieuw, herenigd
volk met een nieuwe geest (34), een nieuwe
tempel met een paradijselijke bron (40-43), een
nieuw land (40-48). In dit alles zou Juda een
wereldwijde zending vervullen: het zou Gods
instrument zijn voor de redding van de volken. 6
Ezechiël bewaarde de ballingen voor syncretis-
3 Het dertigste levensjaar was het jaar waarop Ezechiël volgens voorschrift in Jeruzalem priester zou zijn geworden. Juist in dat
jaar werd hij tot profeet geroepen. De rabbijnse traditie interpreteerde de dertig jaar ook wel als de jaren die waren verstreken na
de vondst van het wetboek ten tijde van koning Josia, de omkeer die die vondst teweegbracht en de teloorgang van die omkeer.
Ze zag het optreden van Ezechiël in dat licht. Dertig werd later de leeftijd van de mystieke inwijding in het visioen van Ezechiël.
4 De kabbalistiek, de geheime leer van de joodse mystiek, vond in het roepingsvisioen uit Ezechiël 1 een aanknopingspunt. In de joodse
traditie mochten, aldus kerkvader Hieronymus (circa 347-420), jongens onder de dertig jaar dit hoofdstuk niet lezen, omdat hun jeugdige
onervarenheid de diepte van het hier geopenbaarde godsmysterie niet aan zou kunnen [ Van Goudoever 1964, 88; Bouhuijs &
Deurloo, 1979, 65]. Ook mochten ze het begin van Genesis, het Hooglied en het slot van Ezechiël niet lezen.
5 Darr 1995, 241.
6 Tromp 1971, 1698.
2