Afschaffing van de verklaring van geen bezwaar voor N.V.'s en B.V.'s

Afschaffing van de verklaring van geen bezwaar voor N.V.'s en B.V.'s
Wat moeten ondernemingen weten over de aanstaande wetswijzigingen in het Nederlands
ondernemingsrecht?
• Op 6 juli heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel waarin onder meer de verklaring van geen
bezwaar bij de N.V. en de B.V. wordt afgeschaft, afgedaan als hamerstuk. Verwacht wordt
dat de wetswijzigingen per 1 januari 2011 van kracht zullen worden.
• U hoeft in het nieuwe systeem geen vragenlijsten meer in te vullen en bij een oprichting niet
meer te wachten op de verklaring van geen bezwaar.
• Preventieve controle door middel van de verklaring van geen bezwaar wordt vervangen door
een systeem van doorlopende controle gedurende het ‘leven’ van de rechtspersoon.
• Er wordt door het Ministerie van Justitie een risicoanalyse gemaakt op grond van
verschillende beschikbare openbare en niet‐openbare gegevens (zoals GBA, handelsregister
en politieregister).
• Risicomelding van de Dienst Justis kan niet alleen leiden tot een preventieve actie van
handhavers, maar ook tot strafrechtelijke opsporings‐ en vervolgingsactiviteiten.
We staan aan de vooravond van een aantal wetswijzigingen die het Nederlandse
ondernemingsrecht voorgoed zullen doen veranderen: naar verwachting volgend jaar (de
definitieve datum is nog niet bekend) kent ook Nederland een vennootschap met een flexibele
indeling, die weerstand kan bieden aan andere Europese alternatieven. De op handen zijnde
wetswijzigingen leveren een administratieve lastenverlichting en tijdsbesparing op en
ondernemers krijgen de mogelijkheid zich een juridisch maatpak aan te laten meten. In deze
bijdrage wordt als onderdeel van de administratieve lastenverlichting de afschaffing van de
verklaring van geen bezwaar van het Ministerie van Justitie besproken.
Tijdspad
Op 11 mei 2009 is bij de Tweede Kamer het Wetsvoorstel 31.948 “Wijziging van onder meer Boek 2
van het Burgerlijk Wetboek en de Wet documentatie vennootschappen in verband met het vervallen
van de verklaring van geen bezwaar en het verbeteren en uitbreiden van controle op
rechtspersonen” ingediend (het ‘Wetsvoorstel’). Dit Wetsvoorstel ziet daarmee ‐ onder meer ‐ op de
afschaffing van de verklaring van geen bezwaar van het Ministerie van Justitie, welke thans een
wettelijk (constitutief) vereiste is bij oprichting en statutenwijzing van N.V.'s en B.V.'s (al dan niet in
het kader van een juridische fusie of splitsing) en bij omzetting van andere rechtspersonen in een
N.V. danwel B.V.
Het Wetsvoorstel is op 10 december 2009 aangenomen door de Tweede Kamer, waarna de Eerste
Kamer het Wetsvoorstel op 6 juli 2010 als hamerstuk heeft afgedaan. Er wordt vooralsnog van
uitgegaan dat deze wetswijzigingen per 1 januari 2011 van kracht zullen worden.

