Eindrapport Impact van geluid op welzijn, leefmilieu en ...

negatief effect hebben op interpersoonlijke interactie, met een gevoel van controle, woede en
provocatie als beïnvloedende factoren. Eerder vond Geen (1969) al dat proefpersonen zich
aggressiever gedragen wanneer ze blootgesteld zijn aan ruis die hun aversie opwerkt, op
voorwaarde dat eerst andere uitdagende stimuli (in dit geval een gewelddadige film) worden
toegediend.
Omgevingslawaai is in regel stiller dan de fragmenten die in voorgaande studies worden gebruikt,
maar toch is algemeen aanvaard dat geluid fysische en psychologische stress kan veroorzaken die
onder meer tot prikkelbaarheid kan leiden (Olaosun, 2004). De samenhang tussen
lawaaiblootstelling, verminderd helpend gedrag en gestegen agressie is bijgevolg zeker plausibel
(Stansfeld, 2003), al spelen hier individuele factoren zoals gevoeligheid voor geluid, leeftijd en
geslacht een niet onbelangrijke rol (Ramirez, 2004).
3.3. KWETSBARE GROEPEN
3.3.1. SPREKERS IN RUIS
De gevolgen van (storend) achtergrondlawaai worden meestal bekeken in functie van de luisteraar,
maar laten ook de spreker niet onberoerd. Als spreker proberen wij immers ook in moeilijke
omstandigheden verstaanbaar te communiceren, daartoe spreken we trager, luider en iets hoger,
fenomenen samengevat onder het Lombard effect (Junqua, 1996). Dit vraagt echter een grotere
vocale inspanning van de spreker, wat samen met het zelf ook aandachtiger moeten luisteren,
communicatie in lawaai tot een relatief zware taak maakt.
3.3.2. KINDEREN
De kwetsbaarheid van kinderen ten aanzien van lawaai wordt in zo goed als alle basisartikels over
geluidseffecten vermeld, maar dit fenomeen wordt weinig specifiek onderzocht en de beschikbare
data is meestal gebaseerd op kleine proefgroepen. Daarom bestaat er vaak minder eensgezindheid
over het optreden van bepaalde effecten bij kinderen,. langs de andere kant kunnen storende
factoren tijdens lichamelijke en mentale ontwikkeling op lange termijn veel diepere sporen nalaten
dan bij volgroeide individuen (Stansfeld, 2005). Bovendien beschikken zij over minder copingvaardigheden
en kunnen ze weinig of geen concrete maatregelen nemen om hun
lawaaiblootstelling te verminderen.
Diverse studies hebben echter aangetoond dat kinderen net als volwassenen lawaaihinder
rapporteren, al stelde men ook vast dat leerkrachten meer hinder rapporteren dan hun leerlingen
(Enmarker, 2004). Op basis daarvan rijst het vermoeden dat mogelijke cognitieve effecten van
geluidsblootstelling verband zouden kunnen houden met minder optimale onderwijscondities. In elk
geval stelt men vast dat complexe cognitieve taken zoals begrijpend lezen minder goed uitgevoerd
worden bij kinderen die verhoogd aan omgevingslawaai worden blootgesteld (Hugge, 1996). Ten
slotte stelt men vast dat kinderen even goed last hebben van slaapverstoring, alleen lijken hun
reacties anders, kinderen zouden minder snel wakker worden en slaapverstoring rapporteren, maar
bloeddrukveranderingen en verhoogde beweeglijkheid zouden meer prominent zijn (Ohrstrom,
2006). Voor bloeddrukverandingen wijzen niet alle wetenschappelijke resultaten in dezelfde richting
(Muzet, 2007)maar blootstelling aan vliegtuiglawaai thuis lijkt toch een zekere verhoging teweeg te
brengen, wat past in de theorie dat omgevingslawaai thuis de mogelijkheden om tot rust te komen,
beperkt.
3.3.3. JONGEREN
Jongeren kunnen gezien worden als een kwetsbare groep voor vrijetijdslawaai aangezien zij de
voornaamste gebruikers zijn van het toenemend aantal persoonlijke muziekspelers en dus op een
van buitenaf zeer moeilijk controleerbare manier aan luide geluiden kunnen worden blootgesteld.
Bovendien is het niet duidelijk hoe gehoorschade ten gevolge van lawaai op langere termijn in
combinatie met leeftijdsgebonden schade zal evolueren.
Voorlopig ontbreekt wetenschappelijk sluitend bewijs dat effectief meer jongeren gehoorverlies
hebben; het lijkt erop dat een aanzienlijk deel van de populatie op een verantwoorde manier met
hun muziekspelers omgaat en ook technische verbeteringen helpen om op een aanvaardbaar
42 Impact van geluid op welzijn, leefmilieu en volksgezondheid in Vlaanderen