Publiek bezit tegen wil en dank? - Slachtofferhulp Nederland

een medium dat je kunt vertrouwen. Dan ben je waarschijnlijk van veel problemen af.
Dat is eigenlijk de beste raad die je kunt geven, want je kunt media niet kwalijk
nemen dat ze dingen proberen uit te zoeken, dat ze informatie verifiëren,’ adviseert
Oosthoek van BN De Stem. Anderen bepleiten een persmoment, bijvoorbeeld in
samenwerking met de politie of de gemeente, waarbij ook het slachtoffer of een direct
betrokkene een verklaring aflegt. De suggestie een woordvoerder aan te stellen,
horen we hier ook regelmatig, maar wordt niet door iedereen enthousiast ontvangen.
‘Ik vind het altijd wat afstandelijk, maar het is beter dan niks. Het voorkomt dat er
inderdaad door gordijnen of zo gegluurd gaat worden. Maar het nieuws wordt zo
gefilterd en ik wil zelf bepalen wat ik nieuws vind,’ geeft Taselaar aan. Hij krijgt bijval
van zijn AD-collega Paans die tot zijn ongenoegen merkt dat Nederland ‘een echte
woordvoerderssamenleving’ is geworden.
• Slachtoffers moeten zich realiseren dat ze nieuws zijn en een zekere mate van
aandacht zullen moeten dulden. ‘Je kunt de openbaarheid niet ontkennen. Door
slachtoffers af te schermen, maak je ze in feite vogelvrij,’ aldus de chef nieuwsdienst
van het AD.
• Aandacht van de media kan ook positieve kanten hebben: ‘Besef dat de journalistiek
ook voor een deel zin kan geven aan iets verschrikkelijk naars en onzinnigs. Dus
besef dat ze er niet zijn om jou als slachtoffer af te breken, maar dat ze er ook zijn om
de achterliggende misstand voor het voetlicht te krijgen. Terwijl ik het zeg, besef ik
dat het ervaren kan worden als iets wrangs, maar als de media aandacht besteden
aan iemand die in die onoverzichtelijke bocht in de weg is doodgereden, dan kan het
betekenen dat het de volgende keer niet meer gebeurt, omdat er een bord komt te
staan. Dat bord komt er niet zo maar,’ wil Bruning als overweging meegeven.
• ‘Maak bezwaren en klachten kenbaar,’ adviseert Raadssecretaris Koene, ‘in eerste
instantie bij de hoofdredactie van het betrokken medium. Als die geen signalen
krijgen dat mensen bezwaren hebben tegen de manier waarop het gaat, dan zullen
ze hun handelswijze ook niet aanpassen.’
De journalisten en redacteuren hebben desgevraagd ook een aantal suggesties voor
collega’s:
• Verplaats je in de situatie van het slachtoffer! ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet
dat ook een ander niet. Dat vind ik erg belangrijk. Dat zou iedereen boven zijn bed
moeten hangen. Want sommige journalisten zijn inderdaad rücksichtslos. Ik hoop niet
dat ze bij mij werken,’ aldus Taselaar. ‘Er zit echter wel een grens aan,’ vindt
Broersma. ‘Als een journalist zich steeds gaat afvragen ‘Als ik deze persoon zou zijn
en ik schrijf dit op, hoe zou hij dat vinden? Tja, dan kun je eigenlijk niets meer
schrijven, want die vindt het altijd vervelend, als er iets van negatief nieuws uitkomt.
In de journalistiek moet je het ook niet iedereen naar de zin willen maken. Dat kan
niet.’
• Geef mensen de kans om hun verhaal te doen. Paans wijst erop dat rechtbank- en
misdaadverslaggeving vaak dadergeoriënteerd is en de slachtofferkant onderbelicht
blijft. In Duitsland is er zelfs een soort emancipatiebeweging op gang gekomen om de
aandacht te vestigen op het verhaal van slachtoffers. Misdaadverslaggever Dekker
vindt: ‘Slachtoffers voelen zich soms ook vermeden: niemand durft ze iets te vragen.
Ze willen best praten als ze op een normale manier worden benaderd. Mensen
aanspreken is je werk als journalist. Er is recht op privacy, maar er is ook het recht
van slachtoffers om gehoord te worden. Hoor en wederhoor is een belangrijk
journalistiek principe.’ Ook bij Hart van Nederland hebben ze gemerkt dat je er niet
zonder meer van uit moet gaan dat slachtoffers geen contact met de media willen.
‘Het is niet aan ons om te bepalen of die mensen hun verhaal kwijt willen of niet.’
• Wees aanspreekbaar! ‘Media hebben veel macht en kunnen daar behoorlijk misbruik
van maken. Dan is het voor de gemiddelde burger lastig om zich daartegen te
verweren. Ik zie dat heel duidelijk. Daarom is onze verantwoordelijkheid ook heel erg
groot,’ aldus Taselaar. ‘We zijn voortdurend verplicht (…) om iedere keer te blijven
nadenken bij wat we doen. Wat zijn de gevolgen, moeten we dit doen of hoe moeten
we het doen? Dat is ons vak. Gaat er wat mis in alle hectiek, dan moeten we daar
met elkaar over praten en zeggen: ‘Dat is niet goed gegaan, jongens’. Als daar dan
klachten over zouden komen, vind ik ook dat we publiek moeten maken dat we het
70