Voordelen
Met name voor de oprichting van N.V.'s en B.V.'s zal het nieuwe systeem van doorlopende controle
een administratieve lastenverlichting en tijdbesparing opleveren. Er hoeven immers geen
vragenlijsten meer te worden ingevuld en er hoeft niet meer te worden gewacht met een oprichting
in verband met de afgifte van de verklaring van geen bezwaar door het Ministerie van Justitie.
Huidig systeem
Het huidige systeem is een systeem van preventief toezicht, waarin een toezichthoudende rol is
weggelegd voor de Minister van Justitie. Bij oprichting, statutenwijziging of omzetting van
rechtspersonen dient voorafgaand aan deze rechtshandeling ‐ onder opgave van specifieke gegevens
‐ een verklaring te worden gevraagd van de Minster van Justitie waaruit blijkt dat hem van geen
bezwaar is gebleken. Alvorens deze verklaring af te geven voert de Dienst Justis namens de Minister
een onderzoek uit naar de voornemens en de criminele en financiële antecedenten van de
(mede)beleidsbepalende personen van de vennootschap. Slechts in het geval er gevaar bestaat dat
de vennootschap zal worden gebruikt voor ongeoorloofde doeleinden of dat haar werkzaamheden
zullen leiden tot benadeling van schuldeisers, mag deze verklaring geweigerd worden.
Doorlopende controle
Het huidige systeem van preventieve toezicht zal volgens dit Wetsvoorstel plaats gaan maken voor
een nieuw systeem van doorlopende controle. De reikwijdte van de controle wordt bovendien
uitgebreid. Niet alleen (kapitaal‐) vennootschappen, maar ook andere rechtspersonen (coöperaties,
onderlinge waarborgmaatschappijen, verenigingen, stichtingen, Europese naamloze vennoot‐
schappen, Europese coöperatieve vennootschappen, en Europese economische samenwerkings‐
verbanden die statutair gevestigd zijn in Nederland), alsmede ondernemingen die toebehoren aan
een buitenlandse rechtspersoon die een hoofd‐ of nevenvestiging heeft in Nederland, zullen onder
het nieuwe systeem komen te vallen. De controle zal daarnaast niet alleen meer plaatsvinden bij de
specifieke momenten van oprichting, statutenwijziging en omzetting, maar gedurende het hele
‘leven’ van de rechtspersoon, aanvangende bij oprichting.
Op grond van het Wetsvoorstel wordt het mogelijk naast de gegevens van de echtgenoot,
geregistreerd partner of levensgezel, zoals thans al mogelijk is, de gegevens van ouders, kinderen en
kleinkinderen van de persoon die betrokken is bij de rechtspersoon te registreren. Criminele en
financiële antecedenten van de familieleden van personen die als oprichter of bestuurder betrokken
zijn bij rechtspersonen zullen worden gecontroleerd. Het is volgens de wetgever noodzakelijk om ook
familierelaties in de analyse te betrekken, omdat is gebleken dat deze relatief vaak feitelijk betrokken
zijn bij de rechtspersoon en dat daar vaak misbruik voorkomt.
Gegevens doorlopende controle en risicoanalyse
Voor het verzamelen van de gegevens ten behoeve van de doorlopende ‐ in beginsel geautomati‐
seerde ‐ controle wordt een aantal bronnen geraadpleegd, waaronder het handelsregister (gegevens
met betrekking tot oprichting, adreswijziging, bestuurswisseling), De Gemeentelijke Basis
Administratie (GBA), de Justitiële Informatiedienst, het Centraal Insolventieregister (CIR), het
politieregister, het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) en de belastingdienst. Het
uitgangspunt is om zo effectief mogelijk gebruik te maken de van beschikbare openbare en niet‐
openbare gegevens. Door de Dienst Justis zullen bepaalde gegevens worden aangemerkt als
zogenaamde ‘sleutelgegevens’. Op basis van deze gegevens in hun onderlinge samenhang wordt een
risicoanalyse gemaakt. Indien die duidt op een verhoogde kans op misbruik van de betreffende
2

echtspersoon, kan dit een risicomelding opleveren. De Minister heeft aangegeven periodiek
risicoprofielen en risico‐indicatoren vast te zullen stellen op grond waarvan de (mogelijke) risico’s in
kaart worden gebracht. Indien er een verhoogd risico wordt gesignaleerd, worden de verzamelde
gegevens handmatig uitvoerig verder geanalyseerd. Blijkt uit deze analyse dat er toch géén sprake is
van een verhoogd risico, dan worden de verzamelde gegevens direct verwijderd. De gegevens
mogen, in het geval er wél een verhoogd risico wordt vastgesteld, maximaal 2 jaar voor
onderzoeksdoeleinden worden bewaard. Indien er een verhoogd risico wordt vastgesteld, wordt er
een risicomelding gedaan aan een of meer handhavers, waaronder het Openbaar Ministerie (OM),
De Nederlandsche Bank (DNB), de Autoriteit Financiële Markten (AFM), de politie (inclusief
bijzondere opsporingsdiensten zoals de Fiscale Inlichtingen‐ en Opsporingsdienst – Economische
Controledienst (FIOD‐ECD) en de Sociale Inlichtingen‐ en Opsporingsdienst (SIOD). Een risicomelding
kan daarnaast plaatsvinden op verzoek van één of meer van deze handhavers. De notaris, Kamer van
Koophandel en potentiële schuldeisers behoren niet tot de groep van handhavers en hebben een
dergelijke bevoegdheid niet.
Gevolgen
Een risicomelding van de Dienst Justis kán leiden tot een preventieve actie van handhavers, waarbij
zij gebruik maken van hun controle instrumenten of een preventieve of repressieve actie van het
OM, zoals een verzoek tot ontbinding van de vennootschap wegens strijd met de openbare orde
(civielrechtelijk). Het kan daarnaast leiden tot strafrechtelijke opsporings‐ en vervolgingsactiviteiten,
zoals een bestuursverbod wegens het plegen van een strafrechtelijk delict.
Ilse Marye Alwon
ilsemarye.alwon@boekeldeneree.com
Kandidaat‐Notaris – Ondernemingsrecht
Astrid Kepper
astrid.kepper@boekeldeneree.com
Senior Counsel Notariaat – Ondernemingsrecht
3