Eindrapport Impact van geluid op welzijn, leefmilieu en ...

lootstelling
achtergrond
gevoeligheid
adaptatie
habituatie
aandacht
alertheid
activiteit
opmerken
ontkennen
focuseren
omgeving
context
stijl / manier
FIGUUR 18 LANGETERMIJNINTERACTIES VAN EEN PERSOON MET ZIJN OF HAAR GELUIDSOMGEVING (UIT: DE MUER ET
AL., 2005).
3.2.5. VERANDERINGEN GEVEN OVERREACTIE
emotioneel het
hoofd bieden
beoordelen
stijl / manier
actief het
hoofd bieden
Wanneer men de invloed van een plotse verandering in blootstelling aan geluid ten gevolge van een
structurele aanpassing aan infrastructuur, inplanten van nieuwe geluidsbronnen, imple-mentatie
van geluidswerende maatregelen, enz. wenst te begroten, dan is men al snel geneigd om de
hierboven beschreven blootstellings-effect relaties te hanteren om het effect van deze wijziging in
te schatten. Met deze vorm van effectschatting moet toch wat voorzichtig omge-sprongen worden.
Ten eerste is zijn de algemene trends niet noodzakelijk representatief voor het kleine gedeelte van
de bevolking waarover men spreekt. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat geluidsgevoelige personen
een woonplaats gekozen hebben waar het stil is en bij plotse toename van het geluid kan men dan
ook een effect verwachten dat groter is dan initieel gedacht. Ten tweede blijkt uit onderzoek
(Brown en van Kamp, 2009) dat ook bij statistisch representatieve groepen van de bevolking er een
overreactie optreedt. Geluidshinder is hierbij het meest bestu-deerde effect. Men kan hierbij een
onderscheid maken tussen drie types van veranderingen: 1) veranderingen aan de bron van het
geluid, de infrastructuur; 2) veranderingen door maatregelen zoals geluidsschermen of akoestische
isolatie; 3) verandering omdat de personen zelf verhuizen. Voor veranderingen van het type 1 stelt
men vast dat de geluidshinder ongeveer verandert alsof de verandering in blootstelling het dubbel
aantal dB(A) zou bedragen dan de werkelijke verandering en dit zowel in positieve als in negatieve
zin (Brown en van Kamp, 2009). Bij een toename van de blootstelling met 5 dB(A) stelt men dus een
toename van de hinder vast die correspondeert met een toename van ongeveer 10 dB(A), of het
dB-equivalent van de overrespons is ongeveer even groot als de verandering zelf. De zogenaamde
overrespons voor gerapporteerde geluidshinder verdwijnt helemaal niet zo snel als men op basis
van adaptatie zou verwachten. Merkbare overrespons werd tot 7 jaar na de verandering
vastgesteld. Wellicht duurt het tot alle vroegere bewoners van een buurt zijn verdwenen vooraleer
de overrespons uitgedempt is (Brown en van Kamp, 2009).
Een goed onderbouwd beleid dient met dit risico op overrespons – zowel in negatieve zin als in
positieve zin – rekening te houden.
3.2.6. EEN POSITIEF GELUID: HET POSITIEVE “SOUNDSCAPE” CONCEPT
a. R ESTORATIE- THEORIE EN STILTEGEBIEDEN
emoties
angst|woede
cognitieve
evaluatie
mogelijkheid
persoonskenmerken
Evolutionair gezien presteren biologische organismen het best binnen een wisselende context als
periodes van hoge ogenblikkelijke stress en hoge activiteit afgewisseld worden met periodes van
rust en restoratie (Hartig & Staats, 2006). Opdat de restoratie zo optimaal mogelijk zou verlopen is
geen totale afwezigheid van sensorische prikkels gewenst, maar wel mate van prikkeling die leidt tot
een ongefocusseerd ronddwalen van de aandacht. De relaxerende omgeving wordt door sommigen
gerealiseerd binnen de eigen woning of tuin en dan is het voldoende dat omgevingsgeluiden deze
omgeving niet verstoren. Anderen zoeken de kalmte van een natuurgebied, het rustgevende van
een park of het geroezemoes van een stadsplein op. Bij stadsplanning en ruimtelijke ordening is het
belangrijk dat rekening gehouden wordt met het creëren van voldoende mogelijkheden tot
38 Impact van geluid op welzijn, leefmilieu en volksgezondheid in Vlaanderen